Zomersproeten verdwijnen
Hoe men ons ziet.
WINKELSLUITING.
De vorige week hebben wij een en
ander overgenomen uit het rapport van
ide Commissie van voorbereiding voor de
belangen van zenuw- en zielszieken, om
dat het ook op Texel betrekking had.
BedoeM rapport bevat echter nog
meer over ons eiland en zijn bevolkingen
ook aan deze gedeelten ruimen we graag
een plaatsje in.
De Commissie maakt onderscheid tus-
schen de bewoners van de Eierlandsche
polder en die van de oude kern van
Texel. Heelemaal juist is dat o.i. niet.
Beter lijkt ons 'n onderscheiding tusschen
de oude kern en de latere inpolderingen,
waartoe wij dan behalve Eierland ook het
Noorden rekenen en de Prins Hendrik-
polder.
Polders zijn te beschouwen als kolo
nisatiegebieden en hun oorspronkelijke
bewoners zijn óf uit de naaste omgeving
óf uit andere, soms op groote afstand
gelegen deelen van Nederland afkomstig.
Wie daaromtrent interessante beschou
wingen wil lezen, verwijzen we naar de
interessante studie van Dr. H. H. ter
Veen, getiteld: „De Haarlemmermeer als
Kolonisatie-gebied".
Over Eierland zegt de Commissie:
„De bewoners zijn ongeveer 75 jaar
geleden uit Zeeland, Friesland, Gronin
gen en het vasteland van N.-Holland het
eiland binnengetrokken en hun geestelijke
structuur verschilt merkbaar van die der
Texelaars, welke door hun geïsoleerd be
staan en als gevolg van de daarbij behoo-
rende inteelt geestelijke degeneratie-ver-
schijnselen in meerdere of mindere mate
te zien geven".
Wij merken hierbij op, dat 75 jaar veel
te krap gesteld is en dat ook van de
Zuid-Hollandsche eilanden kolonisatie
heeft plaats gehad.
Later beweert de Commissie: Tusschen
deze emigranten en de oorspronkelijke
Texelaars bestaat een zeker antagonisme
(tegenwerking) in die zin, dat van geen
onderlinge vermenging sprake is.
Dit laatste is te sterk gezegd. Vooral
in de latere jaren komt die vermenging
meer dan sporadisch voor. Alle dorpen
en buurtschappen, zoo heet het verder,
maken in het algemeen een zeer welva
rende indruk en de algemeene hygiënische
venhoudingen zijn er zeker beter dan op
Urk en Marken.
Dat klinkt in onze Texelsche ooren
niet onaangenaam, doch wij moeten er
tegen inbrengen, dat sinds korte tijd Mar
ken zoowel als Urk ons althans in één
opzicht zeer ver vooruit zijn: daar isn.l.
de drinkwatervoorziening prima in orde
en bij ons op Texel
Zuster Anna, wanneer zult ge hier het
kraantje kunnen opendraaien?
Over de inteelt spraken we reeds. Dr.
F. S. Meijers, de voorzitter-rapporteur der
Commissie, die Texel eenige malen be
zocht, vernam van betrouwbare zijde, dat
vrijwel alle oorspronkelijke bewoners min
of meer aan elkaar verwant zijn.
Terwijl er volgens de hoofden op de
scholen 28 zwakzinnige leerlingen waren
op 1030, telde Dr. Meijers bij zijn per
soonlijk onderzoek op zeven scholen met
te zamen 402 leerlingen, er ongeveer 54,
die voor buitengewoon onderwijs in aan
merking kwamen. Een der schoolhoofden
zei hem, dat in het algemeen de ouders
op intellectueele ontwikkeling van hun
kinderen geen prijs stellen. Een ander
hoofd deelde mee, dat menig ouder zijn
kind een aanmerking maakte, wanneer het
zich met een boek onledig hield, met de
bijvoeging, dat het zijn tijd wel beter kon
besteden. Een derde vertelde, dat van
zijn 80 leerlingen er slechts twee van de
80 kinderen voor M.U.LiO. in aanmerking
kwamen.
Dr. Meijers concludeert hieruit:
„Dat alles getuigt wel, dat het gemid
deld intellectueele peil van de kinderen op
Texel niet hoog kan worden aangeslagen."
Van een der doktoren vernam Dr.
Meijers o.m.: „Ik krijg de indruk, dat de
inteelt, die hier in sterke mate plaats heeft
gehad en nog plaats heeft, niet zoozeer
een directie degeneratie geeft. Wel geeft
het natuurlijk een samentreffen van min
derwaardige eigenschappen in bepaalde
families. Het is zeer opmerkelijk, dat in
sommige families, waar de inteelt zeer
sterk is, weinig of geen abnormalen voor
komen. Er zijn hier stamboomen op te
maken, waarin een groot aantal abnor
male personen voorkomen; sommige fa
milie-namen houden vrijwel zeker de diag
nose in: geestelijke abnormali
teit, zonder dat deze zoo ernstig
behoeft te zijn, dat maatschappelijke on
geschiktheid het gevolg is".
Dank zij de medewerking van de heer
M.D.Dijt, wordt er in het rapport een
stamboom gepubliceerd, welke begint in
de 2e helft van de 17e eeuw, dus om
streeks 1675. Van het echtpaar, dat toen
leefde en 6 kinderen verwierf, telt de
zesde generatie 57 personen, waarvan nog
verscheidenen in leven zijn. 30 van deze
57 kunnen als volkomen normaal worden
beschouwd, terwijl 5 lijden aan tubercu
lose en 22 geestelijk onvolwaardig zijn.
Ten slotte nog dit, waarbij men in het
oog houde, dat het slaat op 1930:
Dr. Meijers bezocht ook een der Ge-
in korten tijd geheel door
Sprutol. Bij alle Drogisten,
stichten van Weldadigheid. In deze over
volle inrichting waren 22 verpleegden aan
de zorgen van een huisvader en een huis
moeder toevertrouwd. Beide gaven zich
blijkbaar alle moeite, de invaliden zoo
gced mogelijk te verzorgen, maar zij wa
ren voor een te zware taak gesteld. Ónder
de 22 verpleegden 5 vrouwen en 17
mannen waren 12 ernstig geestelijk ge
stoorden, waaronder zware imbecielen en
één vrouw, die reeds 7 maal in een krank
zinnigengesticht verpleegd was geweest.
„Verscheiden van deze geestelijk zieken
waren chronische bedpatiënten en de
meesten lieten regelmatig hun urine en
ontlasting loopen. Vanzelf drong zich de
vraag op, of een onderzoek bij andere
zg. stichtingen van Liefdadigheid niet
eveneens minder gewenschte toestanden
zouden doen kennen".
VeiüngberiCht Coop. P.T.V. „Texel".
Men deelt ons mee:
De aangevoerde eieren werden Maandag
tegen sterk verhoogde prijzen verkocht.
Het meerendeel ging plm. 30 cent hooger
vlot van de hand. Tegen deze prijzen zal
de handel vermoedelijk wel trekkende zijn
We verwachten dan ook, dat de prijzen
eerder iets zullen afnemen dan nog hooger
gaan.
Sportnieuws.
Korfbal
In aansluiting op ons vorig bericht
over de komst van K.Z. I (zooals we in de
dagbladen hebben kunnen lezen, bijna
kampioen van Nederland) en Z.K.V. 1 (2e
klasse N.K.B.) op a.s. Zaterdag, deelen
wij nog mee, dat S.V. Texel haar terrein
voor beide wedstrijden heeft aangeboden.
Dit aanbod is door de Tex. Korfbalbond
dankbaar aanvaard. Door de aanwezigheid
van betere kleedkamers en beter terrein
inrichting, leent dit terrein zich beter voor
deze wedstrijden dan het terrein van
Verdo-Nigro. Het publiek zal zeker in
grooten getale een bezoek brengen aan
het sportterrein.
We krijgen Zaterdagavond 8 uur een
wedstrijd Tex. Korfbal-Bond-Combinatie
tegen K.Z. I—Z.K.V. 1-Combinatie, Zon
dagmiddag 2 uur K.Z. I tegen Z.K.V. I.
Beide wedstrijden zullen zeer zeker de
moeite waard zijn, daar de twaalftallen
het beste brengen van de verschillende
vereenigingen. Wie thans een prima wed
strijd wil zien, ga Zaterdagavond of Zon
dagmiddag naar het sportterrein.
Heden (Woensdag)avond een oefen
wedstrijd tusschen Verdo-Nigro en T.K.B.-
comb. op het terrein van Verdo-Nigro.
Voetbal.
Men schrijft ons:
Het was voor de elftallen van de S.V.
een slechte dag. Van de wedstrijden werd
er geen enkele gewonnen. Texel I verloor
van Helder III met 12, T. II van Zwa
luwen I met 37, zoodat de beschikbaar
gestelde Lauwerkrans op overtuigendeen
verdiende wijze in het bezit bleef van Z.,
terwijl T. Ill met 5—2 aan het kortste
eindje trok.
T. III—Zwaluwen 11.
Ondanks de zomersche warmte werd er
flink gewerkt. Om 12 uur vangt de wed
strijd T. IllZw. II aan. T. is spoedig
in de aanval, maar deze wordt telkens
slecht afgewerkt. Het opbrengen ging wel
aardig, maar het beslissende moment ont
brak. Op fortuinlijke wijze neemt T. de
leiding als de Z-keeper een springende bal
laat slippen. Spoedig maakt Z. gelijk, pro-
fiteerende van een fout in de achter
hoede. Z. maakt voor de rust nog 2 doel
punten. Na de rust lukt het bij T. niet
meer, terwijl Z. nog tweemaal weet te
scoren.
Een geflatteerde uitslag. De keeper van
T. doet nog wat vreemd en was niet ge
lukkig. Arie en Piet waren bij T. de beste.
T. II—Zwaluwen I.
Als plm. 2 uur begonnen wordt, gaat
T.'s voorhoede direct ten aanval. Z. geeft
echter niet thuis en dan moeten de T.-
backs optreden, hetgeen na eenig weifelen
hun heel goed afgaat. De aanvallen van Z.
zijn gevaarlijker, terwijl T. de buitenspel
val niet durft openzetten. Door de zwakke
"halflinie werd het werk der backs moei
lijker. Vrij spoedig neemt Z. danook de
leiding. Bij een goed opbrengen maakt T.
uit een op het doel geschoten vrije schop
door goed doorloopen van "J.Br. gelijk.
Het spel wordt pittiger. Z. brengt de
stand op 31, terwijl Jaap op fraaie wijze
een voorzet van P. Br. benut. Z. zorgt
voor no. 4, en T. verkleint voor de rust
de achterstand uit een penalty. Na de rust
is T. uitgespeeld. Wim heeft Joh. Br. in
het doel vervangen. Hij doet er uitstekend
werk en menig moeilijke bal is bij hem
veilig. Z. brengt de stand op 3—7.
Een goede uitslag. Warmte en invallers
waren de oorzaak, maar ook het goede,
sluitende en vlugge spel der gasten. De
rechtsbuiten belooft een goede kracht te
worden, terwijl aanv. Bak een handig
spelverdeeler is. De krans kwam als no. 1
de rij der prijzen openen.
Melkboeren—Fanfare.
Zondagavond was er geweldige belang
stelling voor de groote dingen, die ston
den te gebeuren. De menschen van room
boter en melk zijn aan het lostrappen, als
KI .Gielis voor de toss fluit. De blazers
komen, als spelers van naam, in hun ge
heel in het veld, waarbij Van Run zijn
onafscheidelijke pijp nog vergeten heeft
weg te leggen. Al spoedig moest Willem
ik bedoel Van der Meulen hande
lend optreden, hetgeen hem biezonder
goed afgaat. Op de meest wonderbaarlijke
wijze verdedigt hij zijn doel, waar Lagen
daal met verschrikkelijke knallen hem
tracht te passeeren. Als de kleine Wels
op het doel afstormt, denken we: Daar
gaat-ie, maar een stoot op de flinke cor-
hoorn, en weg is de kans. Het orkest-ge
deelte vindt het even later veiliger de bal
maar met de handen op te vangen, wat
onberispelijk ging. De penalty levert voor
v.d.M. geen moeilijkheden op. Anderies-
sen geeft dikwijls geweldig goed door.
Ook de Blazers doen hun best; ook daar
zijn goede krachten. Als we dan het op
geruimde hoofd van de midvoor door de
verdediging heen zien schitteren, denken
we al „arme Stroomer", maar tot de rust
houden ze goed stand. Óndanks de straf
schoppen, voor zulke beroemdheden na
tuurlijk peulschilletjes, bleef de stand 0-0.
Tijdens de rust een prettige stemming
onder spelers en publiek. Een ieder was
benieuwd.
Na de hervatting gaat het Fanfare er op
uit, maar „Stroomer" geeft niet thuis.
Dan belandt de bal bij de snelle Melk-
rechtervleugel, een goede voorzet, reeds is
v.d.M. uitgeloopen, maar Piet Lagendaal
is hem te vlug en vuurt zijn kanon af:
1—0 is de stand, vrij spoedig gevolgd
door 2—0. Dit wondt het Fanfare te
machtig, enkele fanfares volgen, een
voorzet van links en H passeert Str. met
een enorme knal. Uit goed samenspel tus
schen Lagendaal en Van Nellen maakt
laatstgenoemde no. 3. Prachtig! Een ver
schot van Arie kan door al die beenen
niet gezien worden. Lu:de aangemoedigd
trekt Fanfare er op uit en met 300 punten
maken ze er 24 van. Niet lang hierna
kondigt KI. G., die het moeilijk en ook
wel warm heeft, het einde aan.
De sigaren waren wel verdiend en wer
den eerlijk gedeeld. Het was een gezellige
avond. Het was leuk het „zwoegen" aan
te zien. Duidelijk bleek, dat inderdaad
„Melk goed voor elk was", maar óók,
dat de Fanfare-menschen over goede lon
gen beschikken, want ze liepen als van
zelf.
o
Maandagavond speelden onze Benja
mins tegen elkaar, 2 elftallen van jongens
van plm. 10 jaar. Wit won met 2—1. Het
was een prettige match.
o
Vrijdagavond spelen deze proefelftal-
len een oefenwedstrijd; dit in verband
met de adsp. dag op 24 Juli a.s. K.F.C.
adsp. komen dan bij ons op bezoek, ter
wijl ons tegenbezoek omstreeks eind
Aug. zal plaats hebben.
Res.: M.Bakker (Wit)
Elftal A.: Béla.
T. Eelman D. C. Dros
P.Slikker D.Geense P.Keesom
K.Kikkert W.Mulder P.Kikkert G.Goevert
S. van Heerwaarden.
W.v.Heerwaarden W.Hapner B.Mulder T.
Kackzor G. Coevert
H.Boon Th.Lap I.Boon
W.Vlas J.Slikker
N. Huisman
Res.: W. Ran (Groen-Zwart).
Aanvang half acht.
Excursie naar de Wieringermeerpolder
en de Vlieter
Men schrijft ons:
Vrijdag j.l. hebben een 28-tal dames en
heeren onder leiding van de heer H.
Klimp een reis gemaakt naar de Wierin
germeerpolder en de Zuiderzeewerken bij
den Oever. Begunstigd door het schoon
ste zomerweer, ging de tocht door de
mooie polders Anna-Paulowna en Wie-
ringerwaard naar Sluis I of, zooals thans
de zeer prozaïsche naam is, Slootdorp.
Het nieuwe dorp is reeds voorzien van
electrisch licht en waterleiding. Enkele
kilometers voorbij dit dorp is een vlucht
heuvel opgeworpen, voor redding van vee
en van menschen bij mogelijke doorbraak.
Boven op deze heuvel heeft men een
prachtig uitzicht over de nieuwe polder.
Hier ziet men nog duizenden H.A. braak
liggend land, golvende roggevelden, boer
derijen gereed en in aanbouw, koppels
weidende koeien en velden met hooi-
hoopen. Rijk staan de gewassen nog niet,
maar toch moet men zich er over verwon
deren, dat er reeds zooveel groeit, waar
kort geleden de zee nog golfde.
Na nog een boerderij en verschillende
werktuigen te hebben bekeken ging de
tocht verder naar den Oever. Alleen dient
nog te worden vermeld ,dat er bij de
vluchtheuvel een groote en goed inge
richte cantine aanwezig is, waar men zich
kan laven aan een koele drank.
Van den Oever loopt over de nieuwe
dijk over een afstand van plm. 5 K.M. een
prachtige betonnen weg, naar het gedeelte
van de afsluitdijk, dat nog moet worden
klaargemaakt. Hier ziet men tientallen,
baggermachines, zandzuigers, baggerbak
ken, enz. Alles is hier samengetrokken,
om de groote dijk nog deze zomer geheel
te voltooien.
Een motorbootje heeft het gezelschap
langs het drukke punt gevoerd, zoodat
ieder een indruk kreeg van het grootsche
werk, dat hier wordt verricht. Op de
terugreis een uur rust in Hippolytushoef
en daarna naar den Helder. Met de laat
ste boot keerde het gezelschap ten hoog
ste voldaan naar Texel terug.
Werkverschaffing.
De werkverschaffing vanwege het Alg.
Weeshuis in Waalenburg, met subsidie
van de gemeente Texel, is thans aan kant.
Het werk is opgeleverd en het 30-tal
werKloozen, daar te werk gesteld, ontsla
gen. Ten gemeentehuize hoopt men nu
dat binnen enkele dagen een aanvang
kan worden gemaakt met de verbreeding
van de Westerweg in Waalenburg, opdat
wederom eenige tientallen arbeiders een
boterham zullen kunnen verdienen.
Aanwinsten Texelsch Museum.
Doodgevonden vogels:
Zwarte Stern van Stark en Epe; Sprink-
haanrietzanger en jonge Tureluur van
M. Kikkert, Oosterend; Kokmeeuw van
P. Roeper, Oosterend; Koekoek v. Mevr.
Ebbinge Wubbe; Zwaluw van Gr. Groen-
dijk; Geelvink van L. Kuijper; Ransuil
van Fr. Klumper.
Visschen, enz.:
Kreeft van M.S. Langeveld; Noordzee-
krab van W. Duinker, den Hoorn; Inkt-
visch van Nieboer, de Cocksdorp; Har-
nasmannetje van Van der Kooij, Cocks-
dorp; 2 groote Zeenaalden van Th. Bak
ker, Cocksdorp.
Diversen
Foto's van Texel van W. Stiggelbout,
den Burg; oude kanonkogels en aarde
werk uit de Schans, van Ir. v.d. Meer;
ouderwetsche flesch van P. Roosendaal
Eerland; urnscherven van S. Eelman, den
Burg; Kaart van Texel van D. Ruijterman
den Burg; gesteenten van Tuinder, den
Burg; Eieren van D. Drijver, den Hoorn,
J. Kok en P. Riteco; Munten van A. Lan
geveld, den Burg, Dogger, Oosterend en
P. Rileco, den Hoorn.
Een prachtige lijst. Wie van malaise
moge spreken, ons museum zeker niet.
Glfieu voor het Witte Kruis.
Wed. K., den Burg f 1.50.
Burgemeester en Wethouders van Texel
hebben aan het bestuur van de Alg.
Texelsche Middenstandsvereeniging na een
bespreking het oordeel gevraagd over de
volgende ontwerp-ontheffingsregeling van
de winkelsluiting in deze gemeente ge
durende de zoogenaamde zomertijd.
A. op de eerste vijf werkdagen van de
week.
Sluiting 9 uur 's avonds voor alle za
ken, uitgezonderd schoenwinkels, mode
zaken, manufacturen-, meubelen- en tapijt
winkels, bloemenwinkels en muziekwin
kels, die om acht uur gesloten moeten
zijn.
B. Op Zondagen
Geopend mogen zijn van voormiddags
9 uur tot namiddags 9 uur:
Kiosken voor de verkoop en de afleve
ring van rook-ariikelen, foto-artikelen,
prentbriefkaarten, souvenirs en speelgoed,
badartikelen, fruit en visch, suikerwerken
en chocolade en alcoholvrije dranken.
Winkels, waarin uitsluitend of in
hoofdzaak worden verkocht rookartikelen,
brood en banket, fruit en visch, suiker
werken en chocolade.
In café's zullen tusschen 9 uur voor
middags en 9 uur namiddags verkocht
mogen worden rookartikelen, prentbrief
kaarten, chocolade en verpakte suikerwer
ken.
C. Gedurende de kermisweek voor alle
zaken een sluitingsuur, samenvallende met
het sluitingsuur van de kermis.
Alvorens omtrent bovenvermeld schema
advies uit te brengen, zal het bestuur
van de Middenstandsvereeniging eventu-
eele bezwaren gaarne schriftelijk verne
men, vóór Maandag a.s. in te zenden aan
de Voorzitter, de heer 1. Vlessing, den
Burg.
We geven onze lezers met nadruk in
overweging van het bovenstaande terdege
kennis te nemen en gevolg te geven aan
het in het slot daarvan vervat verzoek.
Hebt ge bezwaren, of meent ge, het beter
te weten, schrijf. Wilt ge er meer van
weten, vraag. Dan komen we misschien
tot een goed eindresultaat.
Pas op de kleintjes.
De Inkomstenbelasting over 1931-1932
biljetten gedateerd December, moet thans
geheel betaald zijn. Volgende week wordt
ge op een aanmaning, kostende 25 ct.,
onthaald, wanneer ge het verschuldigde
deze week niet hebt betaald. Ge moogt
dus kiezen. De kosten van deze (onze)
waarschuwing zijn nihil.
Driedaagsche reis Ulo-school.
Onder leiding van de heer W. J. Jou-
wersma, hoofd der school, hebben de
leerlingen der Ulo-school een driedaag-
sche reis naar Nijmegen en omgeving ge
maakt. Aan een aardig maar voor ons
blad wat uitvoerig opstel van Reindert
