De Nieuwe ïexelsche Courant
Bij Ruwe Handen Purol.
LIED 3 JAAR AAM
KHEUMATIEK
KLOOSTERBALSEM
No. 4685 46ste Jaargang Woensdag 16 Nov. 1832
Van week tot week
„HET DAGHET...."
Nu Roosevelt president is.
Reden tot optimisme.
Nu Hitier verslagen is.
Fransch-ltaliaansohe
toenadering.
CONCLUSIE.
DE WAPENS NEER
Texels»:he Berichten
R.K. Propaganda-avond.
KON ZICH NIET BEWEGEN
LICHT OP
Dank zij KLOOSÏERBALSEM kan
hij weer wandelen en fietsen
AKKEP'S
Geen goud zoo goed"
Uw advertentie in dit blad wordt
op Texel 'huis aan huls gelezen.
TEXELSCHE COURANT
is sinds 1 Juni 1930
in dit blad opgenomen.
UITG.: N.V. Boekhandel en Drukkerij
v.h. Langeveld en De Rooij Den
Burg. TeL. 11.
ADVERTENTIES: 1—5 regels 60 d.j
iedere regel meer 12 et. Eenzelfde adv.
voor viermaal ineens opgegeven, wordt
driemaal berekend.
ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal;
buiten den Burg f 1losse nrs. 4 ct.
STOOMBOOTDIENSTEN
Texel Den Helder v.v.
Op werkdagen:
Van Texel: 6.-; 8.— 11.20; 2.40'
Van den Helder: 7.-; 10.-; 12.20; 4.15
Op Zon- en feestdagen:
Van Texel: 7.30; 11.15; 5.20.
Van den Helder: 9.— 12.20; 6.30.
HOOGWATER ter reede van Texel v.m.
(nam. ongeveer Vs uur later.)
16 17 18 19 20 21 22 Nov
10,07 10,42 11,21 0,28 1,22 2.28
R1|WIELEN en RIJTUIGEN 4.4!
ZATERDAGAVOND.
Drie merkwaardige gebeurtenissen op
het politieke wereïdtooneel beheerschen
de publieke aandacht voor deze week;
drie, verbonden aan groote namen, en
groote mogendheden: Roosevelt's verkie
zing tot President der Vereenigde Staten,
Hitler's nederlaag bij de Duitsche Rijks
dagverkiezingen, Herriot's verrassende po
ging tot toenadering tot Italië. Wie die
drie feiten nader beziet, legt terecht tus-
schen hun beteekenissen verband, en con
cludeert, dat de week van 5 tot 12 Nov.
zeker de slechtste niet is van die, welke
1932 tot nu toe aan ons voorbij deed
gaan.
Reeds maandenlang waren Hoover's
kansen op een herkiezing in toenemende
mate ongunstig beoordeeld. Het Congres
had al een democratische meerderheid^
zij het een van slechts een paar stemmen,
de Senaat was door evenveel democraten
als republikeinen bezet. De president
stond dus reeds voor een buitengewoon
moeilijke werkverhouding. Maar veel be
denkelijker dan binnen de grenzen van
liet eigenlijke politieke leven waren de
tegenstroomingen, die Hoover daarbuiten
te overwinnen had. Zijn „prosperity"
(welvaarts) politiek, waarvan de gemid
delde Amerikaan zich gouden bergen had
gedroomd, faalde volledig. Een werkloos
heid van ontstellende omvang bewees de
machteloosheid van Hoover's streven. De
man, die aan zijn grootsch, organisato-
risdh werk in en kort na de oorlog een
bijna legendarisch vertrouwen dankte, ont
viel de stralenkrans, die hem had om
ringd. Steeds venijniger werd jegens hem
de openbare critiek. Staten, die van onver
dachte republikeinsche trouw heetten, wer
den Hoover afvallig. Slechts een schamele
rest schoot over. Straks zal de nieuwe
president het volk in overgroote meerder
heid achter zich hebben. Het is de eerste
keer niet, dat een, die als triomfator werd
ingehaald, door zijn vergoders wordt ge-
steenigd. Eerst de latere geschiedschrij
ver zal jegens Hoover en zijn arbeid
rechtvaardig kunnen zijn.
Voor het oogenblik zijn echter twee za
ken van uitnemend belang. Bovenal deze:
Roosevelt zal metterdaad kunnen regéé-
ren. Hoover had geen volksmandaat meer,
dat noodig is voor doortastend beleid.
Roosevelt bezit het. Congres en Senaat
zullen :hem met een krachtige meerderheid
begroeten. De President vindt een han
teerbaar apparaat en zal zich gedragen
weten door het volk. En tweede feit
hij zal tegenover Europa „anders" zijn
dan Hoover. Mogen de beide partijpro
grams van democraten en republikei
nen het al eens zijn over de nietschrap-
ping der oorlogssehulden van Europa aan
de Ver. Staten, de leuze „no entangle
ments" (geen belemmeringen) ligt Hoo
ver minder dan Roosevelt. In de democra
tische partij leeft sterker de neiging tot
samenwerking met Europa, dan in de re
publikeinsche. En zoo 'heeft de oude we
reld danook redenen, om de Amerikaan-
sche verkiezingsuitslag optimistisch te be
groeten.
Intusschen heeft in Duitschland Hitier
de nederlaag, die alle politieke profeten
hem voorspelden, geïncasseerd. Het feit,
dat zijn partij de grootste van het Duit
sche Rijk blijft, neemt niet weg, dat de
ban van z'n betooverende opgang brak en
de absolute meerderheid, waarop hij',
naar hij telkens verzekerde, slechts be
hoefde te wachten, niet licht zal komen.
Frankrijks vrees voor een Hitleriaansch
Duitschland vrees, die door de vvraak-
stemming der nazi's geenszins ongerecht
vaardigd mocht heeten verliest een
groot stuk van haar bodem. Men consta
teert er, dat het gezond verstand meer
aandeel in de leiding der Duitsche zaken
gaat nemen, en Herriot zal gemakkelijker
de bereidwilligheid vinden, die Frankrijk
voor het welslagen der ontwapeningsbe-
sprekingen aan de dag moet leggen.
De Duitsche politiek is nog verre van
gestabiliseerd. Een grondwetsherziening,
een kabinetsformatie zijn hangende, en de
Regeering-Von Papen zal nog groote
moeilijkheden te overwinnen hebben. Maar
zij legt een vastberadenheid aan de dag,
die in deze onzekere tijden een der
voornaamste regeeringsdeugden is. Ook
thans, na de jongste verkiezingen, stelt zij
medewerking aan de verwezenlijking van
haar, door de Rijkspresident gesanction-
neerde, doeleinden als voorwaarde voor
een eventueele verbreeding van de basis
van liet kabinet.
Naast Roosevelt en Hitler is Herriot
de derde figuur, die de aandacht boeit.
Zijn bezoek aan Madrid, waar hij de ban
den der Fransch-Spaansche vriendschap
steviger heeft geknoopt, is gevolgd door
een merkwaardige verklaring ten aanzien
van Italië. Sinds een reeks van jaren be
staan er tussehen dit land en Frankrijk
netelige meeningsverschillen, die geleid
hebben tot een politiek van wederkeerig
prikkelen. Italië acht zich tekort gedaan
bij de verdeeling van de oorlogsbuit. Het
wenscht b.v. in vloot- en koloniale zaken
op één lijn met Frankrijk behandeld te
worden, maar heeft in Parijs steeds „niet
thuis" gekregen. Vandaar dat het zich
meer en meer naar Duitschland oriën
teerde: de vierkante instemming van
Itaüë met de Duitsche pariteitseiscli bracht
er een recent bewijs van. Frankrijk heeft
Italië meer van zich vervreemd dan noo
dig en wenscheiijk was, en, plotseling,
komt thans een verklaring van Herriot 't
vermoeden vestigen, dat de huidige Fran-
sche regeering deze tekortkoming wil cor-
rigeeren. Luister maar: Inderdaad is Italië
misdeeld, heeft de Fransche premier in
Toulouse erkend, en het wordt tijd,
dat wij de politiek van speldeprikken la
ten varen, om er een van ernstig streven,
naar oplossing der problemen en naar be
vrediging van Italië's redelijke verlangens
voor in de piaats te stellen.
In het ontwapeningsvraagstuk en de
daarmee verbonden moeilijkheden komt
de beteekenis van elk der hier gememo
reerde feiten te zamen. Roosevelt is tot
verlaging, wellicht schrapping, der oor
logsschulden bereid, mits Europa krachtig
ontwapent. Wil Europa ontwapenen, dan
zal Frankrijk eerst over de door dit land
als conditie gestelde mate van politieke
veiligheid moeten beschikken. Daarvoor
is het luwen van de nationaal-socialis-
tische beweging evenzeer een der factoren
als ibet herstel van de Fransch-Italiaan-
sche vriendschapsverhouding. Daarvoor is
ook een der factoren de bereidwilligheid
van Amerika om de samenhang tussehen
de oude en de nieuwe wereld te erkennen
en uit die erkenning gevolgtrekkingen te
maken.
Zoo doet de week, die voorbijging,
Europa's hoop herleven. Er is nieuwe
beweging in de internationaal-politieke
machine ontstaan Engeland zal binnen
kort zijn houding ten aanzien van het
Fransche ontwapeningsplan in Genève
nader bekendmaken. Simon's Lagerhuis
rede heeft reeds bewezen, dat ook in
Londen de wil goed is.
Vrijdag 11 November herdacht de we
reld de dag, waarop de wapenstilstand
op de Europeesche slachtvelden werd
uitgeroepen. In twee minuten van klem
mende stilte ging door miljoenen hoofden
en harten de herinnering aan de ver
schrikkingen der oorlogsjaren. Zij, die
zich daarbij tevens rekenschap hebben ge
geven van de ontwikkeling, die de inter
nationale verhoudingen deze week hebben
te zien gegeven, zullen de hoop op de
bevestiging van de vrede hebben kunnen
versterken. Moge de naaste toekomst lmn
verwachtingen, die ons aller verwachtin
gen zijn, rechtvaardigen.
Spreker: Jos. de Lobel.
Met voldoening mag liet nieuwe bestuur
van de R.K. Kiesveneen. alhier terugzien
op Zaterdagavond 1.1., toen voor een ta
li jk groot aantal leden in het St. Jans
huis op zijn uitnoodiging als spreker is
opgetreden de lieer Jos. de Lobel uit
Haarlem, een vlot en geestig causeur,
kundig, bereisd en belezen, die van 8 tot
bijkans 12 uur een korte pauze meege
rekend in het geheel geen moeite had
de aanwezigen met aandacht naar zijn
betoog te doen luisteren.
De lieer R.J.Timmer, voorz., leidt na
opening met de Chr. groet spr. met 'n kort
woord in en beantwoordt tevens eenige
vragen, naar aanleiding van de vorige ver
gadering gesteld. Men heeft gevraagd
of zooveel R.K. actie wel noodig is. Spr.
meent van wel. De groote economische
nood gebiedt, dat ook de R.K. eens uit
de hoek komen. Of onze actie stand
houdt, is een kwestie van willen. Waar
een wil is, is een weg. We moeten een
flinke propaganda- en studieclub hebben.
Meer ontwikkeling, meer kennis zij de
leus. Hoe meer actie, hoe meer rommel,
is er gezegd. Ik meen, dat het anders is.
Laten wij onze beginselen naar buiten
dragen, niet om tweedracht te zaaien, in
Texels g'emengde bevolking, maar opdat
ieder wete, wat 'jij aan een katholiek
heeft. Spr. hoopt, dat deze avond, de
propag. club geboren zal worden.
,Het kwam in eens, maar 3 jaar lang
was het of ik die pijn in mijn rug
nooit meer kwijt zou raken. Alles was
mij teveel. Men zei mij dat ik rheu-
matiek had en daarvan wel nooit meer
af zou komen. Toen werd ik opmerk
zaam gemaakt op Kloosterbalsem, die
heerlijk verzachtende zalf en werkelijk,
na een behandeling van nog geen 6
weken zijn mijn pijnen verdwenen. Ik
heb van niets meer last en beveel daarom
iedereen den Kloosterbalsem aan."
S. SI. te B.
ORIGINEEL TER INZAGE
Onovertroffen bi] brand-en snij wonden
Ook ongeëvenaard als wrljfiniddel bij
Rheumatiek, spit en pijnlijke spieren
Overal per pot v. 20 gr. f 0.60 en 50 gr. f 1.
De lieer De Lobel, hierna het woord
verkrijgende, brengt in herinnering, dat
hij twaalf jaar geleden hier al eens is
opgetreden. Hij heeft daaraan prettige
herinneringen behouden, en nam danook
gaarne deze nieuwe invitatie aan. Spr.
zou voor de pauze vijf oude vraagstukken
en daarna drie nieuwe behandelen. (Wij
zullen ons verslag beknopt moeten uit
brengen, daar we met een volledige weer
gave van het gesprokene zeker wel acht
kolommen zouden moeten vullen).
ERKENNING. Voor 1800 was de toe
stand voor de katholieken in ons land
allesbehalve gunstig. Ze werden _geduld,
meer niet, hoewel een derde der bevol
king katholiek was. De Protest. Staats
kerk was de baas. Katholieke kerkjes
imocliten er zijn, maar in steegjes en1
achterbuurtjes alleen. De baljuw moest
telkens om permissie worden gevraagd,
voor dit en voor dat en liet zich zijn
„goedheid" dik betalen. De R.K. hadden
geen stemrecht en konden geen openbare
ambten bekleeden; ze hadden geen eigen
pers en geen R.K. onderwijs, bisschop
pen, kloosters, ziekenhuizen. Dat bleef
zoo tot de Fransche revolutie, toen de
Staatskerk werd afgeschaft. De R.K. kon
den liun kerken weer terugkrijgen, maar
ze hadden geen geld om de verwaar
loosde gebouwen op te knappen. De R.K.
hadden geen vertrouwen in de toekomst,
waardoor de oude toestand spoedig her
leefde totGeorge Lesagc ten Broek
optrad, een R.K. geworden predikants-
zoon, die een brochure sehrect „Over de
voortreffelijkheid der R.K. kcrlc"; een
R.K. Tijdschrift oprichtte en een R.K.
Vereeniging, welke echter op last van
Koning Willem I als „staatsgevaarlijk"
moest worden ontbonden. Lesage ging
tl oor, maar werd toen in de Gevangen
poort te den Haag opgesloten. Uitvoerig
gaat spr. na de beteekenis van Hein de
Wijs, hoofd on tv. der accijnsen te den
Bosch, die bij Koning Willem 1 protes
teerde tegen opheffing van liet Klein,
Seminarie te Velsen en er zijn betrekking
voor opofferde. Eenige opluchting kwam
er in de jaren 1S3G1S39, toen liet Ncd.
leger aan de Belgische grens lag en Prins
Willem (later koning Willem ll) vriend
schap aanknoopte met pastoor Sclnvei-
ze, van welke tijd zijn welwillende hou
ding tegenover de R.K. dagteekent. Ech
ter een storm van protest stak op in
Protestantsche kringen, die de Koning
bezwoeren, het Land toch niet op te offe
ren aan de duistere machten van Rome.
Gelukkig zijn de Protestanten van 1932
van een beter geaardheid. We leven
vredelievend naast elkaar, waardeerend
eikaars goede bedoelingen. We willen de
Protestanten niet krenken. Wij zullen el
kaar in deze tijden vooral zelfs meer
moeten leeren kennen en waardcercn.
De hoop der R.K. was op Koning Wil
lem II geves'tigd, die hun verwachtingen
ook niet teleurgesteld heeft: kloosters,
Onderzoek naar R.K. onderwijs, enz. On
danks veel 'tegenwerking van Protestant
sdie zijde schreden de R.K. voort: op
richting tijdschrift I3c Katholiek, dagblad
De Tijd. in 1848 werd liet R.K. manifest
verspreid, dat overweldigende indruk
maakte. Bij de grondwet van 1848 werd
vrijheid van onderwijs toegestaan .n een
nieuw kiesstelsel ingevoerd, waarmee
weer eenige R.K. eischen werden inge
willigd. Het recht van placet werd op
geheven (voor liet voorlezen van pause
lijke brieven door de pastoors was geen
toestemming meer noodig).
De ONDERWiJS-strijd duurde 100 jaar.
Tot 1848 mocht liet R.K. onderwijs nau
welijks gegeven worden, van 1848-1888
kon het subsidie krijgen, van 1888-1918
werd over de financieele gelijkstelling
van biezonder en openbaar onderwijs ge
streden. Professor Hofstede de Groot
was een groot tegenstander en voorzag
als de resultaten van het biez. onderwijs:
verdwijning van tucht en straf, toene
mende onkunde en onzedelijkheid, meer
dieven en slenteraars, de gevangenissen
zouden viermaal zoo groot moeten wor
den, enz. Desondanks hebben we thans
2156 R.K. scholien met 361000 leerlingen,
en de resultaten mogen gezien worden.
Over 't BISSCHOPPELIJK BESTUUR
is veel strijd gevoerd. De Paus benoemde
vijf bisschoppen en een aartsbisschop,
maar daartegen bereidden de Protestanten
een veldslag voor (de April-beweging).
De Paus werd uitgekreten als een op
buit belust roofdier, de Katholiek bena
deeld in zijn brood. De R.K. hielden ech
ter voet bij stuk en bereikten ook in dit
opzicht hun doel.
TEGEN DE LIBERALEN, aanvanke
lijk door de katholieken gesteund, is ten
slotte met vuur de strijd aangebonden.
Toen was het, dat Schaepman tegen hen
te velde trok, dat mr. Jean Baptist van
Zon zich geducht weerde, de Kath. Illus
tratie, Maasbode, enz. werden opgericht
en een adres met 400.000 ihandteekenin-
gen de Koning werd aangeboden met het
verzoek te Rome diplomatieke stappen
te doen ten gunste van de Paus. Gewel
dig was de feestvergadering van 1871 te
Amsterdam, ter gelegenheid van liet 25-
jarig jubileum van Paus Pius IX. Van die
tijd dagteekent de snelle en forsche op
bloei van het R.K. leven. Veel dank is ver
schuldigd aan de R.K. Pers (De N,'V.
Spaarnestad werkt met 500 man perso
neel.)
HET KATH. BEGINSEL. Schaepman
was de wegbereider voor onze Kath. per
soonlijkheid, al heeft het dertien jaar ge
duurd, eer hij algemeen de waardeering
vond, welke hij verdiende. Hij kwam in
1883 met 'n R.K. program, in 1897 richtte
h/ij Kiesvereen. op. Van 1904 dateert de
R.K. Staatspartij, welke in 1926 werd ge
democratiseerd, zoodat elk R.K. zich daar
in thuis kan gevoelen en een R.K. Volks
partij overbodig is, ja, slechts afbreuk
doet.
De PROPAGANDA-ciub, welke op
Texel opgericht zal worden, houde deze
lessen voor oogen: 1. Het vertrouwen.
