De Nieuwe Texelsche Courant
No. 4707 46ste Jaargang Woensdag 1 Febr. 1933
Van week tot week
WINTER EN CRISIS.
GAS, DAT VERLAMT.
Het Fransche Kabinet
gevallen.
Ook het Duitsche Kabinet
afgetreden.
Als een dolle stier.
Texelsche Berichten
40-jarig bestaan van V.I.O.D.
Uw advertentie In dit blad wrmft
op Texel huls aan huls gclexcn.
U1TQ.: N.V. Boekhandel en Drukkerij
vii. Lange veld en De Rooij Den
Burg. Tel 11.
ADVERTENTIES: 1—5 regels 60 ct.j
iedere regel meer 12 ct. Eenzelfde adv.
voor viermaal ineens opgegeven, wordt
driemaal berekend.
STOOMBOOTDIENSTEN.
Texel Den Helder t.v.
Op werkdagen:
Van Texel: 6.— 8.—; 11.20; 2.40*
Van den Helder: 7.-; 10.-; 12.20; 4.15
Op Zon- en feestdagen:
Van Texel: 7.30; 11.15; 5.20.
Van den Helder: 9.— 12.20; 6.30.
HOOGWATER ter reede van Texel v.m.
(nam. ongeveer Va uur later.)
2 3 4 5 6 7 8 Jan
1,03 1,43 2,85 3,57 5,17 6,29 7.31
LICHT OP
RljWIELEN en RIJTUIGEN 5.14
ZATERDAGAVOND.
Het wintert geducht in Europa. We le
zen van temperaturen tot —40 gr. C. in
Zweden, Rusland en op de Balkan, en
tot—14 gr. in Italië, waar zelfs een paar
mensdhen zijn doodgevroren. Het heeft er
veel van alsof 1933 het vorstjaar 1929
zal navolgen, te meer waar de vorst
periode in beide jaren op dezelfde dag
begon. In datzelfde jaar 1929, maar dan
op het einde, deden zich ook de eerste
crisisverschijnselen voor en wanneer wij
nu na drie jaar eens zeer optimistisch
willen zijn, dan zeggen we tegen ons zelf,
ot tegen anderen: het schijnt dat we het
laagste punt bereikt hebben en dat de weg
verder opwaarts zal gaan. Het is mogelijk
en het is natuurlijk ten zeerste te wen-
schen, dat dit zoo is en dat 1933 zich zal'
kenmerken door de door ieder zoo vurig
verlangde wederopleving in zaken. Doch
een economische opleving alleen is, indien
bestaanbaar, toch nog maar half werk.
Ook een politieke opleving moet er ko
men, maar daarnaar ziet het er nog vol
strekt niet uit. Internationaal niet, en na
tionaal, dus elk land Voor zich wat de
eigen, de binnenlandsche politiek aangaat,
niet. In de laatste weken moet men zelf9
veelvuldig een verscherping van de inter
nationale en de nationale strijdvragen
vaststellen en te dezen opzichte heeft;
Europa niet alleen de wintermuts maar
ook nog altijd de bokkepruik op.
De Fransche regeering bevond zich in
een moeilijke positie.
Het is in deze tijd even moeilijk en
ellendig overwinnaar in een groote oorlog
zoo als Frankrijk te zijn als over
wonnene. Allemaal liggen ze ter neer, nu
nog, ot nu eerst recht, na zooveel jaren,
overwinnaars en overwonnenen. En, van
de weeromstuit, de rest, de vroegere on-
zijdigen. Geen slechter zaak, geen ruïneu
zer zaak, dan oorlogvoeren, zelfs dan
zoo'n betrekkelijk ouderwetsche oorlog-
als die van 1914—'18.
In een nieuwe oorlog pas zal de „be
schaafde" wereld met haar meest verder
felijk oorlogstuig voor de dag Komen.
Daaraan wordt ook in deze donkere tijd
nog veel goud geofferd. Het nieuwste
„snufje" brachten deze week de dagbla
den. Het bestaat in een gas, dat tijdelijk
een algeheele verlamming veroorzaakt.
Het kan met bommen uit vliegtuigen ge
makkelijk verspreid worden en maakt ook
de krachtigste tegenstander in korte tijd
absoluut weerloos. Bajonetten en gra
naten zullen dus gemakkelijk aan hun
prooi komen. Fransche vliegers hebben
dit „verlammingsgas" in de Indo-Chi-
neesche wildernis „met gunstig gevolg"
geprobeerd (we veronderstellen van op
wilde dieren) en militaire deskundigen
hebben het in vol vertrouwen op hun
programma gezet. Hebt gij vertrouwen in
verdragen, waarbij staten elkaar beloven,
geen gebruik van gassen te zullen maken'?
Wat leerde de oorlog in 1914-1918? Ge
looft gij aan op „menschelijke wijze" oor
log voeren? Is het bestaanbaar? Laat
1914-1918 een les zijn geweest voor ons
allemaal.
Het stond er met de Fransche regeling
slecht voor. Ze moest een tekort wegwer-
0e Griep
dient bestreden te worden. Meer dan ooit
moet U juist nu in het belang van Uw ge
zondheid uitsluitend werkelijk beproefde
middelen gebruiken.
Geen onbekende middeltjes, welke mis
schien oud en verlegen zijn, doch bekende,
beproefde middelen, zooals ASPIRIN.
Weigert minderwaardige namaak en eischt
ASPIRIN-TABLETTEN en let steeds op het
Bayer-kruis.
ASPIRIN is uitsluitend verkrijgbaar in
oranjeband-buisjes met,2ü tabletten S 70 cent
en oranjezakjes met 2 tabletten S 10 cent.
werken van 10 a 11 miljoen francs. Mi
nister Chéron wilde ©enige belastingen
verhoogen en nieuwe in het leven roepen,
hij wilde kapitaalvlucht en belastingont
duiking tegengaan, maar het bankge
heim opheffen, dat wou hij niet. Gevolg:
veel verzet. De een vond, dat hij veel te
ver ging, de ander vond, dat hij nog
krasser maatregelen moest nemen.
Zaterdagmorgen in de vroegte, na een
zeer langdurige zitting (nachtzitting), is de
Fransche regeering ten val gebracht. Ze
kon het tegen de groeiende tegenstand-
niet langer bolwerken. Het is gestruikeld,
over de kwestie van de verhooging van de
directe belastingen met 5 pet., waaraan
de regeering vasthield, omdat zij van
oordeel was, dat het tekort zoowel door
bezuinigingen als door belastingmaatre
gelen gedekt moest worden. Met 390
tegen 193 stemmen werd haar voorstel
verworpen.
Het ministerie Paul-Boncour, dat de
regeering Herriot opvolgde, heeft dus
geen lang leven gehad. Hiermede is het
tekort echter niet gedekt. De onzeker
heid duurt voort en wordt door de op
stelling der definitieve begrooting. nog
weer grooter. Daarom zal het zaak zijn,
zoo spoedig mogelijk een nieuwe regee
ring te benoemen. De val van de regee
ring Paul-Boncour komt in alle opzichten
wel op een zéér ongelegen tijdstip. De
taak voor de opvolger van Boncour is
voorwaar geen gemakkelijke.
In Duitschland heeft het Kabinet-Von
Schleicher het loodje moeten leggen. Het
stond al geruime tijd heel zwakjes en
werd voortdurend belaagd. Deze onzekere
politieke toestand in aanmerking geno
men verwonderde het ons geenszins Za
terdag in de dagbladen te lezen, dat het
Kabinet zijn ontslag had aangeboden. Nu
moeten de stuurlui aan de wal hun talent
maar eens toonen. Wanneer die heeren.
hun vak zoo goed verstaan, als de kunst
van critiseeren, gaat Duitschland ©en
goede toekomst tegemoet. Von Hinden
burg heeft 's middags oud-kanselier Von
Papen ontboden en hem opgedragen, on
derhandelingen met de partijen te openen
teneinde een nieuw kabinet te vormen.
Genève houdt zich nog steeds bezig
met de behandeling van het geschil tus-
schen China en Japan. Ze is nu in handen
van een Commissie (lach niet lezer, het is
te ernstig om belachelijk te kunnen zijn),
aan de Commissie IX, die eohter meteen
al zoo overstuur is geraakt, dat geen van
de leden voorzitter wil zijn. Uit vrees
voor Japan, waar geen land mee te be
zeilen is en dat als een dolle stier huis
houdt in de internationale politieke por-
oeleinwinkel. Doordien geen der leden
voorzitter wilde worden, zijn nu alle le
den voorzitter geworden, n.l. om de beurt.
Dat is minder gevaarlijk want minder ver
antwoordelijk. Bn niets schuwt men te
genwoordig in Genève meer.dan verant
woordelijkheid. Tengevolge van een en
ander begint nu ook China te dreigen
met uittreding uit de Volkenbond, die
immers toch niet opkomt, ot durft op
komen, voor het recht der zwakken, noch
tégen liet onrecht der sterken. Intusschen
gaat Japan rustig verder zijn gang in het
Verre Oosten, alsof er geen Volkenbond
bestaat. Het heet zelfs, dat het in het
geheim verboden vlootbases heeft ge
maakt op eilanden in de Stille Oceaan,
welke bases in de eerste plaats gericht
moeten zijn tegen de V.S., die overigens
al even weinig tegen Japan durven onder
nemen als de anderen. Dus niets.
Maar, troost u, lezer: Er wordt aan
gewerkt. De Commissie neemt er ,ynota"
van ©n „behandelt" de zaak. En als ze met
de handen in het haar komt te zitten
Geen nood. Dan benoemen we immers
weer een Commissie, bij voorkeur van
kaalhoofdigen. Dan zijn we er tenminste
zeker van, dat die straks ook weer niet
met de handen in het haar zit.
Het was 29 Januari 1.1. juist 40 jaar ge
leden, dat ten huize van de heer J. Maat,
alhier een vergadering werd belegd met
het doel een Fonds te stichten tot het
doen van uitkeeringen bij overlijden. De
besprekingen leidden er toe, dat in begin
sel besloten werd een zoodanig Fonds te
stichten. Het werd „Vooruitgang is ons
Doél" genaamd, en mag zfch tot op de
huidige dag in een goede gezondheid ver
heugen. Dit jaar gaat het zijn 41e jaar;
reeds in. Aan dit heugelijk feit heeft de
secretaris een breedvoerig artikel gewijd,
dat we hier in het kort weergeven.
o—
Aan die vergadering ten huize van de
heer J. Maat op 29 Jan. 1S93 namen deel
de heeren E. Slaman, J. G. Moojen, Joh
van Heenvaarden, A. Geus Hz., Abr.-
Geus Kz., J. Maat en A. Langeveld Pz.
Of ze sucoes zouden hebben? Reeds eer
der bestond een dergelijk Fonds te den
Burg, maar het was slechts om welke
reden, weten we niet een kort leven
beschoren. Gemelde heeren echter waren
van goeden wille en hadden de overtui
ging, dat ze zouden slagen, als de zaak
maar flink werd aangepakt. Tal van ver
gaderingen moesten nog volgen, eer de
voorbereiding zoo ver gevorderd was,
dat het reglement, samengesteld met hulp
van de heer Schuur, destijds ambtenaar
bij 'de belastingen alhier, ter inzage kon
worden gelegd. Op 7 Mei 1893 werd in
een door '24 personen bezochte vergade
ring besloten tot opridhting van het
Fonds, dat 15 Mei 1893 in werking zou
treden. Tot bestuursleden werden be
noemd: A. Langeveld Pz., directeur; J.Q.
Moojen, secr., Joh. v. Heerwaarden, penn.,
E.Slaman, A.Geus Kz., A.Geus Hz., en H.
Haakman, comm. J. Maat werd tot bode
benoemd. Burgemeester Loman en dokter
Stam zouden zoo noodig financieel© steun
(voorschot) verleenen, indien reeds spoe
dig uitkeeringen moesten worden gedaan.
In het eerste jaar echter traden wel 187.
leden toe ©n behoefde geen uitkeering
plaats te hebben. Het le jaar sloot met
een saldo van f 168.70. Secr. P. Lieuwen,
in 1897 benoemd, behoorde het eerste
jaar met de heeren C.A.Broekkamp en C.
Zoeteliet Oz. tot de comm. van rekening-
nazieners.
In 1894 werd aan het bestuur een boek
houder toegevoegd en als zoodanig A.
Langeveld Az. benoemd. Na het 2e boek
jaar kon men reeds over f376.90 beschik
ken ©n had men 488 leden (twee uitkee
ringen). Toen men na het boekjaar 1895
ruim f1082 in kas had, besloot men de
leden twee maanden vrij te stellen van
contributiebetaling. Over 1897 werd dat
zelfs drie maanden. Was V.I.O.D. zoo
doorgegaan, het Fonds zou volgens de
secr. tot het verleden hebben behoord.
In 1896 ontviel V.I.O.D. haar volijverige
secr. J.O.Moojen, die werd opgevolgd
door P. Lieuwen. Toen telde het Fonds
1077 leden en een kapitaal van f2082.17.
In 1899 werden de statuten gewijzigd,
maar de daarop gevraagde Kon. Goedkeu
ring werd niet verkregen. Dit lukte pas
na een nieuwe wijziging op 18 Dec. 1900.
Veel lof komt hiervoor toe aan de toen
malige boekhouder A. Langeveld Az., die
de nieuwe statuten ontwierp. De vereen,
telde toen 1463 leden en f4695.11 kapi
taal.
In 1905 trad Joh. van Heerwaarden we
gens hooge leeftijd af als penningm. Op
volger was F. van Heerwaarden.
Het zou ons te ver voeren, alle comm.
te noemen, welke de vereen, hebben bij
gestaan. De secr. wil echter een uitzonde
ring maken voor A. J. Bakker, die bijna
telkens, na de verplichte rusttijd herkozen,
werd (18971931) Hij werd danook tot
eerelid benoemd.
In 1908 werd voor het eerst een wis
kundig onderzoek ingesteld. Het wees
uit, dat de inkomsten verhoogd moesten
worden, om te voorkomen, dat het Fonds
in groote moeilijkheden raakte. Driemnd.
vrijstelling werd gehandhaafd, maar de
contributie werd met een halve cent
pier lid per week verhoogd, welk besluit
groote beroering teweeg bracht. Na negen
jaar echter kon die extra heffing verval
len en hadden we het Fonds op een ge
zonde basis geplaatst.
In 1909 bedankte boekhouder A. Lan
geveld als zoodanig. Opvolger was Joh.
Kikkert, die deze functie waarnam tot 18
Dec. 1930. Jac. van Heerwaarden trad in
zijn plaats (benoemd 4 Jan. 1931).
9 Oct. 1912 werden de statuten met be
trekking tot de verkiezing van commissa
rissen gewijzigd. Voortaan zouden die bij
candidaatstelling moeten plaatsvinden. De
heer Brouwer was de eerste, die in 1913
bij enkele candidaatstelling gekozen werd.
De belangstelling, op de vergaderingen
betoond, verflauwde sindsdien. Telden we
eerst 80 tot 120 leden, nadien kwamen we
zelfs beneden de 40, hetgeen te "betreuren
valt.
In 1919 werd bode Jan Maat op ver
zoek eervol ontslag verleend. Hij diende
de vereen, van de oprichting af en bracht
Iveel wat nieuwe leden aim. Hem werd een
pensioen toegekend van f3.pier week.
Opvolger was N. Maat, die in 1922 door
drukke werkzaamheden moest bedanken.
Sinds neemt bode Buijsman volijverig deze
functie waar.
5 Oct. 1920 Leèd het Fonds een groot
verlies door het overlijden van zijn direc
teur, A. Langeveld Pz., die van de aan
vang af de vereen, geleid en met raadeni
daad bijgestaan had. 18 Oct. werd D.
Keijser Sz. tot zijn opvolger benoemd;
hij was reeds jaren commissaris, dus goed
ingewijd. Bovendien draagt hij het Fonds
een warm hart toe.
In 1922 was secr. P. Lieuwen 25 jaar
als zoodanig werkzaam. Inhetzelfde jaar
werd verlenging van de duur der vereen,
aangevraagd en verkregen tot 1952.
Sinds 1923 is het Fonds onderworpen
aan het toezicht van de Verzekerings
kamer. Het bleek aan de eisehen, bij de
wet gesteld, echter geheel te voldoen.
De werkzaamheden, door de wet vereischt,
zijn niet weinige, maar ze is per slotvani
rekening toch in het belang van de ver
zekerden in liet leven geroepen. Van 1923
dateert ook de verhooging der uitkee
ringen op f35.58 en f87.50.
Tn 1926 werd bericht ontvangen, dat het
Fonds over 1925 een tekort had en dat
geen vrijstelling van betaling meermobht
worden verleend.
In 1929 had weer een regelmentswijzi-
ging plaats. De leden werd gelegenheid
gegeven tegen betaling van dubbele pre
mie voor een dubbele uitkeering in aan
merking te komen. Tevens moest inge
volge een aanschrijving van de Verzeke
ringskamer de premie van nieuwe leden,
niet ouder dan 40 jaar, voor iedere klasse
met een halve ct. worden verhoogd.
Evenals de secr. in 1922 werd pen
ningm. F. van Heerwaarden in 1930 ter
gelegenheid van zijn zilveren jubileum ge
huldigd.
In 1931 stelde een Commies van de
Verzek. kamer ©en onderzoek in, naar
aanleiding waarvan het bestuur een zeer
waardeerend schrijven mocht ontvangen.
Tot zoover het jubileumverslag van secr.
P. Lieuwen, die hiervoor zeker wel een
pluimpje verdient. V.I.O.D. heeft in hem
een zeer te waardeeren kracht, die in zijn
36-jarige werkzaamheid getoond heeft
voor zijn taak berekend te zijn.
Ten slotte laten we hier zijn verslag
over 1932 volgen.
Financieel was het een buitengewoon
goed jaar, hetgeen temeer in het oog valt
»Lev
wanneer men buiten het vereenigingsLeven;
om zooveel ellende en gebrek als gevolg
van werkloosheid of slechte bedrijfsuit-
komsten bespeurt.
Het jaar ging in met 3243 polissen. Af
gegaan door overlijden 19, bedanken 29,
royement 34. Nieuwe verzekeringen 80.
Eind 1932 dus 3241 polissen.
Ontvangen aan premie, rente en polis
sen f8111,49. Uitgaven: uitkeeringen bij
overlijden f 1662.50, bodeloon f842.79, ver
gaderingen, salarissen, drukwerk, enz.
f 1363.80. Overschot grooter dan ooit te
voren, n.l. f4242.40; vorig jaar f3781.65.
De generale kas werd op f72729.85 ge
bracht. De gelden zijn aldus belegd: hy
potheken f 63055.75, Bank f3887.96, Oe-
meenteleeningön f3000. In kas f246.14.
Het wiskundig verslag wordt in Mei
uitgebracht en ligt in Juni voor de leden
ter inzage. Het Fonds kan op een groot
overschot rekenen. (Over 1931 was er vol
doende reserve en f1500 kapitaal).
Er is in het afgeloopen jaar weer veel
van het bestuur gevraagd, daar het Fonds
zich nog steeds uitbreidt. Het bestuur on
derging geen wijziging. Boekhouder Jac.
van Heerwaarden, comm. W. N. Kelder en
secr. Lieuwen werden allen herkozen.
Bij zijn bezoek op 10en 11 Maart bevond
de ambtenaar van de Verzek. Kamer alles
in orde. Hij kon zich tot het geven van
enkele wenken bepalen.
E>e premiebetaling vlotte, de tijd in
aanmerking genomen, naar wensch. En
kele gezinnen hebben de 2e verzekering
moeten opzeggen. De leden, die bedank
ten, zijn meest al geruime tijd van Texel
en e'lders wellicht verzekerd.
Met lof gewaagt de secr. van het werk
van de bode Buijsman alhier en bode Al-
derlieste, te de Cocksdorp. Tevens brengt
hij dank aan heeren dokters, die immer
belangeloos de geneeskundige verklaring
verstrekken, welke van nieuwe leden ver
langd wordt.
Ontwikkeling: Het jaar 1932 ging in
met 3243 leden. Het sloot met 3241 leden.
Het kapitaal was eind 1932 f72729.85.
TEXELSCHE COU
is sinds 1 Juni 1930
in dtt blad opgenomen.