De Nieuwe Tex&lsche Courant
No. 5076 49s,e Jaargang Woensdag 19 Aug. 1936
3 X
ROOM en
SLAGROOM
Van 'rveek tot week
55»
EERSTE BLAD.
(i foedf
EEN VERSNAPERING en
EEN ONOVERTROFFEN VOEDSEL TEVENS
DE SPAANSCHE HEL.
Dr. Jac. P. Thysse over Texel.
Texelsohe Berichten
fen worden.
DAAGS
MELK-BOTER
KAAS
Uw advertentie in dit blad wordt
op Texel huis aan huis gelezen.
TEXELSCHE COURANT
is sinds 1 Juli 1930
in dit blad opgenomen.
U1TG.: N.V. Boekhandel en Drukkerij
v.h. Langeveld en de Rooij Den
Burg. Tel. 11. Postrek. 652.
ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal;
buiten den Burg f 1.losse nrs. 4ct.
ADVERTENTIES: 12 ct. per regel;
minimum 4 regels. Eenzelfde adv. voor
vier plaatsingen opgegeven, wordt drie
maal berekend. Vraagt ons zeer voor-
deefïg tarief voor neringdoenden.
HOOGWATER ter reede van Texel v.m
(nam. ongeveer Vj uur later.)
20 21 22 23 24 25 26 Aug
11,40 12.07 12,32 12,58 1,11 1,44 2.20
LICHT OP
RljWIELEN en RIITUIGEN 8 52
MIDDENSTANDERS.
Een abonnement bij
N.V. PROVINCIAAL BELANG.
BB
Handelsinformatie- en Incas-
0 sobureau voor de Midden-
0 stand, opgericht 1S64, biedt
0 in deze tijd groote voordee-
0 len.
0 Een volledig prospectus,
0 waaruit zulks duidelijk blijkt
0 met een ex', van de 14-daag-
0 sche zeer verzorgde courant
0 wordt op schriftelijke aan-
vrage p.o. verstrekt.
BB Eg
N.V. PROVINCIAAL BELANG,
Ainstelstr. 14, Tel. 32000 (6 lijnen)
AMSTERDAM C.
O Voor Middenst. Fed. en Bonden
kan een speciale overeenk. getrof-
ZATERDAGAVOND
Erger dan eenige beslissing, is in een
burgeroorlog géén beslissing. Men ziet 't
in Spanje, aldus de Haagsche Post. De
moorddadige strijd duurt voort, en er is
geen uitzicht op een spoedig einde. Beide
partijen blijven optimistisch in hun be
richten. Wie van haar het minst geloof
waardig is? Dat is de partij, die op de
kortste termijn haar overwinning aankon
digt. Maar ook dat doen zij om beurten.
In werkelijkheid is het op het oogenlilik
niet goed denkbaar, dat een van de strij
dende groepen, tengevolge van een ne
derlaag, het verzet zou opgeven. Daar
voor is de verbittering te groot, daarvoor
weten ook beide te goed, dat zij van de
tegenstand geen genade te verwachten
hebben. De beide generaals Goded en
Buriel, die te Baroelona met hun op
stand gefaald hebben, hebben dat onder
vonden. Zij zijn ter dood veroordeeld,
en ook werkelijk terechtgesteld. Nu is
weerwraak van hun partij te vneezen.
Ook tal van vreemdelingen hebben het
leven verloren. Daaronder zijn verschei
dene Duitschers en Italianen. Zij verkeer
den im een biezonder gevaarlijke positie,
daar velen hunner op de voorgrond wa
ren getreden als aanhangers van hun fas
cistische of nationaal-socialistische orga
nisaties in het vreemde land. Zij zijn steb
lig door de links-radicale elementen in
Spanje reeds vroeger, toen alles nog rus
tig was, niet met vriendelijke oogen aan
gezien. Me tv hoort van gevallen, waarin,
dergelijke partijgangers, ook na het uit
breken van de opstand nog voortgingen
geen geheim te maken van hun voorliefde
voor de opstandelingen. Dat was wel
dapper, rfiaar het was tevens het lot tar-\
ten. Voor een Spanjaard was er weinig
toe noodig, om voor de geweerloopen
van een rood executiepeleton, of eenvou
dig voor een 'loop van een rev lover te
recht te komen. Maar ook de vreemde
ling moest voorzichtig zijn. De toestand
was te wild geworden; op biezondere be-1
scberming omdat men vreemdeling was,,
mocht men niet meer rekenen.
GRUWELEN.
Zelfs al zijn vele gruwelverhalen over
dreven, wat vast schijnt te staan is helaas
al erg genoeg. Uit vele overeenstemmende
berichten moet men aannemen, dat in de
steden, waar de roode militie heerscht,
menigeen uit zijn huis is gehaald en er
zeker nooit meer zal kunnen terugkeeren.
Daarvoor heeft men niet enkel de verha
len der vluchtelingen in paniekstemming.
Aan de andere kant is echter al evenzeer
geducht huisgehouden. Reeds heeft men
de Moorsche soldaten, welke Franco naar
bet vasteland overbracht, de Spaan sche
kozakken genoemd. Ook het vreemdelin
genlegioen guint niet uit door zachtzin
nigheid. De harde bevelen, die deze
krijgslieden hebben gekregen, zullen zij
piet met zachtheid ter uitvoer leggen.
Intusscben regent het steeds levendiger
1 lichtbommen op de Spaansdhe steden,
en daarbij ook op de oude kunstschatten
van Spanje.
REPUBLIEK.
Intusschem is reeds vast komen te staan,
dat generaal Franco niet denkt aan een
herstel der monarchie. Spanje is repu
bliek, zoo zegt hij, en Spanje moet dat
blijven. Had hij andere plannen, dan ware,
ingeval van een overwinning van de op
standelingen, een strijd tusschen de aan
hangers van koning Alfonso en zijn huis
en de Carlisten. ernstig te vreezen.
Franco heeft echter de fascistische repu-
pliek aangekondigd.
DE EX-KONING.
De buitenwereld volgt nu nog met bie
zondere belangstelling het reizen en
trekken van die, nogal bewegelijke ex-
koning van Spanje, maar dat dit met de
gebeurtenissen in verband zou staan, is
weinig waarschijnlijk geworden. Intus
scben lijkt het inog wat voorbarig, als
Franco interviews verstrekt over de toe
komstige regeeringsvorm. Eer het zoover
is, zullen nog duizenden mensehenlevens
in de strijd verloren móeten gaan, en zal
Spanje's toch reeds geringe welvaart nog
meer worden benadeeld.
DE „VREDE" IN EUROPA.
Wij hebben reeds gewezen op het ge
vaar van zeer groote afmetingen, dat ge<
vormd wordt door de strijd van belangen
der groote mogendheden, voor wie
zooveel van de uitslag in Spanje afhangt.
Wij zouden zeggen, dat daarin reeds
eenige ontspanning is ingetreden. Het is
een geruststellend teekén, dat Italianen
en Duitschers niet trachten partij te trek-*
ken van het feit, dat I andgen ooten, en bo
vendien trouwe fascisten of nationaal-
socialisten, het leven verloren hebben,
of zelfs zijn ter dood gebracht door aan
hangers van de regeering. Men b^eft
tot nog toe genoegen genomen met for-
meele verontschuldigingen, en zal later
slechts in schadeloosstelling voor de na
gelaten betrekkingen voldoening zoeken.
Een Engelschman is op zijn jacht door
een granaat van een schip der opstande
lingen gedood. Ook Engeland geeft daar
aan voorloopig geen verder gevolg. Men
wil de spanning niet verergeren.
Er blijkt bij deze gelegenheid, hoe groot
de algemeene afkeer vanv jen de voorzich
tigheid tegenover oorlogsgevaar in Euro
pa geworden is.
«i\vvv
Cf R U T TO
TEXELSCHE COURANT
Met speciale toestemming van de schrij
ver, Dr. Jac. P. Thijs9e, oiitleenen we
aan liet hoofdartikel, opgenomen in De
Levende Natuur van Aug. 1936, het vol
gende:
(Slot.)
NATUURMONUMENT.
"Practisch zijn thans alle nog onbe-
boschte Texelsclie duimen natuurmonu
ment, met uitzondering van het gebied
van De Koog van paal 18 tot ,paal 22
en de strook, die Waterstaat onder zijn
beheer heeft. Daarvan is echter ook een
groot deel volstrekt „natuurlijk". Het
ware te hopen, dat de Texelsche duinen
leens even degelijk bestudeerd werden als
Van Dieren (belaas overleden), dat be
gonnen is met Terschelling. Texel is
heel iets anders en een vergelijking zou
zeer leerzaam zjjn.
De tegenwoordig al vrij groote bezit
tingen van de Vereenisring tot Behoud
van Natuurmonumenten langs de Oost
zijde van Texel en de bemoeiingen van
de Vereen, tot Bescherming van Vogels
maken, dat wij thans wel het heel©
eiland mogen beschouwen als natuurmo
nument, vooral ook, omdat hier zoowel
als op Vlieland en Terschelling het al
oude veehouders- en vissdheirsbedrijf zich
zoo harmonisch invoegt in het natuur
lijke landschap. Vijftig jaar geleden was
dit nog veel mooier dan thans.
WAT HEEL JAMMER IS.
Op Texel hebben wij wel enkele pijn
lijke stoornissen te verduren gekregen
en wanneer Texel zich in de gunst van
bet publiek zal willen blijven verheugen,
dan moet men er te werk gaan met diep
inzicht en groote omzichtigheid. Waalen
burg is gedegradeerd door de versterkte
bemaling, de onmiddellijke omgeving van
EXAMENS.
Onze vroegere plaatsgenoot, de heer J.
Elion, thans onderwijzer te Den Helder,
slaagde vorige week te Haarlem voor de
Hoofdacte.
BOLLEN VAN TEXEL.
Veiling Hobaho 713 Aug.:
Dubb. v. Sion: 350 pk f3.450 pk
f2.85; 500 pk f2.75; 575 rpk f2.65; 750
pk 11.85.
Golden Spur: 325 pk f3.25; 400 pk
f 3.05; 425 pk f2.75; 500 pk f2.50; 525
pk f2.30; 550 pk f2.05.
Aanvoer zeer groot, verkoop vlot.
JONGE HARTEN.
Omtrent de vertoaning van dezegroo-
tendeels op Texel opgenomen film op
de Intern. Filmtentoonstelling te Vene
tië, lezen we in de dagbladen van Zater
dag, dat ze Vrijdag door een publiek van
duizenden personen gezien is. De Directie
deelde dit frissche Nederlandsche pro
duct in bij de belangrijke buiten landsche
films en nam het in een avondvoorstel-/
ling op, betgeen als een voorrecht moet
worden beschouwd. Verscheiden malen
klonk applaus, doch ook werd gefloten,
Wanneer men de Nederlandsche tekst niet
begreep, een verschijnsel, dat zich tot nu
toe bij vrijwel alle vertooningen van bui-/
landsche films heeft voorgedaan.
Het oordeel der jury volgt nog.
Den Burg heeft veel geleden, doordat
het mooie en merkwaardige Diepweel
ver sch a nd a li seer d is tot vuilnisbelt, de
verontreiniging van liet afvalwater van
de Zuivelfabriek aan de Schiklerweg ver
onaangenaamt daar het verblijf in liet
lage land. Dat is allemaal heel jammer.
Misschien is die watervervuiling nog te
verhelpen, maar Diepweel zijn we kwijt,
Waalenburg is nu een „gewone" polder,
met als merkwaardigheid liet natte plekje
van matuurmonu me n ten
De roemruchte naam van Waalenbtirg
kon mettertijd dan wel eens in het ver
geetboek raken. Voorloopig is de polder
nog een aardig studie-voorwerp voqr
•ontzilting en voor de wijziging, die flora
en fauna ondergaan tengevolge van de
ontwatering en de verandering van hooi
land in bouwland.
Een nieuwe naam wint gaandeweg
veld: die van Dijkmanshuizen, de buiirj,
waar de Fienweid ligt en Biittikofers Mie-
land, waarbij zich dan weer het Molen
Mieland aansluit.
Een taaie vermaardheid, ondanks in
krimping en ontginning, behoudt nog al
tijd de Bol in polder het Noorden.
EEN NATIONAAL PARK.
Wanneer we de zaak in het groot be
kijken, dan zouden we Griend, Terschel
ling, Vlieland en Texel met elkaar kun
nen beschouwen als één groot Nationaal
Park der Waddeneilanden. Dat bevat dan
meteen ook al de zandplaten en de zee
honden. Door voortdurende samenwer
king van Rijk, Provincie, Gemeentebestu
ren, Polderwezen, Vereen, voor Natuur
bescherming en voor Vreemdelingenver
keer. maar bovenal door machtige be
langstelling van ware „Vrienden der
Eilanden" kan dit gebied tot iets worden,
dat werkelijk de vaak misbruikte eere-
titel van Natioinaal Park waard is.
HET HOOGE LAND.
Met het doel steun te verleenen aan
de Vereen. Het Hoogeland, welke drie
landkolonies en drie tehuizen stichtte en
onderhoudt ten behoeve van bedelaars,
drankzuchtigen, ontslagen gevangenen,
enz., zijn ideae zomer op Texel een achttal,
afdeelingen gesticht. Zij zullen trachten
lederi te werven, die wekelijks drie cent
voor het gemelde deel willen offeren.
We komen hierop ditvoeriger, met fo
to's ook, op terug.
GENERAAL FRANCO.
Aanvoerder van de opstandelingen aan
Spanje's Zuidelijk front.