MUM)
Landbouw en veeteelt
in Canada.
RUWE
HUID
Texelsohe Berichten
C.Z. De Eendracht.
GOÉD
DRUKWERK
EÉN STIMULANS
VOOR
UW 7!AKEN
De Garnalendrogerij van
Gebr. Blom
Bondsfilm N.J.V.
(Vervolg van de le pag.)
De reeds lang bestaande Oostelijke pro
vincies Ontario, Quebec, Nieuw-Bruns
wijk, Nieuw-Schotland en Prins Edward
eiland brengen het grootste deel van de
landbouwproducten voort. In genoemde
provincies wordt ook de grootste ver
scheidenheid van producten verbouwd.
De uitgestrekte in cultuur gebrachte
terreinen der Prairie-jrrovincies produ—
ceeren eveneens geweldige hoeveelheden
Dat de andere provincies vooraan
staan wat betreft de waarde der landbouw
productie is gelegen in het feit, dat in
die streken, speciaal in Ontario, de zui
velindustrie sich zeer ontwikkeld heeft.
Door de terugloopende prijzen der
laatste jaren zijn de geschatte bruto—
ontvangsten uit de diverse-landbouw--
bronnen lager geworden. In 1933 bedroe
gen de bruto ontvangsten meer dan 762
millioen dollars, verdeeld als volgt:
millioenen dollars:
(Wordt vervolgd.)
AVRO-AVOND.
Het Avro-Actie-Comité alhier stelt po
gingen in liet werk om teer een Avro-
avond te doen organiseeren.
ONDERHANDS VERKOCHT.
De twee woningen aan de Schilder-
weg op de plaats van de voormalige
Wasscherij Klein Klauwenberg wer
den door Gebr. Geus voor f 4000,aan
C.Z. Eendracht verkocht.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het postkantoor te den Burg-Texel
werd gedurende de maand Sept. 1936
Ingelegd f 12357.78
Terugbetaald 8048,10
Derhalve meer ingelegd dan
terugbetaald 4309,68
Het aantal nieuw uitgegeven spaarbank
boekjes bedroeg 8
De Maandag in De Zwaan gehouden
ledenvergadering wejid door 30 leden bij
gewoond, ze stond onder leiding van de
heer C. Stoepker, voorz.
Na lezing van de notulen door de heer
P.Meindertsma, secr.,. werd bij acclama
tie besloten tot toelating van de heeren,
C. de Wit, Eierland, en S.PIaatsman. De
Waal, die zich voor het lidmaatschap
hadden aangemeld.
Hierop bracht de heer Jn. Roeper na
mens de Financ. Commissie verslag uit
van het onderzoek van kas en boeken,
welk onderzoek een alleszins gunstig re
sultaat bleek te hebben opgeleverd.
Mededeel ingen van
de Directeur.
Aan de mededeeliingen van de Direc
teur omtrent de gang van zaken aan de,
tabriek en over 5e algemeene toestand
ontleenen we het volgende:
De fabriek staat er uitstekend voor,
zelfs beter dan, de tijdsomstandigheden in
aanmerking genomen, te verwachten was.
Onze pakhuizen te Alkmaar en op het
eiland zitten vol. Dit levert in verband
met de devaluatie winst op. Wat de toe
komst brengen zal, is nog onzeker, madL
eenige verbetering van de kaasprijs ver
wacht de directeur wel. Reeds ging de
kaasprijs sinds de 'devaluatie intrad met
drie ct. omhoog en de boterprijs met 13.
De melkaanvoer was door het gunstige
weer buitengewoon goed. Reeds kwam
de fabriek boven de 2 millioen K.G. Ze
ker zal de aanvoer boven de 'drie mil-,
lioen stijgen.
Met de schapenmelkverwerking ging't
beter dan vorig jaar. De kwaliteit van
de boter stemde algemeen tot tevreden
heid.
Hoe gezond de financ. toestand is, be
wijst de algeheele aflossing van de lee
ning, in 1932 bij de Boerenleenbank aan
gegaan. Ze was groot f 40.000 en stond
dit jaar nog met f 23.000 op de balans..
De schulden bedragen nu: f51000 aan de
Grondkapitaalbank, f5000 aan de Zuivel
ban k. Boenenfeenb. f9000. Het reservekap.
bedraagt f4550, het vernieuwingsfonds
12000, het ledenkapitaal 13700. Reeds is
de schuldenlast kleiner dan de boek
waarde. Over twee jaar zal de balans-
waarde zelfs de werkelijke waarde ver
tegenwoordigen. De zaak staat er uitste
kend voor. Er kan weer flink afgeschre
ven worden en bovendien kan nog een
flinke nabetaling plaatshebben. Wanneer
we de lijst van 25 fabrieken, aangeslo
ten bij .die Bond van Zuivelfabr. in N,
Holl. nagaan, neemt C.Z. Eendracht daar
op, wat' betreft de waarde van hetgeen
uit de melk wordt gehaald, de tiende1
plaats in. Een eervolle plaats, in aanmer
king genomen, groote fabrieken als Lutje
winkel, Onderdijk, Stompetonen, enz.
^Bij grooter aanvoer zou de fabriek er
nog gunstiger voorstaan. Met weinig hoo-
ger kosten zou ze e'én of twee millioerK
KG meer melk kunnen verwerken. In dit
geval zou inplaats van f 10.000 b.v. f6000
afgeschreven kunnen worden, wat hoo-
ger uitbetaling tengevolge zou hebben.
Indien de tijd komt, dat alle melk van
Texel op eén fabriek verwerkt wondt, zou
dat de boerenstand in belangrijke mate
ten goede komen, verzekerde de directeur.
(Grooter opbrengst plm. fSOOO per jaar).
De verwerkingskosten per 100 L. melk
zouden aanmerkelijk daten; het melkver-
voer zou economischer kunnen worden
geregeld, enz. Het stemt tot voldoening,
aldus de heer Ens, dat steeds meer leden
het belang van een dusdanige regeling
inzien en bereid zijn mee te werken, om
tot de gewenschte toestand te komen.
^Voorz. dankte de directeur voor deze
mededeelingem.
AANKOOP WONINGEN.
Op voorstel van het bestuur wordt over
gegaan tot aankoop van twee woningen,
eigendom van Gebr. Geus, en staande
aan de Schilderweg op de plaats, waar
vroeger wasscherij'' Klein Klouwenberg
stond. Koopsom f4000. De woningen zul
len voor personeel van de fabriek be
stemd zijn. Mede werd de aankoop van
beteekenis geacht met het oog op even-
tueele uitbreiding van de fabriek.
Coop. Stremsel- en Kleurselfabriek
Op voorstel van het Bestuur wordt toe
getreden als lid tot de Coop. Stremsel-,
en Kleurselfabriek te Leeuwarden. Als
lid en afnemer deelt men dan mee in
de winst, wat voor de Eendracht een
voordeel beteekent van fSO,per jaar.
TVlinder afschrijven"?
Bij de rondvraag stelde de heer Joh.
Kuip de vraag, ot de fabriek niet met
minder afshrijving kan volstaan, opdat
voor der melk meer "kan worden uitbe
taald. De directeur deelde hierop mee,
dat de schuldenlast, welke op de Een
dracht rust, ieen der grlootste beletselen
is, welke zekere ingezetenen afhouden
van toetreding tot deze Coöperatie, hoe
gezond haar financieele positie overigens
ook is. Men ziet tegen die schuld op, al
dus de directeur, als tegen een berg, aL
wordt ze jaar op jaar ook kleiner. Alles
moet volgens spr. nu in het werk wor
den gesteld, om die schuld zoo spoedig
mogelijk af te schrijven. Zijn we een
paar jaar verder, zoo besloot de direc
teur, dan is de zaak spoedig beklonken.
Melk naar ,,de overkant",.
Naar aanleiding van een melkbriefje
wegens naar de overkant geleverde melk
(4.75) zette de directeur tenslotte nog uit
een, dat zoo'n hooge prijs misleidend is.
Immers moet daarbij in aanmerking wor
den genomen: het vetgehalte (het verschil
met de Eendracht was wel 0,4 pet.), des
vracht, het niet ontvangen van wei, het
ontbreken van nabetaling en van bijschrij
ving van ledenkapitaal. Zoo beschouwd
levert leverantie naar de overkant geen
voordeel op.
Hierna sloot de voorz. rniet dank voor
de aangename discussies en de wensch,
dat de fabriek in groei en in bloei zou
blijven toenemen de vergadering.
VRAAGT ONS PROEF EN PRIJS
DRUKKERIJ TEXELSCHE CRT.
IN VOLLE BEDRIJF.
De garnalenaanvoer is groot de laat
ste weken, ongewoon groot en dan is er
werk aan de winkel voor de garnalendro
gerij.
Immers: maar een klein gedeelte van
de vangst helaas kan tegen een behoorlij
ke prijs (minimumprijs 14 öënt) als con
sumptiegarnalen aan de man worden ge
bracht.
De rest gaat naar de drogerij van ge
broeders C. en G.M.) Blom aan de
Schilderweg, waar de laatste weken met
15 man dag en nacht wordt gewerkt
Een „garnalenjaar".
Nimmer te voren was de bedrijvigheid
hier zoo groot. Of de afsluiting van de
Zuiderzee met de groote garnalenvang-
sten verband houdt? De heeren Blom
verzekerden ons, dat de dijk er niets
mee te maken heeft. Men spreekt van
een goed ooftjaar, van een goed bjjenjaar,
Texel heeft nu een goed garnalenjaar
en ons eiland niet alleen. In ons vorig
nunfmer heeft u kunnen lezen, dat ook
aan de drogerij te Zoutkamp de aanvoe
ren buitensporig hoog zijn."
De visschers mogen de garnalenvangst
niet onbeperkt uitoefenen. Dagelijks mo
gen niet meer dan twintig manden van
50 K.G. worden aangevoerd. De kleine
motorvaartuigen mogen er £5 visschen,
de groote niet meer dan 3040.
Hiet koken.
Bij aankomst aan de drogerij worden
de garnalen eerst in groote bakken met
behulp van stoom gekookt. Het bedrijf
is hiertoe uitgerust met een stoomketel
ter lengte van ruim zes meter en met een
verwarmend oppervlak van 25 vk. meter.
Toen de drogerij voorjaar 1929 werd
gesticht had het bedrijf niet zoo'n omvaijg
als thans en had men de beschikking
over een kleiner ketel. Deze moest bij de
uitbreiding van het bedrijf in 1933 voor
een grootere plaatsmaken.
Het drogen.
Na het koken gaan de garnalen in
groote bakken via een tegen de zoldering
aangebrachte rail naar ue flroogkamer.
Het bedrijf heeft twee droogkamerseen,
van 40 en een van 48 vk. M. oppervlak.
De vloer van deze droogkamers wordt
geheel door een metalen rooster ge
vormd. Qp dit rooster worden de ge
kookte, nog natte garnalen ter dikte van
plm. 25 c.M. uitgestort.
Het drogen geschiedt met behulp van
heete lucht, welke door middel van een
eiectrische ventilator uit een fel branden
de, met steenkool gestookte oven wordt
gezogen en onder de roosters wondt ge
bracht.
Er zijn twee droogkamers, ook twee
ovens, ook twee ventilatoren. Deze ven
tilatoren worden aangedreven door elec-
tro-motoren van resp. 30 en 40 p.k.
Dat zoo'n own geducht brandt, wan
neer de ventilators in werking zijn ge
steld, kunt u zich zeker wel voorstel
len. Dc hitte, waaraan de gekookte garna
len op de roosters in de droogkamers
worden blootgesteld, is ook niet gering.
De witte wolken, welke tijdens het dro
gen met gang uit de kap van het ge-j
bouw jagen, wijzen er wel op, dat de
hitte met een vaart zijn weg door de
garnalen neemt en dat daaraan veel vocht
wordt onttrokken.
PUF.
In den beginne werd door de fabriek
ook „puf" gedroogd (vandaar de naam
puffabriek) en, na aan Den Burg gema
len te zijn, als vischmeel in de handel
gebracht. De practijk leerde echter, dat
put in trommels moet worden gedroogd.
De geringe verdienste maakte aanschaf
fing van zulke trommels echter niet ren
dabel. Thans worden alleen garnalen ver
werkt. De naam puffabriek heeft afge
daan.
Waarheen
Wanneer het droogprooes een paar uur
geduurd heeft, wordt het product in ba
len gestort, balen van 25 K.G. en, in,
afwachting van het transport, in het pak
huis bij de fabriek opgeslagen. "Droog
dat die garnalen dan zijn! Wanneer
je niet beter wist, zou je meenen, dat
de zakken met stroo werden gevuld.
Vele honderden balen zijn er de laat
ste weken afgescheept. Hèt gansche pro
duct van onze garnalendrogerij wordt aan
de regeering geleverd, die in Rotterdam
liaar opslagplaatsen heeft. De gedroog
de garnalen worden door de regeer'ing
'in groote hoeveelheden aan eendenTbk-
kers verkocht; vooraf die op «Te Velu
we zijn groote afnemers. Een deel wordt
in Rotterdam gemalen en, met meel van
andere visch vermengd i.d. handel gebracht
E>e prijs.
De visschers ontvangen voor hun gar
nalen aan de drogerij 80 ct. per mand
van 50 K.G., terwijl de regeering voor
de gedroogde garnalen f 12,per 100
K.G. betaalt.
B. en W. van Edam op bezoek.
Met het doel inlichtingen in te winnen
kreeg de garnalendrogerij van Gebr. Blom
onlangs bezoek van het gemeentebestuur
van Edain. Daarbij is de vroede vaderen
wel gebleken, dat er heel wat kijken komt
voordat er van een loonend bedrijf spra
ke is.
Een bedrijf met een luchtje
Beter dan wat er in de garnalendroge
rij gebeurt, weet men, dat ze een alles
behalve aangename geur verspreidt. In
de korte tijd, welke uw verslaggever er
zich ophield om deze stof te verzamelen,
ging zijn neus er danig te gast, terwijl
bij zijn thuiskomst niemand te vragen
had, waar hij geweest wasZijn
pak hangt nog te luchten.
Hoe lang nog
De garnalenaanvoer is de laatste we
ken, zooals geschreven, abnormaal groot.
Hoe lang zal dat nog aanhouden
Jaren terug er lag nog geen afsluit
dijk heeft de Harderwjjker industri
eel E. den Herder, een man uit de ,prac-
Lijk van de vischdrogerij, de heeren Blom
reeds op tegenslag voorbereid. „Je zult
goede jaren hebben", zei hij, „maar er
komen ook magere jaren".
Het is een wisselvallig bedrijf, zoo'n
garnalendrogerü, maar thans floreert
het in elk geval. Een uitkomst mede voor
onze visschers, die nu met hun garna-
lenovervloed weg weten.
Omstreeks 200 belangstellenden waren
Maandagavond in de N.H. Kerk alhier
bijeen om de vertooning bij te wonen van
de films, betrekking hebbende op het
Nied. Jongelingsverbond.
De samenkomst werd geleid door Ds.
Visser, die aanving met te laten zingen,
Ps. 146, he vers, en met lezing van
Matth. 5, waarna Ds. met gebed opende.
In zijn welkomstwoord richtte hij zich
in het biezonder tot de heer Nagel, uit
Amsterdam, die de film zou projectee-
ren (de man, die de film had opgenomen
was niet aanwezig), waarna Ds. een kor
te uiteenzetting gat van het wezen, doel
en streven van het Ned. Jongelingsver
bond. Ds. wijdde uit over de drie V's,
welke ieder N.J.V.-afd. in haar banier
zou kunnen aanbrengen. Ze beduiden:
Vreugde, Vriendschap en Vrede en ge
ven kort en goed de peilers aan, waar
het N.J.V.-gebouw op rust. De Chr. Jon-
gemannenveneen. te Den Burg blijkt nut
tig en gezegend werk te kunnen doen. Ze
draagt bij tot de vreugde harer leden, ze
knoopt en versterkt vriendschapsbanden
en ze zoekt de vrede, de innerlijke vrede
te bevorderen door met elkaar op te
trekken tegen kwade machten, die wil
len afhouden van het goede en willen trek
ken naar het kwaad.
Ds. eindigde met het N.J.V. in aller
belangstelling aan te bevelen.
Ter afwisseling bracht mevr. Visser-
Dewald, met orgelbegeleiding door tde
heer Jan Visser, op verdienstelijke wijze
eenige vioolnummers ten gehoore.
Van de films kunnen we meedeelen,
dat ze betrekking hadden op de Prov.-
Bondsdagen te Alkmaar, Heilo en Den
Burg. Van Texel 'kregen we opnamen te
zien van Oudeschild, Doolhof, Den Burg,
Oosterend, de duinkust bij De Cocks-
dorp, N.H. kerk van Den Hoorn. Helaas
liet de duidelijkheid vaak te wenschen
over. Eenige opnamen waren zeer goed
(b.v. die van de ploegende paarden en
van het glimmende ploegijzer, dat door
de donkere aarde snijdt, als symbool be
doeld van die arbeid van het N.J.V. Het
kerkje aan Den Hoorn deed het prach
tig tegen de fraai bewolkte achtergrond.
Eveneens waren wel geslaagd de close-
ups van een aantal bekende Texelsche in
gezetenen.
In zijn slotwoord bracht Ds. Visser
dank aan allen, die tot een goed verloop
van deze avond hun deel hadden bijge
dragen. Na het dankgebed sloot Ds. met
te laten zingen Gez. 180, le vers.
RADIO.
Enkele jaren terug zou men gelachen
hebben, wanneer men zelfs maar sprak
over de mogelijkheid om met één knop
zuiver at te stemmen op golven tusschen
de 7 en 2000 M. Thans is het zoover.
En we verbazen er ons nauwelijks over...
Weet u, dat er radio-ontvangers zijn,
met twee ot drie luidsprekers? Deze die
nen voor een z.g. „plastische" ont
vangst, welke de werkelijkheid meer nabij
komt.
In Noorwegen en Zweden voelt men
meer voor radio-lezingen dan hier. Men
houdt er van ernstige en diepzinnige ver
handelingen, cursussen en discussies. Zij
nemen op de programma's grooter plaats-
in dan bij ons.
Vieldoogst
422,1
Vee
89,0
Wol
2,0
Zuivelproducten
167,5
Fruit en groenten
31,7
Pluimvee en eieren
35,9
Pelzen uit fokkerijen
3,5
M ap le - produ cte n
2,0
Tabak
5,2
Vlas en andere vezels
0,1
Klaver- en graszaden
1,3
Honing
1,7
Schrale Lippen
Gesprongen Handen
i
