DOUWE
EGBERTS
WEE 1
■éetek!
Oft3 fUU
Een Referaat over Texel
De Verduisteringsoefening.
minmimiImm
Die Burgemeester van Texel maakt be
kend ,dat de Keuringsraad voor de Inge
schrevenen voor den dienstplicht dezer
gemeente zitting zal houden te Den Burg
in de U.l.o.school aan het Sohildereind
op Dinsdag 27 April 1937, des voormid
dags om 9 uur precies, vooir ingeschre
venen wier geslachtsnamen aanvangen met
een der letters A tot en met J, benevens
voor Kaczor J., Kageir T. C. en Keesom
H. W., en des namiddags te 1.15 uur voor
de overigen.
Voor nadere biezanderheden wordt ver
wezen naar de aangeplakte openbare ken
nisgeving.
Texei 3 April 1937.
De Burgemeester voornoemd,
KAMP.
TEXELS FANFARE.
Een nabetrachting moge nog volgen op
de beide concerten, welke Tex. Fanfare
onder leiding van haar bekwame dirigent,
de heer Joh. Dol, Vrijdag en Zaterdag
in hotel Texel gegeven iheeft.
Het programma was welverzorgd en
werd afgewerkt op een wijze, welke aan
nauwgezette en Langdurige s'tudie onder
deskundige leiding geen twijfel liet.
Geopend werd met een pittige marsch,
Blaze Away, van Holzmann. Daar zat
een fiksch tempo in, dat goed wierd vol
gehouden. Een kranig begin.
Wie in de muziekliteratuur geen on
bekende is, weet, dat Stradella een der
grootste oratorium-componisten uit het
midden van de 17e eeuw was. Hij leidde
een avontuurlijk leven; in de 19e eeuw
werden episodes uit dat leven muzikaal
gedramatiseerd in een opera en wei in
die van Friedr. von Flotow, welke Stra-
delLa's naam als titel draagt. Bijna een
eeuw is ze oud, maar ze wordt nog im
mer opgevoerd. Het fragment, dat Tex.
Fanfare er ons van 'bracht, stelde horige
eischen, maar de moeilijkheden werden
knap overwonnen. Het klankgehalte viei
te loven.
Van de befaamde Walskoning "Joh.
Strauss hoorden we de niet minder be
kende wals Aan de schoone blauwe Do-
nau. Niet altijd was de klank zoo „lief
lijk", als we die mochten wenschen, de
zoet-vloeiende melodie deed het. De niet
geringe moeite, welke dirigent en leden
zich moesten getroosten om deze wals
in 'te toideeren, vond rijkelijk belooning.
Van de Belgische componist Paul Gil-
son voerde het corps uit: de fantasie
Cappriccio. Een toonstuk^ vol dolle bui
telingen (capriolen), felle contrasten,
soms zelfs comisohe effecten. Geen
„peulschilletje" voor onze muzikanten, die
het straks als verplicht nummer op het
a.s. concours van de W.-Friesche Bond
zullen hebben uit te vcneren. Maar wan
neer de „fijne puntjes" straks mede ver
zorgd zijn, krijgt onze Fanfare zeker
een goede kans.
Als vrij nummer werd voor het a.s.
concours Die beiden Blinden, van Mchul,
gekozen. Mchul was een der beste opera
componisten van zijn tijd. De keus mag
een gelukkige worden genoemd. Het is
een zeer melodieus muziekwerk, dat wel
iswaar de muzikanten voor menige zware
taak stelt, maar bij degelijke voorberei
ding succes waarborgt. Reeds deze
avond bracht het corps het er goed af.
Dit gold ook van het fragment uit Ad.
Adam's komische opera La Poupée de
Nuremberg (De Neurenberger pop). Ad.
Adam heeft meer dan 50 opera's gecom
poneerd (begin vorige eeuw) en nog zijin
er, die regelmatig, meest fragmentarisch,
ten gehoore worden gebracht. „Si j' étais
roi" is hier wellicht het meest bekend,
De heer N. Kortenhoeve speelde wat we
de „titel-rol" zouden kunnen noemen
(sopraan-sax.) en deed dat alleszins ver
dienstelijk.
Met de marsch Koning VoetbaT, van
W. Schootmeyer, en de raestmarsdh van
Van der Glas als toegift, werd het muzi
kaal gedeelte van het programma gesloten.
Een enkel woord nog over het blij
spelletje, dat ter variatie het Fanfare
menu sierde. Het was de historie van een
papa en zijn schoonzoon, die, tezamen en
in vereeniging met een vriend, hun resp.
echtgenooten „voor het tapje" hielden. £ij
hielden z.g. wetenschappelijke Confereif-
ties, maar gingen in feite gezellig „aan
de rol", wat de vrouwtjes ten slotte
toch aan de weet kwamen, dank zii een
..aardschok". die het conferentiestadie
trof, maar waarvan de heeren blijkbaar
nietshadden....'., gemerkt.
.Het stuk liep vlot van stapel en was
voor de meesten een ^genoeglijk slot var.
4e avond; slot voor zoover men dan niet
aan het bal deelnam, dat danslustigen
nog geruime tijd op de been hield.
Zaterdag werd de uitvoering herhaald.
Toen was de zaal goed bezet.
EEN MOOI STUK WERK.
Door de welwillende tusschenkomst van
Burgemeester Kamp mochten we ter in
zage ontvangen een referaat, blijkens het
welk de hèer G. G. M. Tjaden, studee-
rende aan de Hoogeschool te Utrecht, ons
eiland tot het onderwerp eener breedvoe
rige beschouwing heeft gemaakt. Zijn
verhandeling omvat niet minder dain 55
pagina's folio, compres getypt, alsmede
een grafische voorstelling van de loop
der bevolking 1852 tot heden en een z.g.
leeftijdenpyramide (hierover later meer.)
De lieer Tjaden heeft ons toegestaan
gedeelten, die ons daartoe geschikt voor
komen, in ons blad af te drukken, van
welke gelegenheid we gaarne gebrui'k zul
len maken.
In hoofdstuk IX lezen we onder
ONTWIKKELING DER BEVOLKING
onder meer het volgende:
De geestelijke ontwikkeling van de be
volking staat zeer hoog in vergelijking
met vele andere boerengemeenter (platte
landsgemeenten.) Omstreeks 1900 werd
opgemerkt, dat prooentsgewijze Texel en
Alkmaar het grootst aantal lotelingen le
verden, dat lezen en schrijven kon van alle
gemeenten in N.-Holland. Dit doet vreemd
aan voor een streek zoo buiten alle groote
verkeer. Als oorzaken kunnen genoemd
worden gedurige omgang met de vreem
delingen, de belangstelling voor weten
schappelijke zaken, die de bewoners van
noordelijke, Friesche afkomst meer heb
ben dan de bewoners i'n liet Zuiden van
ons land, waar men in zijn vrije tijd
meer belangstelt in kermissen, feesten en
uitgaan.
Dit laatste blijkt o.a. heel duidelijk,
vepvolgt de heef Tjaden, uit de belang
stelling voor Esperanto, die er op Texel
bestaat. Sommige vreemdelingen noemen
Texel wel eens: het Esperanto-eiland
Zoo'n vaart loopt het wel niet, maar 't is
toekerend, dat er b.v. tweehonderd cur
sisten zijn. Het tweede Esperanto-monu
ment van Nederland werd op Texel op
gericht (het eerste in Berpen-op-Zoom).
De Texelse he Courant maakt sinds 1925
een intensieve propaganda voor de we
reldtaal, hetgeen er veel toe bijgedragen
zal hebben, dat er wellicht geen tweede
gemeente in Nederland is, waar men zoo
veel belangstelt in deze taal.
Het inzicht van de bevolking in weten
schappelijk opzicht maakt ook begrijpelijk,
waarom de boeren zooveel mogelijk t.b.c.-
vrij vee wenschen te hebben.
(Wordt vervolgd.)
LICHT IN DE DUISTERNIS.
len behoeve van de luchtverdedi
ging beschikt de Amerikaansche
luchtmacht over deze reusachtige
schijnwerpers, aetherlidit ter sterkte
van 800 millioen kaars, waarmee
men zelfs vliegtuigen in de stratosfeer
bereiken kan
Aan de vooravond van Texels eerste
verduisteringsoefening nog een enkel
woord, opdat ieder wete, wat hij doen
kan en doen moet om de proef volle
dig te doen slagen. We wijzen er met
nadruk op, dat zij, die zich opzettelijk
niet aan de voorschriften houden, met een
hoioge geldboete kunnen worden gestraft
(zie offic. publicatie op le pag.) We
vertrouwen echter, dat ieder zijn medewer
king zal willen verkenen, opdat Texei
bij een eventueele luchtaanval onvind
baar zij. In oorlogstijd is gevaar niet
denkbeeldig, ook al is Texel in geva
ren klasse 111 ingedeeld. De snelheid van
vliegtuigen in aanmerking genomen, ligt
ons eiland vlak bij de oorlogshaven en
vestingstad Den Helder, terwijl niede
vliegkamp De Mok en onze electr. oen-
trale gewilde mikpunten kunnen zijn.
KAMERLID W. DROP SPREEKT
Voor een tamelijk goed bezette zaal
sprak Zaterdag in De Oranjeboom, op
uitnoodiging van de Fed. Texel der S.D.
A.P, de lieer W. Drop, uit Rotterdam,
Lid van de Tweede Kamer.
De heer Alb. Backer, leidde te 8.15 uur
spr. met een kort woord in, daarbij wij
zende op de critiek, in woord en geschrift
de laatste tijd ook op Texel op de S.D.
A.P. geoefend.
In beknopte vorm volgt hier het be
toog van de heer Drop.
Toen in 1872 te .Den Haag vpor de
eerste maal een socialistische congres
werd gehouden, was er een burgerlijk
blad, dat de deelnemers betitelde met „een
bende kere.s wie men de onbeschoft
heid, de moordlust en de roofzucht van
de facies kon lezen". De N.S.B. vertelt
vandaag niets nieuws. Maar de S.D. A P.,
opgericht 1894, heeft zich opgewerkt tot
een der grootste partijen in den lande,
met afd. in 800 van de 1100 gemeenten,
piet 90.000 leden, met 22 vertegenw. in
de 2e Kamer, met in 550 gemeenten 1500
raadsleden, met in 137 gemeenten 168
wethouders, met in 11 prov. 126 leden in
-te Prov. Staten en in 8 van de '11 prov.
ook Gedeputeerden. Aan de SDAP komt
de verdienste toe, groote verbetering te
hebben gebracht in het lot der arbeiders
klasse. Flerinner u, hoe treurig de toe
stand was in de Engelsche textielindustrie
met haar vrouwen- en kinder-arbeid; in
de visscherij met haar drijvende doodkis
ten; in de mijnbouw (G. Hauptman: De
Wevers; H. Heyermans: Op Hoop van
Zegen en Gliick Auf). Ten onrechte ver
wijt men de SDAP de „misdadige woe
ling" van April 1903. De spoorwegstaking
werd verloren, maar vast staat, dat de
regeering woordbreuk pleegde. Thans
wordt wèl geluisterd naar de stem van
de spoorwegarbeider, dank zij de organi
saties, aan de versterking var' welke dage
lijks nog gearbeid wordt en moet wor
den. Dan pas (heeft ook een arbeider wat
in te mengen. Wij ijveren voor sociale
verzekering, beter onderwijs, ook voor
het arbeiderskind, beter huisvesting. Dr.
Kuyper en Dr. Schaepman wezen in hun
tijd reeds op de groote achterstand op
dit terrein in ons land, maar hoewel de
chr. partijen 20 jaar de meerderheid had
den en 12 jaar een daarop gebaseerd mi
nisterie kwam er van verwerkelijking van
haar beginselen niets terecht (Zondagshei
liging, vaccinatie, staatsloterij, processie
verbod). Sinds 1925 heeft ons land een
bewind, dat niet op een bepaalde meer
derheid in de Volksvertegenwoordiging
steunt. Aan deze toestand moet een eind
komen. Hoe de NSB ook op het pari.
stelsel scheldt, p.i. is een parlementaire
regeering eiscli om een gezond politiek
staatk. leven te krijgen. Die regeering
zal dan een programma moeten uitvoeren,
passende bij de eisch van de tjjd.
Volgens bet verslag in de Tex. Grt. be
toogde de heer Van den Heuvel (A.R.),
dat 'de fiuancieete politiek der laatste 4
jaar moet worden voortgezet. Wij bewe
nen het tegendeel. Ook bestrijden wij
hem, waar hij de koopkrachttheorie
dwaasheid noemt. In menig opzicht zijn
wij het met de buiten 1. econ. politiek
van het Kabinet-Colijn eens, maar van
zijn b-innenlandsche aanpassingspolitiek
moeten we niets hebben, om lat deze het
loonpeil en daarmee de koopkracht te
veel aantast: 40 jaar terug was het in
komen der arbeiders, werkzaam in am
bacht of bedrijf, 10 pet. van het volksin
komen; thans 40 pet. Kabinet-Colijn's
crisisbeleid wekt alom ontevredenheid. De
contingenteeringspolitiek werkt verstar
rend op het bedrijfsleven. Mir. Van Ba
len is er in zijn boek Het werkende Land
glad naast. De groote bedragen, voor
werkloozensteuii uitgetrokken, zijn nog
veel te gering. De gesteunden leven op
de rand van de armoe en hebben geen.
maatschappelijke weerstand. Wij willen
doelmatige productie. In 1935 gingen naar
de mesthoop 21 millioen komkommers,
3.5 millioen krop andijvie, 0.6 millioen
■bos peen, 6 millioen Kg. boonen; het aan
tal werkloozen steeg van 1931 tot 1936
van 136000 tot 472000. In elk opzicht
ALS HET MOET, in oorlogstijd, wan
neer een luchtaanval dreigt, zal iedere
aansporing om Texel te verduisteren wel
overbodig zijn. Dan beseft men ten volle,
wat er op het spel staat! Maar ook dan
kan men FOUTEN maken; fouten, die
ons noodlottig kunnen zijn. Daarvoor te
waken is het .doel van de luchtbescher
mingsoefening van morgenavond. IEDER
DOE DAAROM ZIJN PLICHT.
Door het dichtstoppen van reten en
kieren, door het afdekken van ramen
of het tijdelijk dooven der verlichting
kan het gevraagde effect worden be
reikt. Men doet goed zelf even voor het
begin der oefening zijn eigen woning te
controleeren van buiten af. Gedacht
moet worden ook aan de achterkant dei-
woningen en de zoldervensters.
Voorts zal ieder, die de gepubliceerde
gedragsregelen goed leest, daarin alle
heeft Colijn gefaald. Wij willen opbou
wende politiek; ons Plan v.d. Arbeid be
oogt de uitvoering van 56 groote werken
in drie jaar tijds; werk voor 200 duizend
werkloozen. Daarvoor zou zes millioen
gld. geleend moeten worden; niets erg,
want van 19141924 werd voor niet-pro-
ductieve doeleinden wel 1667 mill, ge
leend. Het belastbaar vermogen'daalde tus-
sehen 1931 en 1936 van 15.5 op 11 mil
liard; het volkslnkoimen van 4 op 2.5 mil
liard, maar "Mr. Trip noemt ons "land,
crisis ten spijt, schatrijk: sinds 1930steeg
het tegoed bij de Ned. Spaarbanken met
vier milliard. In tegenstelling met de an
dere groote polit. partijen vermeldt het
program der SDAP ditmaal maar enkele
leuzen. Oplossing van het werkloosheids
vraagstuk is een onzer voornaamste doel
einden; de gansche gemeenschap is daar
mee gebaat. Wederopbouw van de sociale
zorg beoogen we. Onze pogingen, om
Texel onder de Zuiderzeesteumvet te
doen vallen, hadden succes. De taak van
Gemeentebestuur en Visschersveneen. is
nu. te zorgen, dat die wet UITGEVOERD
wordt. Daarvoor zijn tact en eensgezind
heid noodig. Reeds werd deze zaak met
de Burgemeester besproken. IN MEI zal
met de uitvoering van het besluit wel be
gonnen worden, (applaus.)
Bewapening. Na de oorlog bepleitte cl-e
SDAP nationale ontwapening. Thans, nu
Frankrijk en België zich kradhtig wape
nen om Hitler in bedwang te houden en
gevaar dreigt, moeten we helaas van ont
wapening afzien. Ook al, omdat we de de
mocratie tegen fascisme en dictatuur
willen verdedigen. Ir. Mussert maakte de
leus van Michiel de Ruvter „Vroom en
vermetel" (Tilburg, 1935) tot de zijne,
maar niemand heeft daartoe minder het
recht dan 'hij, die de persoonlijke gees
telijke vrijheid beknotten, het onafhanke
lijk volksbestaan aan banden leggen wil.
Wij moeten onze getoofs- en gewetens
vrijheid bewaren; onze rechten niet prijs
geven; streven naar verwerkelijking van
gerechtigheid. Daarop is het streven der
SDAP gericht.
Spr. besloot zijn met aandacht gevolg
de rede met een gedicht, eindigende met
Aan het stuurrad der wereld staan wie,
ReCht overeind.
De samenkomst werd gesloten door de
heer A. Backer, die nog aanspoorde tot
aansluiting bij de SDAP en tot het lezen
van een dagblad der Arbeiderspers.
gewenschte aanwijzingen vinden, welke,
kort samengevat, aldus luiden:
1. Blijf van de straat 8 April, Don
derdagavond, van 910.
2. Zorg er voor, dat geen licht noch
aan de voorzijde noch aan de achter
zijde, noch uit de dakvensters, noch uit
uw woning of bijgebouwen straalt.
Winkeliers: Denkt om uw lichtrecla
mes, enz.
3. Volg de aanwijzingen, die u on
verhoopt warden gegeven door de po
litie, STIPT en terstond op.
De oefening wordt gehouden voor Tie
GEHEELE gemeente. De bevolking, zoo
wel binnen als buiten de dorpen, 'is er dus
in 'betrokken.
HET AANVANGSSEIN.
Het sein voor de aanvang zal'éven voor
9 uur worden gegeven door het driemaal
even verminderen der electrische spanning
vanuit die centrale; evenzoo bij het einde.
E>e straatverlichting wordt gedoofd. Stra
ten en wegen behooren uitgestorven te
zijn.
Illllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllll
llllllllllll GEMEENTE TEXEL
i
KEURING
VOOR DEN DIENSTPLICHT.
mm
m
I
L:
