dexel
No. 5181 50ste Jaargang Woensdag 25 Aug. 1937
De Nieuwe Texelsche Courant
Een rijkdom voor nu en later.
Md
REIST PER WAC0
Uw advertentie in dit blad wordt
op Texel huis aan huis gelezen.
OUDESCHILD BIJ AVOND. (Foto S. de Waard.)
is sinds 1 Juli 1930
tn dit blad opgenomen.
UITG.: N.V. Boekhandel en Drukkerij
v.h. Langeveld en de Rooij Den
Burg. Tel. 11. Postrek. 652.
ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal:
buiten den Burg f 1losse nrs. tct.
ADVERTENTIES: 12 cent per regel
minimum 5 regels. Eenzelfde adv. voor
vier plaatsingen opgegeven, wordt drie
maal berekend. Vraagt ons zeer voor-
deefig tarièt voor neringdoenden.
TEXELAARTJES: 48 ct. (4 regels.)
ZONDAGSBLAD, 16 blz., in roto-gra-
vure, f0.50 per kwartaal; buiten Den
Burg f0.70.
HOOGWATER ter reede van Texel v.m
(nam. ongeveer Va uur later.)
26 27 28 29 30 31 1 Sept
12,32 1.— 1.30 2,12 3.13 4,30 5,54
LICHT OP
RIIWIELEN en RIITUIGEN 8 32
llllllllllll VAN OVER DE GRENS. Hllllllllll
DE OORLOG IN CHINA.
Ofschoon de officieele oorlogsverkla
ring nog altijd niet heeft plaats gehad,,
en ook de diplomatieke betrekkingen nog
niet zijn verbroken, wordt de strijd tus
schen Japan en China met toenemends
heftigheid voortgezet. Daarbij valt
thans reeds op, dat het militair uitstekend
uiteruste en daarbij zeer wilskrachtige
Japan aanmerkelijk meer in de aanval
is dan het op eigen grond vechtende Chi
na, ofschoon dit juist in de eerste tijd
van het gewapend conflict, zoolang Japan
nog slechts een gering aantal troepen op
Chineesche bodem heeft kunnen brengen,;
zijn groote slag zou moeten slaan en de
Japanners gevoelige verliezen zou moeten
toebrengen. Over eenige tijd, als Japan
voldoende gevechtsmateriaal in Chinui
heeft, zal dit zooveel te moeilijker zijn.
Dat China van zijn aanvankelijk voordeel
geen beter gebruik heeft weten te ma
ken, zal hoofdzakelijk zijn toe te schrij
ven aan gebrekkiger technische uitrusting
van zijn leger, want, wat het „aantal"
soldaten aangaat, overtreft het Japan nogi
verre. Het is voor China reeds heel
moeilijk, om zijn troepen naar de fronten
te vervoeren, speciaal naar het Noorder
front, waar de treinen bij het passeeren
van de Gele Rivier door de Japanners
kunnen worden bestookt. Meer nog dan'
te land ontwikkelen beide partijen en
speciaal Japan een groote activiteit in de
lucht. Japan legt er zich allereerst op'
toe, China in zijn grootste kracht, de
luchtmacht te treffen, en zendt zijn
vliegtuigen over groote afstanden uit om;
de Chineesche luchtbases te vernietigen.
Het schijnt daarin goed te slagen en het
laat zich aanzien, dat er binnen niet al tei
lange tijd niet veel meer van de trotsche
jonge Chineesche luchtmacht zal over zijn..
DE LANDEN BUITEN
CHINA EN JAPAN.
De houding, die de buitenlandsche mo
gendheden door hun persoonlijke en
zakelijke belangen (welke laatste in de
millioenen loopen) zoo nauw betrokken,
bij het Chineesche-Japansche conflict
tegenover de ontwikkeling van de gebeur
tenissen in het Verre Oosten aannemen,
is er tot nog toe een van „de kat uit de
boom kijken". Zouden vroeger incidenten'
als het bombardement van het internatio
nale concessie of het getroffen wordem
van een Ainerikaansch oorlogsschip door-
een bom, onmiddellijk aanleiding zijn ge
weest tot scherpe protesten en uitwisse
ling van diplomatieke nota's, thans be
paalt men er zich liever toe, de veront-,
ruste gemoederen zooveel mogelijk te kal-
meeren en elke gevaarlijke opwinding te
vermijden. Toch hebben de mogendheden
met Engeland vooraan, wel ingezien, dat
zij zich niet geheel afzijdig konden hou
den en althans eenige voorstellen tot be
middeling moesten doen. En zoo kwamer?
zij met het theoretisch inderdaad zeer
logische voorstel voor de dag, dat zoowel
Japan als China hun troepen van Sjangi
hai zouden terugtrekken, onder voorwaar
de, dat de mogendheden de verantwoor7
delijkheid voor de veiligheid der Japan-
sche onderdanen in China op zich zouden
nemen. Geen beter middel inderdaad, om|
de vijandelijkheden onmiddellijk te doen
staken, maar het was al heel weinig aan
nemelijk, dat Japan de taak van bescher
ming der belangen van zijn onderdanen,
waarvoor het reeds zooveel materiaal in
Er zijn van die stumpers, "die met
kunst en vliegwerk alles in het werk
stellen om de jaren tegen te houden
en van alles verzinnen om er toch
maar jeugdig te blijven uitzien. Ge
woonlijk zijn het dan griezelig be
schilderde skeletten.
Maar er zijn anderen, die op hun
oudere dag verwonderlijk de kunst
hebben verstaan om waarlijk jong te
blijven: n.l. jong van geest en hart.
In alles hebben ze nog plezier, met
alles leven ze nog mede. Ze begrijpen
de jeugd volkomen en leven niet in
het verleden doch in het heden. Dat
is een gelukkige ouderdom. Zulke
jonge oudjes zijn voor zichzelf en
voor anderen een geluk. Heel hun
omgeving fleuren ze op. Ieder houdt
van hen. Men begrijpt hen, omdat ze
de jongeren begrijpen. Hun voorbeeld
en hun woorden hebben daarom zoo
veel vat op de jeugd. Het is een zegen
jong te blijven van geest en hart.
China had ontscheept, maar zoo uit han
den zou geven. Het heeft danook het
voorstel der mogendheden afgewezen en
beroept zich hardnekkig op de bepaling
van het verdrag van 1932, volgens welke
China geen troepen in het buitenlandsche
concessiegebied van Sjanghai mag hebben.
GEVRAAGD: OORLOGSMATERIAAL.
Hebben dus waar het betreft de vei
ligheid van Sjanghai, de mogendheden nog
niets kunnen bereiken, ook ten aanzien
van een andere kwestie, welke van het!
grootste belang is voor de ontwikkeling
van de strijd^ is nog geen beslissing
genomen, namelijk de vraag, ot Amerikal
de neutraliteitswet in werking moet stel-'
len. Roosevelt stelt zich op het stand
punt, dat hiervan geen sprake kan zijn,
zoolang China en Japan nog diploma
tieke betrekkingen onderhouden. Hij is
overigens van meening, dat toepassing
van deze wet in dit geval practisch van
weinig beteekenis zou zijn, aangezien Ja
pan tot nog toe zoo goed als geen aan-
koopen van oorlogsmateriaal in Amp-
rika heeft gedaan en China de grootste
moeite zou hebben, eventueele aankoopen
in zijn land afgeleverd te krijgen wegens
de Japansche blokkade van zijn kusten.
Voorloopig neemt dus ook in dit opzicht
Amerika nog geen maatregelen, zoodat
èn China èn Japan nog de vrije hand
hebben, zich wapens in Amerika aan te
schaffen. Veel gebruik maken zij er ech
ter niet van; veeleer zoekt China zijn
wapenvoorraden in Amerika aan te vullen,
waar zijn minister van Financiën Koeng
juist een succesvolle diplomatieke en za
kenreis achter de rug heeft en met na mei
in Tsjecho-Slowakije groote bestellingen
heeft gedaan.
PORTUGALS CONFLICT
MET PRAAG.
En daarmede zijn wij tevens aangeko
men in het land, dat een der partijen is
van een nieuw, ietwat opgeschroefd con
flict, de kwestie over de wappnleveran-
ties van Tsjecho-Slowakije aan Portugal,
waarin Lissabon tot groote verrassing
van heel Europa aanleiding vond, de di
plomatieke betrekkingen met Praag te
verbreken. Portugal had machinegeweren)
besteld in Tsjecho-Slowakije, doch kreeg
na aanvankelijke aanvaarding van de or
der, het bericht, dat de betreffende fa
briek het gewenschte type niet kon leve
ren. Hierin zag Portugal ongerechtvaar
digd wantrouwen van Tsjecho-Slowakije
nopens de bestemming der machinege
weren (Lissabon's sympathie voor Franco
is bekend.) 't Gaf zijn glezant te Praag op
dracht te vertrekken. Aan dit oogenschijn-
lijk zoo nietige conflict werd reeds spoe
dig een onaangename uitbreiding gegeven,
doordat Lissabon Praag verweet, op aan
stoken van een derde mogendheid (kenne
lijk Rusland), de wapenleveranties te
hebben geweigerd, terwijl Praag er Lissa
bon van beschuldigde, dat het zich door'
Berlijn zijn gedragslijn laat voorschrijven.
Nu moet aanstonds worden toegegeven,
dat deze laatste bewering, hoe overdreven
rij ook mag zijn, ongetwijfeld steun vindt
in de overdadige bejubeling van de Por-
tugeesche stap door de Duitsche pers.
Anderszijds echter laat zich de grootei
vriend van Tsjecho-Slowakije, Moskou,
ook niet onbetuigd. Immers is de Pravda,,
Moskou's spreekbuis, met het al even
onbekookte verhaal komen aandragen,
dat Berlijn zich van Portugal als werktuig
zou bedienen, om thans ook in het hart
van Europa bedoeld is, dat hetzelfde
eerst in Spanje zou zijn geschied de
lont in het kruit te steken.
door DR. JAC.
Texel is in de mode. We zijn nu al
„omgeroepen" ook. Maar het belangrijk
ste teeken des tijds is de opening van
het vliegveld met op iedere Zaterdag
zes diensten heen en weer: Eierland
Schiphol. En T.E.S.O. vaart iedere dag
extra diensten, vervoert iedere week dui
zenden passagiers.
Het is vooral te doen om de vrijheid
de ruime duinen, de breede stranden,
de frissche lucht. Alleen bij Oudeschild
stinkt het nogal eens door de vischmeel-
fabriek en de zuivelinrichting, wat heel
jammer is en daar moeten we wat op
zien te vinden. Want we mogen geen
vlekje dulden op ons juweel.
De belangstelling in Texel is begon
nen om de flora. Toen ik nu bijna 5Q
jaar geleden op Texel ging wonen, kreeg
ik van mijn vriend en oud-leeraar Dr.
C. Kerbert een nogal zeldzaam boekje
mee, getiteld „De plantengroei van de
Noordzee-eilanden", door Franciscus Hol-
kema, in leven doctorlaudus in de wis-
en natuurkundige wetenschappen.
Dat boek was Holkema's dissertatie
maar hij heeft zijn promotie niet mogen
beleven: „op 11 Juni 1870, toen hij nog
zoo even, schijnbaar in welstand, een
drukproef had nagezien, werd hij door
een geweldige bloedspuwing overvallen,
die binnen één uur tijds aan zijn veelt
belovend leven plotseling een einde maak
te".
Inderdaad een veelbelovend leven. Deze
„Plantengroei" is nu nog altijd onont
beerlijk voor ieder, die een degelijke stu
die wil maken van de belangwekkende
flora van onze Noordzee-eilanden. Wian-
neer wij denken aan Holkema's tragisch
lot, dan komt ons voor de geest ook
het heengaan van een ander jong, groot
geleerde in onze dagen, Dr. J. W. van
Dieren, die ons verrijkt heeft met zijn
beroemde studie over de duinen van Ter-i
schelling. Hij heeft voor ons de duinen
gemaakt tot figuren vol leven en bedrijf
met een eigen bestaan, dat wij liefst zoo
weinig mogelijk zullen verstoren.
Zij beloonen ons dan door telkens nieu
we schoonheid.
Het is in hoofdzaak om de flora en
om de duinvormen, dat het Staatsbosch-
beheer in overleg met de Staatscommis
sie voor Natuurbescherming haast alle
Texelsche duinen en «en groot deel van
die van Vlieland en Terschelling tot na
tuurmonument heeft verheven.
Na de flora en de duinen komen de
vogels. Het groote publiek denkt, dat
de vogels in de eerste plaats komen. Nu,
dat doet er weinig toe. Inderdaad is ei
over de vogels het meest gesproken en
geschreven en zijn ze het overvloedigst
in beeld gebracht. En op vogelgebied
heeft de natuurbescherming op Texel
haar schoonste resultaten bereikt door
dat de Mui nu wel voor goed een ster
ke bezetting van lepelaars heeft gekre-
gen en de broedplaatsen van de Ver-
eeniging tot Behoud van Natuurmonu
menten gastvrijheid hebben kunnen ver
Ieenen aan de steltkluut en de middelste
zaagbek.
Het Staatsboschbeheer, de Vereen, tot
Behoud van natuurmonumenten en voor
vogelbescherming houden zorgvuldig de
wacht voor Texels vogelbevolking en
verschaffen meteen de gelegenheid om
kennis te maken met al die heerlijkheid
Tusschen de duinen aan de westzijde
en de moerassen en plassen langs de
oostkant ligt het Oude Land met zijn
AUTOBUSDIENSTEN naar Hoorn
Edam, Amsterdam en geheel West-
Friesland.
Ink Waco, Kanaalw. 137, den Helder
Tel. 773 en V.V.V. Mooi Texel.
P. THIJSSE.
kern van zand en keilcem, dat zijn hoog
ste verheffing heeft in de Hoogeberg
met zijn zware beuken en ahorns. De
polders het Noorden, Eierland, Prins-
Hendrik en de Eendracht zouden we het
Nieuwe Land kunnen noemen.
In het Oude Land liggen de schilder
achtige dorpen 'Den Burg, De Waal, Den
Hoorn, Oosterend en de nog schilder
achtiger buurtjes en afzonderlijke boerde
rijen en boetjes. t
De oude Texelsche boerderij, het groote
vierkante gebouw, met zijn hoog pyrami-
daal dak, riet met smalle dakpanzoom,
verrast u overal door zijn eenvoudige
en indrukwekkende schoonheid. Die „stol
pen" zijn verschillend van grootte, ver
schillend van welvaart maar haast alle
maal zijn ze mooi, doch enkele hebben
reeds een gegolfd ijzeren dak en dat is
minder aardig.
Sommige staan boutweg, open en bloot
in het vrije veld, zonder eenige be
schutting tegen wind en zon. Andere heb
ben zich een mantel verschaft van strui
ken en boomen, geschoren door de Zuid
wester. Dit houtgewas met nog een paar
eendekooien, wat wegbeplanting en enkele
verstrooid liggende boschjes voor „ge-
riefhout", waren tot veertig jaar geleden
zoowat alles wat Texel aan „bosch" te
vertoonen had. Thans is er een nieuwe
trek in het landschap gekomen door de
Staatsbosschen, die beslag hebben ge
legd op een deel van de duinen en op de
indertijd in enge kring zoo beroemde
Mient. Wij hebben van die bosschen goe
de verwachting.
Intusschen is het Oude Land ook sterk
veranderd. De dorpen heKk°"> nieuwe wij
ken gekregen en zijn ook innerlijk ver
nieuwd. Aan Den Burg zijn daardoor veel
halfwilde tuinen met weelderige groei van
vlier en lijsterbes verdwenen en daarmede
gingen ook de spotvogels heen, 'die vroe-'
ger bij dozijnen paren in en om het dorp
broedden en de zomerdagen en nachtem
vervulden met hun blij gezang.
Veel hooiland en weiland is omgezet in
bollenvelden en graanakkers. De be
roemde polder Waalenburg heeft een be
maling gekregen, is daardoor geheel van
karakter veranderd en heeft daarmee zijn
fabelachtig rijke vogelbevolking ingeboeE
Zoo staat er tegenover winst, die wij be
haalden, ook weer groot verlies.
Het Oude Land is bij de bezoekers van
Texel nog lang niet genoeg bekend. Daar
liggen rondom de dorpen en zelfs van
dorp tot dorp alleraardigste wandelwe
gen en voetpaden.
Men gaat in deze tijd teveel op rol
letjes. Gelukkig leeren de menschen nu
ook hun voeten wat meer en meer ge
bruiken. Texel is bij uitstek een land
voor wandelaars, niet alleen over strand
en duinen, maar ook door de weiden'
en langs de akkers. Ik ben er nog al bang
vcor, dat sommige van die paden in on
bruik raken en dat men daardoor het
gebruiksrecht verliest. En het zou ook!
niet kwaad zijn, wanneer nog nieuwe!
paden konden worden ingesteld.
Nu de belangstelling in Texel zoo groot
is geworden, gevoelen we de noodzaken
lijkneid, niet alleen om te behouden, walj
Wij tot nu toe hebben geleerd te waardee-
ren, maar ook te bevorderen, alles wat
tot nog fliooger (waardeering kan leiden.
Het Gemeentebestuur van Texel en de
Texelsche bevolking vinden hier eer»
schoone taak en mogen zich hierbij over
tuigd achten van de dankbare belangstel-i
ling van alle kenners van de vaste vval.i
Texel is een der belangrijkste factoren
voor de bewoonbaarheid voor Nederland
in de volgende jaren, in de volgende
eeuwen. „Groene Amsterdammer".
TEXELSCHE COURANT
nanantanBaHBnonMBaManBBBnNnaBinMni ■■mbpihhi^i
||||||lllllllllllllllllllllllllllllllllllllM
jjjjjllllllIlllllllll
