TWEEDE BLAD
TEXELSCHE COURANT
•®&Ü'NTje
Onze Eendenkooien.
Woensdag 29 September 1937
sfflffiüBESisiiaa sffiassEfiffifflffiffis
m ffi
m UIT DE TEXELSCHE COU- BB
ffi RANT No. 1, 15 SEPTEMBER ffl
m 1887. m
33 o83
llllllllllll SPORT OP TEXEL Hlllfllllll
33 Teneinde bij iedereen vrije toe- E8
80 gang te verkrijgen, zal onze Cou- 93
93 rant zich houden buiten alle partij- 93
93 schappen en zich bepalen tot het 83
Eg meedeelen van hetgeen in onze tg
fg omgeving voorvalt en der vermei- 83
Eg ding waardig is. Ons blaadje 83
[g vinde in iedere woning op Texel Eg
[g een plaats en worde een middel [g
Eg van gemeenschap tusschen ver- Eg
fg schillende personen en voor allen ES
ES een bron om bekend te worden Eg
Eg met hetgeen op ons eiland, plaats ES
Eg vindt, in één woord: het worde ES
Eg de vraagbaak voor allen, dieniet Eg
[g onverschillig zijn voor hetgeen ES
Eg op Texels bodem voorvalt. ES
ES 9
ffi9999999:?9 U 99999999S9
VROEGER EN NU.
Het vangen van eenden in eendenkooien
is reeds een zeer oud bedrijf. Hoe langi
het al op Texel uitgeoefend wordt, valt
moeilijk te zeggen. Wel weten we, uit de
veelbesproken brieven van Pieter van
Cuvk, uitgegeven in het jaar 1789, dat er
toen hij het eiland bezocht, hier vijf
eendenkooien waren.
Drie van deze door Van Cuyck ge
noemde eendenkooien bestaan nog en zijn
dus tenminste 150 jaar oud, zoo niet ouder.
Pieter van Cuyck vertelt, dat twee
eendenkooien in liet Noorden waren ge
legen en drie in het Zuidelijk deel van het
eiland.
In het Noorden lagen de NOORDER-
KOOI en de OOST EREN DERKOOI.
Hiervan is de Noorderkooi, die in polder
Waalenburg lag, thans verdwenen. Alleen
de naam „Kooistuk" herinnert ons er nog
aan, dat in lang vervlogen tijden, deze
een eendenkooi is geweest.
De OosFerenderkooi, gelegen tusschen
Oosterend en Dijkmanshuizen, ^(eigenaar:
C. Koning), bestaat thans nog, evenals'
twee van de drie door Van Cuyck ge-t
noemde kooien in het zuidelijk deel van'
ons eiland. De HEMMERKOOI is reeds
lang verdwenen, waarschijnlijk kort na
1825, toen door een geweldige storm de
naburige dijk doorbrak en de helft van'
Texel onder water kwam te staan. Door
het zoute water zijn toen vele boomen ge
storven en is ook het boschje van de
Hemnierkooi ten gronde gericht, wat het
einde van de kooi beteekende.
De twee thans nog bestaande kooien
zijn die aan de HAFFELERWEG (eig.
Wed. C. Hin) en de WESTERGEEST
(eig.: C. Dijt).
Sedert de tijd van Van Cuyck zijn er op,
Texel twee nieuwe eendenkooien bijgeko
men, waarvan er echter een al weer bun
ten dienst is gesteld, n.i. de kooi op
HARKEBUURT (eig.: Joh. A. Eelman).
De andere, in het zuidwestelijk deel van
de Eierlandsche polder gelegen (eig.: D.
Korver) is nog in bedrijf; het is de
bloeiendste van de vier eendenkooien,
welke ons eiland op het oogenblik rijk is.,
600 SMIENTEN OP EEN DAG.
Ruim zijn de vangsten, vergeleken met
vroeger, niet te noemen. Van Cuyck
schrijft, dat hij de eendenkooi aan de
Haffelerweg bezocht en op één dag zes
of zeven honderd smienten zag vangen.'
Dit was echter vóór de inpoldering van
de Kattenpolder een deel van de tegen
woordige P. H. Polder. Na de indijking
heeft de kooi zeker zeven achtsten van,'
haar waarde verloren, doordat ze verdeit
van zee kwam te liggen, waardoor de vo-»
gels niet meer zoo overvloedig in de
vijver in de kooi neerstreken. Toen de
kooi nog in haar goede dagen was, heeft
Van Cuyck, naar hij schrijft, meer dan
eens gezien, dat er zooveel eendvogels'
naar de „kaag" gebracht werden, on*
naar Amsterdam te worden vervoerd, dat
wagens, met twee paarden, die door nog
een kar gevolgd werden, er mee werfden,
bevracht.
De vangst van smienten is sedert de
dagen van Van Cuvck verminderd. Toen
komt de smient een broertje van de
wilde eend in groot aantal op onze
Waddeneilanden overwinteren. Als broed-
vogel is hij echter zeer zeldzaam. Ook de
vangst van taling een andere en klei-1
nere vertegenwoordiger van de eenden
familie is niet meer wat hij geweest is.
Eigenlijk is de vangst van wiïde eenden
nog het beste te noemen, doch fabelach
tige getallen als Van Cuyck ons geeft,,
behooren tot een ver verleden.
HET KOOIRECHT.
Elke eendenkooi heeft het z.g. kooi
recht. Dit moet ieder jaar opnieuw wor-t
den aangevraagd. Gebeurt dit niet, dan
wordt het recht als vervallen verklaard.
Deze kooirechten zijn reeds van oude da
tum. Tegenwoordig wordt geen nieuv/
kooirecht meer toegekend. Binnen het gej
bied van het kooirecht is elke vorm van-
jacht verboden, behalve dan het kooikers-
bedrijf.
Het gebied van het kooirecht bestrijkt
een cirkel met als middelpunt de k'ooi
en 900 a 1500 M. straal. De oppervlakte
van dit gebied is voor elke kooi ver
schillend.
Niet alleen, dat op het gebied van het
kooirecht elke vorm van jacht is verbo
den, maar de kooiker kan er ook bezwa
ren tegen maken, dat op dit gebied leven
wordt gemaakt, dat de eenden verstoort.
Zoo is onlangs bij uitspraak van de kan
tonrechter te Dordrecht iemand, die in het
gebied van de kooi een buis liet bouwen»
veroordeeld tot kosten van het geding en
een boete voor elke overtreding, in dp
toekomst. Het kooirecht is dus niet ge-i
ring op te vatten.
Dat elke jacht binnen het kooirecht is
verboden, weten de eenden terdege. Zoo-i
dra de jacht opengiaat, zoeken ze over
dag dadelijk naar het gebied, waar ze voor
de kogels veilig zijn. De gevaren voor de
kooi bestaan er voor hen dan wel, doch
die leeren ze spoedig kennen en ontwi«*
ken. Maar dat gebeurt niet, voordat er
eenige slachtoffers zijn gevallen. Tegen de
avond verlaten de eenden het bescherm
de gebied om voedsel op te halen. Dit
weten de jagers heel goed en zij maken
er danook druk gebruik van. Vele eendjes
worden de dupe van deze nachtelijke uitjes.
Maar ook andere dieren weten van het
voorrecht te profiteeren, zooals de hazen,
en de konijnen. Gedurende de jacht verj
huizen ze naar de beschermde gebieden.,
waar ze voor de jagers veilig ziin. Echte*
niet voor de stroopers! Hoeveel haasje#
in een donkere, mistige nacht gestroopt,
worden, is nauwelijks te schatten. Maar
het zijn er vele!
DE VANGST.
De eendenkooien zijn voor de trekkende
eenden ware moordkuilen en ook menigó
inlandsche eend laat er het leven. Al-t
dus schrijft de heer J. Drijver in zijn,
boek over Texel.
Zeker is dat zoo. En toch moeten we:
de eendenkooien niet alleen als slacht
plaatsen zien. Voor een groot deel zijn
het eendenfokstations. Ze zijn met hoen-|
derparken te vergelijken. In een hoender--
park echter zijn de hoenders binnen
de omheining opgesloten en gemakkelijk'
met de ha no'te vangen. In een eendenkooi
gaat dit zoo gemakkelijk niet.
Gelijk in de hoenderparken, leeft ook
in de eendenkooien een aantal vogels,,
waarvan elk jaar een aantal wordt ge
slacht. In de hoenderparken worden éch
ter ook nog eieren verzameld, doch dit is
in de kooien niet het geval, om de een
voudige reden, dat de eenden niet broe
den binnen de kooi.
De eenden, die binnen de kooi leven,
zijn van de gevaren terdege op de hoogte.,
Als de kooiker voer strooit in de pijpen,
dat zijn de slooten, die van de vijver naar
de eigenlijke kooien leiden, dan eten deze
eenden, zoowel als de 'trekeenden het voer
op, doch zij laten zich niet licht naar de,
pijp lokken om aan'het einde onherroepe
lijk in de kooi te worden opgesloten. Na
tuurlijk zal er wel eens een jonge eend
in geraken, die van het gevaar niet op'
de hoogte is, maar dat is niet erg. De'
eenden, die in de vijver leven, krijgen
toch ieder jaar jongen en als er eenige»
gedood worden, zal niettemin de stand
op peil blijven. Zoo heeft elke kooiker een
vaste kern eenden, waarvan hij er ieder
jaar kan dooden.
Het lokken van de eenden geschiedt ook
wel met een hondje, dat langs de pijpen
dribbelt. De eenden, die nogal nieuws
gierig van aard zijn, willen er het hunne'
van weten; ze zwemmen de pijp in en:
worden ten slotte gevangen.
De gevangen eenden worden afgemaakt
en aan de poliers in de groote steden ver
kocht. Helaas zijn de laatste tijd de prij
zen niet hoog. Maar er zit toch al weer
eenige verbetering in vergeleken bij 'een.
jaar of wat geleden. Wel zijn de voor
uitzichten niet zoo rooskleurig, waar-
schijnlijk zullen ook dit jaar de prijzen
iets stijgen, zoodat de kooikers tenminste»
iets kunnen verdienen.
Reeds begin Augustus mogen zij be
ginnen te vangen. In die tijd van hetjaait
is het wild echter sterk aan bederf onder
hevig en moet dus snel kunnen worden'
verkocht. De vangst is in die tijd ook zeer
gering. Het verzenden van een paar een-,
den tegelijk loont de moeite niet.
De meesten beginnen danook pas tegen
October te vingen. In geheel Nederland
bedraagt de gemiddelde vangst per kooi,
2000 stuks. De kooiker op Texel is al
blij als hij hiervan de helft vangt.
Dit is in korte trekken het kooikersbe-
drijf, dat op Texel helaas tanende is.
Maar 't kan verkeeren.
||||||lllNlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll||||||
lllllliiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiinllllll
TEXEL—ASSENDELFT 1—3. Ook onze
2e wedstrijd heeft niet de zoo verlangde
overwinning gebracht. Alet 31 moesten
we de vlag voor Assendelft strijken.
Echter hadden we nu niet het gevoel
voor een overmacht te zijn bezweken.
Het is een spannende strijd geworden,
waarbij de ploegen elkaar niets toegaven
Beide doelen hebben felle aanvallen te
verduren gehad. Dat tenslotte in de laat
ste 3 min. 2 maal een bres geschoten
werd in onze defensie, is jammer. Dat
hadden we na zoo'n eervolle strijd niet
verdiend. Er beginnen donkere vooruit
zichten op te doemen welke echter nog
kunnen worden weggewerkt. Daarvoor
heeft deze wedstrijd ons voldoende be
wijzen geleverd. We hebben kunnen vast
stellen, dat onze spelers gemiddeld aan
het 3e klasse spel voldoen. Echter ont
breekt nog eenzelfde spelopvatting, een
goed bestudeerde speelwijze, waarbij een
afgegeven bal verwacht wordt en direct
weer volgens diezelfde methode wordt
behandeld. Alles moet sluiten en kloppen,
terwijl dat stoppen en goedleggen moet
worden vervangen door een balbehande
ling in volle vaart. Zoo'n eerste seizoen
in een hoogere klasse geeft ons veel te
leeren. Het feit echter, dat de tegenpartij
ons elftal sterk genoeg acht ons nog
sterk genoeg acht om nog verschillende
wedstrijden tot een overwinning te bren
gen, moet ons voldoende steun geven om
moedig vol te blijven houden en met
ijzeren volharding onze plaats in deze
klasse te verdedigen.
Het was een uitgezochte dag, er was
veel publiek. Van de aftrap af neemt T
de bal over. Dan komt A opzetten en
zien we, dat hier een vlotte open partij
wordt gespeeld, maar door elkaar goed
begrijpen in onze achterhoede wordt deze
aanval afgeslagen. A komt terug, haar
midvoor wil doorbreken, maar Dirk belet
dit ten koste van een hoekschop, welke
afgeslagen wordt. In onze halflinie heeft
Arie een moeilijke taak tegen de snelle
rechtsbuiten, maar deze speler schiet te
vaak zelf. Dan gaat T ten aanval, Her
man geeft door naar Henk, maar de aan
val wordt afgeslagen. A is meteen weg,
maar strandt op buitenspel. Dan krijgt P.
Neijens de bal, deze geeft door naar
Maarten maar ook hier wordt buitenspel
gefloten. Nadat de linksbuiten van A een
goede kans heeft gemist weet T een
corner te forceeren, welke, goed geno
men, door P. Neijens juist over wordt
gekopt. Terwijl Maarten heftig aanvalt
belandt de bal bij Henk Ran, wiens schot
met moeite wordt gehouden, terwijl een
moment later Arie van Anraat een pracht-
schot lost dat over de lat corner wordt
getikt. Corner wordt afgeslagen waaruit
P. Kikkert ineens hard precies over schiet.
Direct volgt een zeer snelle A-doorbraak
en dan een geweldig schot, dat eveneens
corner wordt gewerkt. Dan maakt Maar
ten VI. goed vrij, geeft naar Henk, die
niet terugplaatst maar tracht te passee-
ren, waardoor een opgelegde kans ver»-,
Ioren gaat. Nadat een voorzet van P.-
Neijens hard wordt ingeschoten volgt een
snelle A-aanval, welke op buitenspel
strandt. A. komt terug en wordt gevaar
lijk, maar goed samenspel tusschen Aria
H. en Dukers bezweren dit. Dan ontsnapt
A. aan een groot gevaar als P. Neijens
een voorzet van rechts hard inschiet,,
waarbij de keepier met geluk zijn doe$
schoon houdt. Een voorzet van A. wordt)
naast gekopt. P.Neijens breekt door. Zijn
schot wordt gehouden. Enkele A-aanval-
len stranden op buitenspel door tacties'
opstellen onzer backs. De middenlinlia
geeft nogal eens te hard door en te wei-,
nig naar de vleugels. Na een schijnbaa#
ongevaarlijk opbrengen der A-rechter-
vleugcl volgt een hooge voorzet, echter!
iets te scherp belandt deze op doel. Dan
grijpt Dukers, door de zon verblind, mis;»
Cl)1. T. tracht de achterstand in te loo-
pen, maar een schot wordt gekeerd, ter
wijl A. een voorzet overkopt. Onze half
linie lijkt er even uit, de voorzetten onzen
vleugels zijn iets te scherp, terwijl de
spil te veel door het midden plaatst. Bij
een A-aanval redt Joop D. door uitloo-.
pen, hij wordt ongeoorloofd aangevallen,
de vrije schop volgt. Dan is het rust.
Texel begint de 2e helft met een fel
offensief. Énkele goede voorzetten van
P. Neijens worden met moeite afgesla
gen. A's aanval strandt op buitenspel,
doch weet daarna een corner te forcee
ren, welke wordt overgekopt. Op onze
rechtervleugel wordt de bal te lang vast-i
gehouden, terwijl P. Neijens bepaald pech
heeft. Eenige zeer mooie kansen worden
door hem gegeven, maar ze worden niet
door hem ineens benut, waarna dan de
hechte A-verdediging weet weg te wer
ken. Wel zien we goed samenspel tus^
schen kanthalfs en binnenspelers, maaf
t' plaatsen moet nog zuiverder geschieden.
A. zet een aanval op, welke met moeite
corner wordt gewerkt. De bal wordt
overgekopt. A. komt terug, nadert het
doel heel dicht, maar dan werpt Ducker*
zich met een tijgersprong op de bal. Hij;
redt, waarna Herman oplirengt en in
schiet. Als ons binnentrio aanvalt, wordt»
door een A-speler hands gemaakt, P.
Neijens plaatst een vrije schop naar
Van Anraat, deze kopt naar P.Kikkert,
die gelijk maakt; 1 1. Fel wordt om
het winnende punt gestreden. Op 18 M.
krijgt A. een vrije schop te nemen, het.
geweldig harde schot wordt door Joop
meesterlijk gestopt. Volgen eenige aan
vallen, waarbij P. N. óf goed inschiet óf
voor het doel plaatst, maar doelpunten»
blijven uit. We verwachten gelijk spel.
Wel komen beide partijen gevaarlijk op
zetten, maar gelukken doet het niet. Nog
3 min. zijn te spelen, als de A-midvoor
doorbreekt, Dick passeert, en vrijstaande
weet hij van dichtbij Dukers te jiassec-
ren. Nog komt A. terug, een voorzet van
links volgt en weer een doelpunt: 1—3.
Texel is ontmoedigd en teleurgesteld. Na
zoo'n partij is het ook jammer, dat deze»
laatste minuten een dergelijke uitslag
brengt. Een gelijk sjiel was de verhouding
geweest. De leiding was goed.
Texel 2 wist van Helder 5 met 7—0 te
winnen; Texel 3 van Held. Boys 2 met!
91. Texel A van Oostenend A met 5 0.
Texel B verloor met 4—1 van Tex.
Boys A.
Ons compliment aan de winnaars.
Houdt vol en blijft in conditie, want ook
de andere clubs, hier, wisten te winnen.
Deze comp. belooft interessant te worden.
Uitslagen van Zondag:
KNVB 3e kl. A.: Zaandijk—Purmer-
steijn 1—3; Flollandia—Alkm. Bovs 2—2;
Texel—Assendelft 1—3; Succes De Vo-
lcwijckers 1—3; Helder A.P.G.S. 41.
NHVB 2e kl. G BKC 2-Watervogels 2:
2—2; Helder 5—Texel 2: 0—7; JVC-Dk»
Cocksdorp: 0—2; Tex. Boys—Helder 4:
6—1.
4e kl. E.: Oosterend—HRC 8: 4—2;
Held. Boys 2Texel 3: 1—9.
Adspiranten: Tex. Boys ATexel B:
41; Oosterend ATexel A: 0—5.
Training adspiranten: Woensdag, dus
hedenavond, 6 uur op het Sportveld.
NederlandFrankrijk op 31 Oct. a.s.
Voor aanvrage kaarten richtte men zich
tot onze secr. Nic. de Graaf. Gewone prij
zen, maar doe het snel, anders bent u te
laat.
so... ..„.r
""«VOtto,
bee
Han n r «I
Prenten-, Kleur-, Teekenboe-
ken. Keus uit groote voorraad.
BOEKHANDEL PARKSTRAAT.
