De Nieuwe Texelsche Courant No. 5193 51ste Jaargang Woensdag 6 Oct. 1937 EERSTE BLAD. De oude Pelmolen. TEXELSCHE MOLENS. m m Uw advertentie in dit blad wordt op Texel huis aan huis gelezen. TEXELSCHE COURANT is sinds 1 Juli 1930 in dit blad opgenomen. U1TG.: N.V. Boekhandel en Drukkerij v.h. Langeveld en de Rooij Den Burg. Tel. 11. Postrek. 652. ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal: buiten den Burg fl.losse ars. let. ADVERTENTIES: 12 cent per regel minimum 5 regels. Eenzelfde adv. voor vier plaatsingen opgegeven, wordt drie maal berekend. Vraagt ons zeer voor- deeHg tarièt voor neringdoenden. TEXELAARTJES: 48 ct. (4 regels.) ZONDAGSBLAD, 16 blz., in roto-gra- vure, f0.50 per kwartaal; buiten Den Burg f0.70. HOOGWATER ter reede van Texel v.m (nam. ongeveer Vj uur later.) 8 9 10 11 12 13 14 Oct. 10,47 11.13 11.38 0.26 1,09 2,08 LICHT OP R1IWIELEN en RIITUIGEN 5 55 ||||||iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiniiuii|||||| IIIIIIHIÜI VAN OVER DE GRENS. minminimum JAPAN LOKT PROTESTEN UIT De Japansche strategie door de heele oorlog heen, maar vooral de bombarde-* meuten van Kanton en Nanking hebben in verschillende landen scherpe protesten uitgelokt. In de Commissie van 23 heeft de Chineesche gedelegeerde Wellington Koo het beroep van China op de Volken bond toegelicht. Zijn eischen bleken van, bescheiden aard te zijn en hielden in hoofdzaak de vraag in, of de commissie,, die thans met Australië en China 25 le den telt, de middelen zou willen bestu- deeren inzake maatregelen om China.de meest mogelijke bijstand te verleenen. Hierop betuigden de afgevaardigden van Engeland, Frankrijk, Zweden en Rusland hun instemming. Ze protesteerden het- tig tegen het bombardeeren van open ste den, waaraan Japan zich te buiten gaat en waarbij een groot aantal non-com battanten gedood werd. Vervolgens heeft de commissie een ontwerp-protest opge steld, waarin verklaard wordt, dat er geen verontschuldigingen voor dergelijke han delingen bestaan en dat zij deze bombar dementen plechtig veroordeelt. In een volgende zitting heeft de com missie van 23 haar taak overgedragen aan een ondercommissie, op voorstel van Frankrijk, daar de bestudeering van vel schillende onderwerpen nog noodzakelijk was. Wellington Koo echter verzocht, dat, na de bestudeering der te nemen maatre gelen, de commissie van 23 zelf haar oordeel over de Chineesch-Japansche kwestie zou uitspreken. De Belgische afgevaardigde minister Spaak waarschuwde er voor, dat niet de indruk moest worden gevestigd, dat de commissie het probleem op een zijspoor wilde schuiven en Litwinoff wees er op, dat de Volkcnbondsvergatlering binnen en kele dagen gesloten zal worden, zoodat er met spoed moet worden gewerkt. Hierop werd besloten om ten spoedigste de on- dercommissie in werking te stellen met de bedoeling, zoo gauw mogelijk tot een be slissing te komen. 'DE HULP AAN SPANJE. In de zesde politieke commissie van de Volkenbondsvergadering heeft Del Vavo de wenschen, die Negrin de vorige week heeft geuit nog eens herhaald en ophef fing van de non-interventie verlangd, daan zooals hij zei, de niet-inmengingsover- eenkomst practiseh waardeloos is geble ken. Het antwoora van Frankrijk en En geland luidde echter, dat zij niet bereid waren, terstond een eind te maken aart de niet-inmengingspolitiek. De Britsche minister Elliott uitte zich daarbij op scherpere wijze tegenover Spanje dan de Fransche minister Delbos. De steun, die Del Vayo van Russische zijde ontving, was slechts zwak. De eenige, die zich aan Spaansche zijde schaarde, was Mexico. Aan een redactiecommissie is vervol gens opgedragen een formule voor reso lutie betreffende deze kwestie samen te stellen, welke resolutie Donderdagavond door de Volkenbondsvergadering is aan genomen, waarin wordt gezegd, dat de le den van de non-interventie-commissie op heffing van de niet-inmengingspolitiek zul len overwegen, indien de poging tot hand having van de Europeesche vrede dreigt te mislukken. Oude Texelaars herinneren zich deze molen nog wel. Hij stond aan Den Burg, waar U nu het Groentje vindt. (PenteekeningP. v. Cuyck, 1789.) De windmolens zijn heel oud. lu een kroniek uit de Middeleeuwen zien we op- geteekend, dat Jan I van Brabant in 1299 op de Donderdag na St.-Nicolaas-< dag aan zijn getrouwe en beminde Ar- noldus het recht verleende om tusschen de dorpen Hamoda van Rode en Skinle tie tegenwoordige plaatsjes 3t. Oeden- rode en Schijndel een windmolen op te richten voor het malen van koren. Toen waren de molens er dus al! Wan de molen op Texel is gekomen, is ons niet bekend. Maar lang geleden is lief zeker. In een „schenkingsbrief aan de Stede van Texel" in 1414 van Willem IV van Beijeren staat o.m. te lezen, dat de inwo ners van de stad en hun iiakomeTingeji de windmolen, welke zich toen aan Deit Burg bevond, In errpacht ontvingen. Wij vinden tusschen oude handvesten en priviligiën, hierop betrekking hebbende, zelfs een kwitantie van de pacht der windmolen, in het jaar 1422 aan Johan van Beijeren betaald, bedragende bon-» derd gouden Fransche kronen. Hiermede is afdoende bewezen, dat van windmolens al heel vroeg in ons land en op ons eiland sprake was. i Wij maken nu een heele sprong dooi de geschiedenis, laten eeuwen in sneltrein vaart aan ons voorbijgaan en belanden in het jaar 1732, in welk jaar op Texel vijt molens worden aangetroffen en wel: twee in Den Burg, een in Den Hoornj een in De Waal en een in De Koog.. Al deze molens hebben de tand des tijds niet kunnen weerstaan: zij zijn thans niet meer. De molen in De Koog 'is reeds om streeks het jaar 175U verdwenen, hetzijf door brand, hetzij door sloopershanden, Nadien is er in de tweede helft van de 18e eeuw in Den Burg nog een molen bijgebouwd. Er moeten in en bij ons dorp dus drie molens zijn geweest. Een van deze molens heeft op de plaats van het tegenwoordige Groentje, gestaan. De andere twee zullen de oude' Texelaars zich nog wel herinneren. De eene stond op 't eind van de Molenstraat,, de andere nabij het R.K. Kerkhof. De molen, die aan het Schildereincf lustig zijn wieken draaide, is sinds lang weg. De andere twee werden in het begin van onze eeuw afgebroken. Ook heeft er nog een molen gestaan tusschen Deif Burg en De Waal, maar of dit de molen is geweest, die reeds in 1732 als bij De Waal gelegen werd aangegeven, weten we niet. In de tijd van Van Cuyck stond eveneens een molen tusschen De Waal en Oosterend ën dat zou ook de boven be- doelde molen kunnen zijn. In De Cocksdorp heeft ook een molen gestaan. Deze is omstreeks het midden1 van de vorige eeuw gebouwd, maar in 1920 door brand geheel vernield. Eige naars van deze molen waren de Oebr. Dros. DE MOLEN TE OUDESCHILD. Thans is op Texel nog slechts één korenmolen over; ze staat, /ooals u weet, te Oudeschild en is eigendom van de firma Dros en Co. In 1902 is deze molen pas op Texel gekomen en toch is hij reeds zeer oud. Het is n.l. een molen uit de Zaanstreek, die daar afgebroken is en in onderdeden, naar Oudeschild is vervoerd, waar hij weer in elkaar getimmerd is. Onze Oudeschiklcr molen is dus eigen lijk een oude Zaansche molen. We hebben daar eens een bezoek aan gebracht en willen u daarvan graag wal vertellen. Dc molenaar ontving ons zeer vrien delijk en was dadelijk bereid 0111 ons een en ander te vertellen. Wc gingen een trapje op en nog een en stonden toen voor twee paar molenstecnen, een stel voor jgroif en een voor fijn malen. We klommen nóg hooger en hooger en kwa men zoo in de nok van de molen, on der de kap dus, het gedeelte, dat ge draaid kan worden om de wieken in dc wind te krijgen. Die klimpartij viel niet mee. Vogels konden de kap gemakkelijk in en uit vliegen. En dat deden ze danookf graag, maar dat ze daar ook sporen van. Iiun visite achterlieten, kunt u hegrijpen.: We zagen hier de horizontale as van de wieken, welker beweging door houten raderen op een verticale as werd over gebracht. We zagen ook de „rem", die de wieken doet stoppen, als de molenaar beneden aan de vanglijn trekt. Het was zeer interessant daarboven. Het is werke lijk bewonderenswaardig, hoe degelijk zoo'n oude constructie in elkaar zit. Wel ffl EB [ff Beleefd verzoek aan adverteer- ff! [fl ders: Zendt uw adv.-opdi-achten fff fff VOOR Vrijdagmorgen 10 uur.- [ff [f| Liever nog: Donderdag reeds. [ff fflffiïSffiBifflUffisiffi y fflïitfiffiififflffltfifflffi is de molen in 1933 geheel gerestaureerd, de constructie is nog zoo, als zij dooi de Zaansche molenmaker vele jaren gele den gemaakt was. Toen weer naar beneden langs de steile trapjes. Dat eischte overleg en voorzich tigheid en wc kwamen danook niet op de begane grond dan nadat we een oogenblik aan een touw „tusschen he mel en aarde" (tusschen kap en inolcn- stceiien) hadden gezweefd, een touw, dat we nog juist wisten vast te grijpen, toen we een misstap deden Op de tweede „verdieping" van de molen is een omloop. Hier vinden we liet z.g. kruiwicl, waarmee de kap gedraaid wordt en daar is ook dc vanglijn, waai de molenaar aan trekt, wanneer hij de molen tot staan wil brengen of wanneer! hij hem wil laten malen. We maakten een „ommetje" op die molentrans en hebben kunnen genieten van liet verrassend mooie uitzicht, dat d<j molen van deze liooge standplaats biedt. Al meer dan 35 jaar staat daar die oude molen, die molen van de Zaan, verplaatst naar de oever van Texelstroom, maar nochtans heelemaal niet onwennig staat hij er. Hij past hier maar wat goed en we zouden hein niet willen missen. Dc laatste van de Texelsche korenmolenfe. Alle andere vielen onder de moker van de slooper of wenden door het vuur vernield ofdoor de tand des tijds! Maar hoe oud en hoe bedreigd door al om heerschende zucht naar moderne me chanisatie de molen doet zijn plicht en liet is te voorzien, dat hij dat' nog jaren zal doen. H. mogendheden niet alleen het recht heb ben te beslissen in het vrijwilligersvraag-- stuk. Engeland geeft echter de verzekering, dat de bezwaren van Italië niet onover komelijk zijn en wijst er op, dat een con ferentie van drie ook de mogelijkheid zou bieden van een bespreking der Abessijüi- sche kwestie; volgens de berichten zal Italië eischen, dat ook Duitschland zal deelnemen aan de conferentie en in geen geval deelnemen aan een bijeenkomst van een commissie van drie. Zoowel Rome als de Fransche pers uiten zich pessimistisch betreffende de mogelijkheid van de drie-mogendlieden- conferentie. HET VLOOTACCOORD. Het vlootaccoord, dat de Britsche, Fran sche en Italiaansche vlootdeskundigen op gesteld en geteekend hebben, stelt de zo- nes vast, welke aan de vloten der drie, landen ter bewaking zullen worden over gelaten. Volgens dit accoord zou de Britsche vloot de sector bij Gibraltar en de Engelsche Zee toegewezen krijgen, Frankrijk de verbindingswegen met Al giers en de kust van Palestina en Syrië en Italië de Thvreensche zee, de wateren bij Sardinië en Sicilië, de Adriatische zee en de zone langs Tripolis en Egypte. Hfet' accoord wordt aan de regeeringen voor gelegd ter beoordeeling. IDlflTSCKLAND EN ITALIË. Het bezoek van Mussolini aan Duitsch land behoort weer tot de geschiedenis. Met groot enthousiasme is de Duce ont vangen in alle plaatsen, die hij bezocht heeft of waar hij doorgekomen is. Na een, bezoek aan de manoeuvres te Mecklen burg en aan de Kruppfabrieken te Essen, hebben Mussolini en Hitier zich begeven naar Berlijn, waar Mussolini een groot- sche ontvangst werd bereid. Op liet of ficieele banket, dat de dag van aankomst was aangericht heeft Hitler in zijn toe spraak tot Mussolini gezegd, dat door de samenwerking der beide landen de inter nationale belangen het best werden ge diend. De Duce antwoordde in zijn toe spraak tot Hitier, dat de Duitsch-Italï- aansche vriendschap krachtig stond te genover iedere poging tot verwijdering en dat zij gericht was op de vrede. Dinsdagavond bereikten de feestelijk heden haar hoogtepunt, n.l. de volksbe- tooging op het Maifeld, waar de Duce en en Hitler met een geweldige geestdrift werden begroet. In de redevoeringen, die zij daar tot het Duitsche volk hebben ge richt, werd door beide mannen de nadruk gelegd op de gelijke gezindheid van de fascistische en de nationaal-socialistische revolutie en op de gemeenschappelijke belangen, die daaruit voortvloeien. Musso lini zei in zijn rede, dat de bekrachtiging, van de as Rome-Berlijn zich ten taak stelde, de vrede voor Europa te bevorde ren en het bolsjewisme te bestrijden. HITLER NAAR ITALIË. 'KONING VICTOR EMANUEL NAAR DUITSCHLAND. In het midden dezer week is dc Duce weer naar Italië teruggekeerd, waarhij Rudoli Hess hem uitgeleide deed tot de Oostenrijksche grens. Bij zijn aankomst te Rome is Mussolini onder luide toejui chingen begroet. Tijdens zijn bezoek aan, Duitschland heeft de Duce Hitier uitge- noodigd binnenkort ook een bezoek aan Italië te brengen, welke uitnoodiging i9 aangenomen. Het- groote belang van dit tegenbezoek zal zijn, dat Hitier als staatshoofd voor liet eerst een bezoek brengt aan een buitenlandseh staatshoofd, n.l. de koning van Italië. Op dit bezoek zal dan weer een tegenbezoek volgen van koning Victor Emanuel aan Duitschland, wat dan eveneens het eerste bezoek zal zijn, dat een buitenlandseh staatshoofd brengt aan het hoofd van het Derde Rijk, ÏTALIAANSCHE BEZWAREN. Tegen het Fransch-Britsche voorstel, in zake een driemogendheden-conferentie be treffende de non-interventievraagstukken, heeft Italië tegenwerpingen gemaakt. Deze bezwaren heeft Orandi toegelicht tegen over minister Eden. Volgens de Italiaan sche meening moet het vraagstuk der vrijwilligers worden behandeld in verband met de kwestie der rechten als oorlog voerende. Ook meent Italië, dat deze drie

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1937 | | pagina 1