Nieuwe Texelsche Courant
2ste Jaargang
Woen&dag 2 November 1938
No. 5305
EERSTE BLAD.
G°estalijke Bewapening.
ES
8: M StBüffi-Sr tü:H
Wat moet ieder weten van
Luchtbeschermirg
Leverziekte bij schapen
Hoe Texel in 1813
de Fransche* verdreef.
COURANT
Mir*- rra^n.niiwjwar'v']
IS SINDS 1 JULI 1930
IN DIT BLAD OPGENOMEN.
ilTGAVE: N.V. Boekhandel en Drukke, ij
v.h Langeveld en De Rooij - Den
Burg. Tel. 11. Postrek. 652.
BONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal
buden Den Burg tl.losse nrs 4 ct.
DVERTENTIES: 12 cent per regel
minimum 5 regels. Eenzelfde adv. voor
v.er plaatsingen opgegeven, wordt drie
maal berekend. Vraagt ons zeer voor-
declig tarief voor neringdoenden.
EXELAARTJES: 48 ct. (4 regels, ge
heel met kleine letter gezet.)
OOGWATER (ter reede van Texel v.m.
(nam. ongeveer een half uur later.)
3 4 5 6 7 8 9 Nov
1.02 5,20 6,31 7.11 7.58 8,44 9,27
tlx H 1 OP
M|V ILI I N ei RIITL'K.l N 4.59
Er zijn nog altijd v.el nuchtere men
(clien, die het Lezen van romans tijd
verspilling noemen Zeker, dat kan we.,
lie zich nog in zijn vak bekwamen moet,
In daar al zijn vrije tijd voor nood'g;
heeft, mag er niets van af nemen o n
pen roman te lezen Maar anders: groot,
schrijvers zijn altijd groote kenners m
pet leven en van de menschen geweest;
allerlei, dat onze oogen onopgemerkt
loorbijtrekt, hebben zij gezien; zij ken
pen de droefheid en de vreugd, de ernsl:
bn de dwaasheid, het uiterlijk der ver
houdingen en het innerlijk der aandoe
fiingen beter, scherper, dieper, dan wij
gewone menschen En omdat zij de men
|schen zoo goed kennen, weten zij ook,
hoeveel kwaad er wel steekt onder wat
goed schijnt, hoeveel goed ondier wat
enkel boosheid lijkt. In elk groot unste
Inaar leeft een eerlijk rechter, en zijn
Iziel is vol naededoogen. En daarom is
■het goed voor ons allen om de menschen
lea het leven te loeren zien door 'hun
loogen. We vragen nu, in deze dagen,
1 altijd naar méér kennis: kennis van het
■heelal, van de natuur, van de geschiede-
I nis en dat is gelukkig. Maar is ten
Islotte de kennis van de menschen en
I liefde voor de menschen, met wie we te
leven hebben, en, niet het minst, de k:n-
nis van onszelf, niet de eerste voor ons
allen, zooals ze ook het moeilijkste is
Menschenkennis en menschenliefde nu
doet men altijd en onmiddeliijk op bij
het lezen der werken van de waarlijk
goede schrijvers en dichters. En al lezend
van het leven en de daden van anderen,,
wanneer die zijn beschreven door dóór-
dringers in de menschen, in hun z'el,
geest, hart gaat men omvilLekeurig ver
gelijken en zichzelf onderzoeken. En ook:
men moet meeleven met die anderen en
dat op zichzelf al is een opvoeding, een
middel tegen het altijd denken aan zich
zelf, het altijd zoeken van het eigen I k.
Zoo werkt ook in dit opzicht het le
zen van de werken der beste verhalers.
opvoedend en beschavend. Want de be
schaving begint met het meegevoel voor
anderen en eindigt bij de zelfzucht.
Illlll i:illilliilliiiilllllllliiiiilllllllilliiiiiiliiiiiilil:liili!.lliliilli!lllllllllllliii|||||
IIIIIUIIIII WAT ET GEBEURDE.... ||||!i:i!|||
lllllliiiniiiiiiiiiiiiiiiiiciiiMiiiii'iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiillllll
2 Nov.: Lissabon door een aardbeving
verwoest. 1755.
3 Nov.: Opsla-J v :i Spaansche solda
ten te Antwerpen, de zg Spaan
sche furie. 1576.
4 Nov.: Kroonprins Leopold van Eelgié
huwt met Prinses Astrid van Zue
den. 1926.
ffiXSiKïaiffEXSE y EHiSÜSS-'SSBiS H
ES
LGEMEENE TEXELSCHE EP
POLITIEVERORDENING.
OM BRAND TE VOORKOMEN.
biet is verboden, een stookgel.genheid
in gebruik te hebben op minder dan één
meter afstand van houten wanden van
gebouwen of bergplaatsen, houten schut
tingen of andere houlen afbeiningen.
art. 170.
Het is zonder vergunning van B. en
W. verboden, vuur te stoken in een on-'
bewoond gebouw. art. 171.
Illl'l mm
Illlll UIT ONZE TAAL TUIN. ||j|||
Illlll «mum ninwiiumciuimiitntmiw>mnaBaiiHimwMiiiNi||||H
ZICH SCHRAP ZETTEN beteekent:
zijn best doen om geen grond te verlie
zen. Een schrap is eigenlijk een streep,
die over de grond is getrokken als gren
bijii, welke men niet mag overschrijden.
Vandaar danook, dat de uitdrukking vice-
ger voorkwam in de vorm: te schrap
staan, d.w.z. tegen de streep staan. Daar
schrap in de 17e eeuw ook de beteeke-
nis van scherp had, zal ongetwijfeld deze
zin van het woord wel zijn aandeel ge
had hebben in de tegenwoordige beteek.-
nis van zich schrap zetten.
3) Eij de bescherming tegen luchtaan
vallen kan men twee soorten onderschei
den
Ten eerste de zelfbescherming.
Ten tweede: de bescherming door de
Overheid.
Ingevolge de wet van 23 April 1936
is iedere burgemeester belast met de
org voor de bescherming van de bevol
king tegen luchtgevaar in zijn gemeent.
De verschillende gemeenten des lands
zijn verc.eeld in 3 gevarenklnssen, waarbij
i:e derde gevarenklasse. als de minst ge'
vaarlijke wordt beschouwd. De maatrege
len, die deze categorie van gemeenten
dient te treffen, zijn in deze wet omschre
ven en verplichtend gesteld. De gemeen
ten van hoogere gevarenklasse hebben
extra maatregelen noodig, welke door
deze gemeenten zelf worden bepaald. Het
hoofd van de Luchtbeschermingsdienst op
Texel, de heer H. C. Remmers, heeft een
zeer veel omvattende en verantwoorde-'
iijke taak. Eij hem berust de volledige'
leiding en organisatie van d>e dienst, zoo
wel in vredes- als in oorlogstijd. Onder
ziijn bevelen staan de politie en hulppo
litie, de brandweer, de ,«cnc ..skundige
dienst, de ontsmettiggsploegen, de her-
stellings- en opruimingsploegen, de uit
kijk- en lu sterposten, en tenslotte de
waarschuwings en alarmeeriagsdienst.
Al deze diensten zullen moeten worden
gerecruteerd uit diegenen die in tijden
van oorlog niet in militaire dienst zullen
zijn.
Vanzelfsprekend moeien zij' daarom
worden aangevuld door vrijwilligers, die
echter wederom van tevoren moeten wor
den geoefend. Als men bedenkt, dat al
leen al in een stad als Groningen volgens
de burgemeester daarvoor een legertje
van 6000 man ncodig zal zijn, dan kan
men zich licht voorstellen, met welke
schier onoverkomelijke moeilijkheden de
overheidsdienst in groote steden te kam
pen heeft, temeer daar nog steeds niet
voldoende de gelden aan.vezig zijn.
De leden van de Nederlandsche Ver-
eeniging voor Luciitbescherm'n j stel
len zich echter dikwijls ter beschikking'
om hulpdiensten te verrichten.
OENERAAL DOIHARA, politiek
agent van het Japansche leger in China
i.
Nu het herfst is gaan worden, komen
er vragen over bepaalde ziekteverschijnse
len bij schapen. Hier merkt men op, dat
de schapen liet gezonde aanzien verlie
zen, daar ziet men vermagering en diar. ice
optreden. Dit zijn allemaal sytnplo.r.en
dikwijls van één n de.elfde kwaal, name
lijk een leverlijden. In Nunian vinden wij
een duidelijke beschrijving van dit lijden,
waardoor nog steeds een groot aan i!
schapen wordt aangetast. Het volgende
is er aan ontleend.
Deze ongesteldheid, ook gewoonlijk de
galligheid genoemd, is een algemeen:
landziekte van ons wolvee.
Om de galligheid te voorkomen, moet
men de schapen op hooge en droge lan
den laten weiden, die voedzaam gras op
leveren. Moeten zij evenw el op lagere lan
den grazen, dan traehte men deze een
goede afwatering te bezor .en, zoodat de. c
droog blijven en het land niet rotachtig,
zuchtig of drassig wordt. Het is zee
nuttig, om tie schapen, waar het geselde
den kan, van tijd tot tijd op de kwel.'er-
of buitendijksche landen te jagen, op
welke zij ziltige planten, waarvan zij uit
hun aard zeer houden, eten en brak of
ioutachtig water drinken, waardoor de
galziekte niet alleen uorJt voorkomen
maar zelfs in haar beginstadium dikwijls
volkomen wordt genezen
Een „historisch-romantischverhaal,
ACHTER TUNEN.
1.) Op de achterweg van het dorp.
Costerend, achter de schuttingen van
eenige tuinen, hielden de dorpsbewoners
hun bijeenkomsten.
Daar bespraken zij de aangelegenheden
van hun bedrijf, redeneerden ze over w r
p'i wind en behandelden ze allerlei onder
werpen van de dag.
't Was in het begin der maand No
vember van het jaar 1813, toen de ge
wone vergaderplaats weer biezonder druk
bezocht was. Eenige mannen liyiea al
koutend heen en weer. Anderen zaten op
't hek, dat de naaste weilanden afba
kende en sommigen leunden in 'n gemak
kelijke houding tegen de schuttingen.
Over het geheel was het onderhoud ui t
van zeer opwekkende aard.
De gedrukte tijdsomstandigheden, waa-
in men leefde, hadden daarop natuurlijk)
veel invloed.
Nog altijd lag de Fransche bezetting in
het fort De Oude Schans, een kwartier
gaans van Oudeschild. Het waren niet
alleen Franschen, die tot de bezettiugl
behoorden; tal van Nederlanders, door
de overh.ee.'schers daartoe gedwongen
moesten op verschillende punten, ook hi r
de bezetting versterken.
Zelfs eenige jonge mannen, van h:t
eiland geboortig, waren door de Fran
schen ingelijfd; zij behoorden sinds enke
le maanden tot de bezett'ng van de,
Oude Schans.
Een dier jonge mannen, woonachtig
op het Nieuwe Schild, Willem Louie n
Lakker geheeld, was één van de inge-
lijfden. Hij was tot sergeant van de kust-
kanonnlers bevorderd.
Sterker misschien dan een van zijn
kameraden, hunkerde de jonge sergeant,
door zijn kennissen alleen Willem Lou-
rens genoemd, naar het einde van de
Fransche overb.eersching.
Hij was, evenals de meeste bewoners
van Texels Oosthoek, een vurige aan
hanger der Oranjepartij.
Zwijgend moest hij, met zoove'en zij
ner geestverwanten, lijdelijk toeziem en
machteloos dulden, dat 'er zulke bitten
droevige toestanden heerschten, zoo ge
heel indruischende tegen de leus, waar
mee de Franschen ons land ware 1 bin
r.engedrongen.
Lerst hadden ze het volk weten te
hj> poot seeren met de schoon klinkende-
woorden: „Vrijheid, gelijkheid en broe
derschap".
De uitkomst had al spoedig be.vczei,
dat die leus niets meer was gev. .est;
dan een ijdele droom, een dwaze voor'
spiegeling van een nooit gekende toe
komst.
Wat was er van de vrijheid geworden
Even weinig a's v-n de gelijk'ie'd en de
broederschap.
De goegemeente had zich verblijd met
een doode musch.
Dat dit thans zoo algemeen gevoeld en
betreurd werd, bleek ook duidelijk uit
de gesprekken, door de mai.nen „achter
Tunen" gevoerd.
Er heerschte onder allen een algemeen
|||||lllllllllllllllliiiililllllllllliiiiniiiiiiliiiiiiliin;'iiiiiiiiiiliiiiiiiiii:iliMi|i;ill
ZOO SPRAK...
Illlll'iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiüiiiiiullllll
KENNEDY, de Anicrikannsche gezant
te Londen: De b.edeiidaagsche toesta ml
stelt de leiders van alle naties voor een
dilemma: Verzuimen zij te bewapenen,
dan stellen zij zich bloot aan overlieer-
selling. Verdere snelle bewapening zal op
een zeker oogenblik echter, evenzeer als
een wereldoorlog, ernstige economische
moeilijkheden met zich meebrengen.
Men heeft tegenwoordig zeer doeltref
fende geneesmiddelen om de leverh.ot te
dQoden, waardoor een snelle genezing-
bevorderd kan worden. Maar het spreekt
welhaast vanzelf, dat de genezing het
vlugst en liet gemakkelijkst verloopt,
wanneer de leverziekte nog niet heel ver
gevorderd is In liet laatste stadium is
dit wel heel moeilijk, ook al kan eeiv
goede verzorging en toediening van het
juiste geneesmiddel nog wel eens uit
komst brengen. Tal vin eigenaren van
zieke schapen wachten gewoonlijk echter
veel te lang met liet inroepen van des
kundige hulp. We raden daarom aan:
Iet voortdurend op de gezondheid van
de schapen en laat ze zoo noodig door
u v veearts onderzoeken.
lu het volgend artikel geven wij vol-
led'gheidshalve een omschrijving van de
wijze, waarop zich de galligheid open
baart.
gevoel van neerslachtigheid, en in stilte,
smachtte iedereen naar uitredding, naar;
verlossing.
Alleen de oude visseher Aai Burger,
die op de plaats der bijeenkomsten „ach
ter lunen' een der voornaamste woord
voerders was, hield er gewoonlijk de
moed nogal in.
Hij was iemand van een benijdenswaar
dige opgewekte levensbeschouwing, een
echte optimist.
Met zijn luchtige wijze van spreken
verdreef hij nogal eens de sombere wol
ken van het gelaat zijner mededorpers..
Ook nu nog had hij blijkbaar lust tot
schertsen.
Ik zie je niet meer rooken, voegde
I Ij Kees Kuiter, een zijner oudste ken-"
nis en toe, ben je heelemaal van de
pijp af?
Daar zorgen die smerige Franschen
wel voor, dat we geen tabak meer kun
nen bekomen.
Hebben die stomme dieren daar ook
al schuld aan?
Vraag maar liever niet naar de te
kende weg en zorg wat beter voor je
schuitje, dat moet hoog noodig eens 'n
flinke kwast teer hebben, 't Vaartuigje
z. et er kaal genoeg uit.
Aai koopt liever koffie en suiker
voor zijn duiten, spotte een ander.
Van leer gesproken, zoo mengde zich
weer een der anderen in het gesprek,
weet je wel, wat I Ie in Timmer verleden
week voor een vat teer betalen moest?
Ik heb gehoord van honderd gulden.
Neen, honderd en-twintig.
Is 't tocli waar?
Ik heb zelf de rekening gezien.
't Is ongehoord.
ja man, dat lappen 'tn nu de man
netjes, die ons hebben voorgespiegeld,
i'at ze ons zouden brengen vrijheid, ge
lijkheid en broederschap, is 't niet, om:
je eigen te verergeren
Ik was in Amsterdam met een la
ding oesters, vertelde oude Aai, toen dc.
Franschen daar introkken. De menschen
leken wel mal. Er werden viijhcidsboo
men geplant en daar sprongen mannen
en vrouwen omheen als kakkerlakken. Ze
dachten zeker, dat ons land nu maar zoo
één, twee, drie in 'n luilekkerland zou
veranderen.
Daar weten we nu al lang alles
van, hernam een der anderen. We heb
ben nu al gehoord van dure tabak,
schreeuwend dune teer, onbetaalbaar dure
koffie, suiker, thee en wat al niet meer.
Dat alles is meer dan schandalig, maar
nog erger is 't, dat ze alle jonge kerel?
dwingen om onder dienst te gaan. Er zijn
er van ons eiland ook al verscheidene'
gedwongen om met Napoleon naar Rus
land en overal elders heen te trekken.
(Wordt vervolgd.)
||||||:iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii:;iiiiiiiiii:i:i:iiiiiiiiiii||i|||
llllll'lllll ESPERANTO.
Illlll IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIIIIIIIIIIII|i|llllli;illllllllllli|llllli:ill!'!l|||!||
FRANKRIJK. Uit het officieele bulle
tin der Fransche P.T.T. administratie:
blijkt, dat alle postdirecteuren het recht
hebben in de voor het publiek toeganke
lijke loka'en, kennisgevingen op te han
gen, dat aan een aangegeven loket de.
dienstdoende ambtenaar Esperanto
spreekt. Ook in ons land is dit het
geval.
