52ste Jaargang Zaterdag 31 December 1938
No. 5322
TEXELSCH OUD EN NIEUW
RIJM-KRONIEK
Waar
kan
dat
zijn 1
BIJ DE OVERGANG.
ffiffifflffiss-ffisaï y affiffiËBffiffiaBffifflStssisaEffiffiffiffiffiffi y afflafflfflafflffiffi»
m
m
EB
W
A. F. KAMP.
afflaaaaaaaffi y aaafflaaaaaa
DOOR HUIB DE RIJMELAAR.
minium voor hoofd en hart. iitniinin
ZONDAG
llllllllllll WAT er gebeurde.... iiiiiiiiiiii
TEXELSCHE COURANT
De dagen van sneeuw en ijs met hun
speciale vermaken en gansch eigen zor
gen liggen weer achter ons. Zij waren
voor dezen winter reeds in ruime mate
ons deel. Speciaal wanneer er verbin
dingsmoeilijkheden ontstaan, komt er in
die witte wereld daarbuiten bij de ster
velingen, die aan den vasten wal wonen,
plotseling een groote belangstelling aan
den dag voor alles wat eiland heet, voor
datgene wat bedreigd wordt met isolatie.
De groote bladen althans wijden dan ve
le kolommen aan dit naar hun zeggen
romantisch gebeuren en de kampeer
der, die in de jongste Augustusmaand
aan het Westerslag in de zon zijn stads-
witte leden liet braden, schuift onwille
keurig huiverend bij het lezen van het
woord „Texel" zijn stoel wat dichter
bij de kachel en een werkeloos medelijden
bevangt hem voor de insulaire gebieden
in het hooge Noorden en tevens voor
hun inwoners
dat zijn wij
Eilanden hebben altijd sterk gewerkt
op de verbeelding van dichters en schrij
vers; er werd steeds iets van romantiek
gevoeld in den tocht over het water, in
de beslotenheid eener eigen gemeenschap,
in de charme van volksgebruiken, die
daar langer dan elders in stand plachten,
te blijven.
Wat is romantiek
Er kan onder worden verstaan de 'le
vensbeschouwing, waarin van weinig zin
blijkt voor merkelijkheid en koel ver
stand. Het zijn met name die gevoe
lens, waarbij de zakelijkheid even liet
zwijgen wordt opgelegd en die zoovaak
in een plotselinge ontroering en bewo
genheid hun oorsprong vinden.
De romantiek der eiland-isolatie van
deze weken is gemakkelijk terug te bren
gen tot haar zakelijke kern: het ongemak
van te late post, een wat moeilijke over
tocht, vrees voor gevaar bij ernstige ziek
te. Evenwel de échte romantiek van
het eiland, zooals die dikwijls onbewust
bij de bewoners leeft die ligt verscho
len, dag aan dag, tusschen de jagende,
blauwe luchten en de stille, groene wei
landen; die klinkt onhoorbaar door in
elk gesprek over typische, locale toestan
den, daardoor kan een handdruk of
oogopslag gekenmerkt zijn en voor
die romantiek behoeven wij geen sneeuw
of ijs.
Welke verschillen er ook somtijds be
staan tusschen groepen van bewoners,
hoe groot de verdeeldheid wel eens
schijnt over een zaak, die gezien in,
het licht der eeuwigheid toch waarlijk
niet zóó belangrijk is er bestaat nu
eenmaal ondanks alles toch een grootere
eenheid, die alles en allen omvat en)
haar gebiedsgrenzen aanduidt met de
speelsch-golvende lijn van het zoute wa
ter.
Texelsch Oud en Nieuw
Zoo is er dan het oude, waarvan in
sommige families de verhalen van va
der op zoon os'ergaan, waarover boeken
met perkamenten banden wel eens vaag
iets bevatten; waarvan nog iets hangen,
kan in de sfeer van onze dorpsstraten, ini
de stilte van het landschap, jn de kleurert
die de zonnestralen van een ouden ge
vel of een besloten pleintje doen lichten.
Zoo is er ook het nieuwe. Dat groeit
allerwege in en om ons. Vergelijk ge
makshalve met vroeger jaren de sociale
toestanden, arbeids- en onderzoekings
methoden bij landbouw en veeteelt niet,
alleen, de ontwikkelingsmogelijkheden in
dividueel en in groepsverband, de kracht
van het organisatiewezen, zonder nu te
beweren, dat het reeds volmaakt is. Doch
van dat alles valt ook op Texel duidelijk
de neerslag te bespeuren en op al deze
terreinen heeft de isolatie niet remmendi
gewerkt. Want over het Marsdiep heen
reikt het bewustzijn dat de mogelijkhe
den voor welvaart en ontwikkeling gele
gen zijn in het critisch openstaan voor
het goede en in het slechts na ernstig na
denken afbreken en verwerpen van het
ondeugdelijk gebleken oude.
Moge in dezen zin het Texelsch Oud
en Nieuw gevierd worden en zij het mo
gelijk voor onze bewoners in het aan te
snijden jaar veel te behouden van het
oude, dat goed bevonden werd en ont
vankelijk te blijven voor het betrouwbare
nieuwe, dat de Tijd steeds weer brengt
om te worden opgenomen en verwerkt in
der menschen geest en daad.
Zoo verschijnt dan weer bij dezie,
Voor de laatste maal van 't jaar,
Onze algetneene huisvriend,
Oftewel „De Tesselaar".
En 't is mij een groote vreugde
Ook weer voor dit laatste blad,
Een kroniek te mogen schrijven,
Over 't geen heeft plaats, gehad,
'k Noodig u dan, beste lezer,
Met genoegen hierbij uit,
Op een reis door 't oude jaar, diat
Zoo meteen wordt uitgeluid.
'In de allereerste maand dan
Diende, hof'lijk en spontaan,
Langbeen, Heer van Ooievare,
Als hofleverancier zich aan.
't Werd een feest als nooit te voren,
Vlag en wimpels vlogen uit,
Beatrix'je werd geboren,
Zij, Oranjes jongste spruit.
Holland at beschuit met muisjes,
't Werd een kostelijk festijn,
Zoo er in ons woelig leven,
Maar helaas zoo weinig zijn.
Tot mijn spijt moet 'k echter melden,
Dat het jaar ook slecht begon.
d' Amsterdamsche strafgevang'nis
Leek veeleer wel een pension.
Rustig bakten de gevang'nen,
Spiegeleitjes in hun oei,
Rookten pijp, sigaar, sig'retjes,
Kregen alles op bestel.
Maar het zaakje kwam aan 't rollen,
't Laatste woord de rechter sprak:
En zoo rolden de bewakers
Tot hun schrik, zelf in de bak
Aan verduisteringen, fraude's,
Was dit jaar biezonder rijk,
Werd voorheen van mille gesproken,
Nu zijn 't tonnen tegelijk.
Wat ons echter 't meest verwondert,
Is de vraag, hoe het bestaat,
Dat zooiets nooit werd voorkomen,
Doch het altijd „zoomaar" gaat.
't Stuivertje der arbeidslooze
Wordt gestaag gecontroleerd.
Werd maar altijd zoo geplozen,
Waar men tonnen gouds beheert.
Ook het goud van de Lutine
EisChte weer onz' aandacht op.
Holland raakte in extase
Voor die allerlaatste strop,
't Wonderwerktuig Karimata,
Zou eens even laten zien,
Hoe dat varken moest gewasschen,
Maar helaas, 't moet nóg geschiên.
Volgend jaar zullen
wij op deze vraag Pg
het antwoord ge- IH
ven.
In zeer veel gezinnen worden nog een
maal de lichten van de Kerstboom ont
stoken, de plechtigheid van het uur brengt;
menschen, die elkaar reeds na staan, nog
dichter naar elkaar toe en verlovingen op
Oudejaarsavond zijn te onzent ver van,
zeldzaam.
Angst voor ernst, de poging onaange
name gedachten en herinneringen te ont-i
vluchten en noode gedragen eenzaamheid
drijven vele anderen van de huiselijke
haard haar plaatsen, waar het feestge
recht slechts even onderbroken wordt
a's in stilte het oogenblik wordt verbeid,
dat het oude jaar van ons afscheid zal'
nemen.
Ook dat is feitelijk erkenning van het
karakter van de Oudejaarsavond. Immers
men poogt te ontsnappen aan de herinne
ring, die straks toch zich zal aanmelden,
als de feestklanken zijn verstomd en de;
mensch, weer met zichzelf alleen is.
We slaan de blik nog eenmaal terug
naar het jongste verleden, geven ons re
kenschap van zijn beteekenis voor ons
volk, ons geslacht, ons eiland.
We herdenken, die van ons werden
weggeroepen, soms midden in vruchtdra
gend werk, aan de drempel van een toe
komst vol beloften, soms aan het einde
van een leven, vol toewijding aan weten-
Bij de aanvang van het Nieuwe
jaar zeggen Redactie en Ad
ministratie oprecht dank voor
de in 1938 ondervonden mede
werking. Zij hopen ook in 't
jaar, dat komt, daarop te
mogen rekenen en bieden
aan allen haar beste wen-
schen aan.
Naast die eene, simp'le goudstaaf,
Kwam geen goud meer voor de dag,
En zoo streek de Karimata,
Als zijn voorgangers de vlag.
Vijftien Mei. Een schoonc datum
In d' annalen der N.S.
Toen kwam de versnelde rijtijd
't Werd een denderend sucoes.
Wel ruim vijfentwintig menschen
Reed men na die datum dood
Op de onbewaakte spoorbaan,
Onze roem werd weer veigroot.
Rotterdam heeft in haar jaarboek,
Ditmaal ook een donker blad.
En wij denken met ontzetting
Aan de ramp, daar plaats gehad.
Door een groote muuromstorting
Werden in één oogenblik
Vele levens afgesneden
Wat ontsteltenis en schrik.
Ook de K.L.M. trof dit jaar
Een paar maal een zware slag
Toen zij enk'le zilv'ren vogels
Niet meer nestwaarts keeren zag.
Maar naast deze ongevallen,
Was er ook het blij gerucht,
En we denken hog met vreugde
Aan de grootsche Dingaansvlucht.
Ook de Tessel Schiphol luchtlijn,
Toonde haar bestaansrecht weer,
En we durven wel yoorspellen:
Volgend jaar gaan er nóg meer....
Als een noodkreet in den lande,
Kwam het plotseling bericht:
Artis moet haar deuren sluiten,
Financieel daartoe verplicht.
Holland zou geen Holland wezen,
Als het dat zoo liet begaan.
En reeds pakten vele handen,
Moedig Artis' redding aan.
Voor deeai cuTtureele arbeid,
Sta een ieder op de bres,
'k Hoop met aap en beer en tijger,
Op een schitterend sucoes.
Maar, naast vele schaduwzijden
Scheen de zon ook op haar tijd,
Holland vierde als één natie,
't Veertigjarig wijs beleid.
schap of gemeenschap.
Hun voorbeeld is ons een spoorslag,
om, bewust van hetgeen ook wij tekort;
zijn gekomen tegenover ons zelf en onze
goede voornemens, bij de jaarvernieu
wing opnieuw te pogen ons de vriend
schap waard te betoonen, ons met name
in deze dagep wederom van zoo vele eni
verscheidene kanten bewezen.
Moge voor zeer vele onzer lezers de
Oudejaarsavond-overdenking er een zijn
van erkentelijkheid voor veel goeds, hun
door 1938 geschonken. Mogen de voor
uitzichten, waarmede zij het nieuwe jaar
ingaan, zijn als de dageraad van eenglo-
rieuse dag. Vertrouwen in de toekomst zij
hun deel, het bewustzijn, dat zij de
liefde en de toewijding, hun bewezen,,
waard zijn en steeds meer waard wor
den, het vermogen om anderer tekort
komingen licht te tellen en die van zich
zelf niet te onderschatten. Echt maat
schappelijke zin, en eerbied voor anderer
recht, begrip voor de verplichtingen, door
eens anders nood ons opgelegd, en de wil
eigen moeilijkheden zoo te overwinnen,
dat zij er door worden gesterkt, wenschen
wij hun bij de overgang naar 1939 van
harte toe.
31 December 1938. p ,i IJ
||||||iiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiniiiiiiiii||llll
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiillllli
Een man, die nooit een fout maakt, zal
ook nooit iets anders maken..
MAANDAG
Menschen, die nooit iets afmaken, ver
tellen altijd, dat zij het zoo drek hebben,
DINSDAG
Er is geen deugd zonder kracht en de
weg der zonde is lafhartigheid. i
J. J. Rousseau.
WOENSDAG
Eén menschenleven lang een goed voor
beeld geven is beter dan een heele biblio
theek vol goede raad.
DONDERDAG
Er moest meer gemoedelijkheid wezen.
Er moest meer gesproken worden van
hart tot hart. B. J. Helder.
VRIJDAG
Geen rusteloos zwerven en smachten
Is 't leven: een Doel licht ons voor;
En worst'lende winnen wij krachten
En dwalende vinden wij het spoor.
De Genestet.
ZATERDAG
Wie wijsheid gaderde
En niet oefent door de daad,
Heeft wel geploegd,
Maar laat de voren zonder zaad.
B i 1 d e r d ij k.
||||||iiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiin||||||
||||||iiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiniiiiiiiiitiiiiiiiiiinii||||||
31 Dec.Herm. Boerhaave, die een van
's wereld grooiste geneeskundigen,
zou worden, te Voorhout, bij Lei
den, geboren. 1668.
1 Jan.: Galilei stelt vast, dat de pla
neten geen lichtgevende sterren zijn
en dat Venus en Mars om de zon
draaien. 1611.
2 Jan.: Pieter Both wordt benoemd als
(eerste) Gouv.-Generaal van N.O.-
Indië. 1610.
3 Jan.: Aan Jac. van Artevelde wordt
het Alg. bewind over Gent opge
dragen. 1338.
Straks, als de klok de laatste van twaalf
slagen zal hebben doen klinken, zal de
overgang zijn volbracht van het oude in
het nieuwe. 1938 zal hebben afgedaan
voor ons, „schoon 't ons toegerekend
blijft".
Een avond van ernst, van overpeinzing.
Talloozen, die een kerkgebouw maar
zeer zelden aan de binnenkant zien, kun
nen 2ich op deze avond toch het genoegen
niet ontzeggen, onder het gehoor van
een voorganger gezeten, zich in het be
wustzijn terug te doen roepen, dat de
taak, die zij zich voelen opgelegd, hun
is toevertrouwd door een hoogere macht,
dan waarmede zij in de regel rekening
houden, althans bewust rekening houden.
Een avond van overweging, wat anders
en beter had kunnen zijn gedaan, van her
innering aan 'daden en gezegden, die in
het licht van de Oudejaarsavond zichi
verraden als zonden tegen het gebod der
naastenliefde.
Een avond van erkentelijkheid, voor wie
hun werk gezegend zagen in hun gezin
en omgeving; voor wie in hun gezond
heid en hun zaken redenen hebben, om
1938 te gedenken met dankbaarheid; van,
weemoed en rouw voor hen, die in het
jaar het stoffelijk overschot van hen, die.
hun dierbaar waren, hebben moeten toe
vertrouwen aan de aarde.
Bij ons is de Oudejaarsavond evenals
Kerstmis symbool van de gezinsband. De
vacantie heeft kinderen en ouders, broe
ders en zusters vereend in de gemeen
schap van gezamenlijke herinnering en
toekomstverwachtingen. In onschuldig
spel of bij het genot van muziek, met
uitwisseling der meest treffende ervarin
gen van het oude jaar en overweging,
der mogelijkheden, die het nieuwe jaar
belooft, spoeden de laatste uren van het
jaar „als een schaduw heen," of ze slee
pen zich traag en met smartelijke tred
door de herinnering aan uiterst moeilijke
perioden van het jaar, dat nu de kring
loop weer heeft volbracht.