AKKERTJES
TRIUMPH
52s,e Jaargang
ELKEN DAG
PREFEREEREN
MEER EN MEER
ROOKERS
DE BESTE
\c SIGARET
DE HISTORIE VAN TEXEL
Zaterdag 19 Augustus 1939
No. b388
EERSTE BLAD.
IN EEN N0TED0P
3D0D
urn
mmmm
VAN OVER DE GRENS
OP ZOEK NAAR EEN COMPROMIS.
DDQ
IG.
as-
en-
edt
ee-
us,
ijkt
ag
in t
an-
J,
?n)
ien
of-
TEXELSCHE COURANT
Illinium WAT ER GEBEURDE....
iraking
□penei
eiligst;
ee. Dii
vjjjW
te lij-
van 1
zegen
zonde-
eeldm-
de
i 12'
11
illllll
(27)
chuil
al on
instor-
gs ejei
m.oeiti
idiglie-
limaat-
schuil
>evelei
hei
en he
al kan
e to
rn eeste
bewo-
te be-
schuil-
p ver-
verrej
'oners,
i turn
ien
uurt-
(danig.
;n vlug
lienst-
r deel
estelde
he at-
an dit
ekaaa
dezer
ien
le trai-
achtea
ever-
tie te
zijn
trai-
e steed
ruten:
elijfe
ver-
(ruim
i Scar-
dei-om
kon
19 Aug. Op Texel wordt een begin
gemaakt met de opnamen voor de
Hollandsche film „Jonge Harten".
1935.
20 Aug. Wandeltocht Texel rond, op
initiatief van de heer T. Reuvers;
166 deelnemers (sters). 1933.
25-j. bestaan Tex. Schapenstam
boek. 1934.
21 Aug. Vliegkamp De Mok officieel
geopend. 1917.
22 Aug. In Spang wordt een veehouder
door de bliksem gedood. 1928.
VOOR DE ZONDAG lllllllimi
IIIIIIIImui
GEEN STEENEN VOOR BROOD.
„Wie geen uitzicht heeft, kan
niet geduldig zijn".
Men kan geduld hebben slechts leeren door
te leeren hopen. En om te leeren hopen,
moet men uitzicht hebben. Wie enkel
zegt tot een ander, en vooral tot een
jongere, die uit zichzelf nog nauwelijks
eenig uitzicht hebben kan: heb geduld;
wees niet ongeduldig, die beneemt die
andere het weinige uitzicht, dat hij wel
licht heeft. Door het machtwoord zijner
ervaring dringt hij de ander terug in
een uitzichtloos donker en hij zegt tot
hem, dat hij als hij verstandig wil heeten,
daar blijven moet.
Maar wat men iemand aldus aanprijst,
is geen geduld, doch een caricatuur van
geduld, die angst om zich belachelijk
te maken voortbrengt en lafheid. Geduld
kan niemand leeren, wanneer men n et
eerst heeft geleerd te hopen. Immers:
geduld is de kunst te hopen.
Zonder hoop kan men slechts verzin
ken in een gevoelstoestand, waarin ons
alles onverschillig is. Dat lijkt voor de
buitenstaander misschien wel eens op
geduld, maar wie deze „geduldige" wat
meer van nabij beziet, bemerkt al gauw,
dat zijn geduld het ware niet is.
Want geduld is een houding vangroote
geestelijke gespannenheid, een toestand
van rust, die gedragen wordt door een
roote geestelijke bewogenheid. Zooals
iet bij de kunstenaar toegaat, zoo gaat
het ook met de kunstenaar van het ge
duld. Men ziet hem de spanning, waar'.n
hij leeft niet aan en men merkt zijn he
vige bewogenheid niet op.
De geduldige kan geduldig zijn, omdaf
hij leeft van verwachtingen. Omdat hij
hoop heeft, heeft hij geduld en hij zou
geen geduld kunnen hebben al hij geen
hoop had.
Daarom: wilt gij iemand geduld bij
brengen, leer hem dan hopen, geef hem
uitzicht. En zoo gij hiertoe niet in staat
zijt. vermaan hem dan niet met uwgoed-
koope levenswijsheid, want gij geeft hem
steenen voor brood.
ZONDAG, 20 Augustus 1939.
VOOR HOOFD EN HART. |)l|||!"lll
ZONnan
Hoe beter'een mensch is, des te moei
lijker verdenkt hij anderen van slechtheid.
MAANDAG
Elk tijdperk heeft duizenden helden,
die in geen geschiedboek vermeld staan.
DINSDAG
Geen taak zoo licht of ze wordt zwaar
als men haar onwillig verricht.
WOENSDAG
Die niet veel dragen kan, veel weldoen,
veel vergeven, bezit de wijsheid niet,
noch de kunst om te leven.
DONDERDAG
Rust en bezonnenheid voeden de kracht
en maken de tijd; zij waarborgen een
positieve arbeid.
VRIJDAG
Men behoeft niet te hopen om te on
dernemen en niet te slagen om door te
zetten. Willem van Oranje.
ZATERDAG
De geestdrift voert ons behouden over
honderd klippen heen, waarop wij onfeil
baar schipbreuk zouden lijden, wanneer
wij ons alleen door de koude berekening
lieten leiden.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllUllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
De lucht is vol geruchten over pogin
gen, die men van verschillende zijden on
derneemt, om voor het punt van geschil,
de kwestie van Dianzig, eern regeling te
vinden. Deze geruchten en berichten nan-
gen samen met verschillende feiten. Ten
eerste heeft Burckhardt, de hooge com
missaris van de Volkenbond, te Danzig,
Vrijdag een onderhoud gehad met Hitier.
Ten tweede is er een Poolsch memoran
dum aan Mussolini overhandigd, voordat
Ciano naar Salzburg ging om met de
Duitschers te onderhandelen. Voorts
heeft het Vaticaan zijn bemiddelingspo
gingen, die twee maanden geleden be
gonnen zijn, voortgezet. Verder hebben
de ambassadeurs van Amerika, Frank
rijk en Engeland te Warschau Zaterdag
en Zondag elk een onderhoud .gehad met
minister Beek. Terwijl de slotsom van
dit alles was de belangrijke bespreking
van Ciano met Hitler en Mussolini. Wat
men aan geruchten verneemt toont aan,
dat men van verschillende kanten pro
beert de kwestie Danzig zoo te regelen,
dat de Duitschers een zekere genoegdoe
ning krijgen en Polen toch zijn ^positie
behoudt. Immers, niet de Vrije Stad zelf
is van zoo groot belang, maar wel heft
feit-, dat zij voor beide partijen tot leen
kwestie van prestige is geworden.
Dat Mussolini gaarne een compromis
bereikt, is wel zeker, zelfs staat wel
vast, dat ook de Duitschers de Vrije
Stad het liefst zonder oorlog willen ver
krijgen. Nu is er een bericht, dat men,
na de conferentie van Salzburg zich tot
het Vaticaan heeft gewend; er zouden
twee gelijkluidende nota's zijn gezonden
door de Duitsche en de Italiaansche am
bassadeur aldaar. Het compromis, dat
deze nota's zouden voorstellen, komt
hierop neer: regeling van de kwestie'
Danzig tusschen de vier grooten, dus
zonder Polen, echter zoo, dat Polen de
regeling kan aannemen of verwerpen; re
geling voor de andere punten van ge
schil tusschen het Westen en de „spil"
(in het biezonder het vraagstuk van de
Italianen in Tunis); zoolang men deze
besprekingen voorbereidt, een bestand
van dertig dagen.
Het is een voorstel, dat wel zoo onge
veer het minimum program van de „spil"
weergeeft. Daarmee zouden Duitschland
en Italië bereikt hebben, dat Rusland
buiten de Europeesche zaken gehouden
werd; dat de vier groote mogendheden
een soort directorium voor ons wereld
deel gingen vormen; en dat Polen zich
naar hun inzichten zou mceten schikken
Dat men hierbij aanknoopt bij de diplo
matie van het Vaticaan is wel begrijpe
lijk. Want het Vaticaan werkt reeds lang
voor de vrede in Europa en het kan,
nu de „spil" tot een hechte alliantie
is uitgegroeid bij het verdrag van 22
Mei, nu niet meer pro he eren de Duit
sche zaak van de Italiaansche zaak los
Ku moet er in geen geval
\W mee blijven loopen, maar
een "AKKERTJE" nemen. Er
bestaat geen samenstelling
die hoofdpijn of migraine
vlugger kan verdri|ven I
"AKKERTJES" zijn een vin
ding van den bekenden
apotheker Dumont en alleen
echt in den het gemakke
lijkst in te nemen ronden
Worm met het "AKKER"-merk.
/Let U daarop vooral en laat
U toch geen waardelooze na
maak of imitaties aanpraten.
tegen pijnen, nare dagen, koorts, kou.
Doos18 stuks - 12 stuivers2 stuks - 2 stuivers.
KIEKJE VAN
EEN TEXELAAR IN
DEN VREEMDE.
DEBAGAMOYO-SCHOOL waar Pater
Witte de scepter zwaait.
Onder leiding van Z.
Eerw. wordt de omgeving
van het gebouw „gezui
verd".
te maken. Dit geeft de twee verbonden
mogendheden een grootere diplomatieke
bewegingsvrijheid, maar maakt binnen het,
bondgenootschap de positie van Italië,
(dat moreele steun van het Vaticaan ge
niet) zooveel sterker. Dit feit zou dan
in het genoemde voorstel weerspiegeld
zijn. Maar wij zullen nog de bevestiging
van dit bericht moeten afwachten, (la
tere berichten elders in dit nr.)
MOEILIJKHEDEN BIJ
MENDELSSOHN CO.
Nu de firma Mendelssohn en Co. te
Amsterdam haar betalingen gestaakt heeft
en haar surseance van betaling is ver
leend, blijkt het, dat dit feit ook poli
tieke i eteekenis heeft. Want het herstel-
program van Rejnaud, de Fransche mi
nister van financiën, was met behulp van
genoemde bankiersfirma ter hand geno
men. l evnaud had een zeer groot ver
trouwen in de heer Mannheimer, de di
recteur van deze bank, in diens be
kwaamheid en in de omvang ein de soli
diteit van de middelen en het cre.liet,
waarover deze zei de te beschikken. Door
operaties in verband met de buitenland-
sche schuldendienst voor de Fransche
spoorwegleeningen had de firma Men
delssohn de Fransche schatkist zeer ge
holpen en dat had de internationale po
sitie van dit land versterkt. Om leenin-
gen te plaatsen wilde Mannheimer pro
fijt trekken jan het gevluchte kapitaal,
dat te Amsterdam was ondergebracht.
Toen echter de kans op de steun van dit
kapitaal verminderde, viel het Mann
heimer steeds moeilijker zijn leeningen,
in Amsterdam of elders geplaatst te
krijgen. En zoo liepen zijn operaties op,
een fiasco uit. Dit feit is een slag voor;
'het prestige van minister Reynaud. Nu
is echter deze minister het vaste bolwerk,
in het kabinet van Daladier, omdat hij,
het is geweest, wiens herstelprogram 't
prestige van Frankrijk weer gevestigd
heeft. Een vermindering van Reymauds
aanzien schaadt dus het heele kabinet,
dat toch al reeds de aanvallen van links,
te verduren heeft in verband met het be
sluit de kamerverkiezingen twee jaar uit
te stellen. De komende weken zijn voor,
de Fransche positie dus van groot belang.
DOOR DRS. C. S. PUNGER.
TOPOGRAFISCH-HISTORISCH
OVERZICHT.
DEN BURG.
De naam is niet, zooals algemeen aan
genomen werd, ontstaan doordat er een
Romeinsche legerplaats gelegen hééft. Do
Romeinen hebben in het noorden geen
vaste nederzettingen gehad en de Romein
sche vondsten op Texel wijzen slechtsop
handelsbetrekkingen. Meer waarschijn
lijk is, dat in de middeleeuwen op een
terp een burcht gebouwd is van het type,
als die te Oostvoorne, Teilingen, Leklcn
en Alkmaar, n.l. een torenburcht. De
plattegrond en de afmetingen wijzen in
die r.chting; ook wellicht het wapen van
Den Burg (zie steen in het Parkhek). Het
zou c'^n een burcht van de graven van
Holland zijn geweest om de Friezen in
bedwang te houden, in de tweede helft
van de 12e eeuw gebouwd. Volgens een
lCe eeuwsch bericht werd de burcht in
1481 geslecht; dit was wellicht het kern-
gebou°v, dat de bouw van de nieuwe k rk
in de weg stond. Van het einde der mid
deleeuwen af is steeds Den Burg de be
langrijkste plaats op Texel.
De bezienswaardige monument.n zijnde
volgende: (de wandeling gaat van Schil-
dereind, Weverstraat, Steenenplaats, hoek
Koogerstraat, Binnenburg, Vischmarkt,
Croereplaats, Parkstraat, Nieuwstraat,
Binnenburg, Hoogerstraat, Gasthuisstraat,
Hoogerstraat, Gravenstraat.)
Deur met bovenlicht. Weverstraat 15.
ongev. 1780.
Trapgevel. Koogerstraat 1. De trip dep
van het bovendeel zijn verminkt. 1599.
Rijk gesneden deurkalf: op banderol
len aan weerszijden van het Texelsche
wapen staat: Diesijn oore stopt voort
roepe der arme, God sal hem niet
ontfarmen. Boven het wapen staat:
TLEX (d.i. Texel, de laatste letter
greep teruglezen). In de hoeken het
jaartal 1599.
Twee trapgevels. Binnenburg 19 en 8.
Eerste helft 17e eeuw.
Drie gevelsteenen. Binnenburg 15. Het
wapen van Texel, Goudbergh, 't Wa
pen van Schagen. 17e eeuw.
Groote kerk. Vroeger gewijd aan Jo
hannes de Dooper. Gebouwd in go
tische stijl 1470-1481. Toren boven
balustrade vernieuwd 1604. Het voor
portaal is eenvoudig versierd met
groote gele en roode baJcsteenen. De
rosetten wijzen op verwantschap met
de FriesCh-Groningsche kerkbouw. In
de middeleeuwsehe bouwwerken van
Texel, komt steeds tot uiting, dat
Texel, hoewel 't bij Holland hoorde,
toch cultureel nog de zeer nauwe
band met het Oosten behield, die
reeds vanaf de oudste tijden bestaan
had. Aan de voorzijde is te zien,dat
de toren op groote zwerfkeien ge
fundeerd is; ook een trek, die veel in,
Friesland voorkomt. Het interieur is
eenvoudig verdeeld in drie schepen
met iets inspringend koor.
In de kerk bevinden zich: Zand-
steenen doopvont, versierd met de
koppen van de paradijsstrooinen tus
schen bladeren. 15e eeuw. Koperen
lezenaar. 1668. Koperen kronen. 17e
eeuw. Gedenkbord, ter eere van ds.
Hondius, 1785. De torenklok is gego
ten door Conradus Splinter te Enk-
huizen, 1649.
Raadhuis, 1840.
Vischmarkt, nu in gebruik als Waag.
1833.
Woning van de Schout, t.o. Waag. 1661.
Deze gevel met rijk versierd portaal
stond rechts tegen het gelijktijdig
gebouwde oude raadhuis.
Twee gevelsteenen. Parkstraat in de
pijlers van het Parkhek. Het wapen
van Texel en van Den Burg. 1611.
Trapgeveltje. In het Park achter aan
de Boerenleenbank. Eerste helft 17e
eeuw.
Museum. Natuur-historie en geschie
denis van Texel. Extra giften wor
den gaarne ontvangen.
Houten voorschot. Gasthuisstraat. 17e.
eeuw.
„De Vergulde Kikkert". Gravenstraat
23. Baksteenen gevel, eerste helft 17e
eeuw.
Langs de Heerenweg gaan we nu over
de Westen rtaar Den Hoorn.