TEXELSCHE COURANT
f'
5
52ste Jaargang
Zaterdag 13 Januari 1940
Eerste blad No. 5411
's Winters Lief en Leed.
OVER VEEVOEDING EN VITAMINEN
Uitgave
N. V. Boekhandel en Drukkerij
v. h. Langeveld en De Rooij
Den Burg Telefoon 11
||||||lllllllllllll|llllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllll!l"ll""">""""""'l"llllll
Hllllllllll TER OVERDENKING.
illllliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii'iiiiiiiiifiiiiiiiiiillllll
BALANS.
Neen, we spreken niet over de han
delsbalansen, die tweemaal per jaar de
boekhouders ongenietbaar maken.
We spreken over de balans van het
huishouden. De niet geschreven balansen
dus. Moeilijker dan welke ook. De balans
die door de huismoeders in evenwicht ge
houden moet worden Zij kunnen er van
meepraten, hoe moeilijk dat is. Wij man
nen weten dat niet zoo. Wij vertrouwen
iedere keer maar weer op de talenten van
moeder de vrouw, die woekert met wat
ze tot haar beschikking heeft; die ieder 't
zijne geeft;
Dat is een balans, die boven alle balan
sen uitbalanceert, een balans zonder dik
ke boeken en lange cijferlijsten, een vlot
tende balans, maar een, die heldhaftig -
heid vraagt en doorzicht bij de bankhoud
ster, met belust op dividend, maar tevre
den met de tevredenheid van de haren en
gevoelig voor een compliment. Laten we
haar dat compliment geven, van harte en
gul.
Want, gelooft u mij, lezer: het is veel
gemakkelijker geld binnen te brengen,
dan het op de juiste manier uit te geven,
Of laten we liever zeggen: het is minder
moeilijk.
lillll'iiiiiii
Hllllllllll VOOR HOOFD EN HART.
Illll|lllllllllllllllllllllllllllllllll!llllll'lllllll"''llll'l'l"l""""""!""""""llllll
ZONDAG.
j| Arbeid is de vleugelde bloesem en
de trooster van de mensch.
MAANDAG.
I Een woord, dat uit het hart komt, zal
Steeds zijn weg vinden en zal nimmer te
vergeefs gesproken zijn.
DINSDAG.
I Veel menschen handelen niet naar hun
principes, maar brengen hun principes
ir. overeenstemming met hun daden.
WOENSDAG.
Werkelijk groot is het, iets goeds zon
der getuigen te volbrengen, terwijl men
het voor het oog van de heele wereld
had kunnen doen.
DONDERDAG.
Rllet goede weten is niet voldoende
Het doen is de hoofdzaak.
VRIJDAG.
Als banden van eendracht ons binden,
voelen we de hand, die ze vasthoudt niet
als dwang.
ZATERDAG.
Een goede naam is het beste getuig -
hnft.
DE WAARHEID.
Zwervend tusschen en met de elkan
der bevechtende legers, ontdekte ik, wat
een oorlog eigenlijk was een veel min
der avontuurlijke zaak dan men zich had
voorgesteld, een groote smeerboel met
voornamelijk brandlucht, puin, ongescho
ren gezichten, onvoldoende begraven lij
ken en een voortdurende spanning, die
de menschen uitputte en verdierlijkte.
Zoo schreef Melis Stoke in ,,De Indische
Verlofganger."
HET VALT MEE
Menigmaal is het sombere en schrik
wekkende beeld opgehangen van een
totale vernietiging van Londen, die
waarschijnlijk zou zijn. Het is daarom,
leerzaam, de lessen, die deskundigen uit
waarnemingen in Spanje hebben ge
trokken, eens op Londen toe te passen
eenvoudige berekemnj leert, dat
honderd bombardementsvliegtuigen, die
dag en nacht zonder ophouden Londen
bombardeerden, meer dan vijf en twin
tig jaar noodig zouden hebben om de
stad geheel te verwoesten, als men de
J vernielingen in Spanje als basis neemt.
South Wales Efho.
UIT ONZE TAALTUIN. HllllUë
j, 132. GARNIZOEN houdt verband met
jé het Fransche woord „garmr", dat „voor-
[j zien van be teekent.
133. INFANTERIE, afgeleid van het
Spaansche „infanteria", dat beteekent:
edelknapen, soldaten te voet.
134. INFLUENZA. Dit woord staat in
1,verband met een Italiaansdh woord, da
„.besmettelijke ziekte" beteekent.
e; 135. CAVALERIE, afgeleid van het
Latijnsche „caballus", dat paard betee
kent.
v] 136. KANON, afgeleid van „canna",
Q.een Latijnsch woord, dat buis beteekent.
e Hllllllllllllllll RECENSIES. Illlllllllllllllll
O BEVERS MODE, Januari. Naast mantels
n'net bontgarneering „voor de kou" vinden
we vlotte voorjaarsmantels en korte swag
gers „voor de zon". Dat het niet beslist
-•noodzakelijk is, nieuwe stof te gebruiken
llllom tot een goed resultaat te komen, ook
dat leert ons dit nummer. Middagjurkjes,
in,eenvoudige kantooijaponnetjes, blouses,
g modellen voor de oudere vrouw en kin
[e,derklceding vormen verder de inhoud van
inhet modegedeelte. Een Nederlandsch hand
gfcwerkgedeelte brengt ook verrassingen.
Alles bijeen een nummer, dat de verwach
tingen wederom overtreft. Abonn. fl.50
eiP*T kwartaal. Te bekomen in de boekhan-
piel.
Het dooit en het vriest en het vriest en het dooit.
Vriend Winter is zeker dit jaar wat verstrooid.
Je denkt, dat hij gaat en op eens komt-ie nader,
Je denkt, dat hij blijften hij gaat, de verrader.
Een wedstrijd wordt door het bestuur uitgedacht,
Door krant en pamflet onder de aandacht gebracht
Maar als er de dag van de strijd is verschenen,
Is acht van de tienmaal het ijs weer verdwenen.
Des morgens nog draag je je schaatsrij- tenue,
Maar 's middags geen schaatsen maar wel 'n paraplue.
O, wonder klimaat van ons landje van kazen,
Wat neemt ge de menschen toch dikwijls te grazen.
De winter is steeds toch een wonderlijk ding
En zeker wordt hij niet in iedere kring
Met zelfde gevoelens en vreugde ontvangen,
Dat kan van verschillende dingen afhangen
De een denkt aan schaatsen, dat ts nogal glad,
Hij kijkt niet 200 gauw op een graadje of wat,
Hij schiet als een schicht over plassen en slooten,
En hem kan de dooi danook enkel begrooten.
Maar ja, met die statige daling van 't kwik,
Is moog'lijk een ander weer niet 'n zijn schik
Dm denkt aan zijn werk, dat gedoemd is te rusten,
Dus geeft hem de winter meer lasten dan lusten.
De huisvrouw kijkt stilltjes „moortje" eens aan,
Die. wil zij haar niet in de kou laten staan.
Het' dubbele portie zoowat durft te vragen.
En oa: kan de huisvrouw maar matig behagen
Zoo geeft ons de winter zijn lief en zijn leed
Je rilt van de koude je eigen in 't zweet,
Verkleumende vingers en wintersche toonen,
Een loopende neus, die je steeds moet verschoonen.
Je zet als een knol op je ooren een klep,
Omdat je er anders zoo'n tint'ling aan heb'.
Je draait om je voeten een reeks ouwe kranten,
Zoekt uitkomst bij sloffen en dassen en wanten.
Maar 't eten, dat smaakt je thans dubbel zoo goed,
Zoo'n dampend bord snert, ik beloof je, dat t voedt,
Dat schijnt de regeering ook heel best te weten,
Althans op bon tien geeft ze erwten te eten.
En dan, lieve lezer, je bedje, je bed,
Wat is dat een weelde, wanneer je 'r oplet.
Het is wel zoo'n vreugde om daarin te rusten,
Dat 'k daad'lijk er in kruip, m'n vrienden, wel te rusten.
HUIB DE RIJMELAAR.
door H KOENS, dierenarts te Den Burg.
ALGEMEENE TEXELSCHE
POLITIEVERORDENING.
II.
HERKAUWERS: Bij koeien gaat de
functie der eierstokken bij een vitamine-
A-gebrek achteruit. De normale tochtig
heid kan uitblijven.
In Noord-Amerika zijn bedrijven, waar
men de koeren voortdurend op stal houdt.
Een deel dezer dieren krijgt soms jaren
lang geen greenvoeder. Wanneer er in
plaats van goed hooi (voldoende caroti-
nen) slecht hooi (onvoldoende carotmenj
gevoerd werd, begonnen verschillende be-
zwaren op te treden. Er trad veelvuldig
abortus (verwerpen) op. De kalveren,
welke geboren w erden, w ar^n of na eenige
dagen dood of zeer zwrak. De melkpro
ductie daalde aanzienlijk. Deze verschijn
selen zien wij bij onze wijze van vee
houderij practisch nooit in een dergelijke
mate. Een mogelijk tekort kan in ons land
alleen optreden gedurende de stalperiode,
wanneer b.v. als eenige carotine-bron het
hooi meet fungeeren. Het oarotine-ge-
halte van het hooi daalt na 5 a 6 maan
den tot op een vijfde van de oorspronke
lijke hoeveelheid. Is het hooi niet van
gcede kwaliteit, dan is het verlies bijna
100 pet., zoodat dergelijke dieren hun
pro-vitamine-bron kwijt zijn. De winter-
boter bevat danook practisch geen caro-
tinen. We kunnen deze boter onderken
nen aan zijn witte kleur in tegenstelling
met de gele weideboter, welke volop hét
provitamine bevat. Wanneer geensi-
leerd wordt, volgens de methode-Virta-
nen is het carotine-verlies maar enkele
procenten. Bij het kunstmatig drogen gaat
eveneens zeer weinig verloren. We kun
nen gerust zeggen, dat het vitamine-A-
probleem, wat betreft de koeien zelf geen
bezwaren in ens land behoeft te geven.
Bij kalveren daarentegen is de behoefte
aan vitamine A zeer groot is. Die eerste
moedermelk de biest bevat een hoe
veelheid vitamine A, die gemiddeld mins
tens 10 a 15 maal zoo groot is als de
hoeveelheid vitamine A in de melk van
een koe. die een maand geleden gekalfd
heeft. Het kalf krijgt hierdoor een vita
mine A depót. Dit is o.|a. de groote
waarde van de biest. Bij deze jonge dieren
ireden bij afwezigheid van vitamine A
veranderingen (o.a. verhoorning) van de
epithelia (de bovenste cellenlaag van huid
en slijmvliezen) van verschillende weef-
se's en organen op, o.a. die van de lucht
pijp, blaas, neus, mond en niet te verge
ten van maag en darmen.
Hiermede treedt een zeer verhoogde ge
voeligheid voor sommige infectieziekten
long-, blaas-, darmontstekingen aan
de dag. We zien dan ook ,dat kalveren
zonder biest een zeer gevoelig darmka
naal hebben. Krijgen de kalveren de
eerste maanden te weinig vitamine A,dan
is van greei practisch geen sprake en gaan
ze meestal aan een darm- of longontste
king ten gronde.
Hetgeen voer kalveren gezegd is .geldt
voer alle jonge herkauwers.
PAARD. We treffen bij sommige paar
den tengevolge van een onvoldoende vita
mine A-voedering hoefgebreken aan. De
hoornvorming is onregelmatig, schilferig
en hobbelig.
KIP. De kip produceert een vitamine-
A-bron, n.l. het ei en daarvan de gele
dooier. Naarmate de dieren het einde van
het legseizoen naderen worden de pooten
bleeker en de kleur van de dooier lichter.
Bij kippen treffen we niet zelden een
blindheid tengevolge van vitamine A-ge
brek aan. Nu zou men kunnen zeggen
In de hedendaagsche samengestelde rant
soenen komt een belangrijke vitamine A
bron voor, n.l. levertraan. Echter is ge
bleken, dat al heel spoedig de levertraan
haar vitamine A door oxydatie aan de
lucht verliest, zoodat het rantsoen, on
danks de er aan toegevoegde vitamine A
bron, arm aan vitamine A is. De lever
traan dient danook niet als vitamine A
maar als vitamine D-bron.
Hierover een volgende keer.
||||||llllll<IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIII!llllllllllllllilllllllllllllllllllll|||||l
VAN OVER DE GRENS
||||||i"llliiiiiliillliilliililliiiiiiillliiilililiiillilliiiillllli:iili|i|iillliiiiiiilini||||||
ENGELANDS ECONOMISCHE
VRAAGSTUKKEN.
Hoe men het ontslag van Hore Belisha
ook opvat, het is zeker, dat deze gebeur
tenis veel verder grijpt dan het aanvan
kelijk er naar uitzag. Zij hangt ook sa
men met de sociale en economische vraag
stukken. Want de legerorganisatie is
nauw verwant met het heele bedrijfsleven.
Een eigenaardig probleem is n.l. de werk
loosheid, die maar niet afneemt, hoewel
er toch veel arbeiders in het leger en in
de oorlogsindustrie zijn geplaatst. De
Fransche regeering had het denkbeeld ge
opperd, dat men Engelsche arbeiders
naar de Fransche fabrieken zou zenden,
waar men handen te kort komt. Maar de
Engelsche regeering zal er iets anders
op vinden, men wil meer soldaten naar
Frankrijk zenden, dan kunnen er van de
Fransche soldaten een deel naar de fa
brieken terugstroomen. Op die wijze is
dan ook de heele legerorganisatie bij de
algemeene politiek betrokken. De inzich
ten van Hore Belisha en die van de Brit-
sche generale staf waren blijkbaar niet
gelijk op het punt der organisatie. Zoo
kwam de breuk.
De algemeene economische politiek
eischt een eensgezinde regeering in Enge
land. Het voornaamste deel van het
oogenblik is: inflatie te voorkomen. In
twee opzichten vooral oefent de oorlog
invloed uit op Engelsche finaftcien. Er is
meer scheepsruimte noodig voor de invoer
van grondstoffen enz. voor de wapen-in-
dustr.e; en ook voor invoer van wapenen
(vliegtuigen) en ook voor de uitvoer, die
op peil moet blijven, terwijl men een deel
der neutrale scheepsruimte moet missen.
En in de tweede plaats zijn er meer
wissels noodig, dus betalingsmiddelen
vooj het buitenland, nu net heele be
drijfsleven onder druk staat. Die twee fi
nancieel noodzakelijke maatregelen drei
gen echter het pond aan te tasten. Inflatie
echter is een groot gevaar; zij verarmt
de middenstand en zij eischt verhooging
van loonen der arbeiders, terwijl zulk een,
verhooging altijd achter de stijging der
prijzen pleegt aan te komen, zoodat ook
de arbeiders er op achter uit gaan. Het
zou een sociale revolutie worden. Om die
inflatie te voorkomen gaat men derhalve
over tot strenge maatregelen van bezuini
ging: de invoer van alle goederen, die
niet strikt noodig zijn voor het levenson
derhoud, wordt verboden; de distributie
wordt uitgebreid over andere goederen
dan levensmiddelen. Het is een program
van sociaal behoud, hetwelk het kabinet
Chamberlain heeft opgesteld.
TEGEN BRANDGEVAAR
Het is verboden
in werkplaatsen petroleumlamp:n,
te branden of te hebben, indien ze
n;et voorzien zijn van metalen olie-<
houders.
LANDBOUW VEETEELT
BCTER EN MARGARINE.
Er wordt reeds jaren lang een bittere
strijd gevoerd tusschen boter en marga
rine. Een strijd, die feitelijk gebor:n is
uit de groote populariteit, die de boter
genoot en nog geniet en het feit, dat ve
len de indertijd vrij hooge prijs niet kon
den betalen. Teen werd naar een surro
gaat gezocht; men vond deze in de marga
rine.
Wij herinneren ons nog wel de op
komst van de margarine en de afkeer
die velen ervan hadden en nog wel
hebben Maar#door de groote vervolma
king van het product is er thans weinig
reden meer om er „vies" van te zijn, zoo
als er vroeger velen waren. En dat niet
ten onrechte.
Thans is margarine, dit moet erkend
worden, een volksvoedsel geworden en 't
heeft de boter op veler tafel geheel of
ten deele verdrongen. Dit zijn feiten, die
men in de strijd tegen de margarine niet
achteloos kan negeeren.
ToCh is boter een oud-Nederlandsch
product. Een kind des huizesi. En een
kind om trotsch op te zijn. Omdat ze enze
naam in het buitenland heeft hooggehou
den. Dat kan van margarine niet gezegd
werden.
Boter heeft bepaalde voedingsvoordee
len, die margarine mist. Om over de
smaak maar niet te praten. Dat is een
punt waarover niet te twisten valt
Daarom doet het ieder rechtgeaard Ne
derlander zoo vreemd aan, dat dit Neder
landsch product niet verstrekt wordt aan
het Nederlandsche leger. De soldaat krijgt
margarine, die niet van vreemde smetten
vrij is. Dat moest men het Nederland
sche leger en de Nederlandsche veehouder
net helt ben aangedaam
Het Nederlandsche leger heeft recht op
een Nederlandsch product. Daar zit wat
in. En niet in het feit, dat men aan Enge
land voor heel lage prijs boter verkoopt
dat kan nu wel niet anders en voor
hooger prijs dan men daar voor onze bo
ter krijgt, koopt men margarine voor de
sojdaat.
Gelukkig overweegt de minister nu om
daar verandering in te brengen.
AGRICOLA.
HOE LAAT
TEXEL—DEN HELDER v.v.
Op werkdagen
Van Texel: 7.30; 10.— 13—; 15.—.
Van Den Helder: 7.30; 10.- 12 30; 15.-
Op Zon- en Feestdagen
Van Texel: 7.30; 13.—.
Van Den Helder 10.15.
WEET U ZE ALLE VIJF H'.lilll'lll
666 Feijenoord. Stadion. Waar?
667 De vuurtoren van Terschelling
heet..,.
66S Bcerhaave, een beroemd
669 Is 1940 een schrikkeljaar?
670 „De Staalmeesters", geschilderd
door.....
ANTWOORDEN
606. Rotterdam. 667. Bran da ris.
668. Geneesheer (Leiden, tot 1738). 669.
Ja (Febr. 29 dg.) 670. Rembrandt.
NIEUWE VRAGEN
671 Wat is albast?
672 „Baloorig" beteekent....?
673 „Fiducie hebben" wil zeggen..?
674 De Godin van de Maan heette.
675 „Nochthans". Goed gespeld?
VERKLARING VAN CHAMBERLAIN
De verklaring* die Chamberlain Dins
dag heeft afgelegd, werpt geen nieuw
licht op het ontslag van Hore Belisha.
De premier zei alleen, dat in deze oor
logstijd ook persoonlijke vriendschaps
handen moeten wijkeyi voor het landsbe
lang. Toch blijkt uit andere gegevens, dat
het aftreden van Belisha beteekent een
overwinning van die groep in het leger,
die een actiever oorlogvoering wenscht en
die b.v in het zuidoosten van Europa, op
de Balkan, of in het noorden, in verband
met de Finsche kwestie, wil doorzetten.
Wat dit meebrengt, zullen wij over eenige
maanden zien: in de lente zou dan tot
de aanval worden overgegaaji.
Op een ander punt was Chamberlain
duidelijker. Hij gaf te verstaan, dat het
Engelsche volk zich nog grooter offers
zal mceten getroosten, dan het al heeft
gedaan. Ook dit wijst dus op ernstiger
plannen. En dan is er een passage, die
zeer duidelijk aantoonde, dat de premier
niet langer hoopte op een ommekeer in
Duitschland. Vrceger had hij een onder
scheid gemaakt tusschen 't Duitsche volk
en het regime. Thans stelde hij ook het
Duitsctue volk verantwoordelijk voor alles,
wat er nu verder zou gebeuren. Het is uit
dit alles wel duidelijk, dat de oorlog in 'n
nieuwe fase treedt. Het verzet der Fin
nen tegien de Russen lie eft wereldhistori
sche beteékenis.
COK DE RENDIEREN.
Niet alleen de burgerbevolking,
maar ook de kudden rendieren in
de bedreigde gebieden van Finland
worden in veiligheid gebracht. Cn-
ze foto: een Laplandsche herder
met zijn kudde.
ACTUEELE VRAGEN.
Vragen van abcnné's worden hier opge
nomen en, voor zoover mogelijk, dcor de
Redactie beantwoord.
1. BOOM EN EN BLOEMBOLLEN.
Wat zal de regeering doen als steun voor
het groote verlies van exported egenheid
Antw.Voor 4 millicen gld. bloembol
!en en kweekrrijproducten opkoopcm
2. HOEVEEL BEZOEKERS telde de
vorig jaar te New-York gehouden wereld
tentoonstelling- Antw.: 26 millicen.
Een financieel succes? Neen.
3. IS DE SIMON BOLIVAR op een
Duitsche mijn geloopenAntw.. Is
n et met zekerheid bekend.
4. ZEEMIJNEN (contactmijnen). Sinds
wanneer maakt men daarvan bij de oor
logvoering gebruik? Antw.: Sinds de
Russ.-Japansche oorlog, begin 20e eeuw
5. MOBILISATIE. Wat kost die ons
'and per week? Antw.: Volgens oud
minister De Wilde f 10 millicen.
UIT DE KEUKEN
VAN DE KRANT.
üiiil!ii.:i
iiiiiiiiiiii
VVEEST TOCH NIET „KOPPIG".
Ik sla mijn dagblad op en lees e
koppen. Ik heb een dagblad om plaatjes
te kijken en koppen te lezen. De plaatjes
zijn goed en de koppen groot. De tekst
komt er minder op aan.
Zoo lezen we in „Sport in Beeld" en
we overpe.il/en Zulke lezers zijn er, zelfs
meer dan we denken. Hoe heel anders
staat het er voor met een kleine krant,
een klein plaatselijk blad. Daar ziet m en
elke keer met belangstelling naar uit en
men spelt vrijwel de inhoud van A tot Z.
Groote kopje en zijn in de kleine kranten
sohaarsch. Ze Lebben ook geen „blikwen
gers" ncodig en bovendien: de ruimt,
is te kostbaar. Er zijn koppen in groo'e
biaden, die nog meer ruimte eischcn Jan
liet eigenlijke bericht beslaat. Let er
maar eens op. Die malligheid zult u n
kleine bladen niet ontdekken. De kleine
krant wordt rustig gelezen; met aan
dacht en dit brengt ook mee, dat het
adverteeren in zoo'n kleine krant als r:
gel iuike gcede vrucht.mi afwerpt. E n
pientere zakenman natuurlijk alleen w.v*
daar profijt van te trekken.
INCIDENT IN DE FRANSCHE
KAMER.
Er is Dinsdag, teen de Fransche Ka
mer weer bijeen kwam, een tumult uitge
broken naar aanleiding van de aanwe/
heid van een greep communisten, die nog
n et met Stalin hadden willen breken.
Tot tweemaal toe hebben meiden 1 n
plaats gehad; het tweede eindigde met
een verwijdering van een viertal commu
nisten. Thans zal men spoedig maatre
'en nemen om alle communisten, die n t
met de Derde Internationale van Mosk- u
willen breken, uit het parlement te zet'en.
Daarbij is dan uiterlijk aan d;t vraagstuk
een eind gemaakt.
Natuurlijk is daardoor nog niet de n-
wendige gezindheid veranderd. In d: ta
breken zijn er blijkbaar nog arbeiders,
die de huidige gang van zaken niet aan
vaarden. Men kan wel aannemen, dat hun
aantal slinkt, \vant de stemming in de so
cialistische partij, althans onder de lei
ders, is geheel vóór de oorlog. De ont:
vnedenheid in de fabrieken zou eerst dan
greoter afmetingen kunnen aannemin
wanneer men zwaardere lasten op d.- i
beiders ging leggen. Om dit te voorkom: n
veert Revnaud, de minister van financial
een politiek van straffe bezu n ghig. Ook
zijn overeenkomst met Engeland, waar
door het betaalmiddel op peil wordt ge
houden, heeft deze strekking.
