Mifnltardtjes
Brieven van Texelaars
in den Vreemde.
Texelsche Berichten
Pretoria, 15 Dec. 1939.
Deze week is de Texelsche Courant niet
gekomen. De postbode ging voorbij met
de woorden
Ek ihè niks vir jou nie; die posboot
'het nog nie angekom nie".
Inderdaad. Het is oorlog en het onge
rief van het niet op tijd ontvangfen van
ons (vergroot) lijfblad is voor ons het
eerste tastbare bewijs, dat „wij", Zuid
Afrikaners in oorlog zijn; waarmee ik
maar wil zeggen, dat wij nog niet op
het slechtste gedeelte van de oorlogvoe
rende wereld zitten. In Zuid-Afrika zou
je stellig niets van de oorloge merken
als er geen kranten en geen radio beston
den, maar aangezien die hier wel degelijk
zijn, wil ik eens vertellen, hoe Zuid-Afri
ka op de oorlog reageert, Zuid-Afrika
met zijn politieke verdeeldheid en partijen
die lijnrecht tegenover elkaar staan.
Tot voor enkele jaren kende men in Z.
Afrika maar twee machtige partijen: de
South Africa Party, kortweg de S.A.P.
genoemd, en de Nationale Partij, de N.
A.T. gehceten. De rcsp. leiders waren
Smuts en Herzog. Beiden hadden in de
Boerenoorlog tegen de Engelschen ge
vochten. Smuts verzoende zich geheel met
de Engelschen. Het Engelsche element
was wel zoo sterk, dat hij het beter achtte
het idee van een vrije Republiek voorloo-
pig maar buiten beschouwing te laten en
een Zuid-Afrika op te bouwen, waarin
Engelschen en Boeren als één volk kun
nen leven. Herzog hield echter nog vast
aan het ideaal van een vrij land en had
ongetwijfeld alle boeren achter zich. Dit
hield zoo aan tot plm. 1932, toen de
„Sappen" en Herzog met zijn „Natten"
tot de ontdekking kwamen, dat hun ver
schillen niet zoo heel groot waren. Zuid-
Afrika was toch een vrij land met zijn
eigen, door het volk zelf gekozen parle
ment. Dus werd de strijdbijl begraven en
de Vereenigde Partij opgericht met Her
zog als eerste minister.
Regeeren zonder oppositie is in een de
mocratisch land even ondenkbaar als een
tevreden sChapenboer. Een der oude „Nat
ten" weigerde samen te smelten en
richtte de Nationale gezuiverde Partij op,
welke 't in sterkte moest afleggen tegen
de Vereenigde Partijen, maar toch een
tamelijke oppositie vormde. De Vereenig
de Partij, waarvan de leden „Smelters"
werden genoemd, was een gematigde Par
tij. Zuid-Afrika met zijn eigen parlement,
vlag en volkslied, was toch zoo zelfstan-
DE DERTIG POLDERS.
De heer P. Bakker Az. alhier werd
herbenoemd als heemraad van het Wn
terschap de Dertig Polders.
ZONNESTRAAL-LOTERIJ.
Ten dienste van onze abonné's ligt op
ons Bureau ter inzage de trekkingslijst
van de Zonnestraal-loterij, welke een
dezer dagen heeft plaats gehad.
KUNSTMEST.
Maandag a.s houdt de heer C. KEIJ
SER Hz. in de Landbouwschool wieer zit
ting van 9—1 uur voor hen, die toewij
zingen van kunstmest en zegels in ont
vangst willen nemen.
WERKBOEKJES.
Van politiewcge wordt er aan herinnerd
dat de werkboekjes, voorgeschreven in het
Rijtijdenbesluit, gedurende een kalender
jaar geldig zijn. Voor 1 Januari hadden
dus nieuwe op de Gemeente-secretarie
moeten zijn aangevraagd. Hun, die nog
in gebreke bleven, wordt aangeraden, zien
onverwijld van een gelig boejkje t; voor
zien, daar binnenkort met de controle
een aanvang wordt gemaakt.
DE P.T.V. TEXEL.
W.A. IN 1939.
In totaal werden er in 1939 2.942,728
eieren aangevoerd tegen 2857611 in 1Q3S.
Er werden dus in 1939 85117 eieren meer
aangevoerd dan in 1938.
De prijs was in 1939 gemiddeld 1 cent
per 100 eieren hooger dan in 1938.
Er werd in 1939 voor f 2200 aan pluim
vee aangevoerd tegen f 1900 in 1938.
Hoewel de aanvoer in 1939 beter was
dan in 193S deelde de heer Sluisman ens
mee, dat het voor de pluimveehouders
toch een slechte tijd was. De broedv r-
gunn n jen zijn cok weer met 20 pet. inge
kort, zoodat h erdoor e n'uimveestapel
k'e ner zal worden Door het uitbreken
van de oorlog worden boven lien de kos
ten van het transport door het n'-cjeo, dat
hieraan verbonden is, /eer verhoogd.
- J.B.
IETS VOOR U?
De heer Pi sart, secr.-penn. van de afd.
Te el van het Ned. Roode Kruis doet
ons ter aankondiging toekomen het eerst:
nummer van het pas verschenen orgaan,
een maandblad, \an gencemTe vereeni
ging. Het doel van dit bla.l, dat talrijke
boeiende en goed geïllustreerde artikelen
bevat, wordt het beste getypeerd, door
de woorden, welke H.K.H. Prinses Juliana
er aan heeft meegegeven. „Moge dit
blad een schakel zijn in de keten, die al
degenen, die hun krachten in dienst van
het Nederlandsche Roode Kruis hebb:n
gesteld, verbindt. Moge het hen steeds
nauwer bijeenbrengen in het nastreven
van hun doel."
Pen proefnummer zal de heer Pisart u
gaarne doen toekomen. U kunt aan diens
adres ook een abonnement opgeven; het
ikost f 3. per jaar.
dig als men maar vvenschte. Men maakte
dan ook geen enkel bezwaar tegen het
natuurlijke feit, dat Engelands Koning
ook de Koning van Zuid-Afrika was en
dat het „God save the King" bij open
bare gelegenheden ook gespeeld werd.
Ook zond de Koning een gouverneur naar
Zuid-Afrika, echter een geboren Zuid-
Afrikaner. Gij ziet: Afrika is een land op
zichzelf en men verwarre het land nie*
met een gewoon koloniaal bezit. En wie
de verslagen van zittingen van het Par
lenient goed volgt, zal dra bemerken, Jat
het hier lang geen schijnvrijheid is, want
er wordt altijd duidelijke taal gesproken.
De nationalisten meestal de „gesuuver-
den" gen.emd, dachten er echtir niet
zoo over. Zij zijn de oppositie en de
haters van alles wat Engelsch is. Enge
land was toch het land waar men een
dikke 30 jaar geleden tegen vocht. En
geland was het, dat Zuid-Afrika's pre
sident Paul Kruger verjoeg, vrouwen en
kinderen in de concentratiekampen op
sloot, waar door de s'echte behandeling
er 26000 stierven. En men weet, hoe
gaarne /.ooiets nog met allerlei gruwel
verhalen aangedikt wordt en men de mis
daad van een enkeling gewoonweg op de
schouders schuift van het heele volk. Dus
samengaan met Engeland? Dat nooit. De
haat tegen de Engelsclunan zit ontstellend
diep, vooral in die lagen der bevolking,
die van het platteland kwamen. Op dui
delijke manier eischte men „een repu
bliek en een President so gauw as moont-
iik", en de Engelschman maar weer te
rug naar „sij eie Enlpaaier".
Ziehier, lezer, in grove trekken een
schets v an de politieke toestand, zooals die
was tot het uitbreken van de oorlog.
Teen kwam die Zondagmorgen, waarop
Chamberlain zeide, dat het „War" (oor
log) was. Terstond vergaderde het Par
lement, om de toestand te bespreken.
Ejt gingen stemmen op om ook oorlog te
verklaren. Anderen zeiden. Wij blijven
neutraal. Maar Jan Smuts veelde 'daar
heel weinig voor. Zuid-Afrika met zijn
heel dunne bevolking, maar met zjjn
enorme rijkdom mocht niet neutraal blij
ven. Het moest Engeland steunen. Eco
nomisch hangt Zuid-Afrika geheel van
Engeland af. Fabelachtig groote geld
sommen zijn hier door Engelsche kapita
listen in de goudmijnen gestoken,, in de
goudmijnen van het practisch zelfstan
dige Zuid-Afrika, dat echter staat en
valt met het Engelsche kapitaal, dat zich
op zijn beurt weer beveiligd gevoelt door
de machtige Engelsche vloot. Daarom
is het een levensbelang voor Z.-Afrika
dat Engeland 'ie oorlog wint. Herzog
wilde echter die kant niet uit. Wat
heeft Zuid-Afrika met Duitschland noo-
dig7 En het Nationalistisch bloed be
gon weer te bruisen. Twee moties wer
UITSLAG KERSTPRIJSVRAAG.
De deelname aan deze prijsvraag heeft
verre onze verwachting overtroffen en het
heeft dan ook vrij wat tijd gekost alvo
rens wc de uitslag konden vaststellen.
De afgebeelde personen waren de vol
gende In procenten vermelden we het
aantal juiste antwoorden
1. HENRI COCHET, de befaamde
Fransche tennisspeler, die zoo vaak in in
ternationale wedstrijden lauweren oogst
ten 20 pet.
2. PAUL ROBESON, bekend van het
witte doek, met zijn echtgenoote. 80
pet.
3. H.K.H. PRINSES JULIANA. 100
pet.
1. FRANS ERIK SILLANPAn de Fin-
sche schrijver, aan wie op 9 Nov. 1.1. de
Nobelprijs voor Literatuur 1939 werd toe
gekend. 30 pet
6. DE HERTOG VAN WINDSOR, ex-
koning van Engeland, en echtgenoote.
100 pet
7. CH. L1NDBERG, de beroemde Ame-
rikaansche piloot, die 21 Mei 1927 in 33.5
uur van New-York naar Parijs vloog.
100 pet.
Met de namen van Prinses Julianaj
|het Hertogelijk Paar van Windsor en
Lindbergh had geen enkele inzender
mceite. Maar Cochet was voor de mees
ten een struikelblok; 10 pet. zag Perpv
afgebeeld, 20 pet. Tilden, 10 pet. Boro-
tra, 10 pet. Vines. En toch was het
heusch Cochet.
Merkwaardig is wel, dat naast de 30
pet. „stemmen" op de Finsche schrijver
Sillanpaa cr evenveel op de NzderlanJ-
sche literator Lod. van Deysse! werden
uitgebracht. Een enkeling noemde Piran
dello, de Italiaansohe toonee!schrijver.
Met de prominente figuren van de film
bleken de inzenders feoeJ Jbekend. 80 pet
herkende het echtpaar (Paul) Robeson.
De overigen hielden iet of op Max
Schemeling of op Joe Louis aan.
We danken de inzenders voor de be
toonde belangstel 1 nj en verzekeren de
prijswmners, dat wij de „on Herschei J n
oen zoo spoedig mogelijk aan hen (haar;
'zullen doen toekomen.
DE PRIJSW1NNERS.
1. A. J. DE GRAAF, Katendr. Lage-
dijk ISia, Rotterdam Z.
Fen vulpenhouder met 5 jaar garantie
(vijf namen).
2. DAMES VOS, Pr.ivses Mariannelaan
153, Voorburg.
Gratis een jaar de „Tex. Crt." (vijf na
men ingezonden).
3. Mw A. DIJKSEN-JONKER, Schil
dereind
1 ex. „Wij wonen op een eiland" van
F. Ie Maire. (vier namen ingezonden en
van een nog vermeld „Nobelprijswin
naar").
4. H. BOON, Schilderweg.
Een fraai foto-album (vier namen inge
zonden.)
REDACTIE.
den ingediend: een om de oorlog te ver
klaren aan Duitschland en één om neu
traal te blijven. Smuts diende de eerste in
en Herzog de tweede. En Smuts won de
strijd. En weer stonden de twee mannen
tegenover elkaar. En de gevolgen? Bij de
stemming steunden de „Niatten" Her
zog, die echter toch in de minderheid
bleef. De Vereenigde Partij scheurde en
Smuts vormde een ander kabinet.
De Nationalisten en de Herzogaanhan-
gers, ik zou ze, om verwarring te voor
komen, maar „de gescheurde smelters"
ncemen, g'ngen nu weer hand in hand. Er
werd een groote protestvergadering te pen
de oorlogsverklaring belegd dicht bij net
n aanbouw zijnde Voortrekkersmonu
ment... Volgens de Nationalistische
pers waren er op deze „hereenigiaigsbij-
eenkomst" ru.m 70.000 menschen. De
Engelsche bladen schreven van bijna
15000. Dus zal de aanwezige verslagge
ver van de Texelsche Krant het maar op
42.500 aanhouden Tijdens en na deze ver
gadering was het echter uiterst rustig en
vredig in Zuid-Afrika, tot op de huidige
dag. En achter de schermen7
Eerst een jeugdherinnering. In mijn
pril'e jeugd was ik altijd dikke vriendjes
met een sterke jongen uit de klas, omdat
ik wist, dat hij een hekel had aan een
sterk schoolmakkertje, dat Ynijn knikkers
gegapt 'had. Welnu, zoo is het in Zuid*
Afrika ook. De Nationalisten zijo abso
luut Duitschgezind. En het geval van dt
knikkers is er niet vreemd aan.
En wat doet Duitschland Het neemt
de kans praohtigwaar. Iedere avond zendt
„Zeesen" een speciaal Afnkaansch pro
gramma uit, dat begint met: „Geliefde
Afrikanen". Deze uitzendingen komen
voor 100 pet. schitterend over en de lezer
kan v\el nagaan, waar alzoo over wordt
gesproken.En de uitzendingen zijn
net, zooals in Duitschland, verboden om.
aan te hooren. En iedere avond opnieuw.
Je staat paf en je vraagt je af, walar men
de nonsens vandaan haalt.
Maar de Afrikaansche regeering zit
ook niet stil. Iedere avond spreekt er
hier een „Inlichtingsbesampte", die door
°muts aangesteld is om de beweringen
van „Zeeien" te weerleggen. Die resul
taten wou u weten? De Afrikanen schrij
ven over „die groote leuens van Oom
Jan Smuls se be amp te". De Engelsche
b'aden daarentegen nemen het natuurlijk
voor hem op, en terwijl ik deze Afrikaan
sche radio-oorlog aanhoor, treur ik over
miin Texelaartje met zijn objectieve be-
r.chtgeving, dat deze week nog niet
verschenen is.
SIEM DE WAAL C.Hz
CfE VOGELS IN DE VORST.
De heer H. Kraai schrijft ons, dat ook
in de vogelwereld de gevolgen van de
strenge vorst al merkbaar worden. Op
een dag werden voor het Museum ont
vangen een wilde zwaan van de heer R.
Kager, Eierland, een kerkuil van de
heer T. Reuvers, een kokmeeuw van de
heer M. de Vries. Alle doodgevroren of
van honger omgekomen vogels.
OUDESCH1LD.
T.X. 24 IN HET IJS.
Woensdagmorgen verlieten een paai
kotters de 'haven. Zij wilden trachten door
tiet ijs te breken. Een slaagde hierin,
maar de TX 24, schipper W. van der
Vis, was onfortuinlijk. Er zette zich een
groote schots voor de boeg vast en, hoe
wel de schipper zijn beste krachten in
spande het schip raakte door het vele
ijs aan de grond. Gelukkig kruide het ijs
net, het schip liep voorloopig dus geen
gevaar, 's Avonds met de vloed, kon. de
reis worden voortgezet.
ZOO SPRAK...
||||||!i;illllllll!lllillllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll||||||
CHAMBERLAIN, de Eritsche Premier;
Dit nieuwe jaar zal waarschijlijk van de
grootste historische beteekenis zijn. Het
is rustig begonnen, doch het is de stilte
voor de storm Tot dusver is het nog niet
tot een algemeen treffen gekomen.
WINDSOR AAN HET FRONT
BINNENLAND
De Hertog van Windsor, de voor
malige Koning Edward van Enge
land, is als Generaal-majoor aan 't
Fransch-Engelsche Hoofdkwartier
verbonden.
Op vele plaatsen van de Haarlem
mermeer worden lijken gevonden van rei
gers, die door de koude en voedselgebrek
stierven.
Nieuwersluis. De 39-j. mevr. De
Rooy is door kolendampvergiftiging om
het leven gekomen.
Het Ned. kustvaartuig Truida, 146
ton, uit Wildervank, is bij de Noord-Hin
der op de Noordzee op een mijn geloo-
pen. De vier opvarenden werden gered
door het s.s. Tiberius van de K.N.S.M
Tegen alle wintersche kwalen
Twee stuks 10 ct. - Twaall stuks 50 ct.
BUITENLAND
mill
BELGIE
In België zijn 8000 werkloozen on
der de wapenen geroepen.
ENGELAND
Het Engelsche mailschip Dunbar
Castle, 10.000 ton, is voor de Engelsche
Z.O -kust op een mijn geloopen. Geen
slachtoffers.
Het Britsche tankschip British Li
berty, 8485 ton, is op de Noordzee op
een mijn geloopen. 20 slachtoffers.
Het Canadeesche Roode Kruis heeft
50.000 dollar aan Finland geschonken.
Bij een treinbotsing bij Hertfords-
shire werden 25 personen gewond.
SOVJET-RUSLAND
In Siberië worden duizenden solda
ten afgericht bij 5060 gr. vorst. Ze
moeten naar Finland. De sneeuw lDt 1 50
M. hoog. De troepen moeten in volledige
militaire uitrusting ski-loopen over lange
afstanden.
Rusland zal 10.000 dollar beschik
baar stellen voor de slachtoffers van de
rampen in Turkije.
Volgens Rome zijn er 20 Duitsche
officieren naar Rusland vertrokken om
het Russische leger te reorga niseeren
In de Russische krant Prawda
wordt verklaard, dat het roode leger in
Finland bezig is een Engelsch-Fransche
aanval op Rusland af te slaan.
FRANKRIJK
Het Fransche patrouillevaartuig Bar-
sac, 1049 ton, dat bij Vigo op de kust ge
loopen was, is door de storm stukgesla
gen. 10 opvarenden werden gedood.
Bij Orly zijn 2 treinen met verlof
gangers door de mist tegen elkaar opge
reden, 7 dooden, 18 gewonden.
De laatste tijd wordt er in de Fran
sche pers steeds meer op aangedrongen
de bestaande vriendschappelijke betrek
kingen met Rusland te verbreken* Zoo
schreef kol. Fabry in de Matin; „Het
uur is thans gunstig om de Fransche ge
zant uit Rusland terug te roepen en de
Russische gezant uit Parijs terug te
/enden." Dit zou dus neerkomen op een
Fransche oorlogsverklaring aan Rusland.
In de Fransche Kamer zijn de com
munisten, die demonstratief bleven zitten
toen de andere Kamerleden opstonden
om het leger toe te juichen, uit de Kamer
verwijderd.
Volgens de beleende sterrenkundige
Abbé Moneux zal 1940 het einde brengen
van de oorlog.
FINLAND
In de eerste oorlogsmaand zijn er
in Finland 4000 bommen gegooid op 100
Finsche plaatsen waardoor 243 -burgers
werden gedood en 269 zwaar gewond.
Er werden 170 Russ. vliegtuigen neerge
schoten, meldt Finland.
Rusland meldt over Je groote slag
van 8 Jan., waarbij 18000 Russen gesneu
veld zouden zijn: „Niets van belang ge
schied".
DUITSCHLAND
Een groote hoeveelheid voor Finland
bestemd oorlogsmateriaal, meest uit Ita
lië, welke over Duitschland verzonden
werd, is door dit land in beslag genomen.
Duitsche vliegtuigen hebben een En-
gelsch lichtschip aan de O.-kust van En-
aeland aangevallen. 32 personen gewond.
Alle Polen in het door Duitsch'and
bezette Polen moeten hun radio inl we
nen.
ZWITSERLAND
De mobilisatie in Zw.tser'and kost
2. millioen gulden per dag.
HONGARIJE
In Budapest is een Vereen opge
richt om de schatten van een voor 400
'aar levende kon ng, die op de bodem van
de Donau liggen, boven water te bren
gen. (De ken ng vluchtte met zijn schat
ten op 2 schepen over de Donau, ma:r
werd ingehaald en heeft toen d: schepen
tot zinken gebracht.)
DENEMARKEN
Het Deensche s.s. Ivan Kcndrup,
238 ten, is door een Duitsch vl.egtuigtot
zinken gebracht. 10 vermisten
Het Deensche schip Freddv is door
een Duitsch vliegtuig tot zinken gbracht
De heele bemann ng wordt vermist.
PORTUGAL.
In Taide (Portugal) is een schouw
burg ingestort. 150 kinderen wenden ge
wond.
VEREENIGDE STATEN
Men zal dit jaar de vijfling-Dionne
op de New-Yorksche tentoonstelling in
oogenschouw kunnen nemen.
In 1939 werd in Amerika voor ruim
700 millioen dollar aan vliegtuigen be
steld, net zooveel als in de vorige vijf.
jaar samen.
ENGELAND BEPROEFT
HOUWITSER
Een houwitser, welke juist de
fabriek verlaten heeft, wordt in
geschoten en op kracht en snel
heid beproefd
ROEMENIE NIET GERUST.
Roemenië heeft de lichting 194f.
reeds onder de wapenen geroe
pen. Jongelui op weg naar huL
garnizoen.
TEGEN SABOTAGE.
Aan Edgar G. Hoover, chetj
van de Amerikaansche Geheinv
Politie, is de leiding opgedrager
van de speciale bewaking teger
sabotage van de wapenindustrie
EEN STAD IN NOOD.
Viborg (Vipuri) is een der metf
bedreigde steden van Finland.
Door barricaden van zandzakkc
tracht men bescherming te biedc
tegen de scherven van bommen f-
granaten.
