TEXELSCHE COURANT
Woensdag 15 Mei 1940
No. 5445
2ste Jaargang
PROCLAMATIE
DE NIEUWE TEXELSCHE COURANT
Texelsohe Berichten
Aan de bevolking.
Uitgave
N. V. Boekhandel en Drukkerij
v. h. Langeveld en De Rooij
Den Burg Telefoon 11
IS SINDS 1 JULI 1930
IN DIT BLAD OPGENOMEN.
ADVERTENTIES: 12 cent per regel
minimum 5 regels. Eenzelfde adv. voor
vier plaatsingen opgegeven, wordt drie
maal berekend. Vraagt ons zeer voor-
deelig tarief voor neringdoenden.
TEXELAARTJES: 4S ct. (4 regels, ge
heel met kleine letters gezet, hoogstens
T viervooruit betaald)
ABONNEMENTEN: f0.75 per kwartaal,
buiten Den Burg tl.—; losse nrs. 4 ct
ZONDAGSBLAD: f0.50 per kwartaal;
buiten Den Burg f 0,70.
POSTREKENING no. 652.
HOOGWATER (ter reede van Texel v.m.
(nam. oqgeveer een half uur later.)
15 Mei 16 17 18 19 20 21
1,52 3,03 4,22 5,32 7.31 n.t. 8.28 9,10
OP 15 MEI LICHT OP VOOR:
RIJWIELEN en RIJTUIGEN 8 16
GIFTEN WITTE KRUIS.
N. N., Oosterend f 5.
BENOEMING.
De heer J C. Th. Hoogenbosch alhier
werd voor tijdelijk benoemd aan de R.K
School te 't Zand, N.Holl.
WAARSCHUWING
- Tot nader bericht mag aan het publiek
geen sterke drank of zwak alcoholhouden
dc drank worden verkocht of verstrekt.
KOSTWINNERSVERGOEDING.
Behoudens bijzondere omstandigheden
0 zal de uitbetaling van kostwinersvergoe-
ding op de dorpen op de gewone wijze
plaats vinden.
BOOTDIENST T.E.S.O.
Het behoeft eigenlijk niet vermeld te
worden. De bootdienst is nog ongeregeld.
De haven van Den Helder is de oorlogs
haven van Nederland. Dat leert de jeugd
reeds op de lagere school. Nu de oorlog in
alle kracht uitbarstte en de Duitschers
meer en meer de westelijke provincies na
derden, kon de verbinding van Texel met
Den Helder slechts met groote moeite
worden onderhouden.
•^Maandag werd nog tweemaal heen en
weer gevaren, maar gisteren moest de
boot in de haven blijven liggen.
ONZE „OORLOGSEDITIE".
Toen wij dit „oorlogsnummer" samen-
I stelden, woedde de oorlog nog fel. Hoe
lang zou het duren Geen mensch wist 't.
Omdat aanvoer van papier onmogelijk
dreigde te worden, besloten we, mede op
Verzoek van het gemeentebestuur, de om-
tvang van ons blad zoo te beperken, dat
we voor een reeks van maanden gedekt
zouden zijn. Nu dit gevaar voorloopig af
gewend schijnt, hopen we weldra weer op
de oude voet te kunnen voortgaan.
- Intusschen vertrouwen we gaarne, dat
de lezer voor deze keer dit wel zeer be-
scheiden blaadje dat U als historisch
s document toch misschien wel bewaren
wilt voor lief zal willen nemen.
TEXEL IN OORLOGSTIJD.
Texel heeft mede zijn deel in de oorlog
1 gehad. De Mok en Vlijt moesten het ge-
ducht ontgelden. Met brandbommen en
mitrailleurs werden de hangars en de
vliegtuigen bestookt. Er bleef weinig
bruikbaar materiaal meer over, de af-
weermiddelen waren in verhouding tot
de sterkte van de aanvallers van geringe
- beteekenis. Onze Eierlanders hebben ban-
ge uren doorleefd. Wie nabij het vliegveld
woonden of elders, waar vliegtuigen ge-
stationneerd waren, waren genoopt, el-
l; ders huisvesting te zoeken. Ook in Den
t Hoorn en omgeving beleefde men angsti
ge uren. Bij herhaling werden door ver-
scheidene vliegtuigen aanvallen onderno-
men op de Mok. De zwaarbewapende
machines bleken door ervaren schutters
en piloten bemand en het moet danook
ri een groot wonder heeten, dat noch op
De Mok noch op Vlijt slachtoffers geval
len zijn. Voor zoover bekend werd aan
eenige behuizing der burgerbevolking op
Llil ons eiland geen schade van beteekenis
aI aangericht.
Tot het uiterste hebben onze soldaten
en matrozen zich geweerd, maar zij heb
ben voor de overmacht moeten wijken.
;r Het was geen smadelijke nederlaag. Pas
tegen de avond hebben zij hun stellingen
bij De Mok verlaten.
"i a ^at*at Per radi° bekend was gemaakt,
v dat ons land door overmacht de wapens
jo had moeten neerleggen Zeeland uitge-
er zonderd werden we omstreeks half 9
nd opgeschrikt door zware bomontploffingen
welke bleken te worden veroorzaakt door
- vliegtuigen, die bommen op Den
II Helder lieten vallen. Blijkbaar waren de
bommenwerpers niet bekend met het feit)
dat Nederland zich had overgegeven (de
n provincie Zeeland uitgezonderd) Per ra-
dio werd de Duitsche Opperbevelhebber
^hiervan verwittigd. Nadere berichten ont
breken doordat geen telefonische gemeen-
af*gen3P Held8r k°n W°Fden verkre
ab;
Duitschland heeft hedenmiddag Rotter
dam gebombardeerd, terwijl Utrecht met
vernietiging werd bedreigd. Ter sparing
van de burgerbevolking en ter voorko
ming van verder bloedvergieten meen ik
gerechtigd te zijn om aan de daarvoor in
aanmerking komende troepen het bevel
te geven, de strijd te staken. Aan deze
troepen is tevens opdracht gegeven om
tot aankomst van de Duitsche geregelde
troepen de orde te handhaven en de daar
toe noodige wapens en munitie te behou
den. De strijd in Zeeland wordt nog voort
gezet.
Ik breng met nadruk onder de aandacht
van de bevolking, dat alle tot nu toe gel
dende bepalingen ter verzekering van de
orde en de rust moeten worden nageleefd
en dat het militair gezag ter plaatse be
voegd blijft tot het oogenblik, dat Duit
sche troepen zullen zijn aangekomen.
Ik doe een beroep op de bevolking om
door een waardige, ernstige, rustige hou
ding tijdens de bezetting, die komen gaat,
de eerbied van de vijand af te dwingen.
Door groote overmacht van de meest mo
derne middelen is hij er in geslaagd on
ze weerstand te breken Wij hebben ons
niets te verwijten gedurende deze oorlog.
Uw houding en die van de troepen was
rustig en vastberaden, Nederland waar
dig. Behoudt deze houding, vergeet niet,
dat gij Nederlander zijt en dat het Ko
ninkrijk der Nederlanden al zal het
Moederland grootendeels worden bezet
door de vijand, niet heeft opgehouden te
bestaan. Aan het einde van de oorlog zal
Nederland weder als zelfstandige natie
opstaan.
Leve Hare Majesteit de Koningin.
De Generaal Opperbevelhebber van
Land- en Zeemacht,
H. G. WINKELMAN.
Algemeen Hoofdkwartier, 14 Mei 1940.
RADIO-REDE
VAN DE OPPERBEVELHEBBER
VAN LAND- EN ZEEMACHT.
In zijn gisteravond om kwart over tien
gehouden radiorede zeide de Opperbevel
hebber o.a het volgende:
Ik heb het op prijs gesteld U persoon
lijk een toelichting te geven bij het hoogst
ernstig besluit, dat U hedenavond door de
radio reeds heeft gehoord. Wij hebben de
wapens moeien neerleggen omdat het niet
anders kon. Allen waren we vastbesloten
ons Vaderland te verdedigen tot het ui
terste. Welnu. Ik, die als Opperbevelheb
ber alle berichten ontving, wist met vol
strekte zekerheid, dat dit uiterste van
daag was bereikt. Onze soldaten streden
met een moed, die onvergelijkelijk zal blij
ven, maar de strijd was te ongelijk. Onze
troepen stonden tegenover technische mid
delen, waartegen de grootste menschen-
moed niet opgewassen was.
Bij duizenden zijn ze gevallen voor de
vrijheid van Nederland.
De luchtstrijdkrachten, waarover we
nog de beschikking hadden, zijn zoo mini
maal, dat ze de troepen nagenoeg niet
meer konden steunen. We stonden tegen
over een overmacht, terwijl, hoe dapper
en bekwaam onze luchtafweer ook was,
de uitwerking daarvan slechts beperkt
kon zijn. Zoo stonden onze strijdkrach
ten bloot aan vernietiging door het Duit
sche luchtwapen, maar ook onder de bur
gerbevolking vielen tallooze slachtoffers,
ook onder vrouwen en kinderen. In ons
zoo dichtbevolkte land met zijn vele ste
den zijn militaire en niet militaire objec
ten moeilijk te onderscheiden.
Rotterdam, dat gebombardeerd werd,
heeft het droevig lot van de totale oorlog
ondergaan. Utrecht en andere groote be
volkingscentra zouden binnen zeer korte
tijd daarin moeten deelen. Vrijwel geheel
aangewezen op eigen kracht, waren we
niet in staat ons land en onze bevolking
tegen dit geweld te behoeden.
Het waren deze harde feiten, die mij
noopten dit hoogst ernstig besluit te ne
men. Voor vele Nederlanders zal dit schok
kend zijn geweest. Maar het was in het be
lang van ons volk, dat de strijd werd ge
staakt, opdat niet meer onschuldige slacht
offers zouden vallen.
Nederlanders Hebt vertrouwen, on
danks de beproevingen in deze korte,
doch hevige oorlog, in de onverwoestbare
tradities van ons volk. Dragen wij 't nieu
we lot, dat ons voorloopig beschoren is,
met dezelfde moed en vastberadenheid,
waarmee wij de strijd gestreden hebben
Zwaar is mij het besluit gevallen, maar
het kon niet anders.
Heb vertrouwen in de toekomst.
Rust en vertrouwen behoeven we drin
gend om ons geschokte land weer op te
bouwen.
Laten we ons richten op onze eerste
plicht, die het vaderland ons oplegt.
Leve H. M. De Koningin.
Leve het Vaderland.
||||||IUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII|I||||
llllll LUCHTBESCHERMING. IHIII
||||||iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii||||||
XXXIX.
BITTERE NOODZAAK.
Er waren lezers, die met een spottend
lachje kennis namen van de korte arti
keltjes al veertig bijna die de heer
H. C. Remmers voor ons blad samenstel
de. Thans zag toch ieder wel in hoe nuttig
het was, de burgerij in kennis te stellen
met de gevaren, die haar in oorlogstijd
bedreigen en met de middelen, waardoor
we lijfsgevaar en materieele schade tot
een minimum kunnen beperken.
VERDUISTERING. We deelden reeds
mee, dat de Texelaars op uitnemende
wijze voor verduistering van hun wonin
gen, schuren e.d. bleken te zorgen. Er
waren wel uitzonderingen maar de con
troleurs deden hun plicht. Hun aanwijzin
gen werden trouw opgevolgd.
We geven hier een afbeelding van een
verduisteringsgordijn, dat een ieder met
behulp van twee latten gemakkelijk voor
zijn ruiten kan aanbrengen. Men neme
een ondoorschijnende stof, zwart papier
of carton. Zoo noodig de stof of het papier
dubbel nemen. Door aannaaien of aan
plakken van strooken kan men precies
de vereischte grootte bekomen.
||||||iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiii:iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!|||HI
llllll BINNENLAND llllll
||||||lllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIUII!llllllltllllllllllli:illlllllllllllllllllllllllllillllllll||||||
Alle buitenlandsche vorderingen van
Nederlandsche onderdanen moeten wor
den ingeleverd bij het hoofdkwartier van
de Ned. Bank te Amsterdam.
Ten bate van het Ned. en Belgische
Roode Kruis, heeft het Amerik. Roode
Kruis 100.000 dollar overgemaakt.
Bij Den Haag werden Ned. militai
ren beschoten door als boeren en als Ne
derlandsche militairen verkleede perso
nen. Een sergeant motorrijder liet zich
vallen, alsof hij getroffen was. Toen de
aanvallers genaderd waren, schoot hij
er drie dood, een vierde nam de vlucht
In een nabijgelegen boerderij werd een
rijke buit gevonden.
Zaterdagmorgen sloeg een Duitsche
bom in in een perceel hoek Blauwburg
wal-Heerengracht te Amsterdam.
H.M. de Koningin deed Zaterdag een
beroep op de Koning van Italië om zijn
invloed te doen gelden, opdat de bur
gerbevolking voor rampen bespaard blijve
Vrijdagmiddag zond de G.G. van
Ned. Indië een telegram aan onze Konin
gin, waarin hij de onwankelbare trouw,
liefde en aanhankelijkheid van het Indi
sche volk aan Nederland betuigde.
Te Bergen, N.H., is groote knoeierij
met leveranties van levensmiddelen aan
het Rijk ontdekt. Een sergeant-menage-
meester is gearresteerd.
Den Helder zou met een crediet
van f 100.000 een nieuw lyceum bouwen;
de nieuwe Zeevaartschool zou aan het
Rijk worden verkocht. Helaas kwam de
oorlog.
Bij een brand, die een boerderij bij
Edam verwoestte, gingen 3000 Kg. hooi
en een geit verloren. Een vonk uit de
kachelpijp zette het rieten dak in brand.
Bij Dinteloord stortte een autobus
met 26 arbeiders van de dijk. Slechts 3
werden er lichtgewond
Den Bosch. De sergeant, die schoot
op twee officieren, die hem wilden arres
teeren, is veroordeeld tot vijf jaar gevan
genis, ontslag uit de militaire dienst en
na de straf ter beschikking stelling van
de regeering.
In 1939 verhuisde 90 millioen kilo
tuinbouwproducten naar de mestvaalt,
omdat ze de minimumprijs niet konden
opbrengen.
Twee mannen te Amsterdam, die
onrechtmatig steun trokken, zijn gearres
teerd. Zij zoiMen reeds voor f 2500 de
gemeente hebben opgelicht.
De opperbevelhebber gaf nieuwe
voorschriften tegen luchtaanvallen. Ieder,
die tot diensten of werkzaamheden wordt
opgeroepen, moet daaraan gevolg geven.
Burgemeesters en militaire overheid mo
gen bijzondere gedragsregeis voorschrij
ven.
FIETSEN IN DE DUISTERNIS.
Voor zoover het is toegestaan zich per
auto, motor of rijwiel na het invallen van
de duisternis op de openbare weg te be
geven, dient het licht door blauw papier
of transparante donkerblauwe verf te
worden afgeschermd.
Is het op de weg niet zoo duister, dat
men zijn licht moet laten branden, dan
kan men op bovenaangegeven wijze zijn
rijwiel van een strookje dun metaal of
carton voorzien. Een knijper houdt de
„klapper" (of hoe u het noemen wilt) op
zijn plaats.
TEGEN GLASSCHADE
Bij zware ontploffingen of schoten met
geschut van groot kaliber loopen uw rui
ten groot gevaar. Beplak zc met een net
werk van papieren of linnen strooken.
Indien het glas de luchtdruk niet kan
weerstaan, zijt gij er toch vrij zeker van
dat geen scherven u deren. Desnoods
knipt u strooken van kast- of
behangselpapier, die u met stijfsel aan
brengt. Hoe dichter op elkaar en hoe
taaier papier, hoe beter.
Zijn het schuiframen? Laat ze rusten
op een stuk gomelastiek. Brengt tusschen
raam en sponninglat (die eerst losge
schroefd moet worden) eveneens een paar
stukjes gomelastiek of een reep rubber
aan (van een oude fietsband b.v,)
Men gehoorzame onmiddellijk aan
sommaties van militairen en politie. Doet
men dit niet, dan stelt men zich aan le
vensgevaar bloot.
NEDERLANDSCH LEGERBERICHT
VAN ZATERDAGAVOND.
De Nederlandsche troepen kregen Za
terdag contact met Engelsche en Fransche
strijdkrachten. Na volbrenging van de op
gedragen vernielingen hebben de grens
troepen zich op stellingen teruggetrokken.
Mill, dat Vrijdag door de Duitschers was
ingenomen, is na verwoede gevechten
door de Nederlanders heroverd. De ge-
heele bezetting van een Duitsche pant-
sertrein werd hierbij vernietigd. In de
trein vond men in het Nederlandsch ge
stelde pamfletten en Nederlandsche uni
formen Het oude fort Pannerden houdt
ondanks felle Duitsche actie stand. Bij
Arnhem hebben de Duitschers de IJsel
overschreden. Het vliegveld Waalhaven is
in Duitsche handen. Het werd door de
Engelsche vliegers gebombardeerd.Enkele
kleine, doch zwaar bewapende Duitsche
afdeelingen hielden stand in Zuid-Rot
terdam
WAT IS DAT VOOR EEN VLIEGTUIG?
We geven nogmaals een afbeelding van
de kenteekens van eenige vreemde vlieg
tuigen.
1. Frankrijk (het teeken met het anker
is op Fransche watervliegtuigen aange
bracht).
Zoeic de maan aan de hemel, niet in
een poel.
(Perzisch spreekwoord.)
DE KONINKLIJKE FAMILIE
Maandag heeft H.K.H. Prinses Juliana
zich met Haar beide kinderen naar Lon
den begeven. Zij werd vergezeld door Z.
K.H. Prins Bernhard, die echter zoo spoe
dig mogelijk als Adjudant van H. M. de
Koningin naar Holland zou terugkeeren.
Maar kort daarna werd omgeroepen,
dat de Koningin mede naar elders (Lon
den) was gereisd. Een bericht, dat als een
schok door het land moet zijn gegaan.
Men moest hieruit afleiden, dat de toe
stand er voor ons land dan toch wel
heel gespannen voor stond Een bericht,
dat niet bepaald bemoedigend was, al
kwam er later dan nog een toelichting,
waarin uiteengezet werd, dat 's lands
belang met de aanwezigheid van Hare Ma
jesteit op een veilige plaats buiten onze
grenzen gebaat is.
Een kleine sector aan de Grebbe-linie,
aanvankelijk heroverd, ging toch verloren-
In de noordelijke provincies heeft de
vijand zich vastgezet. In Zuid-Rotterdam
hebben zich Duitsche troepen gevestigd,
die zich hardnekkig verdedigen. De
Moerdijkbrug werd door de Duitsche
troepen overschreden. Eenheden van de
marine gedragen zich heldhaftig en be
vestigen de beste historische tradities. De
burgerij ligt 'n vastberaden houding aan
de dag. Volgens een verklaring van een
gevangen genomen Duitsche officier
wordt er met het Nederlandsche afweer
geschut uitstekend geschoten.
Enkele Duitschers, die in Den Haag
woonden, waagden uit een huis op de
Suezkade een uitval. Zij schoten op mili
tairen en politie en trachtten het hoofd
commissariaat van politie te overrom
pelen, hetgeen niet lukte. Ze werden in
hun huis teruggedreven, waarna een
Nederlandsche pantserwagen tot voor de
woning reed en deze in enkele minuten
plat schoot. Zij, die nog in leven waren,
gaven zich over.
VAN DINSDAGMORGEN.
In de ochtend van Maandag hebben
Duitsche vliegtuigen eenheden van onze
vloot aangevallen, maar zonder succes.
Boven Den Helder werden vier vliegtui
gen door ons afweergeschut neergescho
ten en later op de dag nog twee. In de
avond trachtten de Duitschers na een
hevige beschieting door artillerievuur de
afsluitdijk over te steken, hetgeen niet ge
lukte. In de noordelijke provincies heeft
de vijand zich vastgezet. De Stelling van
Den Helder is in tact. In Brabant is de
toestand onzeker. Ons veldleger is te
ruggetrokken achter de Hollandsche wa
terlinie. De provincie Zeeland is nog ge
heel in onze handen. De strijd is zwaar.
Het militair gezag ontraadt het zich
begeven naar familieleden en vrienden
die elders vertoeven. Aangeraden wordt
binnen te blijven, wanneer de Duit
schers binnenrukken. - Men zou, wanneer
in de straat geschoten wordt, voor een
franc-tireur' kunnen worden aangezien.
De Nieuw-Amsterdam, die met 200
passagiers een kruistocht in de Caribische
Zee ondernam, is naar New-York terug
gekeerd.
2. Engeland.
3. Duitschland.
4. Finland.
5. Rusland.
Gestippeld beteekent: roode kleur. Ge
streept beteekent: blauwe.