TEXELSCHE COURANT 52ste Jaargang Zaterdag 10 Augustus 1940 Eerste blad No. 5470 Stoom-wasch- en Strijkinrichting „Texel". Hoe zal de Aarde in de toekomst gevoed worden Uitgave N. V. Boekhandel en Drukkerij v. h. Langeveld en De Rooij Den Burg Telefoon 11 lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllll IHII TER OVERDENKING. Illll EDELE METALEN EN EDELSTEENEN. In ons land beschikken wij, ondanks de felle storm, welke wij moeten door staan, nog altijd over eenige metalen en „edelsteenen"die hun waarde ble ven behouden. Zij zijn ons heel eigen bezit en ook uit het felste vuur zullen zij slechts gelouterd, doch ongedeerd te voorschijn komen. Laat ons daar ons volkskarakter toe rekenen, dat zich de eeuwen door gelijk bleef; laat ons daar de bijzondere talenten en eigenschap pen toe rekenen, die de Voorzienigheid onze natie verleende; laat ons daar niet in de laatste plaats de taak toe rekenen, die een hoogere macht ons volk telkens bij vernieuwing opgedragen heeft. Dat alles is onaantastbaar bezit; wij hebben ons dit bezit waardig te betoonen en wij zullen ons dat bezit waardig toonen. Wij zouden het ook zoo kunnen zeggen: ziehier dingen, die wijzen naar ons diep ste Nederlandsche wezen, naar onze diepste Nederlandsche aard. Wij zullen echter goed doen, als wij dat wezen en die aard onaantastbaar en onvergankelijk als ze zijn niet ver verwarren met de steeds wisselende vormen, die ons volksleven en ons maatschappelijk bestel van oudsher en tot op deze dag te aanschouwen hebben gegeven. Die vormen hebben slechts duur en bestaanskracht, zoolang zij niet in dood conservatisme ontaard en daaraan vervallen zijn. Tijden zooals wij thans beleven ge ven het antwoord op dit „zoolang"Zij zijn als de wind, die door het bosch waait. Wee daar de oude eiken, die „van loof, twijg, bast ontdaan" terneerzinken. Gelukkig, daar de levende boomen, wier wortels tot diep in de aarde reiken daar waar „het metaal" en ook de „edel steen" verborgen liggen! ZONDAG, 11 Augustus 1940. VOOR HOOFD EN HART. ZONDAG. Geen booswicht is gelukkig. MAANDAG. Het rijsken wordt eindelijk een boom. DINSDAG. Men bezit alleen datgene, wat men gebruikt. WOENSDAG. Wilt g' om uw huis niet weenen? Bouw dan met eigen steenen. DONDERDAG. Schaarsch bezoek vermeerdert de vriendschap, zegt een Arabisch spreek woord. VRIJDAG. Veel wordt bewezen, dat toch in de grond niet waar is. En veel is eeuwig waar, ofschoon het bewijs niet daar is. De Geneste t. ZATERDAG. Wie druk bezig is, heeft geen tijd om zich bezig te houden met zichzelf en door ontleding van zijn gevoelens het levensgeluk te vergallen. EEN BLOEIEND BEDRIJF Een van de weinige Texelsche in dustrieën. Uit een slechts enkele me ters hooge schoorsteen zoekt een ijl rook- pluimpje 't blauw. Het gebouw zelf valt met bijzonder op bij de machtige Een- dracht-muren, waarnaast een reus van een schoorsteen de hééle omtrek be- heerscht. „Stoomwasch- en strijkinrich ting Texel" staat er met groote, in het oogloopende witte letters op een blauwe achtergrond. Een doodgewoon „fabrieks- exterieur'met fraai, een meter of ne gen breed, bijna achttien meter lang. Maar de heeren van de Schoonheidscom missie hebben er toch hun goedkeuring aan gehecht. Naast de Stoomwasch- en strijkinrich ting golft het goud-geel graan en daar achter verheft zich onze Hoogeberg met de koepel van het Doolhof, hier en daar een echte oud-Texelsche schapenboet te midden der karakteristieke tuunwoaltjes. Ja, het Texelsche fabriekswezen (Zuivel fabriek, Puffabriek, Waschinrichting), speelt hier, op een van Texels mooiste plekjes, de rol van het leelijke jonge jonge eendje Doch we mogen als eenzijdige opmer- kers niet voortgaan De practische kant mogen we toch niet negeeren! Afgezien nog van de bijzonder gunstige lifting biedt Texel hier een onuitputtelijke bron van uitstekend water. En dat is wat waard voor de zuivelbereiding en voor dcr wasscherij. Wat de Stoomwasch- en strijkinrichting aan de buitenkant mist, wint zij dubbel en dwars terug aan de andere kant, het punt, waar het tenslot te alleen omgaat: Hier krijgen alle soor ten goed als overhemden, jassen, japon nen, linnengoed, enz., enz., een behande ling welke zonder weerga is. Kraakhel der en keurig opgemaakt komen ze te- Prof. W. E. Boerman, hooglee raar in de economische aard rijkskunde aan de Nederland sche Economische Hoogeschool te Rotterdam, heeft het pro bleem van de toekomstige voed selvoorziening der aarde onder zocht en het resultaat van zijn studie laten verschijnen in het jongste nummer van het Tijd schrift voor Economische Geo- graphie. Er komen jaarlijks 100.000 Neder- ders bij. De productie van levensmiddelen zou door een meer rationeele bewerking van de bodem zeker worden vergroot. In ver schillende landen van West-Europa is zulks niet meer mogelijk en moet men voedsel invoeren. Tot deze landen (aldus prof. Boerman, die zijn opstel vóór 10 Mei j.l. heeft geschreven) behoort ook Nederland. Ons land kan het voedsel voor ruim 4 millioen menschen op eigen bodem winnen maar wij hebben reeds een bevolking van bijna 9 millioen zie len en daar komen ruim 100.000 Neder landers per jaar bij! Er kan natuurlijk nog heel wat worden ondernomen en verbeterd, het gebruik van de opper vlakte van Nederland zal zoo voorzich tig mogelijk moeten worden georgani seerd maar het probleem zal blijven bestaan. Landbouw en industrie. Wij maken ons bezorgd over de uit breiding van onze steden, maar wij zijn nu eenmaal niet langer meer een exclu sieve landbouwstaat. De industrie heeft in Nederland een steeds grootere beteeke- nis gekregen en het wordt daarom steeds moeilijker menschen af te schuiven naar het platteland. In boerenstaten als Roe menië, Bulgarije en Zuid-Slavië is het platteland overbevolkt, zoodat de boeren bedrijven vaak niet eens in de eigen be hoefte kunnen voorzien. Daarbij komt, dat tarwe en mais, de voornaamste al daar gewonnen granen, die elkander om het andere jaar op dezelfde akker op volgen, op de meeste bedrijven slechts 40 tot 50 normale arbeidsdagen pe$ jaar vergen. De grootere bedrijven leveren weliswaar een ter beschikking van de uitvoer gesteld productieoverschot, maar om de in den lande bestaande moeilijk heden te overwinnen, zal men wel tot een zekere industrialisatie van het land moeten overgaan. De industrie zal over tollige krachten van de landbouw moe ten overnemen. Japan zoekt een uitweg. Een ander voorbeeld: Japan. In 1875 telde dit land ongeveer 32 millioen in woners, in 1930 het dubbele aantal. In hetzelfde tijdsbestek kon ook de rijst oogst worden verdubbeld. „Maar dat kan toch niet zoo doorgaan', zegt prof. Boer man, vooral omdat volgens de statistici de toeneming der bevolking, welke in '36 70 millioen zielen groot was, eerst bij 'n totaal van 90 millioen zielen tot stilstand zou kunnen komen. De meeste landen zijn gesloten voor Japansche immigratie rug bij de clientèle, die over het heele eiland verspreid is. Ja, dat kunnen we u verzekeren: De Texelsche Wasscherij heeft gedurende de vijf jaar van haar bestaan bewezen, een bedrijf te zijn, dat recht van bestaan heeft. Natuurlijk heeft het van de tijdsomstandigheden te lijden: Het vreemdelingenseizoen heeft niets te beteekenen dit jaar. Een schadepost voor het heele eiland, ook voor de wasscherij. Toch mag ik niet mopperen! was het optimistische antwoord van de heer D.M. Vlas, de eigenaar-bedrijfsleider: Het gaat goed. Er komen telkens weer nieuwe klanten bij. Vroeger, vóórdat de heer Vlas zijn wasscherij stichtte, heeft de heer Klein Klouwenberg een dergelijke inrichting geexploiteerd; na korte tijd werd deze door brand verwoest; lust tot herbouw had de heer K. blijkbaar niet. Toch bleef Texel niet lang meer zonder een eigen wasscherij. Na deze tezamen met de heer K. Spronk te hebben opgericht en geleid, beheert de heer Vlas thans zelfstandig de wasscherij, daarbij voortreffelijk ter zijde gestaan door zijn echtgenoote. Juist nu! Doch laten we niet afdwalen. We had den het over de huidige tijdsomstandig heden! Hoe staat het met de huishouding wat het waschprobleem betreft? Kunnen we róak wasschen? We kunnen het niet. Aan zeep en ver dere ingrediënten hebben we voorloopig geen gebrek, maar de petroleum Een uitkomst, nu de petroleum zoo schaarsch is. Met petroleum gaan we de laatste we ken om als ware het vloeibaar goud. El ke druppel is er tegenwoordig één! In sommige huisgezinnen zien we de oude waschkacheltjes in eere hersteld, nieuwe worden gekocht. Maar welk een romp slomp! En heeft men daar wel brandstof voor? Wie het even doen kan, late zijn wasch daarom behandelen door de Texel- DOOR PROF. W. E. BOERMAN. ||||||liliiiiilllliiiiiiiillliiliilliiiililllillliliiiiililliiiliiliiillliiiililliliiiiiiiliii|||||| en weren Japansche producten. Japan zoekt een uitweg in China, maar in dit land met zijn 450 millioen inwoners, zijn de uitbreidingsmogelijkheden ook maar beperkt. Intusschen zou China door de opbrengst van eigen bodem 600 millioen menschen kunnen voeden. Levert de aarde wel genoeg op? De bevolking der aarde stijgt vrij snel en heeft thans de 2 milliard reeds over schreden. Zal de productieve kracht der aarde tenslotte sterk genoeg zijn om haar bewoners te voeden? De beslissende vraag, welke in dit ver band dient te worden beantwoord is deze: Hoe groot is het productieve ver mogen van het voor bebouwing in aan merking komende deel der aarde? De geldswaarde blijkt tot nu toe de belang rijkste maatstaf voor de berekening van de opbrengsten te zijn, maar deze op brengsten hangen ook al weer af van de economische omstandigheden van het betrokken gebied. Invloed van klimaat en kunstmest Vele geleerden hebben zich met dit probleem bezig gehouden. Er zijn er, die de toekomst somber inzien en verminde ring van productiviteit verwachten. An deren zijn van meening, dat een goede vergelijking van de mogelijke productie in de diverse streken pas aan de orde komt bij een „algeheel door de mensch in gebruik genomen aardoppervlakte". Prof. dr. Van Royen van de universiteit van Worcester (Nebr.) acht het klimaat van meer beslissende beteekenis dan de productiviteit zelf, omdat de mensch wél invloed op deze productiviteit kan uit oefenen (en dit ook reeds doet, b.v. door fabricage van kunstmesten) niet echter op het klimaat. Het vruchtbare IJselslib. Maar waarom, vraagt prof. Boerman in dit verband, zou men in de toekomst zelfs niet door belangrijke transporten en aanvoeren van goede grond de slechte streken tot verhoogde productiviteit brengen? Wat zou er b.v. tegen zijn, het door de IJsel in het IJselmeer gebrachte slib op te baggeren en daarmede de pro ductiviteit der zandgronden te verhoo- gen? Nieuw land voor de voedselpro ductie. Nieuwe gebieden, in het bijzonder in de tropen, kunnen in aanmerking komen voor de voedselvoorziening van de we reld. Van beteekenis zal hierbij natuur lijk zijn de rentabiliteit der aldaar te stichten bedrijven, haar afstand tot de groote markten en tot de „menschennes- ten". Voorloopig is er in elk geval nog ruimte voor uitbreiding van de voedsel productie door ingebruikneming van nieuw land. sche Wasscherij. Dat spaart petroleum of andere brandstof met alleen, maar te vens uw waschgoed. Wanneer u ook eens een bezoek brengt zal de heer Vlas u gaarne laten zien, met welk een zorg hier gewerkt wordt om te bevorderen, dat de slijtage tot een minimum wordt beperkt, dat het gekleurde goed zijn kleur be houdt, enz. De stoommachine is in zekere zin het hart van het bedrijf: Staat zij stil, dan stagneert het heele bedrijf. Maar ze jaagt er gelukkig voortdurend op los. De mangel draait alsmaar rond, rappe han den werken het goed er door, het komt er prachtig uit! Een stoommangel is het, met een dik, doch zacht vilt bekleed. Dit vilt zuigt het vocht dadelijk uit het goed weg. Binnen in de mangel wordt dit vocht door een centrifuge afgevoerd. Er wordt gemangeld, gëwasschen, gedroogd, gestreken, gevouwen, geperst. En je hebt hier altijd plenty water, uitstekend water, zegt de baas, terwijl een tevreden glimlach over zijn gelaat glijdt: We halen het met de nortonpomp 24 meter diep uit de grond, zuiver bron water. Mocht er een of andere verkeerde stof in belanden, dan kunnen we dit di rect constateeren! De heer Vlas toont ons dan zijn „labo ratorium", waar hij voor ons ter verdui delijking een proef neemt. Het bedrijf beschikt voorts over een droogkast, waarin dat soort goed aan lange rekken opgehangen wordt, dat bij voorkeur niet wordt gemangeld. In deze kast is een verwarming aangebracht, zoodat men er steeds de gewenschte temperatuur kan brengen. Na het wasschen gaat het goed naar de z.g. centrifuge, welke het goed voor zestig pet. droogt. Vervolgens naar de mangel-, strijk- en perrsafdeeling. De mangelpers zou uw heele kamer in be slag nemen. Ze is drie meter lang en heeft een doorsnee van 50 cM. Het zou ons te ver voeren, u haarfijn de behandeling uit te leggen. Dat alles in de puntjes verzorgd wordt, blijkt uit de tevredenheid van de cliëntèle. Bij JEUGDHERBERG PANORAMA. Langs de kust geringe oogst. De tijdsomstandigheden hebben ook haar stempel gedrukt op het Jeugdher bergleven. Toen we er Donderdag infor meerden, overnachtten dertien trekkers in „Panorama". Dertien, lezer! Dat was voor dit seizoen een record! Van ver schillende trekkers vernamen de heer en mevrouw Bakker, dat vrijwel alle Jeugd herbergen langs de kust geringe belang stelling oogsten. In het overige deel van ons land en dat geldt vooral voor de Veluwe hebben de Jeugdherbergen niet te klagen. Wat daarvan de reden is, hebben we reeds uiteengezet. J. DE VVS EN WOLPRIJS 1939. Het Bestuur van de Vereen, voor Scha penhouders (comité Eelman) deelt ons mee, het volgende schrijven te hebben gericht aan de Rijksberoepscomm. Vor- deringswet 1939: Het doet ons genoegen, dat de Land bouworganisaties evenals de VVS haar protest tegen de te lage wolprijs 1939 handhaven. En bloc blijven ook wij als schapenhouders (wolleveranciers), leden en medestanders onzer vereeniging, ons protest handhaven en namens de scha penhouders hopen en wenschen wij, dat U met ons bestuur in overleg zult willen treden om te komen tot een redelijke prijs voor de geleverde wol 1939. Wij beschouwen de gezonden circulai re als verwarringstichtend en zijn van meening, dat die zaak met de besturen behoort te worden behandeld. Hoogachtend, Texel, 8 Augustus 1940. Sijbr. C. Eelman, voorz. TWEE MIJNEN TOT ONTPLOFFING GEBRACHT. Een mijnontploffing is voor ons geen nieuwtje, maar wanneer op een zomer- sche Zondag demonteurs op het strand aangespoelde mijnen laten explo deeren, kan dit een heele opschudding veroorza ken. Bij paal 17 lagen twee mijnen dicht bij elkander. Ze waren een week te vo ren reeds door de golven van de Noord zee aan land gerold. Daar zullen ze mee doorgaan, tot de zee weer geheel gezui verd is. Hoe lang nog? De mijnen worden door de Duitsche militairen meest door middel van springstof uit elkaar ge jaagd. Zoo geschiedde ook Zondag. Over een lengte van 300 meter werd 't strand door de politie aan beide zijden afgezet De mijn-mannen legden de „lont" en na men de beenen. De eerste keer was de uitwerking gering. Een „behoorlijke" vliegtuigbom zou erger te keer zijn ge gaan. Wat rook, een knalletje, meer niet. De mijn bleek in enkele groote stukken te zijn geslagen. Toen nummer twee bui ten gevecht gesteld. De dreuning was op zeer groote afstand te hooren en ver scheidene personen lieten zich voor alle zekerheid languit op het strand neerplof fen. Dat was natuurlijk geheel overbodig maar men schrok er nu eenmaal van. Een zware rookwolk zwarter dan het beste verduisteringspapier steeg op, heel langzaam dreef hij zeewaarts om zich in enkele minuten geheel op te los sen. Deze tweede mijn was zoo goed als geheel van de aardbodem weggevaagd. Zij liet een gat van meer dan een meter diep en ongeveer drie meter in door snee op het strand achter. J. ons" bezoek draait het bedrijf op volle toeren. Een mannelijk lid van het perso neel, dat uit acht personen bestaat, gooit er nog een schepje op, letterlijk gesoro- ken: We bevinden ons n.l. in de machi nekamer. De stoomketel is van flinke omvang. Hoe heeft u het met de kolen? vra gen we. Dat zal wel gaan, zegt Vlas: Ik hoef me daarover geen zorg te maken. In dustriekolen kan ik nog genoeg krijgen. Uitbreidingsplannen Tenslotte kwam uitbreiding van het bedrijf ter sprake. De heer Vlas deelde ons mee, dat hij vorig jaar reeds met plannen tot uitbreiding rondliep. Ten Noorden van het gebouw heeft hij daar toe een stuk grond gekocht. Maar door de oorlog ging de bouw niet door.Net als zoovele plannen van Texelaars, welke door de tijdsomstandigheden in duigen ziin gevallen. We hebben vooral in de zomermaan den, door het vreemdelingenverkeer ruimte te kort, aldus lichtte de heer Vlas toe. Ik was voornemens een flink stuk aan te bouwen. Het had nu al klaar mpeten zijn. Maar zoo druk als vorige zomer zal het nu wel niet worden U ziet het lezer Texels Eigen Wasscherij beantwoordt volkomen aan de verwachtingen, welke de heer Vlas van de oprichting af gekoesterd heeft. Wij wenschen hem en zijn echtgenoote geluk met deze goede gang van zaken, in deze onderneming, welke reeds zoo veel Texelsche huisvrouwen de behulp zame hand biedt. J. U LEEST ERGENS van een boek, een tijdschrift, een brochure ZONDER eenige prijsver- hooging wordt het verlangde U ge leverd (en met spoed) door: BOEKHANDEL PARKSTRAAT - Tel. 11 DEN HOORN. BIJ HET OVERLIJDEN VAN DE HEER K. LAP Sz. Een algemeen ge acht plaatsgenoot, de heer K. Lap Sz., is ons Woensdag door de dood ontvallen. Hij bereikte de leef tijd van 77 jaar. In breede kring zal het bericht van zijn overlijden met diep leedwezen zijn vernomen. Het wa ren er velen, zeer velen, die de heer Lap een goed hart toedroegen. Men stel de de vriendschap van hem alom op hooge prijs en waardeerde zijn adviezen, welke immer getuigden van zijn ruime blik en waaraan eigenbaat vreemd was. In tal van corporaties had hij als be stuurslid zitting en waar de heer Lap de leiding had, wist men, dat deze in ver trouwde handen berustte. Van de Zondagsschool was hij 52 jaar bestuurslid; wel ongeveer 40 jaar was hij als onderwijzer aan deze school verbon den. In Hervormde en Doopsgezinde kerk was hij ongeveer 40 jaar voorzanger. Een lange reeks van jaren was hij directeur van het Begrafenisfonds „Unitas" en se cretaris van het polderbestuur van De Kuil en van Hoornder-Nieuwland. Van 1925 tot 1937 was hij als boekhouder aan de Zuivelfabriek De Onderneming ver bonden, een drietal jaren was hij tevens directeur van deze fabriek. Een staat van dienst, welke getuigt van zijn algemeene belangstelling en van de groote werklust, welke hem zijn leven lang bezielde. Hij ruste in vrede. GEMEENTE TEXEL. VLIEHORS. De Burgemeester van Texel maakt be kend, dat het verboden is, zich te bege ven op de Vliehors, zonder tijdige voor afgaande kennisgeving aan den Postenführer Grenzaufsichtstelle te Vlieland (Tel. 13) onder opgave van: a. de namen en het aantal personen; b. den datum en het uur van aankomst aan de Vliehors; c. soort en naam van het vaartuig, waarmede geland zal worden; d. de plaats, waar op de Vliehors ge land zal worden. Hij, die dit voorschrift overtreedt, stelt zich aan levensgevaar bloot, aange zien het vuur op hem wordt geopend. Texel, 8 Augustus 1940. De Burgemeester voornoemd, KAMP. INZAMELING en handel in oude materialen en afvalstoffen. De Burgemeester van Texel brengt in herinnering, dat allen, die zich bezig houden met den handel in oude materi alen en afvallen (oud ijzer en staal en an dere metalen, lompen, oud papier, enz.), zich ten spoedigste en uiterlijk 15 Au gustus a.s. moeten melden ten gemeente huize (bureau gemeentewerken) voor de invulling van vragenlijsten. Het bureau gemeentewerken is eiken werkdag geopend van 913 uur. Betrok kenen worden, verzocht, indien mogelijk, zich op het bureau te vervoegen Dinsdag 13 Aug. a s., op welken dag voor de in vulling der formulieren speciaal zitting zal worden gehouden. Texel, 8 Augustus 1940. De Burgemeester voornoemd, KAMP. SPORT S. V. TEXEL. Niet Zondag maar Maandagavond half acht wordt op ons terrein een wedstrijd gespeeld tusschen Texel-Comb. en Tex. Boys 2. Elftal: W.Geus P.Vlaming H.du Porto W.v.Zeijlen J.v.d.Pijl J.Maat A.v.Kooten N.Dapper J.Komdeur P.Keij- ser J. de Waal Zorgt er voor, dat de wedstrijd op tijd kan aanvangen. Dit in verband met de vroeg invallende duisternis Eventueel af- berichten bij W.v.Zeijlen. Donderdag hadden we door de re gen pech met de training. Adspiranten: Het kwam zeker door de vacantie, dat Woensdagmiddag de op komst nog niet groot was, maar dat zal een volgende keer wel weer beter wor den. Nieuwe adsp. zijn welkom. Athletiek: Denk aan de training. Vermoedelijk krijgen we nog de wed strijden om het kampioenschap van Texel. Ook dames zijn welköm. Er wordt Dinsdag- en Vrijdagavond en Zondag morgen getraind. D.D. HERSENGYMNASTIEK. OPLOSSING VORIG PROBLEEM. 14.) Chocolade, centraal, ongerept, on gepast, aambeeld, eindigen. NIEUW PROBLEEM. 15.) U kunt uit deze naam visschen: de naam van de stad waar genoemde persoon woont en die van het land, waarin deze stad gelegen is. MAX CICOTEMPIO.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1940 | | pagina 1