i 'M Trouwplannen Onze kaarten en circulaires zijn bijzonder fraai:Drukkerij TexelscheCrt. C Deze week IN NEDERLAND DE WERELD IN KAART 1 De Internationale toestand IN DE AFGELOOPEN WEEK W"- - tV X'Z Het Portret VAN DE WEEK Maatregelen ter benzincbcsparing Verschillende meuv/e regelingen zijn deze week afgekondigd. In de eerste plaats een reeks voorschriften, welke ten doel hebben het benzineverbruik te verminde ren. Deze houden het volgende in. Het aantal personenauto's en taxi's wordt niet verminderd, doch de groote wagens moe ten worden ingewisseld tegen kleine, die minder benzine verbruiken. Het autobus- verkeer wordt met 10 pet. verminderd en geheel stopgezet, waar openbare vervoer middelen ter beschikking staan Verdere benzinebesparing zal worden verkregen door het goederenvervoer zooveel mogelijk te combineeren en door het verkeer langs den weg over de grens, dus over grooten afstand, te beperken. Ten slotte zullen vrachtwagens met benzinemotoren worden verbouwd tot wagens met gasgeneratoren. Door deze maatregelen zal geen benzine meer verbruikt worden dan strikt nood zakelijk is. Regeling voor den kaashandel. Voorts kwam een regeling voor den kaashandel af. De geheele kaashandel wordt thans verhandeld via den groot handel. Rechtstreeksche verkoop van kaas De rolschaats is thans populair over de geheele wereld, bij jong en oud. Ze werd 150 jaar geleden door een Nederlander, Van Lede, uitgevonden. J_' (Foto Zander) van pioducent aan verbruiker is dieriten- gevolge niet meer mogelijk Alleen hande laren, die georganiseerd zijn bjj de Ned. Zuivelcentrale, kunnen, mits in het bezit van een desbetreffende vergunning, by de producenten inkoopen. Ten einde te voor komen, dat de kaasprijzen verder zullen oploopen, werden voor de inkoopsprijzen van kaas bij den producent maximum prijzen vastgesteld. Bij de bepaling van de grossiers- en detailprijzen van kaas kan worden uitgegaan rekening houdende met een eventueelen aftrek voor de gebrui kelijke kwaliteitsverschillen van deze officieele maximumprijzen, welke door de grossiers resp. winkeliers mogen worden verhoogd met ten hoogste het bedrag der op 9 Mei j.l. voor den tusschenhandel en den detailhandel geldende marges. Geen verlaging van loonen en salarissen. 'Goed nieuws voor alle werknemers in den lande bracht een veroiöening van den Rijkscommissaris, waarbij wordt bepaald, dat verlaging van loonen en salarissen in landbouw-, industrie- en handelsbedrijven, alsmede in de vrije beroepen zonder ver gunning verboden is. Zulk een vergunning is echter niet noodig, wanneer bij een col lectieve arbeidsovereenkomst de desbetref fende partijen, in andere gevallen de par tijen bij een arbeidsovereenkomst, het over de verlaging eens zijn. een groot deel onder water loopt, komt dan permanent droog te liggen. Om het water bij stormvloed te bergen zal daarom langs de benedenrivieren tot een aanzien lijke dijkverhooging moeten worden over gegaan. Dat een dergelijk grootsch opgezet plan de werkgelegenheid in ons land sterk ten goede zal komen, behoeft geen betoog. De loonen van Nederlanders in Duitschland. Op grond van de verordening van den Duitschen Rijksminister voor Sociale Zaken van 29 Juni 1940 kan thans de Nederland- sche werknemer in Duitschland al het geld, dat hij op zijn loon wist te sparen, naar huis zenden. Tot dusverre was dit slechts in beperkte male mogelijk. Voor het over maken van geldbedi-agen reiken de Duit- sche arbeidsbureau's speciale kaarten uit, die aan de Nederlanders dadelijk nadat zij in de bedrijven werkzaam zijn gesteld, wor den overhandigd. Op vertoon van deze speciale kaart, waarop de werkgever het bedrag van het bereikte nettoloon vermeldt, kan de betaling van het gespaarde loon bij iedere deviezenbank of bij de Duitsche Rijksbank plaats vinden. Door bemiddeling van het verrekenbureau bij den Neder- landschen Rijksconsulent voor sociale aan gelegenheden te Arnhem wordt het ge spaarde loon aan het gezin in Nederland doorgestuurd. eenhooping van schepen, die een begeerlijk doel vormen voor de Duitsche vliegers, er toe leiden, dat deze havens in de toekomst veelvuldiger zouden blootstaan aan lucht bombardementen. Maar ook uit scheep vaart-technisch oogpunt is deze omlegging van het havenverkeer uiterst bezwaarlijk. In tal van opzichten is de outilage van de bedoelde havens niet berekend op massa- verwerking van ladingen en ontbreken er allerlei speciale inrichtingen voor goede ren van bijzonderen aard, zooals koel- inrichtingen enz. voor het opslaan van be vroren vleesch en boter. Ook de haven capaciteit op zichzelf is niet voldoende voor het ligplaats bieden aan een veel grooter aantal schepen, dan waarop oorspronkelijk is gerekend. Hierdoor wordt de lossing aanzienlijk vertraagd, hetgeen kan leiden tot bederf van een deel der lading. Op grond van dit alles zal de uilvoering van het plan op groote moeilijkheden stuiten. HOE VER DRAAGT HET KANON GEBULDER Hoe ver is de donder van het kanon hoorbaar Dat is een vraag, die zeer vaak wordt gehoord. Men heeft deze kwestie ge toetst aan waarnemingen, gedaan tijdens den wereldoorlog zoowel als in den loop van den huidigen oorlog. Het geweld, ver- ROEMENIË. Bij het Verdrag van Versailles kwamen een groot aantal nationale minderheden onder Roemeensche heerschappij. Ongeveer 30 van de geheele bevolking, die 19 millioen bedroeg, waren van vreemde nationaliteit. In totaal waren er 17 ver schillende nationaliteiten, waarvan de Magyaren, Duitschers en Oekrainers het sterkst waren. Ons kaartje geeft de oude grenzen van r- 9 oorzaakt door den artillerieslag jij Verdun in het jaar 1916 was tot ver over den Rijn hoorbaar; en toen de slag in Vlaanderen dit jaar op het hevigst woedde, wisten de bladen te melden dat de donder van het kanon lot in Londen gehoord was. Dit be- teekent een afstand van 200 a 250 kilo meter. Reeds kort na het einde van den wereldoorlog heeft de wetenschap zich voor dit vraagstuk geïnteresseerd. In den wintci van 1932/33 werden uitgebreide proef nemingen gedaan, waarbij o.a, ten einde buitengewoon sterke ontploffingen te ver oorzaken, in totaal 6100 kg ontplofbare stoffen werd verbruikt. Hierbij is gebleken, dat een sterke ex plosie hoorbaar is tot op een afstand van 50 tot 60 kilometer. Hierbij speelt de wind richting een zekere rol. Het merkwaardige feit doet zich echter voor, dat zich buiten den kring, waarbinnen het geluid te hooren is, een tweede ningvormige zone bevind, waarin niets te hooren is de z.g. „stilte zone" en dat daarbuiten op haar beurt weder een andere zone ligt, waarin de don der van de ontploffing weder wordt opge vangen. De afstand van de „stilte-zone" van het centrum der ontploffing schijnt af te hangen van den tijd des jaars; zij begint in den winter op ca. 110 km afstand van het centrum en in den zomer op ca. 190 km. Dit jaar lag Londen dus blijkbaar in de tweede „hoorbaarheids-zone". Roemenië met de taaleilanden, die zooals men ziet zeer vele zijn. Vergelijkt men daarmee het overgebleven deel van het land, zooals het nu is vastgesteld na den afstand van Bessarabië aan de Sovjet-Unie en na de uitspraak van Weenen, waardoor een deel van het land aan Hongarije wordt afgegeven, dan ziet men, dat ongéveer een derde van het totale oppervlak werd alge- staan en dat thans vooral nog Duitschers in de streek ten Zuiden van Zevenburgen en in het uiterste Westen zijn overgebleven als vreemde minderheid. Nieuwe taak der arbeidsbeurzen. Bij besluit van het hoofd van het bureau voor Sociale Zaken bij den generaal-com- missaris voor Financiën en Sociale aange legenheden is overgegaan tot invoering van een gezondheidsdienst bij de arbeidsbeur zen. Deze maatregel was reeds lang bij het departement van Sociale Zaken in over weging, doch tot uitvoering was het nog niet gekomen. Intusschen moet in Neder land de basis voor een stelselmatigen op bouw van dezen gezondheidsdienst nog ge schapen worden. Dit zal in dezen vorm ge schieden. dat voorloopig alleen de werk- loozen, die zich bij de districtsarbeidsbeur zen aanmelden, medisch onderzocht wor den op hun geschiktheid voor tewerkstel ling. Pas na deze eerste schifting zal het mogelijk zijn, zich nader bezig te houden met den gezondheidstoestand van ieder af zonderlijk. Een geweldig werkobject. Rijkswaterstaat, reeds lang bezig met plannen tot indijking van den Biesbosch, heeft thans definitief besloten, het geheele gebied van den Biesbosch in te polderen door het leggen van een dijk tot 6.50 m boven N.A.P. De afwatering van het Land van Altena zal door Bakkerskil en Spijker boor plaats vinden. Het Biesboschgebied zelf krijgt dan een nieuwe loozing, welke tevens voor het scheepvaartverkeer bruik baar gemaakt zal worden. Ook de Amer- polders, het Dongegebied en het gebied van het Oude Maasje zullen door deze inpolde ring een geheel ander karakter krijgen. De open monden van de Donge en het Oude Maasje zullen door de nieuwe werken worden afgesloten, waardoor men 1e pol ders ook in den winter droog kan houden Het gebied van het Oude Maasje, dat 7000 ha beslaat en thans bij stormvloed nog voor Aardappelen en eieren. Het departement van Landbouw en Vis- scherij heeft een tegenspraak gegeven van de loopende geruchten, als zou er deze winter wel eens gebrek kunnen komen aan aardappelen. Nu de uitvoer stil staat en bovendien een verbod is uitgevaardigd, om voor menschelijke consumptie geschikte aardappelen te gebruiken als veevoeder, kunnen wij volkomen gerust den winter tegemoet gaan, al wordt er gerekend met een verhoogde consumptie, als aanvulling van eventueel te weinig beschikbaar brood en andere voedingsmiddelen. Er is dan ook geen sprake van plannen om over te gaan tot distributie en het stemt tot gerustheid, dat wij dus ruimschoots aardappelen kun nen eten. Afgeraden werd op ondeskundige wijze tot het bewaren van voorraden over te gaan, omdat de kans op bederf dan groot is. Hetzelfde departement heeft maatrege len genomen tegen te hooge eierprijzen Tengevolge van de beperking van den kippenstapel zijn deze eierprijzen den laat- sten tijd nogal opgeloopen. De prijs is thans beperkt tot maximaal 7% cent, voor kleine exemplaren tot 6% en voor kalkeieren tot 5 cent. SCHEEPVAARTZORGEN IN ENGELAND. In verband met de voortdurende Duit sche luchtaanvallen op de Engelsche havens aan de Oost- en Zuidkust overweegt men in Engeland het scheepvaartverkeer zoo veel mogelijk te verleggen naar de West kust. Aan Engelsche zijde is men van meening, dat men dit verkeer hetwelk thans 30 bedraagt zal kunnen op voeren tot 50 In het buitenland twijfelt men er echter sterk aan, of dit mogelijk zal blijken. Uiteraard zou een groote op- ■•gfitïw,J Dtr hrcJbng NIET ROEMENEN BOEKOWINA Hurtin I Magyaren F! duitschers Oikrainers - Mie uwe gre nun DcfUarnt LG A Engeland houdt zich staande, on danks de ontzettende Duitsche luchtbom bardementen, die steden en havens in rookende puinhoopen veranderen. Doch het is duidelijk, dat dit verzet met lang meer zal kunnen duren. De scheepvaart is verlamd het volk lijdt honger (thans wordt het boterrantsoen nog verder ver minderd) en de Engelsche vliegtuigen worden bij honderdtallen omlaag geschoten, terwijl de Duitsche luchtmacht practise!) geen verliezen lijdt. In Londen leeft de geheele bevolking feitelijk onder den grond, in de schuilkelders, doodsbenauwd voorde Duitsche bommen. Inderdaad, zoo kan het niet lang meer duren De Italianen zitten ook niet stil. Hun luchtformaties hebben de vlootbasis van Alexandrië gebombardeerd, ondanks de ongunstige weersgesteldheid geruimen tijd boven het Suezkanaal gevlogen tusschen Port Said en Ismaila en bommen geworpen op de Noordelijke uitmonding van het ka naal, alsmede op de landengte van Alcan tara, waar de spoorlijn, die Egypte met Palestina verbindt, over het kanaal loopt. In Oost-Afrlka hebben Dubats het En gelsche fort Polignac bezet in de buurt van het Rudolfmeer. Luchtformaties hebben het gpoorwegstation van Kbashm el Chirba (Soedan) gebombardeerd alsmede de vlieg velden van Wayr en van Carissa (Kenya). Bovendien hebben Italiaansche afdeelin- gen bommenwerpers militaire doelen op het eiland Malta aangevallen. Nu de tegengestelde standpunten na enkele weken van overleg in onvoldoende mate tot wederzijdsche concessies hadden geleid, waren de ministers van Buitenland- sche Zaken van Roemenië en Hongarije, Manoilescu en graaf Csaky, uitgenoodigd naar Weenen te komen om deel te nemen aan een congres, dat men „richtinggevend" zou kunnen noemen. De regeeringen van Roemenië en Hon garije richtten zich tot de Duitsche en Italiaansche regeeringen met het verzoek, de kwestie van het gebied, dat aan Hon garije zou worden afgestaan, door scheids rechterlijke uitspraak te regelen. Het re sultaat van de aldus onder auspiciën van de spilmogendheden gehouden conferentie is geweest, dat Hongarije en Roemenië zich hebben onderworpen aan de arbitrale uit spraak van de spilmogendheden, waarbij werd bepaald, dat Hongarije een gebieds uitbreiding krijgt van 45.000 vierkante kilometer. Roemenië zal zich dus een am putatie moeten laten welgevallen van on geveer 2/3 van Zevenburgen. In aansluiting aan deze uitspraak heb ben Duitschland en Italië de integriteit en onaantastbaarheid van het overblijvende Roemeensche staatsgebied gewaarborgd. De Roemeensche regeering heeft deze garantie aanvaard. De dienstplichtwet in de Vereenigde Sta ten is thans door den Senaat aangenomen. Zij behelst in haar tegenwoordigen vorm het volgende 1. De registreering van alle mannelijke personen, inclusief in de Vereenigde Staten wonende vreemdelingen tusschen 21 en 44 jaar. 2. De dienstplicht van alle hieronder val lende Amerikaansche burgers of genatura Engelsche soldaten uit een Italiaansch krijgsgevangenkamp bij het verrichten van landarbeid. (Scherl) üseerde vreemdelingen, waarbij de keuze door loting geschiedt. 3. Een maximale sterkte van het leger der Vereenigde Staten in vredestijd van 1.000.000 man, die niet buiten het Westelijke halfrond gebruikt mogen worden, behalve in bezittingen der Vereenigde Staten, waar onder de Fhilippijnen. 4. Opleiding van een jaar van alle op- geroepenen. 5. Bezoldiging volgens het gewone soldij stelsel. Opneming van de opgeleiden in de tienjarige legerreserve. Uitgezonderd zijn personen, die riet voor den dienst geschikt zijn, alsmede geeste lijken. Teruggezonden kunnen worden aders van huisgezinnen, alsmede personen, wier werkkring in het belang is van de volksgezondheid of van de nationale veilig heid, waaronder werklieden in de bewape ningsindustrie. Zij, die om godsdienstige redenen den militairen dienst weigeren, moeten zich voor andere openbare dienst verrichtingen aanmelden. De wet loopt, zoo zij niet verlengd wordt, tot 15 Mei 1945 en staat den president o.a. toe fabrieken, die voor het leger van be lang zijn en met welker eigenaren het ministerie van Oorlog het niet eens wordt, beslag te nemen. Dienstweigeraars dreigt een maximum straf van vijf jaren gevange nis en 10.000 dollar boete. Een motie van den democratischen sena tor Neely, de dienstplichtwet dertig dagen uit te stellen om in dien tijd te trachten 75.000 vrijwilligers voor het leger te ver krijgen, werd door den Senaat met 58 tegen 26 stemmen verworpen. Voorts heeft de Senaat de aanvullende begrooting aangenomen, die voorziet in een bedrag van 5.1 milliard dollar voor den bouw van 200 oorlogsschepen en 14.394 vliegtuigen. Berichten uit Kaapstad wijzen er op, dat de onafhankelijkheidsbeweging in Zuid- Afrika een buitengewonen omvang begint aan te nemen. De voormalige Zuid-Afri- kaansche minister-president generaal Hert zog heeft niets meer of minder voorgesteld, dan terstond vredesonderhandelingen met Duitschland cn Italië aan te knoopen, om dat Engeland den oorlog slechts „uit een gevoel van vertwijfeling", zooais hij het noemt, voortzet. Een juiste beoordeeling van de militaire situatie toont aan, aldus Hertzog, dat de oorlog voor Engeland hopeloos verloren is. Zuid-Afi ika moet zoo spoedig mogelijk de gelederen der oorlog voerenden verlaten. Te land, zoo zeide Hertzog verder, is de meerderheid van Duitschland boven lede ren twijfel verheven en in de lucht heeft Duitschland zich lederen dag de meerdere van Engeland getoond. Op en onder water heeft Duitschland bewezen, dat het voor Groot-Brittannië geen angst behoeft te hebben. Hertzog werd daarop hevig aangevallen door minister-president Smuts, die ver klaarde, dat de Unie haar vrienden niet in den steek zou laten. Smuts verzocht het parlement, het indertijd genomen besluit tot het afbreken der betrekkingen met Duitschland en Italië opnieuw te beves tigen. HOUD UW TAAL ZUIVER De Nederlandsche taal, die in Europa door een betrekkelijk zoo uiterst klein aan tal menschen gesproken wordt, heeft altijd gevaar geloopen, aan het taaleigen vol komen vreemde elementen uit andere talen over te nemen. Daarvoor zijn allerlei oorzaken aan te wijzen. Sommige menschen geuren graag met een vreemd, maar ver- nederlandscht woord of een dergelijke uit drukking, omdat ze denken, dat het ge kleed staat. Maar bij de meesten zal de eigenlijke reden wel de luiheid zijn, die bij de taalvorming in het algemeen zoo'n grooten invloed heeft. Zoo is bijvoorbeeld de zoogenaamde assi milatie of gelijkmaking terug te voeren tot die gemakzucht bij het spreken. Iemand, die het heeft over zijn zaddoek, geeft zich niet de moeite het woord zakdoek op de juiste wijze uit te spreken. Men moet natuurlijk niet trachten, op elke slak een beetje zout te leggen, want ondanks de hevigste inspanning, gaat de taal in haar ontwikkeling toch haar gang. Zoo is uit het woord punkt, van latijn punctum, al lang de k weggevallen en dat is ongetwijfeld eveneens een gevolg van onze gemakzucht, maar niemand zal er aan denken, die k weer in het woord punt te gaan schrijven. Men kan dus ook al te veel aan „taal zuivering" doen. Woorden en uitdrukkin gen, die eenmaal burgerrecht hebben ver kregen, zijn uit de taal met geen stok weer te verdrijven. Maar dat neemt niet weg, dat wij in ee** tijd als den onzen, waarin zooveel Duitsch wordt gesproken, moeten zorgen, onze taal zuiver te houden van Germanismen, die eenvoudig en alleen ontstaan uit luiheid, terwijl wij met een weinig nadenken een goed Nederlandsch woord zouden kunnen vinden. Voor het invoeren in onze taal van Ger manismen is altijd het gevaar grooter ge weest dan dat van zoogenaamde Anglicis men (woorden uit het Engelsch) en Galli cismen (woorden uit het Fransch), omdat liet Duitsch en het Nederlandsch zoo dicht bij elkaar staan en zooveel op elkaar ge lijken, omdat ze beide tot denzelfden tak van den Germaanschen stam behooren. En dat gevaar is des te grooter, nu bijna over al Duitsch wordt gehoord en gesproken. De aanschrijving van den Secretaris- Generaal van het Departement van Onder wijs, Kunsten en Wetenschappen kwam onlangs dan ook te rechter tijd. Wij behoeven natuurlijk niet te vreezen, dat onze taal langzamerhand geheel zal verdwijnen en dat wij allen hier in Neder land Duitsch zullen spreken. Zulke dingen gebeuren niet. Daarvoor is het karakter van beide talen veel te verschillend. Maar wel bestaat de zeer groote moge lijkheid van verarming van onze taal door het gebruik van leelijke nieuwe woorden, waarvoor wij een goed echt Nederlandsch woord bezitten. „Benutten" voor „gebrui ken" is bijvoorbeeld een vernederland GRAAF TELE KI. De Hongaarsdie premier Graaf Teleki heeft zonder twijfel eer be langrijk aandeel gehad in het succes, dat zijn land heeft behaald, nu door de scheidsrechterlijke uitspraak van Weenen zijn land een belangrijke uit breiding heeft ondergaan. Hij heeft steeds gestreefd naar een goede verstandhouding met de as- mogendheden en heeft dawvan thans de vruchten geplukt. Onze foto geeft hem bij een be zoek aan de Italiaansche hoofdstad. sching, die met „aanbelangen" voor „be treffen" kan wedijveren in leelijkheid. Wij willen gaarne het goede voorbeeld geven, door ons, journalisten, allerminst vrij te pleiten. Er moet tegenwoordig veel uit het Duitsch worden vertaald en dat nog dikwijls in een zeer snel tempo en dan glipt er gemakkelijk een woord tus schen door, dat al te vlot en al te letterlijk is vertaald. Wij en de vertalers van boeken hebben ongetwijfeld in dezen een eersten plicht te zien. Maar daarnaast dient iedere Nederlan der, die zoo gaarne zingt, dat zijn moeder taal de schoonste taal is en zeer zeker is het Nederlandsch, mits goed geschreven en gesproken, een mooie en rijke taal die schoonheid en dien rijkdom te be schermen tegen vreemde elementen. Een beetje meer zorgvuldigheid kan zeker geen kwaad En het is een plicht van nationale eer, dat wij de taal, waarin zooveel prach tige kunstwerken zijn geschreven en ge dicht. zuiver houden.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1940 | | pagina 6