R
leveren U het beste voor de laagste prijs. Drukkerij Texelsche Courant.
De Wereld
De Internationale toestand
Het Portret
IN KAART
1
IN DE AFGELOOPEN WEEK
VAN DE WEEK
V.y
Een Duitsche waarncmingsballon wordt
klaar gemaakt voor den start.
(Foto Hoffmann, Zander)
De
.cursie
met deze
'u kennis te
.laats om met de
Déken, die hij op dezen
an gedachte te wisselen
.Güiemen, waarvoor zij zich door
ijzigde omstandigheden thans zien
.atst.
Nederlandsche Middenstandscentrale
opgericht.
De drie Nederlandsche middenstands
bonden de de R.K.M. en de
C.M.B. wisten reeds jaren geleden te
komen tot samenwerking, aanvankelijk in
een commissie van overleg, later in een con
tactcentrale, die geleidelijk voerde tot een
gezamenlijke behandeling van belangrijke
aangelegenheden.
Thans is besloten tot oprichting van de
Nederlandsche Middenstandscentrale, die,
uiteraard onder verantwoordelijkheid aan
alle samenstellende deelen, zelfstandig en
uitsluitend bevoegd zal zijn tot handelend
optreden ten aanzien van de sociaal-poli
tieke en sociaal-economische aangelegen
heden.
De middenslandsbonden zullen hun be
voegdheid tot beslissen en tot handelen in
al deze aangelegenheden volledig overdra
gen aan dit centraal orgaan.
hebben de middenstandsbonden
de behartiging der belangen van
aangesloten vakbonden te cen-
binnen het verband van de
che Middenstandscentrale door
ensmannen der representatieve
op te nemen in een aantal
voor Ambacht, Kleine Nijver-
andig Winkelbedrijf en Gros-
ia deze Kamers zal het vak-
het algemeen vertegenwoordigd
leiding der Nederlandsche Mid-
Centrale.
zomerschoenen meer zonder bon.
bekendmaking van den secre
aal, wnd. hoofd van het departe-
Handel, Nijverheid en Scheep-
ït ingang van 2 October de ver-
-omerschoeisel niet meer toege-
Jer dat hiervoor een bon of ver
wordt ingeleverd. De vrije ver-
dit artikel aan het publiek, welke
mocht plaats vinden, is dus
ooden.
OOT-LONDEN ONTSTOND.
is onderscheiden in: de City, dan
en ten slotte Groot-Londen. De
zichzelf is een gemeente, naast de
28 gemeenten, die te zamen het
complex vormen, dat den verzamel-
Londen draagt. Dit deel van de stad
een bevolking van ruim 4,5 millioen
-'ii. Het is een algemeen bekend feit,
de eigenlijke City niet meer dan 13,000
te inwoners telt; de rest behoort tot de
.ikenwereld, die er alleen des daags haar
Kantoren opent en des avonds weder naar
de omstreken (de z.g. „suburbs") terug
keert.
In tegenstelling tot dit engere begrip van
Londen met zijn 4,5 millioen inwoners staat
Groot-Londen met ongeveer 8,2 millioen
inwoners. Het begrip van dit Groot-Londen
moet zijn ontstaan door de bewering van
een commissaris van politie te Londen, die
voor ongeveer 100 jaar berekende, dat ont
snapte misdadigers uit Scotland Yard 24
kilometer konden afleggen zonder te eten,
te drinken of te slapen. Ingevolge deze uit
spraak werd met een passer een cirkel ge
trokken, met Scotland Yard als middelpunt,
met een straal van 24 kilometer. Dit is de
oorsprong geworden van Groot-Londen
WAT BETEEKENT DAKAR?
Door den loop der gebeurtenissen is
Dakar plotsëling uit zijn betrekkelijke afge
legenheid gerukt. De Fransche haven Dakar
ligt ten Zuiden van Cabo Verde; het is de
belangrijkste haven van Fransch West-
Afrika en tegelijkertijd van de Afrikaan-
sche kust aan den Atlantischen Oceaan
Fransch West-Afrika, waartoe behcoren Se
negal, Mauretania, Soedan, Niger, Fransch
Guinea, de Ivoorkust en Dahomey, telt in
het geheel meer dan 14 millioen inwoners.
De stad Dakar heeft 92,000 inwoners, waar
van 7000 Europeanen. De beteekenis van
de stad in economisch, geographisch en
militair oogpunt is zeer groot. Zijn modern
geoutilleerde haveninrichtingen stempelen
het tot een belangrijk tusschen-station voor
INDOCHINA EN SIAM.
Van de groote koloniale territoriën der
Europeesche mogendheden in het Verre
volkomen zelfstandigen staat in Azië te\
Zuiden van de Himalaja. Nadat Japar in
Februari 1939 het eiland Hainan bezette,
dat slechts 400 km van Hanoi verv -jderd
ligt, kwam Indo-China steeds meer in een
tang te liggen.
Siam (Thailand) is vast besloten zijn
vrijheid te handhaven. Het legt zich op
energieke wijze toe op de economische
weerbaarheid van het land en op de ver-
CH I N" Aanton
JON
Ho/ohO*
ZUID C HINEESCHE
ZEE
Panyko.
i)kctnt
ÓPS)CHA 2
Oosten ligt Fransch Indo-China het dichtst
bij Japan. Van Britsch-Burma is Indo-
China gescheiden door Siam, den eenigen
sterking van de weermacht te land en te
water. Ongeveer 30 der staatsinkomsten
worden besteed aan de bewapening.
het scheepvaartverkeer, aan den eenen kant
naar Kaap de Goede Hoop, aan den anderen
kant naar Zuid-Amerika. Meer dan 6000
schepen loopen jaarlijks in en uit. Van de
artikelen, welke worden uitgevoerd, speelt
de aardnoot (pinda of olienoot) de voor
naamste rol. Van dit voor de olie- en vet-
productie zeer belangrijke artikel worden
per jaar voor 400 millioen francs uitge
voerd. Bovendien gaan er groote hoeveel
heden vee van Dakar naar Europa; ook
worden er groote aantallen huiden uitge
voerd.
HOE GIBRALTAR VERSTERKT IS.
De Rots van Gibraltar eindigt in het
Zuiden in een tongvormig plateau op het
steil afvallende uiteinde, de „Punta de
Europa", verheft zich een vuurtoren. On
middellijk achter dezen vuurtoren begin
nen reeds de vestingwerken De steil om
hoog stijgende Oostkust is door de natuur
voldoende beveiligd tegen eiken aanval;
daarom liggen de moderne fortificaties
langs de Westkust en eindigen eerst in het
Noorden met de „galerijen". Dit zijn batte
rijen, die zoo diep in de rots zijn uitge
houwen, dat zij, naar opvatting der Britten,
onneembaar zijn. Wanneer men de Rots
van Gibraltar van het Zuiden naar het
Noorden meet, liggen 600 meter achter den
vuurtoren de enorm versterkte „Wind-
mill"-heuvels. Duizend meter verder ver
heft zich Highest Point, d.w.z. het hoogste
punt van de rotsmassa. Nog drie honderd
meter verder voert een tunnel van de
Westelijke oorlogshaven door de rots naar
een bunker aan de Oostkust. Nog 500 meter
verder is op een hoogte van 395 meter het
seinstation van Gibraltar aangelegd; en in
de onmiddellijke nabijheid daarvan liggen
de z.g. „watercatchments" of waterreser
voirs. Deze. bestaan uit acht diepe reser
voirs, die ongeveer 40,000 ton regenwater
kunnen betratten.
DE HAVEN VAN HAIFA.
De aanvallen, die de Italianen hebben
gewaagd op de petroleumtanks, havenwer
ken en spoorwegemplacementen van Haifa,
zijn voor een deel met succes bekroond. Ai
deze inrichtingen bevinden zich langs de
kust van de Haifa-Akko-baai en strekken
zich uit over een lengte van ongeveer 10
kilometer langs de kust. De petroleum, die
van Irak hierheen vloeit, wordt op de ter
reinen van de Anglo-Iranian Oil Cy. over
gepompt in ongeveer 50 groote petroleum
tanks. Hiervandaan leidt een buis onder
water naar de schepen, die in de baai voor
anker liggen. In de onmiddellijke nabij
heid ligt de spoorwegreparatieplaats, de
eenige in haar soort in het geheele land.
Ten Zuiden van deze werkplaats ligt de
kleine duikbootenhaven, die zich onmid
dellijk aansluit aan de hoofdhaven. Deze is
de grootste in het Oostelijk bekken van de
Middellandsche Zee, na Alexandria. Een
heden van de Engelsche vloot, die in deze
laatste geen plaats kunnen vinden, kunnen
in de Haifabaai voor anker gaan. Ook het
station van Haifa ligt in de havenwijk. In
dien de Italianen er in konden slagen, dit
station te vernielen, zou geheel Palestina
den terugslag hiervan ondervinden.
1 Het begint bedenkelijk te rommelen in
het Verre Oosten. Engeland heeft besloten,
den Birmaweg op 17 October a.s. weder
open te stellen hoofdzakelijk voor het
vervoer van oorlogsmaterieel naar China.
En aangezien Engeland en Rusland in dit
opzicht één lijn trekken, heeft het ook
Rusland hiervan in kennis gesteld. De be
doeling is duidelijk: het wil, langs dezen
weg, een betere verhouding scheppen met
Rusland.
Men vergete niet, dat Rusland zich in
zeer sterke mate interesseert voor China.
In deze inlichting aan Moskou ziet men
daarom niet slechts een soort beleefdheid,
maar ok een aanwijzing, dat Engeland er
ijaar streeft de betrekkingen tusschen de
beide staten te verbeteren. De reden daar
toe en van de gelijktijdige pogingen der
Vereenigde Staten om met Moskou in con
tact te komen, ziet men in het opdringen
van de Japanners in Indochina en in de
onderteekening van het Driemogendheden-
pact te Berlijn.
- De Japansche pers wijst er op, dat de
heropening van den Birma-weg voor Japan
thans geen beïnvloeding der militaire ope
raties zal meebrengen. Na de landing van
Japansche vliegtuigen in Hanoi op 5 Oct.
volgens het Japansch-Indochineesche ver
drag heeft de Japansche luchtmacht de vol
ledige luchtheerschappij over de provincies
Joennan en Tsetswan. De verwoesting van
den weg door een bombardement is thans
gemakkelijk te ondernemen en het is niet
aan te nemen, dat Tsjang Kai Sjek over
den Birma-weg nog veel materiaal zal ver
krijgen.
De Japansche minister van Buitenland-
sche Zaken, Matsoeoka, heeft in een bui-
tenlandsche politieke verklaring voor de
gouverneurs der provincies uiteengezet, dat
bepaalde staten tot dusver steeds weer ge
poogd hebben de politiek van Japan en
zijn noodzakelijke taak binnen Groot-Oost-
Azië te onderdrukken. Dit heeft ten slotte
tot het sluiten van het Driemogendheden-
pact geleid. Japan is niet voornemens ge
bieden te annexeeren of Aziatische volke
ren te onderdrukken. Integendeel, Japan
wil met deze volkeren op den grondslag
van gemeenschappelijke welvaart samen
werken. De botsing in China, zoo ver
volgde Matsoeoka, toont twee verschillende
opvattingen Japan heeft de stabiliseering
van Oost-Azië op het oog door vreedzame
samenwerking, terwijl Tsjang Kai Sjek de
stabiliseering tracht te bereiken door front
tegen Japan te maken. Wat de betrekkin
gen tusschen Japan en de Sovjet-Unie be
treft, meende de minister, dat het, gezien
den tegenwoordigen toestand der wereld,
verkeerd zou zijn, indien beide mogend
heden in het Verre Oosten met elkander
conflict geraakten. Eventueele misver
standen dienen terstond te worden wegge
nomen en hangende vraagstukken dienen
te worden opgelost. Het parool moet luiden:
voor een groot doel samenwerken. Voor
sommige landen zou het de grootste vreug
de zijn, wanneer Rusland en Japan met
elkander in conflict geraakten. Daarom is
in het Driemogendheden-pact ook de Sov
jet-Russische kwestie duidelijk vastgesteld.
Zoolang de oorlog in China duurt, is het
niet te vermijden, dat de rechten en be
langen van vreemde mogendheden geraakt
worden, vooral wanneer deze belangen lig
gen in het gebied van de Japansche opera
ties.
Wanneer derhalve vreemde mogend
Churchill bü een bezoek aan Australische hulptroepen.
(Foto Zander)
heden hun rechten en belangen wenschten
te beschermen, behoorden zij mede te wer
ken tot een spoedige bij legging van het
conflict.
Wat den weg door Birma betreftde
Japansche regeering, zoo ging Matsoeoka
voort, wacht thans met de grootste be
langstelling af, of Engeland dezen inderdaad
zal heropenen. Japan heeft niet het voor
nemen om twist te zoeken met een of ander
land, maar moet met beslistheid iedere
poging van de hand wijzen om den vrede
in Oost-Azië door verderen steun aan
Tsjang Kai Sjek te verstoren en daarmede
den oorlog langer te doen duren.
Voorts sprak Matsoeoka den wensch uit,
dat Nederlandsch-lndië, Fransch-Indo-
China en Thailand gemeenschappelijk met
Jpan aan den opbouw zouden medewerken.
De Amerikaansche minister van Marine,
Knox, heeft de marinereserve, die onge
veer 28,000 man lelt, opgeroepen voor den
iictieven dienst bij de vloot. Deze maatregel
loopt evenwijdig met het oproepen der
staatsmilitie, waartoe men onlangs is over
gegaan, met dit verschil, dat de milittie
slechts voor een jaar werd opgeroepen,
terwijl de marinereservë voor onbepaalden
tijd in dienst gekomen is.
De bemanning van de Amerikaansche
vloot heeft thans een sterkte van 239,000
koppen, de grootste sedert den wereld
oorlog.
Naar officieel wordt medegedeeld, zullen
de data voor de oproeping der ongeveer
28,000 reservisten der Amerikaansche vloot
binnen enkele dagen worden bekendge
maakt. De commandanten der vijftien
vlootdistricten hebben Zaterdag reeds be
velen ontvangen.
Het jongste onderzoek naar de vooruit
zichten voor de verkiezingen voor het pre
sidentschap, dat door het bekende Gallup-
instituut werd ingesteld, toont aan, dat de
kansen voor Roosevelt verder zijn geste
gen, terwijl die van Willkie daardoor iets
gedaald zijn. Het onderzoek loopt over de
periode van 20 September tot 2 October.
Volgens dit onderzoek zouden op Roosevelt
56 percent der stemmen worden uitge
bracht. Hij zou de meerderheid hebben in
42 staten en de stemmen van 99 kiesman
nen. Er wordt echter op gewezen, dat de
positie, die Roosevelt zich in verschillende
belangrijke staten verworven heeft, nog
niet op een zeer vaste basis berust, zoodat
een meeningsverschil het tegenwoordige
beeld in zeer korten tijd zou kunnen wij
zigen.
EGYPTE'S EENIGE OORLOGSHAVEN
IN EGYPTE.
Het voornaamste doel van Italië bij het
offensief tegen Egypte is en blijft Alexan-
drië, dat met zijn geweldige kaden een der
grootste havens van de wereld vonnt
Reeds in vredestijd had het tot taak, naast
Gibiltar ligplaats te verschaffen aan de
zes slagschepen, drie vliegtuigmoedcrsche
pen, zeven kruisers, 41 torpedojagers en
35 andere eenheden van de Engelsche vloot,
te zamen metend 00.000 ton. Na de intrede
in den oorlog van Italië is het aantal der
in Alexandrië gestationneerde Engelsche
vlooteenheden nog toegenomen door Aus
tralische oorlogsbodems, de Nieuw-Zee-
landsche divisie, het Zuid-Afrikaansche
kruiser-eskader en de vloot uit het Verre
Oosten. Alexandrië dient tot bescherming
van het Suezkanaal. Het is de eenig tot
oorlogshaven uitgebouwde haven van
Egypte.
LANGE AVONDEN.
Het is een goede en oude eigenschap van
den Nederlander, dat hij graag onder alle
omstandigheden de zonzijde van de^dingen
opzoekt en „er het beste van maakt".
Nu willen wij geenszins ontkennen, dat
deze eigenschap in onzen tijd wel eens
zwaar op de proef gesteld wordt en dat het
met gemakkelijk valt, optimist te zijn,
wanneer men schier dagelijks door niets
dan misère en akeligheid, zorg en kommer
omringd is. Wij hebben onze ouders en
grootouders in onze jeugd wel eens uitge
lachen, die spraken van den „goeden ouden
tijd"', maar wij krijgen zelf meermalen
lust, terug te verlangen naar de tijden,
toen ons leven nog op rolletjes liep en wfj
met wisten van distributie, verduistering
en wat diesmeer zij, om van grootere narig
heden nog maar te zwijgen. I
Maar intusschen zitten we met. deze din
gen en we kunnen er niets aan veranderen,
anders was de zaak al heel gauw in orde,
dat verzeker ik u. En dus is het eenige wat
we kunnen doen, te kiezen tusschen twee
mogelijkheden loopen klagen en zuchten,
iets wat nergens goed voor is, of ons zoo
goed mogelijk schikken in de omstandig
heden, en er het beste van maken.
Zoo zijn er nu in de eerstvolgende maan
den de lange winteravonden. Wat zullen
we ermee beginnen
Zeker, sommigen onzer zitten des avonds
niet leeg. Ze studeeren of hebben ander
werk. Maar een groot deel van het mensch-
dom wsrkt overdag en pleegt des avonds
uit te rusten, zich te verpoozen of te ont
spannen. En nu zijn er voor dit laatste
tegenwoordig heel wat minder gelegen
heden dan eertijds, althans buitenshuis.
Wij mogen zeker onze restaurants, cafè's,
schouwburgen en dergelijke niet vergeten.
Wie die bezoekt, helpt menschen aan werk.
Maar dit alles neemt niet weg, dat meer
menschen dan vroeger, hun vertier bin
nenshuis zullen moeten zoeken. Wat zullen
wij daar met onzen tijd doen
Och, het is op zichzelf niet ongezond, dat
wij wat vroeger naar bed gaan dan anders.
De tijd komt wel weer, dat wij het wat
later kunnen maken en het kan geen
kwaad, ons aan de huiselijkheid te wennen,
die vroeger vaak zoek was.
Maar in de eerste plaats zal deze winter
er een zijn, die als het ware geknipt is, om
ons te ontwikkelen. Welk een voordeel zou
het zijn, indien wfj er eens een taal by
leerden, of ons handschrift verbeterden.
Wie kan niet profijt hebben van de kennis
van boekhouden. En zoo zijn er tal van
vakken, die men thuis, dank zij de vele
schriftelijke cursussen, kan leeren, om
later, als de vrede en daarmee de normale
toestanden zijn teruggekeerd, beter voor
zijn dagelijksch werk geschikt te zijn en
er meer in te bereiken.
En dan is er ook nog het lezen. De boek
handel is een campagne begonnen onder
de leus Koopt iedere maand een boek
Dat is een uitstekende gedachte. Er worden
en werden ook vroeger veel te weinig boe
ken gekocht. Er werd wel gelezen, maar
meestal uit een leesbibliotheek. En nu moet
men ons ook al weer niet verdenken van te
weinig waardeering voor deze nuttige in
stellingen, wanneer we zeggen koopen van
boeken is beter.
Wie bijvoorbeeld eens per week naar een
bioscoop ging, mag niet zeggen, dat hij geen
geld heeft voor het koopen van boeken. Die
wekelijksche uitgang met wat daar dij
kwam van een trammetje, een kopje koffie
in de pauze enzoovoorts, gewoonlijk voor
SIR NEVILLE CHAMBERLAIN.
De man, die eenige jaren geleden
een van de meest bekende Euro
peesche figuren was en die leiding
gaf aan de Engelsche politiek, is
dezer dagen als minister afgetreden.
Geboren in 1869, werd hij oor
spronkelijk opgeleid voor het zaken
leven, maar omstreeks 30 jaar oud,
begon hij zijn loopbaan in de poli
tiek. Zijn carrière is te rijk aan feiten
om haar hier uitvoerig te memoree-
ren. In 1931 bereikte hij een der
hoogste sporten van de politieke lad
der door zijn benoeming tot minister
van Financiën.
Hij heeft nimmer naar populariteit
gestreefd, maar was het type van den
taaien, logisch-redeneerenden Engel-
schen aristocraat, conservatief en
met een open oog voor de realiteit.
Zijn rol in de Engelsche politiek is
nu vermoedelijk wel voor goed uit-
gespeeld.
twee menschen, kostte over het algemeen
meer dan een goed boek per maand. E'A
welk een genot het is, zich op deze mam.er
langzamerhand een eigen bibliotheekje te
verzamelen, voor ieder, die er eenmaal mee
begon.
Wie een boek koopt van een Jweder-
landsch schrijver steunt ermee: den auteur,
den uitgever, de drukkers, den pajjierleve-
rancier, den inktfabrikant, den boekhande
laar en allen, die daarmee annex zijn. Een
leger van menschen leeft m ons land van
het boek. En het goede boek gf.eft ons veel
meer aan kennis, aan kunstgenot, aan in
zicht en aan levenswijsheid, dan het kost.
En daarom gebruikt de goede Nederlan
der dezen winter zijn avor.dcn ook om te
lezen
