li
-mum mi win voor de jeugd.
De Avonturen van
Robinson Crusoë.
EEN PRAATJE OVER (Foto P.I.B.)
ZWEEFVLIEGEN.
Jullie weten allemaal wel, dat men
onder zweefvliegen het vliegen zonder
motor verstaat. Misschien denken jullie
wel, dat het een sport is, welke pas in
de laatste jaren is beoefend. Maar dan
hebben jullie het mis. Reeds 80 jaar ge
leden was er een Fransman Mouil-
lard heette hij die het zweefvliegen
beoefende. Wel 20 jaar hield hij er zich
mee bezig, maar het ging er nog gebrek
kig aan toe. De eerste toestellen waren zo
dat je er aan hangen moest, maar na
1922 zijn zulke toestellen niet meer ge
bouwd.. De man, die als de eigenlijke pio
nier op het gebied van de zweefvliegerij
kan worden beschouwd, was de Duit
ser Lilienthal. In 1861 nam hij met
zijn broer de eerste proeven en wel met
behulp van aan de schouders bevestigde
vleugels Maar daar kwam geen spaan
van terecht. Toen ging hij wat meer
aandacht schenken aan het vliegen der
vogels. Daarbij ontdekte hij, dat het
nuttig moest zijn, wanneer hij zijn vleu
gels een gebogen vorm gaf. Bij het zwe
ven van de vogels bespeurde hij, dat ze
van zg. stijgwinden gebruik maken. Hij
bouwde een nieuw vliegtuig en.... na
dat hij er in geslaagd was er flinke
sprongen mee te maken, voerde hij in
1893 in de buurt van Rathenau zijn eer
ste glijvlucht uit. Hij legde op een hoog
te van 30 meter een afstand van onge
veer 200 meter af. Dat was voor die
tijd al een hele kunst. Hij bracht later
nog verschillende verbeteringen aan en
kwam zo ver, dat hij zijn toestel op zijn
vlucht kon besturen, zodat hij bij gun
stige wind bochten kon beschrijven en
naar zijn punt van uitgang kon terug-
keeren.
Toen hij van zijn ééndekker een twee
dekker had gemaakt, kon hij nog gro
ter successen boeken. Zelfs dacht hij er
over zijn vliegtuig van een motor te
voorzien, maar tot uitvoering van dit
plan kwam het niet, doordat hij een
ongeluk kreeg en om het leven kwam.
Hoe dat gebeurde? Toen hij 9 Augus
tus 1896 met zijn toestel in de lucht was,
stortte het van 15 meter hoogte plotse
ling tegen de grond Lilienthal werd zo
ernstig gewond, dat hij kort daarna is
HET OUDE BEDDELAKEN.
Een oude vader was gedwongen bij
zijn zoon in te wonen, daar hij anders
van gebrek gestorven zou zijn. Maar hij
werd zó> slecht behandeld, dat hij da
gelijks zuchtte: „Was ik maar in het
armhuis!" Daar zou hij tenminste de al
lernoodzakelijkste verpleging genieten
en niet herhaaldelijk het verwijt ho
ren, dat hij maar een lastpost was, die
voor niets meer deugde
De zoon vond die wens zo kwaad niet
en wist zich eindelijk van de oude man
te ontslaan, door hem in het armhuis te
plaatsen.
Daar was echter ook niet alles even
mooi. Wel was het de grijsaard een op
luchting. niet langer bij elk hapje eten
te merken, dat het hem niet gegund
werd. Maar zo graag zou hij een paar
beddelakens hebben, om tenminste elke
week een schoon over zijn stromatras te
kunnen spreiden. Hij vroeg dus aan zijn
zoon, hem nog deze weldaad te willen
bewijzen.
Grommend zocht deze de oudste en
mc-est versleten lakens bij elkaar en gaf
ze aan zijn tienjarig zoontje, om ze naar
het armhuis te brengen. Tot zijn ver
wondering bemerkte hij, dat de knaap
er één stilletjes in een hoekje achter de
deur verstopte en slechts het andere
wegbracht.
„Waarom heb je dat gedaan," vroeg
hij zijn kind, toen het terugkwam.
„Wel", zei de jongen hardvochtig,
dan heb ik later ook zo'n oud laken, om
u in het armhuis te brengen, als u net
zo'n oude brompot bent geworden als
grootvader".
Het was de vader, of hij een steek in
hel hart kreeg.
En van die dag af nam hij zich voor,
de oude man weer bij zich in huis te
nemen en hem zijn laatste levensdagen
als een liefhebbend kind te verzorgen.
Naar J. P. HEBEL.
Kleurig is een brug gespannen,
Nimmer door dier noch mens betreen.
Waar eerst slechts ijle luchten waren,
Zweeft onder die brug 'n vliegtuig heen.
(3ooqua9a^i)
overleden. Aan hem is de luchtvaart
veel verschuldigd. Wel 2000 korte en
lange vluchten heeft hij gemaakt. Door
dat hij zijn ervaringen te boek stelde,
heeft hij de mannen, die zijn proeven
voortzetten, zeer belangrijke inlichtin
gen kunnen verstrekken.
Hoe komt nu zo'n zweefvliegtuig de
lucht in en hoe komt het, dat het zo'n
hele tijd kan rondzweven zonder dat het
valt? Daar is niet in een paar woorden
antwoord op te geven, maar ik kan er
toch wel wat van vertellen.
Jullie weten, hoe je een vlieger op
laat. Welnu, zo kan je bij voldoende
wind ook een zweefvliegtuig laten op
stijgen. Maar daar heb je dan heel wat
mannetjes voor nodig. Ze gebruiken er
cok wel een auto voor, welke dan met
het zweeftoestel achter zich aan een
flinke vaart neemt. Daar heb je een
groot en een goed berijdbaar terrein
voor nodig. Ook wordt wel de zg kata
pult-start toegepast. Dan zit het toestel
met een z.g open haak vast aan een
gummikabel. Deze kabel wordt meer en
meer aangetrokken, terwijl het toestel
aan de staart wordt vastgehouden Staat
de kabel onder voldoende spanning, dan
wordt de staart losgelaten, en glijdt het
toestel de lucht in. Moet het een verre
tocht maken of wil je hoog komen, dan
moet er als regel een vliegtuig met mo
tor aan te pas komen.
Waait een wind tegen een berg- of
heuvelhelling op, dan krijgt die wind
een opwaartse richting. Hiervan nu
maak je bij het zweefvliegen gebruik
(men spreekt in zo'n geval van hellings-
stijgwind). Aan de andere kant van de
berg of heuvel heb je dan valwinden,
maar jullie begrijpen wel, dat 'n zweef
vlieger daar niets van moet hebben.
Wanneer lucht wordt verwarmd,
stijgt deze door de aandrang van niet
(of minder) verwarmde lucht omhoog.
(Koude lucht is zwaarder dan warme).
Met een vreemd woord noemt men de
hierdoor ontstane wind 'n „thermische"
stijgwind, d.w.z. een stijgwind, welke
door de warmte wordt veroorzaakt.
Zand-, heide- en korenvelden nemen de
zonnewarmte eerder aan dan watervlak
ten, bossen en weiden. Boven welke ge
bieden je dus de meeste kans hebt op
een mooie dag „thermische" stijgwinden
WAT IS HET HEET! (Foto P.I.B.)
Heerlijk weer om te zwemmen of
om het aan de Schans te gaan leren.
EEN MUIZEN-AVONTUUR.
,.Ei, ei!" zoo sprak een kleine muis,
„Dat is nu eens een aardig huis!
Niet vochtig en met tochtig,
Maar wel wat glad en bochtig.
Is dat voor mij daar neergezet?"
En muis verdween in een trompet!
Daar lag ze dra in diepe rust.
Van alles, wat een muis graag lust,
Was ze in haar droom omgeven.
Dat was een heerlijk leven!
Een overvloed van kaas en worst,
En melk voor 't lessen van de dorst.
Maar wat is dat? De kleine muis,
Ze voelt beweging in haar huis.
Hè, wat een toeteren en blazen!
Hè, wat een rommelen en razen!
Puuf! tetteret!daar vliegt de muis
Met alle macht.. puuf!.... uit haar
huis!
„Wel", zei ze, ,,'t huisje was niet vochtig
Wat glad wel, en wat heel erg bochtig,
Maar bovenal, verbazend tochtig!"
N VAN KOL.
(Uit: Nug wat voor de kleintjes).
te ontdekken, kunnen jullie zelf wel na
gaan. Hoe warmer het aardoppervlak,
hoe groter het verschil in temperatuur
tussen de lucht vlak bij de aarde en die
daarboven, hoe krachtiger de stijgwind
boven dat gebied. Je kunt wel een stijg-
snelheid van 4 meter per seconde heb
ben, ja, wanneer onweer dreigt zelfs wel
van 15 meter. Maar dan moet je maar
liever niet in de lucht zijn.
Een enkel woord nog bij deze teke
ning:
Bovenaan zie je, hoe de wind tegen
een berghelling opstijgt (a).
Bij b heb je een gebied van windstilte.
Op de onderste tekening is voorge
steld, hoe boven een graanveld (A) on
der invloed van de zon een thermische
stijgwind ontstaat (b). Met a zijn de
spiralen aangeduid, welke het stijgende
vliegtuig beschrijft. Vorige week hadden
we het over stapelwolken (cumulus).
Onder dergelijke wolken heb je vaak
van die thermische stijgwinden, waar
van zweefvliegers gebruik kunnen ma
ken. B op de tekening stelt een bos voor.
Daarboven ontwikkelen zich niet van
die stijgwinden, omdat een bos door de
zon niet zo wordt verwarmd als b.v. een
graanveld. Daarboven moet je dus niet
gaan vliegen.
Tot slot nog enkele getallen:
HET DUURRECORD zweefvliegen
staat op 51 uur.
DE GROOTSTE HOOGTE, welke met
een zweefvliegtuig werd bereikt, be
draagt 9200 meter.
DE GROOTSTE AFSTAND, met een
zweefvliegtuig afgelegd, zonder tussen
landing, bedraagt 951 km.
110. Robinson zette zich op een omge
vallen boom en overdacht de toestand.
Het meest treurde hij om zijn trouwe
metgezellen Deze zouden waarschijnlijk
wel verdronken zijn, meende hij.
111. Daar hoorde hij plotseling hoef
getrappel achter zich. En wat zag hij?
Zijn kleine kudde kwam op hem afge
stormd, zeer verheugd hun meester weer
te vinden.
112. De vreugde kwam van twee kan
ten, want ook Robinson was zeer ont
roerd en hij kon zich niet indenken in
zijn gehele leyen ooit een verheugender
ogenblik te hebben meegemaakt.
-llllllllllll GEMEENTE TEXEL.
INLEVERING VAN METALEN
De Burgemeester der Gemeente Texel
vestigt er de aandacht van de bevolking
op, dat ingevolge de verordening no. 108,
1941 van den Rijkscommissaris voor het
bezette Nederlandsche gebied alle zich
in dit gebied bevindende voorwerpen,
welke geheel of voor een overwegend
deel uit koper, nikkel, tin, lood of le
geeringen daarvan bestaan, moeten wor
den ingeleverd. Data en plaats van in
levering zullen nader worden bekend
gemaakt.
Voor de bevolking gelden met betrek
king tot de inlevering de volgende
RICHTLIJNEN:
le De mctaalgroepen, welke onder de
verplichting tot inlevering vallen:
Deze zijn koper of roodkoper, messing
of geel kojjer, nikkel, tin en lood, legee-
ringen van bovenstaande metalen, zoo
als brons, nieuw zilver, alpacca, Ber-
lijnsch zilver, tinlegeering, compositie
metaal e.d. Zoowel oud metaal of afval
hiervan als de voorwerpen, welke ge
heel of voor het grootste deel uit deze
metalen gemaakt zijn, komen in aanmer
king. Nadrukkelijk wordt er op gewezen
dat artikelen, welke uit edele metalen
zijn vervaardigd, zooals goud, zilver, pla
tina, of uit aluminium of legeering uit
aluminium, zink, ijzer en staal, niet on
der de verplichting tot inlevering vallen.
2c Voorwerpen, welke niet behoeven
te worden ingeleverd.
Dit zijn die voorwerpen, welke zich ge
regeld in gebruik bevinden en welker
dadelijke vervanging onvoorwaardelijk
noodzakelijk is. Zoo behoeven b.v. niet te
worden ingeleverd: hanglampen in gere
geld bewoonde ruimten, handgrepen,
deurknoppen, traploopers. Roerende
voorwerpen, die zonder deskundige hulp,
r.iet gemakkelijk kunnen worden afge
scheiden, behoeven niet te worden inge
leverd.
3c De inlevering
De metalen voorwerpen worden niet
afgehaald, doch moeten bij de, vanwege
de burgemeester der gemeente van inwo
ning aan te wijzen inleveringslokalen
worden afgeleverd. Indien het gewicht
der in te leveren voorwerpen meer dan
10 kg bedraagt, zal de gemeente voor af
halen zorg dragen, indien de betrokke
ne daartoe een gemotiveerd verzoek in
dient. Bedraagt hgt gewicht meer dan 20
kg., dan moeten de door particuliere per
sonen in te leveren voorwerpen van ge
meentewege worden afgehaald. Plaats en
tijd der inlevering zullen door den Bur
gemeester nauwkeurig bekend gemaakt
worden.
Uitzonderingen.
Voorwerpen van bijzondere kunst
waarde of van kunstnijverheid en weten
schappelijke instrumenten behoeven niet
te worden ingeleverd, doch moeten op
een daarvooi bestemde lijst aan de Bur
gemeesters gemeld worden. Nader aan
te wijzen experts zullen ten huize van
degenen, die deze artikelen bij de Bur
gemeester schriftelijk hebben .gemeld
nagaan, in hoeverre de voorwerpen,
welke de betrokkenen wenschen te be
houden, al of niet aan de inleverings
plicht onderworpen zijn. Antiquiteiten
van bijzondere waarde worden in het al
gemeen uitgezonderd, indien vaststaat,
dat zij voor hel jaar I860 zijn vervaar
digd, mits de betrokken voorwerpen
kunst- of kunstnijverheids-waarde bezit
ten. Kunstvoorwerpen, welke na 1860
zijn vervaardigd, moeten eveneens dooi
de bovenbedoelde deskundigen worden
onderzocht. Slechts indien vaststaat, dat
zij kunstwaarde hebben, behoeven zij
niet te worden ingeleverd.
Gebruiksvoorwerpen behoeven slechts
dan niet te worden ingeleverd, wanneer
zij zich in voortdurend gebruik bevin
den en niet door voorwerpen kunnen
worden vervangen, welke uit andere ma
terialen vervaardigd zijn dan in de ver
ordening genoemd
Sommige gebruiksvoorwerpen kunnen
vervangen worden door uit glas, hout,
aardewerk of porcelein vervaardigde
voorwerpen, daarentegen kan men b.v.
lepels en vorken en dergelijke niet ter
stond vervangen Deze zijn dan ook van
de verplichting tot inlevering uitgezon
derd. Als verdere richtlijn diene, dat
vogelkooien, indien deze door vogels be
woond worden en niet onmiddellijk door
kooien van niet-inleveringsplichtig ma
teriaal vervangen kunnen worden, zul
len behouden kunnen worden; vogel
kooien, welke niet in gebruik zijn en
welke van inleveringsplichtig materi
aal vervaardigd zijn, zullen echter moe
ten worden ingeleverd. Nadrukkelijk
wordt de aandacht gevestigd op in kel
ders of op zolders bewaarde oude of
te ontberen voorwerpen of afvallen wel
ke onder de verplichting tot inlevering
vallen Niet behoeven te worden inge
leverd muziekinstrumenten, voor zoover
zij voortdurend in gebruik zijn.
Richtlijnen voor de inlevering van me
talen door het bedrijfsleven, voor zoo
ver deze bij de Burgemeesters moeten
worden ingeleverd.
Halffabrikaten, waarvan de voor-
ïaadsaangifte bij het Rijksbureau voor
Non-Feno-Metalen verplicht gesteld is,
zoomede aan deze verplichting onder
worpen voor-, ruw- en oud materiaal
behoeven niet bij de Burgemeester te
worden ingeleverd.
Richtlijnen hiervoor ontvangt het be
drijfsleven rechtstreeks vanwege het
Rijksbureau voon Non-Ferro Metalen,
Afdeeling Centrale Magazijnen.
le. De ruimten, waaruit ingeleverd
moet worden.
Onder de werkingsfeer der Verorde
ning vallen alle bedrijven van handel en
nijverheid, alsmede alle officieele en
semi-officieele instellingen. Ingeleverd
moet worden uit alle gebouwen en loka
liteiten, die voor de productie, verwer
king, bewerking en opslag dienen op
ieder gebied, uit de daarbij behoorende
bijgebouwen en onbebouwde gronden,
zoomede uit de kantoren, bureau's en al
le verdere ruimten, welke deze bedrij
ven in gebruik hebben. Ingeleverd moe
ten worden voorwerpen uit koper, mes
sing, nikkel, tin en lood en uit de le
geeringen dezer metalen, zooals nieuw
zilver, alpacca, Berlijnsch zilver, tinle-
geeringen, compositiemetaal e.d. Niet
behoeven te worden ingeleverd voor
werpen uit edele metalen, zooals goud,
zilver, platina, aluminium en haar le
geeringen, zink of ijzer.
2e. De aard der in te leveren voorwer
pen.
De verplichting tot inlevering omvat
alle voorwerpen, waarvan de afgifte of
de vervanging de veiligheid en techni
sche productiecapaciteit van het appa
raat met beinvloedt. Bedoeld worden al
le artikelen, welke als hulpmiddel in de
bureau's en in de fabrieken dienen, zoo
als aschbakken, siervoorwerpen, beeld
jes, kannen, ketels, plateaux, presenteer
bladen enz.
Ingeleverd moeten voort worden alle
gereede producten, welke geheel of
voor het grootste deel uit de bovenom
schreven metalen bestaan, benevens
eventueel in voorraad zijnde half afge
werkte producten van dien aard, ook als
zij zich met het doel tot wederverkoop
bevinden bij ondernemingen van het
bedrijfsleven, zooals fabiikanten gros
siers, depositeurs, warenhuizen en
winkels. De bedrijven moeten de
ze artikelen, wanneer het gewicht aan
metaal minder is dan 10Ü0 kg., bij de
burgemeesters inleveren; indien het ge
wicht meer dan lüüü kg, is, moet de
verzending plaats vinden naar een dooi
de burgemeester nader aan te geven
Centraal Magazijn, dat per provincie
vanwege het Rijksbureau voor Non-Fer-
rc Metalen, Afd. Centrale Magazijnen in
gericht zal worden.
Bij den Burgemeester moet worden in
gediend een staat, waarop nauwkeurig
vermeld is het totaal gewicht per boven
omschreven metaalgroep, benevens de
waarde volgens de inkoopfacturen voor
den handel en volgens verkoopwaarde
aan den groothandel door den fabrikant.
Van de verplichting tot inlevering zijn
uitgezonderd antiquiteiten en voorwer
pen van kunstwaarde, waarvoor dezelf
de richtlijnen gelden als voor de burger
bevolking.
Texel, 3 Juli 1941.
De Burgemeester van Texel,
KAMP.
INLEVERING
aardappelbonnen der nieuwe kaarten
door beroepstelers.
De Burgemeester van Texel maakt be
kend, dat Maandag 14 Juli 1941 te Den
Burg in de Oude RK. School aan de Mo
lenstraat gelegenheid zal worden gege
ven voor beroepstelers, die hiertoe opge
roepen zijn, de aardappelbonnen van de
nieuwe bonkaarten in te leveren en wel
van:
9-10 uur voor de letters A t.m. E
10-ll uur voor de letters F t.m. K
11-12 uur voor de letters L t.m. T
12- 1 uur voor de letters U t.m. Z
Medegebracht dienen te worden alle
nieuwe bonkaarten der gezinsleden en
inwonend personeel, alsmede de stam
kaart van het gezinshoofd. Het is niet
noodzakelijk, dat men persoonlijk komt,
ook een ander volwassen persoon kan
deze aardappelenbonnen inleveren.
Texel, 10 Juli 1941.
De Burgemeester van Texel,
KAMP
DISTRIBUTIE
Inlevering bonnen winkeliers.
Winkeliers dienen op de voor hen be
stemde dagen in te leveren de volgende
bonnen en wel voor 12 uur 's middags.
Tarwebloem: alle bonnen 9 van de
bloemkaart en hoogstens 79 bonnen 8
van deze kaart.
Rijst: alle bonnen 43 en hoogstens 9
van bon 32.
Gebak: alle bonnen 25 van de brood
kaart en de nieuw geldig te verklaren
bon Alle bonnen 9 van de bloemkaart.
Boter- en vetkaart; de bonnen 22 en
23 Bonnen 22 en 23 van de boterkaart
voor een toewijzing boter en bonnen 22
en 23 van de vetkaart voor een toewij
zing boter met reductie.
Kaas: alle bonnen 68 en 78 en de bon
nen 69 en 79 en de nieuw geldig te ver
klaren bonnen.
Eieren: Bon 25 en nieuw geldig te ver
klaren bon.
Vleesch: Bonnen 21 en de niepw gel
dig te verklaren bon en hoogstens 199
bonnen 20
Vleescliwarcn: alle bonnen 21 en de
nieuw geldig te verklaren bon.
Melk: alle bonnen 24 en de nieuw gel
dig te verklaren bon
Aardappelen: alle bonnen 8 en bon 25
van de nieuwe kaart.
Bakkers: alle bonnen 25 en de nieuw
geldig te verklaren bon van de brood
kaart. Alle bonnen 9 van de bloemkaart.
