Texelsch dialect.
Nederl. Arbeidsdienst.
TEXELSCHE BOERDERIJEN.
Alle hens aan dek
HIER IS DE PINKSTERBRUUD
VOOR DE LANDBOUW
88
54e JAARGANG. No. 5655.
TÈXELSCHE
WOENSDAG 27 MEI 1942.
COURANT
In de Vrijdag gehouden persconferen
tie zijn door de Ned. Arbeidsdienst nade
re, inlichtingen verstrekt omtrent de
groepen, die in de komende weken voor
vervulling arbeidsdienst bij de N. A. D.
üuller^ worden opgeroepen.
Medegedeeld werd o.a., dat zich onder
het aantal vrijwilligers, dat zich heeft op
gegeven (rond 4200 man), een flink aan
tal studenten en leden van het overheids
personeel bevinden. Van het overheids
personeel zal nu de oudere jaarklasse
worden opgeroepen, dar zijn dus de 21-
jarigen, in het algemeen zij, die geboren
zijn tusschen 1 April 1920 en 31 Maart
1921, hetgeen in totaal ongeveer 2500
man zal zijn. In de ongeveer,50 kampen
zijn ongeveer 8500 plaatsen, zoodot van
de derde categorie, waartoe behooren zij,
die op 15' Mei niet of niet volledig itieer
hun beroep uitoefenen of in een bedrijf
werkzaam zijn en geen geregeld beroep
of schoolplan volgen, nog ongeveer 2000
man kunnen worden ingedeeld. Vrijge
steld zijn zij, die op 15 Mei stonden inge
schreven als geschoold mijnwerker, land
arbeider of metaalbewerker.
De vrijwilligers, de studenten en het
a s. overheidspersoneel komen op 1 Juni
in ongeveer 28 kampen bijeen, terwijl
de overigen 7 Juli worden opgeroepen
voor de andere kampen.
RUYTERSPLAATS EN RUYTERHOVE
Een uitstapje naar Bergen-op-Zoom.
Jn ons blad van 6 Mei schreven we
ever de Ruytersplaats, welke boerderij
haar naam zou ontleenen aan Michiel de
Ruyter. Onze vermaard^, zeeheld zou op
de plaats, welke oorspronkelijk deze
naam droeg, destijds hebben gelogeerd.
Nu kwamen we bij het bladeren in een
oude kroniek ze dateert van 1847
de naam ,,Ruyterhove" tegen, de naam
van _een landgoed ,,zeer aangenaam ge
legen aan de straatweg van Bergen op
Zoom op Breda". Het bestond uit een
heerenhuis met koetshuis, stalling en
boerderij met bouw- en tuingronden,
mastbosch, enz., alles toebêhoorende aan
de kinderen van de heer I. J. Simons,
in leven gepens. generaal-majoor der
Infanterie, woonachtig te Bergen op
Zoom. ,,Men wil", zoo lezen we verder,
„dat dit landgoed iijn naam ontleent van
de* Admiraal De Ruyter, die in .deze
omtrek een gedeelte van zijn leven heeft
doorgebragt". Volgens Brandt (de man,
die het leven van Michiél de Ruyter uit-
Voerig heeft beschreven) zouden de voor
ouders van onze zeeheld op de boerderij
De Leeuwerk, een' uur gaans oostelijk
van Bergen op Zoom gelegen, hebben ge
woond. (blz. 3). De schrijvef J. Faure
gaat in zijn „Histoire abrégé de la Ville
de Bergen op Zoom" (pag. 220) nog ver
der; hij beweert, dat niet Vlissinge»,
maar de Leeuwerk bij Bergen op Zoom
Michiels geboorteplaats was, maar daar
gelooft men niet veel van.
DE ZON.
Wo 27 Mei op 5.32; onder 21,43
Do. 28 Mei op ^31; onder 21,44
Vr. 29 Mei op 5,29; onder 21,46
Verduisteren: van zonsondergang tot
«onsopgang.
Auto's en rijwielen licht op: van zons
ondergang tot zonsopgang.
DE MAAN.
Wo. 27 Mei op 17,59; onder 4,21
Do. 28 Mei op 19,19; onder 4,51
Vr. 29 Mei op 20,38; onder 5,25
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Wo. 27 Mei 7,38 en 20,05
Do. 28 Mei 8,32 en 20,57
Vr. 29 Mei 9,20 en 21,43
Springtij 29 Mei.
BREEKT MET HET HEDEN.
Ik zou het onze jongens en waar
mogelijk en wenschelijk Ook onze
meisjes, v/el willen toeroepen:
breekt met het heden, toont nu
eens moed en inzicht, waagt nu
eens alles, om te winnen. Voor ten
nissen en voetballen biertjes drin
ken, kousen stoppen en desge-
wenscht kletspraat verder geven is
later nog tijd genoeg, mocht het u
dan nog belang inboezemen. Ge
weet het misschien niet maar het
zij u gezegd, dat van wat ge nu
doet of nalaat, nauwkeurig boek
gehouden wordt, door hen, die
straks de geschiedenis van het nieu
we Nederland gaap neerschrijven.
Over slappelingen zal niet of ten
minste niet veel goeds worden ge
zegd. Het zal hun niets helpen, of
pa een dikke geldbuidel achterlaat.
Ons volk zal straks geleid worden
door hen. diè om ons allen de dood
recht in het gezicht hebben gezien.
(Max Blokzijl.)
Wanneer Winterhulp straks haar reke
ning over. 1941-1942 afsluit, zal blijken,
dat weer een aanzienlijk grooter bedrag
aan giften is binnengekomen dan over 't
vorig seizoen. Een zeer verheugend feit.
Immers: Winterhulp wil haar mooie taak
niet alleen blijven vervullen, maar wil
haar arbeidsterrein nog - uitbreiden bo
vendien en steeds grooter steun verlee-
nen aan wie daaraan behoefte hebben.
Het aantal collectanten was verblijdend
groot. Het neemt npg toe. Ook al een be
wijst. van het groeiend besef, dat Winter
hulp ieders sympathie verdient.
Dit alles kan ook van de Ned. Volks-
dienst worden gezegd, die reeds vele dui
zenden families de helpende hand toe
stak en alleen reeds in de schade, ver
oorzaakt door bomaanslagen, voor plm.
f 100,000 bijdroeg.
Wij vragen uw belangstelling en uw
steun voor Winterhulp Nederland en de
Nederlandsche Volksdienst.
brommert, brommer, bromvlieg (vgl.
lient lijn; nuwt nieuw; stieft
stijf),
dorevissie (stiekelvissie), stekelbaarsje;
engeltje, lieveheersbeestje;
knicn, konijn;
kukeltje! kuiken (vgl. het Ned. kuke
len, kraaien v e. haan);.
Wie weet het beter? Wie weet meer
woorden in Texelsch dialect, aan het die
renrijk ontleend? De lijsten 1 en 2 bevat
ten alle namen, in deze rubriek thuis be-
boorende, waarover we tot nu toe be
schikken Het verheugt ons, dat we op
ons eerste verzoek reeds zooveel bewij
zen van belangstelling en bereidheid tot
medewerking mochten ontvangen. Zoo
gaan we de goede kqpt uit. We doen een
beroep op alle geboren en getogen Texe
laars en verder op hen, die, hoewel geen
Texelaars van geboorte, oprecht belang
stellen in ons dialect en daarom overal
het oor scherp te luisteren leggen, waar
Texelsch wordt gesproken. Het zijn juist
deze niet-Texelaars, wie het gebruiken
van typisch-Texelsche woorden opvalt.
We denken hier o.a. aan heeren dokters,
die~bij de uitoefening van hun praktijk,
en aan heeren predikanten en geestelij
ken, die bij hun huisbezoek zulk een^uit-
gezochte gelegenheid hebben, om woor
den voor hel Texelsch woordenboek te
verzamelen. Mogen wij ook op hun me
dewerking rekenen?
l^ndsc1eMkamePra^enteD?levn 8^?",,* t0t DUitSChe en Nedei"
Dr Se£ss Inauart ppnuViai gezelschap van den Rijkscommissaris
e/*SeK° rr3™ Hauptdienstleiter Schmidt -
van ueelKerken, plaatsvervangend leider der NSB
IV.PB -Polygoon-A. P Breyer-m.)
WIE WIL HAAR ZIEN?
Dc laatste „pinksterblommen"
op Texel gingen ongeveer vijftig
jaar geleden voor het laatst
rond.
,,Hier is de Pinksterbruud!
Wie wil d'r zien?
Zien, zien, zienderdedien".
Het is al minstens vijftig jaar geleden,
dat het versje van de Pinksterblom,
waarvan u hier de eerste regels las, op
ons eiland werd gezongen. Zoo gaat het
helaas met veel volksgebruiken. Ook aan
de vaste wal heeft de openbare Pinkster
viering veel terrein verloren. De laatste
pinksterblommen op Texel "heeft men
aan Den Hoorn kunnen bewonderen. Hier
volgt het relaas van een bejaarde in
woonster van Den Hoorn, die in haar
jonge jaren zelf wel een keer of wat
pinksterbruud weest is" en ons nog in
geuren en kleuren daarvan kon vertel
len:
Een prachtig feêst was het, vooral voor
de kinderen, zei ze. Eerst gingen we met
de meisjes, soms wel een twintig, het
dorp rond om sieraden te verzamelen,
zilveren en ook wel gouden kettinkjes,
lepeltjes, broches, handtaschjes en meer
van dat goed. Daarmee gingen we dan
naar een bejaarde vrouw in het dorp, die
een van ons die als „pinksterbruud"
was uitgekozen mooi aankleedde.
Alle meisjes hadden een witte jurk aan,
een strik in het haar. Wanneer de bruud
was „opgedirkt" er moest natuurlijk
voor gezorgd worden, dat ze onderweg
geen kostbaarheden verloor gingen we
met elkaar de huizen langs en dan zon
gen we dit lied:
Hier is de Pinksterbruud, wie wil d'r
zien,
Zien, zien, Zienderdedien!
Om uw wil dan komt zij hier.
Om u wil zij gaan. gaan, gaanderde-
daap.
Dan moet zij aan het wiegtouw staan.
Het wiegtouw in de eene hand, hand,
handerdedand,
En de pappot in de andere hand.
Vrouw, vroedvrouw:
Het eerste jaar een jongen,
Het tweede jaar een dochtertje,
Fijn, fijn, fijn, fijnderdedijn!
Kom faat het er een stuk of twaalf
zijn.
Twaalf aan de disch, disch, disserdedis,
En dan weet je wat een vrouw d'r
huushouwe is!
Vrouw d'r huushouwe, dat is werk,
werk, werk," werkedederk
En Zondags gaat ze naar de kerk.
Dan komt .onze fiere Pinksterbruud
Met èen paar rooje wangen."
Wanneer we ons rondje gedaan had
den en heel wat geld was opgehaald (de
„bruud" had soms wel drie- tasschen bij
-d'r), gingen#we weer naar de vrouw, die
ik zooeven noemde en daar werd dan
feest gevierd, waarbij het er vroolijk aan
toev ging en het aah snoeperij niet ont
brak We aten krentebollen en soms
kwam er ook een schaal rijst met rozij
nen op tafel. Ook vertooning van de too-
verlantaarn stond meestal op het pro
gramma. Met een dansje werd het feest
van de pinksterb*lom gewoonlijk besloten.
De kosten werden met het ingezamelde
geld bestreden. Vroeger werd ook wel
met paard «en wagen een toer over het
eiland gemaakt, maar daar weet ik zelf
niet meer van.
Tot zoo ver onze Hoornder „verslag
geefster".
Niet overal op Texel werd het feest
van de Pinksterbruud destijds op dezelf
de wijze gevierd. Zochoon^en we in Den
Burg, dat daar meestal de meisjes van
de minder goede ingezetenen als pink
sterbruud rondgingen.
BIJ DE VOLTREKKING
VAN EEN NAT.-S'OC. HUWELIJK.
Zaterdagmiddag werd ten raadhuize
door Burgemeester Rijk de Vries het
huwelijk voltrokken tusschen de heer A.
P. Bakker en mej. H. Keijser Cd. Naar de
Burgemeester ons meedeelde, zou dit de
eerste huwelijksvoltrekking op Texel zijn
waarbij zoowel de Burgemeester als de
bruidegom de uniform der NSB zouden
dragen; elders in het land werd zulk een
plechtigheid tot\nu toe nog slechts één
maal voltrokken, reden waarom wij
werden uitgenoodigd van deze gebehrte-
üis verslag uit te brengen.
Wij beginnen dan met te vermelden,
dat een vrij talrijk publiek voor 't raad
huis was samengekomen en dat ook de
W.A. van haar belangstelling blijk gaf.
Nadat de vereischte formalkeiten in de
raadszaal haar beslag hadden gekregen,
richtte de heer Burgemeester met deze
woordei^zich tot het in de echt verbon
den paar:
Zoojuist, Bruid en Bruidegom, bent u
als man en vrouw vereenigd en als ik
dan het voorrecht heb u als allereerste
geluk te mogen wenschen, doe ik dat van
ganscher harte en met een groole vreug
de in mij om het nationaal-socialistische
huwelijk, dat hier werd gesloten. In een
geval als dit heeft de kameraad-ambte
naar van de Burgerlijke Stand u iets
meer te zeggen, dan de gewoonlijk min
of meer holle phrasen, die in een derge
lijk geval plegen te worden uitgesproken.
U.hebt thans'gevormd het kleinst mo
gelijke blok in de Beweging en van dit
kleine bolk wordt een volkomen éénheid
en eensgezindheid vereischt, daar deze
kleine blokken de bouwsteenen zijn, ik
mag eigenlijk wel zeggen, de hoekstee-
nen, waarop het nationaal-socialisme is
gebouwd. Wij beoogen toch in ,de eerste
plaats de gezonde gezinsvorming, waar
bij u het leven ingaat als volkomen even
waardige eenheden met de man als blok-
leider. U hebt het juist uit de artt. van 't
Burgerlijk Wetboek gehoQrd en u zult
hieruit hebben gezien, dat zelfs de vroe
gere wetgevers misschien een eeuw gele
den onbewust het leidersprincipe in onze
wetgeving hebben gebracht. Het is jam
mer, dat dit in die tijd niet consequent
is doorgevoerd; dit had ons veel narig
heid kunnerr-besparen.
Dé man is dus de leider van deze klei
ne eenheid, maar niet de dictator, zooals
het democratische regime er zoo gaarne
van maakte, dit wil dus zeggen, bruigom,
dat u bewust leiding moet geven na ad
vies van uw blokbeheerder, of zeggen
wij liever: Raad van Huishouding. U bent
dus niet de baas zonder meer.
U beiden dient er voor te zorgen, dat
niets, noch van buiten af, noch van bin-
men uit, het pas gevormde blok kan doen
wankelen. Vereischten hiervoor zijn de
grootst mogelijke eerbied voor elkaar,
waardeering voor elkanders arbeid. Het
moet lot het verleden behooren, dat man
nen minachtend neerzien op het huishou
delijk werk van de vrouw. Is het niet
juist één van de mooiste en grootste
plichten, waartoe zij geroepen is? Moet
zij er niet voor zorgen, dat de eigen haard
goed verzorgd is? Moet zij er niet voor
zorgervf dat in het nieuw gevormde blok
huis*'n goede en prettige sfeer heerscht?
Moet zij soms niet -dagen en nachten al
leen thuis zitten wachten, als arbeid of
de Beweging haar man roept? Bedenkt,
dat zij hiermede een groot offer brengt
en dat zij dit doet zonder morren en kla
gen na innerlijke strijd.
Gaat de~ vrouw haar grootste plicht
vervullen, gaat zij moeder worden, dah
wordt 't nog heel anders, dan is haar taak
veruit de mooiste, waarop u vele malen
jaloersch zult zijn en toch blijft zij ook
aan strijden en offeren.
U draagt de erfmassa van het verleden
en zonder u zal er geen nieuw volk zijn.
U krijgt de grootste plicht uw kinderen
de juiste levenshouding voor te houden
en hen dagelijks te wijzen op hun plicht
het ras zuiver te houden. U moogt niet
verzaken in uw opvoedingsplicht, want
u draagt de toekomst van ons volk. Uw
kinderen moeten de dragers worden van
de nieuwe idee, in uw kinderen zult u
de mogelijkheid zien uw idealen te ver
wezenlijken. Raszuiverheid van een hu
welijk als het uwe is van allesbeheer-
schende waarde voor ons volk. Achter dit
alles dringt Gods roeping tot ons door,
aat wij het Koninkrijk Gods zullen ver
werkelijken. Dat is de roeping* van de
natuur, die de diepere grondslag vormt
van het Nationaal-Socialisme. De N.S.B.
MEDEDEELINGEN VAN DE
VEREENIGING
BEDRIJFSVOORLICHTING.
OP TEXEL.
NIEUWE INDEEUNG
VOEDERBIETENRASSEN.
Zooals bekend is werden de diverse
bietenrassen tot nu toe ingedeeld in groe
pen, die achtereenvolgens als benaming
droegen: Groep* 18, groep 16, groep 14 en
groep 12 Deze benaming was een vrij
willekeurige, want alleen door de rassen
uit de groep 18 werd een drogestofge
halte, van 18 pet. bereikt. Het gemiddeld
gehalte van de rassen uit 'de groep 16
was, gerekend over de laatste jaren
slechts 14,2 pet., dat van de rassen uit de
groep 14 niet hooger dan I2V2 pet. en het
gemiddeld gehalte van de rassen uit
groep 12 was plm. 11 pet. U ziet dus,
dat deze groepen met* evenveel recht
resp. groep 14, groep 12 en groep 11
konden heeten.
Dit is aanleiding geweest om de oude
indeeling te herzien en de voederbieten
te noemen naar hun type. Zoo 'kwam
men tot de indeeling in Rijkmakers,
Groenkragen, Barresbieten, Eckendorfers
en Lange bieten. De groep der Groenkra
gen wordt dan nog weer onderverdeeld
in de rassen met een hoog gehalte en die
met een goed gehalte en de groepen der
Barresbieten en Eckedorferg hebben een
onderverdeeling in rassen met een goed
en die met een matig gehalte.
Bij deze nieuwe indeeling wordt tevens
een overzicht gegeven van de relatieve
opbrengst en het gehalte der diverse voe-
derbietenrassen over de laatste 4 jaren.
In dit overzicht is, wat de wortelop
brengst betreft, een opbrengst van 80,000
kg. per h.a. op 100 gesteld, wat de droge
stofgehalte betreft kan het getal 100 wor
den gelijk gesteld met een gehalte .yan
13Vs pet. Tenslotte geeft het getal 100
ip de label der droge stofopbrengsten
aan, dat een drogestofopbrengst van
11960 kg. per h a. werd verkregen.
Het zal duidelijk zijn, dat het vooral
om het laatste getal gaat. Een hooge
drogestofopbrengst is het hoofddoel.
Zoo ziet u, dat bv. de Frlso Rijkmaker in
de tabel der Wortelopbrengsten slechts
op 71 staat, maar door het zeer hooge ge
halte van deze biet komt de drogestof
opbrengst toch boven het gemidd. (104).
Daarentegen komt de Barres Stryno VIII
met een wortelopbrengstgetal van 127
door zijn lage gehalte toch slechts tot een
drogestofopbrengst van 99.
Wanneer u de tabel der drogestofop
brengsten bekijkt moet het opvallen, dat
is gebaseerd op Godsvertrouwen en dit is
het, dat ons in staat stelt op eenzame
posten alleen te staan, vol vertrouwen,
sterk, rustig en blij. Luistert'naar de
stem van uw bloed, die tevens de stem
van de natuur is, die ons leiding geeft en
richting, doch dénkt er om, dat bij het
bloed ook behoort de geest. Bloed alleen
is" niet meer dan een dier, geest alleen
niet meer dan een schim. Wij zijn noch
dieren noch schimmen, wij zijn menschen
dit is de verbondenheid van cultuur en
bloed.
Wanneer gij deze dag zoo opvat, dan
is deze voor u van een oneindig grooter
belang, dan gij tot nu toe hebt gedacht.
Kameraadske, kameraad, wordt voor
elkaar de groote steun, die gij beiden in
het leven zoekt, vertrouwt elkander, laat
geen misverstanden tusschen u komen,
weest vooral opreéht in alles, bespreekt
uw moeilijkheden met elkaar. De-nieuwe
tijd roept u voor de vervulling van uw
nieuwe plichten, vecht samen voor uw
gezin, voor uw volk en uw Vaderland.
Houdt u sterk en Hou Zee.
Nadat het gelukkige paar gelukwen-
schen in ontvangst had mogen nemen,
verliet het de raadzaal. De W.A. had zich
inmiddels onder bevel van de heer A.
Dros Dz. op de stoep van het gemeente
huis opgesteld. Zij bracht het echtpaar
op passende wijze hulde en onderstreep
te op deze manier de goede wenschen,
welke de Burgemeester in zijn toespraak
had geuit.
de groep der groenkragen uitblinkt. Dit
is geheel in pvereenstemming met de re
sultaten, die wij ook op Texel hebben
verkregen. Ons advies is danook altijd
geweest; Zaai bieten uit de groep 16. En
speciaal hebben wij altijd de aandacht
gevestigd op. de Groeningia. Het blijkt
nu wel, dat dit niet ten onrechte is ge
beurd. Dit ras maakt een opvallend goed
figuur. En wij blijven dan ook de aan
dacht voor dit ras vragen. Nu men steeds
meer ook de handelsprijzen gaat basee
ren op gehalte, heeft 't verbouwen van
bieten uit een lagere gehaltegroep ook
voor hen, die voor de handel telen, geen
zin meer. Vooral niet iny deze tijd van
transportmoeilijkheden.
^Relatieve opbrengst en gehalte dei-
voederbieten rassen.
W.o. wortelopbrengst; Dr.g. dro
gestofgehalte; dr.o.=« drogestofopbrengst
Rijkmakers
(gem. gehalte 19 pet.)
W.o. Dr.g.
Dr.o.
Friso
71
146
104
Voedersuikerbiet C.B.
79
131
104
Rijmax
77
129
99
Groenkragen
Rubriek I gehalte 14 pet
Groeningia
98
113
111
Hollandia Groenkraag
104
101
105
Groenkraag C.B.
97
107
104
AJpha
90
114
103
Favoriet
103
100
103
Ovana
101
100
101
Eureka
93
103
96
Rubr. II gem. I2V2 pet
Groene Koningin.
113
93
105
Corona
120
86
103
Ceres Groenkr. Jaapjes
106
95
101
Barresbieten
Rubriek I gem. I2V2 pet.
Teutonia
105
94
99
Rubr. II gem. 11 pet. -
Barres Stryno VIII
127
78
99
Productivia
122
81
99
Jobar
117
84
98
Barres C.B.
126
78
98
Agrolis
120
80
96
Eckendorfers
Rubriek I, gem. 12'/2pct
Friedrichwerther Gelb.
102
95
97
Rubr. II, gem. 11 pet.
Peragis
114
79
90
Lange bieten
gemidd. gehalte I2V2 pet.
Bug
107
94
Buggenumsche Meerts
99"
94
93
llllllilliliilllll ZOO SPRAKtlllllllllllllllll
Tojo, de Japansche premier; Wij mo
gen buitengewone successen hebben ge
boekt, over overwinning of nederlaag
wordt pas in de toekomst beslist.
Illlllllllllllilll UIT DE OUDE DOOS. I!llllll||||||||||
- Uit een oude familiekroniek uit de
Zaanstreek.
'„In het jaar 1798 wier het in Novem
ber al heel kout, zoodat wij een heel
harde winter, zoo dat de paarde 91/* de
weeke de zaan gebruykte; en de 29 en 30
en 31 April was het zoo kout, dat het
grondijs liep; in de maand van mai de
boere wiste niet hoe of zij het met de
beeste moeste maake, want veele moeste
die in het hoeijland zette; het broot en
boter was heqj duur; daar waren boere
die de 5 Juni haar laatste beeste van het
stal in het land zette; koeye konje de 4
Juni tot purmerend voor 25 guide koo-
pe, de lammeren voor 26 st., overhouwer
voor 6 gul; vaaren koeye, die mooy
waare, voor 40 a 50 guide".
Merkwaardig is de prijs van koeien,
n.l. 25 gulden, van lammeren 26 stuivers
en van overhouders, n.l. 6 gulden.
En dat, terwijl graan en voeder duur
waren!
Wij danken bovenstaande bijzonderhe
den aan Dr. Ir. M. D Dijt.
