S.S.
Eerst weten, dan pas oprdeelen
Het Nederlandsch Arbeidsfront
pakt aan.
Texelsch dialect.
Ned. Kultuurkamer.
B.
Hoe de Bolsjewieken
bij Charkow klop kregen.
Gemengd Nieuws
54e JAARGANG. No. 5657. WOENSDAG 3 JUNI 1942.
TEXELSCHE COURANT
Er zijn in uw orftgeving menschen, die hulpbehoeven, materieele en moree-
le hulp. Hoe groot de nooden en zorgen zijn; daarover zullen wij niet uitweiden.
Wilt u zoo goed zijn hier een oogenblik bij stil te staan en te bedenken of
het uw hulp is waarop gewacht wordt?
Ja, ons aller medewerking, dus ook uw medewerking, isy nofldig! En het
gaat niet in de eerste plaats om uw geld, maar om uw persoon
Wij vragen uw vrijwillige medewerking bij:
a. de leniging van de nood,
b. de gezondmaking van ons volk.
Het eerste is Winterhulp-werk, het tweede de taak van de Nederlandsche
Volksdienst.
Wij moeten niet alleen méér doen uan in het verleden is gedaan (immers,
slechts een klein deel van de nood kon tot nog toe worden bestreden), wij moe
ten het ook anders doen (dus breken met het fooien- en loketten-systeem).
De hulpbehoevende moet weten, dat hij geholpen wordt, de tot hulp in staat
zijnde behoort te weten dat hij helpen móét.
De Volksdienst is de organisatie, die 'deVerbinding tusschen helpenden en
hulpbehoevenden tot stand brengt. 1
Hoe deze organisatie werkt, welke haar ideëele en practische doelstellingen
zijn, wat er wordt gedaan voor Moeder en Kind, wie in aanmerking komen voor
gezinshulp, wanneer de bijstand wel en met wordt verleend, waarom er moeder
en kindertehuizen moeten komen, welke bijstand wordt verleend bij bom
inslagen, dat ^lles kunt u beluisteren op e-en bijeenkomst die wordt gehouden
in Hotel De Lindeboom te Den Burg, op Donderdag 4 Juni 1942, 'savonds 8 uur
OORDEELT NIET ALVORENS GIJ WEET.
De Nederlandsche Volksdienst.
Illlllljllil GEMEENTE TEXEL ||||||||i
VERGUNNING
aan schapenhouders om zich in ver
band met het lammeren der scha
pen tusschen 24 en 4 uur buiten te
bevinden.
De Burgemeester van Texel brengt den
veehouders, die een vergunning hebben
ontvangen om zich in verband met -het
lammeren der schapen tusschen 24 uur
en 4 uur in /de open lucht te mogen op
houden, in herinnering, dat deze ver
gunning onverwijld bij den heer Noor-
dijk behoort te worden ingeleverd.
Aan veehouders, die deze vergunning
niet inleveren, wordt een volgende maal
geen vergunning verstrekt.
Texel, 1 Juni 1942.
De Burgemeester voornoemd-,
RIJK DE VRIES.
GEMEENTE-SECRETARIE
Bureau voor den Burgerlijke Stand.
Kantoor Gemeente-Ontvanger.
De Burgemeester der gemeente Texel,
ter waarneming van de taak van Burge
meester en Wethouders dier gemeente,
t brengt ter openbare kennis, dat de ge
meente-secretarie, het bureau voor den
burgerlijken stand en het kantoor van
den gemeente-ontvanger ingaande Don
derdag 4 Juni a.s." tot en met Maandag
31 Augustus d.a.v. voor het publiek ge
opend is van 8,30 uur voormiddags tot
12,30 uur namiddags.
Texel, 30 Mei 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
De Gemeente-secretaris, JONKER.
UITREIKING
LEVENSMIDDELENKAARTEN,
voor tijdvak 14 Juni11 Juli.
De Burgemeester van Texel brengt ter
kennis van belanghebbenden, "dat weder
om nieuwe levensmiddelenkaarten zullen
worden uitgereikt en wel:
Te Den Burg op 4 Juni a.s. in het Fan
faregebouw in de Wittekruislaan van:
9 00-10,00 Achteron^ Binnenburg, Em-
malaan, Gasthuisstraat 1 t.m. 3
10,00-10,30 Gasthuisstr. 4 eh hooger, Vo
gelenzang, Gravenstraat 1 t.m. 24.
10,30-11,00 Gravenstr. 25 en hooger, Mo-
lendwarsStr., Kantoorstr., Suikerweg,
Groeneplaats
11,00-12,00 Hollewalsweg, Hai'felerweg,
Hallerweg, Hoogerstraat.
12,00-12,30 Wittékruisweg, Michiel de
Ruyterstraat
des namiddags:
2,00-2,30 Koogerstraat 1 t.m. 37
2,30-3,30 Koegerst. 38 en hooger, Schoon
oord weg
3,30-4,00 Koogerweg 1- t.m. 24
4.00-4,30 Koogerweg 25 en hooger, Wes-
terweg, Molenstraat 1 t.m. 23
4,30-5,30 Molenstraat 24 en hooger.
5,30-6,00 Waalderstraat.
Te Den Burg op 5 Juni a.s. in het Fan
faregebouw in de Wittekruislaan, van:
9,00-9,30 Weststr., Zwaanstr., Nieuwstr 1
t.m. 23
9,30-10,00 Nieuwstr. 24 en hooger, Visch-
markt, Parkstraat
10,00-10,30 Steenenplaats, Schildereinde
1 t.m. 14
10,30-11,00 Schildereinde 15 t.m. 48
11,00-12,00 Schildereinde 49 t.m. 94.
12 00-12,30 Schildereinde 95 en hooger,
Warmoesstr. 1 t.m. 18
des middags:
2,00-2,30 Warmoesstr. 19 t.m. 51
2,30-3,30 Warmoesstr. 52 en hooger, We
verstraat 1 t.m. 21
3 30-4,00 Weverstraat 22 t.m. 49
4,00*4,30 Weverstraat 50 t.m 82
4,30-5,30 Weverstr. 83 eir hooger, Willem
de Zwijgerlaan 1 t.m. 28
5,30-6,00 Willem de Zwijgerlaan 29 en
hooger.
Bewoners van De Koog en wijk K
worden er aan herinnerd, dat vandaag
een uitreiking gehouden wordt van le
vensmiddelenkaarten (Zie vorig nr.)
Medegebracht dienen te worden alle
stamkaarten van 't gezin met de daarbij
behoorende iplegvellen. Tevens moet
worden overgelegd? door hen, die per ge
zinslid niet beschikken over 30 kg. aard
appelen, een formulier, waarop dit ver
meld staat. Formulieren zijn te bekomen
bij den Distributiedienst.
Texel, 28 Mei 1942.
De Burgemeester van Texel,
RIJK DE VRIES.
,,Van klassenstrijd naar gemeenschap"
was het onderwerp, d^t dezer dagen
door de heer L, Plas, scholingsleider van
het Prov. bureau van het N A.F., in een
bijeenkomst van voormalige N.V.V.
functionarissen en andere belangstellen
den werd ingeleid. Naar de heer Plas
meedeelde, is hij voornemens elke maand
een z.g. scholingsavond te leiden, waarop
de moeilijkheden en problemen bespro
ken kunnen worden.
Bpr. betoogde, dat het kapitalisme
langzamerhand uit het liberalisme is ge
groeid. Een betrekkelijk kleine groep ka
pitalisten nam de leiding en oefende op
't volk sterke invloed uit. Maar de ar
beiders gingen zich vereenigen en de
eerste vakgroepen, (diamantslijpers en
typografen) werden gevormd. Zoo ont
stond het Ned. arbeiders-secretariaat.
Het was op liberale leest geschoeid en
vertoonde geen spoor van de revolutio
naire gedachte, daar men op de oude
grondslagen verbetering voor de arbei
ders meende te kunnen verkrijgen. Na
korte tijd stierf het weg wegens gebrek
aan belangstelling. Ook het marxisme,
het „arbeiders aller landen, vereenigt u",
heeft de arbeidersidealen niet kunnen
verwezenlijken. Daarvoor toch waren de
verschillen tusschen de werkers der ver
schillende landen te groot. Het slagen
van het N.V.V.waarin elke bond er
naar streefde voor eigen leden zooveel
mogelijk te bereiken, hing af van de con
junctuur. In 1914 zien wij schijnbaar een
groote opleving van de vakorg., die door
de regeering werden uitgenoodigd over
de economische zaken te spreken. De ka
pitalisten gooiden dit vischje echter uit,
om er zelf profijt van te trekken. De ar
beider had slechts zijn handen aan te
bieden; wanneer er voor hem niets te
verrichten viel, werd hij eenvoudig bij
het leger van werkloozen ingedeeld. Als
consument werden zij grootendeels uitge
pchakeld: Ze kregen te weinig om te le
ven en te veel om te sterven, terwijl
ae producten op groote schaal werden
vernietigd, of de productie werd beperkt
Van verschillende zijden is geprobeerd,
hierin verbetering te brengen. Spr.
noemt het Plan van de Arbeid. Dit tastte
echter alleen maar de gevolgen van het
kwaad aan, de wortel bleef doorgroeien.
De Ned arbeider zag geen kans zich los
te maken van de kapitalisten; daardoor
konden zij niet bereiken, wat Troelstra
steeds heeft voorgestaan.
De leer van het Marxisme, dat ver
kondigt, dat het geestelijk welzijn van
het stoffelijk welzijn afhankelijk is, is
.uiteraard een liberale gedachte. Immers
heeft de arbeider reeds door het „zijn"
op deze wereld recht op een goed be
staan. Doch wat is er niet geworsteld!
Zelfs stakingen gaven niet de gewenschte
oplossing, ja dopr staking konden de ka
pitalisten nóg beter ingrijpen.
Waar zouden wé heen gegaan zijn?
Hoe schrikbarend slecht was de toestand
van wel t\yee millioen landgenooten. In
het „steinreiche Holland" lag het inko
men vap wel 75 pet. van de Ned. gezin
nen beneden de f 2000 per jaar, van 46
pet. zelfs beneden de f 1400. STechts 16
Ik ben vast overtuigd, dat straks
en het zal niet lang meer duren
ook de meest verstokte tegen
stander van ons Volksch-socialisti-
sche streven zal erkennen, dat hier
iets van groote waarde, voor de
cultuurwerker, maar indirect oofc>
voor de cultuur zelf, wordt opge
bouwd. Het schreeuwende onrecht,
dat in ons land geheerscht heeft, zal
allengs tot het verleden gaan be-
hooren. Men heeft tot nu toe teveel
alleen naar de werken der cultuur
gekeken en daar zijn vreugde aan
gehad, maar men vergat, dat de
scheppers ervan volksgenooten wa
ren, als wij allen.
(Prof. dr. T. Goedewagen in de
rede, uitgesproken bij de opening
van de Ned. Kultuurkamer, Zater
dag 1.1. in de Stadsschouwburg te
Den Haag). 1
(Vervolg),
beiemaal, allebei;
belee (ik heb er geen belee bij), belang;
bep, grootvader; ook: groffader; in het
Friesch: beppe, grootmoeder; Geldersch:
bebbe; oud-Texelsch (verouderd) bèbe;
ik mot maar 's springe om wol te be-
rodde, aars bestiever ik maar: ik moet
maar eens wat beweging nemen, om wat
lenig te worden, anders word ik stijf;
„stijveren" in de beteekenis van „stijd
worden" vinden we nog bij Hooft; vgl.
„berödde" met het Ned. „rad", vlug en
met beredderen", verzorgen, in orde
brengen;
besjoegele, bedotten; in 't Friesch: be-
sjaggelje, Vgl. „droeje" (vinke-droele);
bestrukele, beredderen, met moeite
verrichten, als het ware struikelend; el
ders in N.-Holl.: „bestrukke", in orde
brengen;
betjocgd (hee stond betjoegd te kieke),
beteuterd, bedremmeld, verslagen; ook in
Gelderland, volgens Wb. Ned. T. in N.-
Holl „betoegd", met de beteekenis: slim,
geslepen; vgl. het Duitsche „betucht",
stil. rustig, betrouwbaar;
betocteren, zie besjoegele; waarschijn
lijk de verzachtende vor-nuvan een ster
kere uitdrukking;
beuker: kleuter; crok eloers wel ge-
ihoord; kan ook bèteekenen: stevige
knaap;
beulegort: beulinggort, gort met rozij
nen, stroop en reuzel; elders spreekt men
van „gorte-beuling";
DE ZON.
Wo 3 Juni op 5,25; onder 21,51
Do. 4 Juni op 5,24; onder 21,52
Vr. 5 Juni op 5,24; onder 21,53
Verduisteren: van zonsondergang tot
'.onsopgang.
Auto's en rijwielen licht op van zons
ondergang tot zonsopgang
DE MAAN.
Wo 3 Juni op 1,29; onder 10,18
Do. 4 Juni op 1,40; onder 11,31
Vr. 5 Juni op 2,00; onder 12,44
Laatste Kwartier 5 Juni 23,26.-
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Wo 3 Juni 0,55 en- 13,21
Do. 4 Juni 1,48 en 14,16
Vr. 5 Juni -2,44 en 15,13
Springtij 13 en 27 Juni.
pet. verdiende meer dan f 3000. Het aan
tal kapitalisten was dus wel zeer klein.
Er kon per persoon slechts voor 27 ct. per
dag aan voedsel worden besteed, terwijl
van 1933-'39 millioenen kg levensmidde
len werden vernietigd.
En de particulieren, die de overpro
ductie deels opkochten, om deze elders
in Europa te distribueeren, werden nog
van hoogerhand listig tegengewerkt.
Toen kwam de Mei-storm in 1940,
daarna viel er diepe stilte: De arbeiders
vroegen zich af, of al hun werk, de re
sultaten, na veel strijd verkregen, ver-
geefsch was geweest. Van wat uit
Duitschland kwam, hadden ze weinig
goeds gehoord. Spr. wijdt uit over de val-
sche- geruchten, door vijanden van
Duitschland verspreid; over de propa
ganda, volgens welke de arbeiders met
de revolver in de rug tot de arbeid zou
den worden geprestf Spr. heeft zelf
jaren lang in Duitschland gewerkt en
kon getuigen van de gezonde toestand,
die daar heerscht. Geen wonder, want de
arbeider heeft daar voor 100 pet. zeg
gingschap. Daar#heeft de arbeider ver
worven wat hem toekwam: Recht en eer!
Daar werd het kapitalisme op de juiste
wijze aangepakt; bij ons gingen ze nog
met de kapitalisten aan tafel.Ze be
grepen met, dat het kapitalisme de doods
vijand was. De vertegenwoordiging van
het recht van de arbei^J ligt thans geheel
en al op de schouders 'van het N A.F., dat
door Comm. Woudenberg, wordt geleid.
Spr. somt de vele wetten op, welke de
werkgevers zijn gesteld; ook het verbod
tot ontslag. Zeker, het is nog lang niet
allemaal in orde, maar dat komt best
voor elkaar, wanneer de kliek, die thans
nog aan de touwtjes trekt, en door de
mazen van de wet kruipt, een toontje
lager moet zingen. En dat zal niet lang
Dé nu beëindigde slag in het ge
bied van Charkow wordt door
tot oordeelen bevoegde autori
teiten de tot nu toe grootste
slag van gemotoriseerde forma
ties genoemd.
In een verslag van een overzicht van
deze strijd lezen we:
Vliegtuigformaties verduisterden de
hemel. Een half millioen keurtroepen
van Timosjenko waren op 29 Mei in dit
gebied gesneuveld, gewond of gevangen
genomen. Van 14 pantserbrigades ont
kwam niet een pantser. De paarden van
zeven divisies cavalerie renden, voor zoo
ver ze niet dood waren, doelloos tus
schen de puinhoopen van zijn drie ve%
nietigde legers. Het terrein, wegens
zijn bodemgesteldheid uitstekend ge
schikt voor pantserformaties, had de
grootste pantserlegers ter wereld zieh
botsen. Omgewoeld, vertrapt, door ontel
bare sporen van de rupsbanden door
trokken, bood het een beeld van vernie
tiging.
Een gebied van 3500 km2. is een mas
sa-graf met aan de horizon de oneindige
colonnes krijgsgevangenen Hier werd
voor de eerste maal een reusachtige af-
weerslag omgezet in een vernietigings
overwinning, die zonder weerga is in de
krijgsannalen De afweer is, zonder dat
een beroep werd gedaan op reserves, ge
worden tot een overwinning der Euro-
peesche wapenen, welke het uitvoeren
van offensieve plannen van groote om
vang door Timosjenko voor lange tijd
onmogelijk gemaakt.
Spreuk op een zonnewijzer.
Ik spreek alleen
met het aangezicht
in het volle licht.
Aan zoo'n dood ding als een zonnewij
zer kunnen heel wat lasteraars een voor
beeld nemen!
Burgerlijke klassenwaan en proleta
rische klassenstrijd. Samen staan zij ons
in de weg bij de opbouw der natie.
(Hitier.)
meer duren! De schoonmaak is nog in
volle gang. pm de arbeiders beter te
beschermen dan onder de oude omstan
digheden mogelijk was.
Spr. wijdt uit over het ontstaan van
het Arbeidsfront in Duitschland, waar de
bevolking na 1918 groote ellende door
maakte; vooral vrouwen en kinderen
werden bij millioenen door voedselge
brek weggerukt, mede door het feit, dat
de Engelsche blokkade nog een jaar na
de oorlog werd voortgezet. Gelukkig is
Adolf Hitler gekomen. Zijn nat.-socialis-
me is uit het volk zelf ontstaan. Het was
de wederopstanding van het proletariaat,
zooals het in Duitschland eens was ge
weest. Wie met een Duitsche soldaat over
deze strijd heeft gesproken, zal- een heel
andere kijk op het nat.-socialisme hebben
gekregen en zal begrijpen, plat de door
Versailles opgelegde schuldenlast, die tot
1980 reikte, onmogelijk gedragen kon
worden. Na machtsovernarrj^ door Adolf
Hitler werden de betalingen dan ook ge
slaakt.
We ondervinden veel tegenwerking,
maar dat is niets nieuws: Ook in Duitsch
land heeft men het einddoel niet langs
geplaveide wegen bereikt. Men slaagde
er evenwel in, de strijd tusschen de ar
beiders en patroons te slechten en hen te
doen inzien, dat arbeid het eenig werke
lijke kapitaal is. Ons Arbeidsfront moet
in schema gelijk zijn aan dat in Duitsch
land. Wij kunnen ons voorloopig buiten
de politiek houden; hier staat niet de
partij voorop, maar het belang van de
Ned. arbeider, die toch zeker wel weet,
wat het zeggen wil, een socialistisch
strijder te zijn. We gaan nu wel in een
nieuwe richting, maar het blijft toch
socialisme. Schouder aan schouder moe
ten we ons krachtig wijden aan 't groote
werk. We moeten denken aan onze kin-
VOOR WEERBAAR VOLK.
Tegenover de bloedroode inter
nationale van de bolsjewistische
haat staat de S.S. als -internatio
nale v.h. Germaansche bloed. Deze
tegenstelling is onuitwischbaar. De
strijd gaat op leven en dood.
Daarom staan nu schouder aan
schouder in de gelederen der S.S.
de Germaansche vrijwilligers uit
alle landen aangetreden. Zij zullen
het roode beest van het Kremlin
vernietigen.
Strijdt ook gij mede tegen de bol
sjewistische internationale.
Treedt in de rijen oer Nederland
sche S.S.
Te Hoogwoud wordt vandaag dokter J.
Pool, 40 jaar arts aldaar, gehuldigd.
Het koopen van groente en fruit'bui-
ten de veilingen om is streng verboden.
Mr. Haspels, burgemeester van Nieu-
wer-Amstel, is als zoodanig ontslagen
In de Oudheidskamer te Zaandijk
werd een tentoonstelling ingericht, ge
wijd aan de walvischvangst.
Stofthee moet men in een linnen zakje
laten aftrekken. Ze is dan niet van ge
wone thee te onderscheiden.
Te Spakeittfhrg werd vorige week
50,000 kg. aal aangevoerd, te Harderwijk
25,000 kg. Prijs 74 ct. per kg.
Tc Medemblik is Zaterdag 'n met twee
paarden bespannen lijkwagen aangehou
den. Men trof daarin een partij tarwe
aan, afkomstig uit de Wieringermeer 1
Britschc vliegers hebben afgeloopen
weekeind in ons land weer heel wat
woonhuizen en boerderijen licht of zwaar
beschadigd. Twee burgers werden ge
dood, vijf gewond. Ook werden verschei
dene stuks vee gedood.
Tc Grootebroek, werd tuinman R. we
gens zwarte handel in arrest gesteld
Drie koeien, welke hij in voorraad had,
had hij zoo verwaarloosd, dat de dieren
moesten worden afgemaakt. (Alkm. edi
tie Noorderkwartier).
Gerechtigheid voor onze volksgenooten
beteekent strijd tegen democratie en ka
pitalisme, die in innige samenwerking
onze volksgenooten neerdrukten tot pau
pers en hoorigen. (Mussert).
deren. Zorgt, dat zij ons later niet ver
wijtend vragen: Wat hebt u voor ons
gedaah? Hoe hebt ge uw tijd door ver
splintering kunnen verspillen! Wat thans
nog problematisch lijkt, is over tien,
twintig jaar klaar en helder. Vele roode
strijders van vroeger kwamen met hun
oude organisatie aandragen en lieten mij
keurige jaarverslagen zien. Ik vraag me
echter af: Wat heeft het opgeleverd?
Hoeveel zijn er van hen, die zich werke
lijk met volle overgave achter hun bewe
ging schaarden? Troelstra heeft met vi
sionaire blik deze oorlog voorspeld als
de eindstrijd tusschen kapitalisme en ar
beid. Als wij $e strijd zouden verliezen,
zouden we weer met de kapitalisten aan
tafel komen te zitten. Daarom moeten
wij bewerkstelligen, dat het Nederland
sche volk vol vertrouwen de paden gaat
bewandelen, welke leiden naar een be
tere toekomst. Het volk moet worden op
geheven uit die ellende, die het in dit
leven heeft gekend.
Na deze inleiding kwamen heel wat
vraagstukken van huishoudelijke aard
naar voren. Nadat de vragen door spre
ker op duidelijke wijze waren beant
woord, volgde omstreeks elf uur sluiting.
In het vertrouwen, dat dan spijkers
met koppen kunnen worden geslagen en
het N A F. ook op Texel op hechte basis
kan voortbouwen, werd besloten Woens
dag 24 Juni a.s. opnieuw een vergade
ring te beleggen. J.
De R uit de maand.de Aal en Paling in het land.
De palingrookerijen in Volendam hebben hun werkzaamheden hervat en
leveren weer hun gerookte Aal af, welke grooten aftrek vindt. Zoo uit de
rookerij.
V P B-Polygoon-Zeylemaker-s
