mvrnu
OOK Mts
S.S.
Texelsch dialect.
Gebruik uw grond voor 100 pet.
Texelsche Berichten
De vierde lammerenmarkt.
B.
Winterhulp Nederland en Nederlandsche Volksdienst.
Een extra'tje
Een onbezorgde levensavond
54e JAARGANG. No. 5G59.
WOENSDAG 10 JUNI 1942.
TEXELSCHE COURANT
MELK VOOR GIFTIGEN ARBEID
De Burgemeester van Texel maakt be-
ked, dat zij, die in aanmerking komen
voor melk voor giftigen arbeid op Woens
dag (heden) en Donderdag (morgen) een
formulier kunnen afhalen bij den Distri-
butiediensl voor het verkrijgen van melk
voor giftigen arbeid. Vrijdagmorgen a.s.
12 Juni dienen deze formulieren weder te
worden aangeboden, waarna direct tot
uitreiking van de melkbonnen zal wor
den overgegaan.
Texel 8 Juni 1942.
De Burgemeester voQrnoemd.
RIJK DE VRIES.
EXTRA zftp-VOOR VUILEN ARBEID
De Burgemeester van Texel brengt ter
kennis van belanghebbenden, dat zij die
eenigen tijd geleden een formulier voor
extra zeep voor vuilen arbeid hebben af
gehaald, dit formulier
Vrijdagmorgen 12 Juni a.s.
ten distnbutiek'antore dierfen in te leve-
ten. Gelijktijdig zullen dan de extra
zeepbonnen worden uitgereikt. Medege
bracht dienen te worden alle stamkaar
ten van de personen voor wie is aange
vraagd. Bedrijven met 5 en meer perso
nen behoeven alleen maar de stamkaart
van het Hoofd van het bedrijf mede te
nemen.
Texel, 8 Juni 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
KOSTELOOZE VACCINATIE.
De Burgemeester van Texel maakt be
kend, dat gelegenheid zal worden gege
ven t. kostelooze inenting en herinenting
van ingezetenen die zich daartoe aanmel
den:
op Maandag 15 Jbni a.s. des middags
12 uur ten huize van P. de Wit te Zuid-
Eierland;
op Woensdag 17 Juni a.s. des middags 1
uur in de dokterswoning te De Cocks-
dorp;
op Donderdag 18 Juni a.s. des middags
12 uur in de 0.1. school te Midden-Eier-
land, t,
op Dinsdag 23 Juni a.s. des namiddags
4 uur in de o.l. school te Oosterend.
op Woensdag 24 Juni a.s. des middags
12 uur in de o.l. school te Den Hoorn, des
namiddags 2,30 in de o.l. school te Ou-
deschild en des namiddags 4 uur in de
o l.school te De Waal.
op Donderdag 25 Juni a.s. des middags
12 uur in de o.l. school te Den Burg en
des namiddags 4 uur in de o.l. school te
De Koog.
Teneinde abuizen bij het ^opnemen van
namen en voornamen te voorkomen,
moeten trouwboekjes waarin de namen
van belanghebbenden vermeld zijn, wor
den medegebracht.
Onder de aandacht wordt gebracht, dal
kinderen vóór het bereiken van den leef
tijd van één jaar ingeënt moeten zijn.
Texel 9 Juni 1942.
De Burgemeester voornoemd.
RIJK DE VRIES.
De Gemeente-Secretaris, JONKER.
UITREIKING
toeslagkparten zware arbeid.
De Burgemeester van Texel bréngt ter
kennis van belanghebbenden, dat op on
derstaande dagen, tijden en plaatsen toe-
slagkaarten voor zware arbeid zullen
worden uitgereikt, voor het tijdvak van
14 Juhi-ll Juli 1942. Deze kaarten wor
den uitsluitend uitgereikt aan hen, die
een volledig ingevuld aanvraagformulier
kunnen overleggen.
Op Donderdag 11 Juni 1942
te Den Burg in het Fanfaregebouw in de
Witte Kruislaan van 9^-12 uur des mor
gens.
te De Waal in de o.l. school van 2-3 uur
des middags;
te Oudeschild in de o.l school van 4-5,30
uur des namiddags.
Op Vrijdag 12 Juni 1942:
te Oosterend in de oude o.l. school van
11-1 uur des morgens;
te De Cocksdorp in de o.l. school van
2,30-3,30 uur des namiddags;
te Midden-Eierland in de o.l. school van
4-5 uur des namiddags;
Op Zaterdag 13 Juni 1942:
te Den Hoorn in de o 1. school van 9-1Ö
uur des voormiddags;
te De Koog in Hotel Den Braven van 11-
121 uur des voormiddags.
Medegebracht dienen te worden de
distributiestamkaarten van hen die mee-
nen aanspraak te maken op deze toc-
slagkaarten.
Texel, 11 Juni 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
DE ZON.
Wo 10 Juni op 5,20; onder 21,58
Do. 11 Juni op 5,20; onder 21,59
Vr. 12 Juni op 5,20; onder 22,00
Verduisteren: van zonsondergang tot
<onsopzang.
Autlrs en rijwielen "licht op: van zons
ondergang tot zonsopgang.
DE MAAN.
Wo. 10 Juni op 4,04; onder 18,19
Do. 11 Juni op 4,30; onder 19,21
Vr. 12 Juni op 5,00; onder 20,21
Nieuwe Maan: 13 Juni 23,02.
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Wo 10 Juni 8,02 en 20,28
Do. 11 Juni 8,52 en 21,13
Vr. 12 Juni 9,33 en 21,51
Springtij 13 en 27 Juni.
DE EER VAN DE ARBEID.
Het nationaal-socialisme steekt de
vaan van de eer van de arbeid met de
ceae hand omhoog, terwijl het met de
andere hand het zwaard hanteert, dat
kapitalisme en marxisme zal vernietigen.
(Mussert.)
15 EIEREN PER KIP.
Er wordt«nog eens herinnprd aan de
verplichting, welke op iedere kippen
houder rust. Zij $noeten, onverschillig
hoeveel kippen zij houden en onverschil
lig, waar zij deze dieren hebben loopen,
per kip vijftien versche eieren inleveren.
Dit dient op Texel te geschieden bij de.
Coop. P.T V., die iedere Maandag daartoe
gelegenheid geeft Tpakhuis Keijser en Co.
in de Kantoorstraat). Van bevoegde zijde
wordt er op gewezen, dat alleen zij, die
aan gemelde verplichting gevolg geven,
nog kippen mogen houden. Binnenkort
wordt eén strenge controle - uitgeoefend,
waarbij eventueel tot inbeslagneming
van het pluntwee kan worden overge
gaan.
Middclprijs een riks meer dan
vorige weel*!
Hoewel de aanvoer weer belangrijk
hooger was, dan die van de laatste jaren,
is het stukken beter gegaan met de vier
de markt! Er zat gang in en.er werd
door elkaar een rijksdaalder meer be
steed dan vorige week. Zeker is deze
prijs een verrassing geweest, want door
het droge weer zijn de omstahdighedèn
er nu niet bepaald beter op geworden.
De hoogste markt deed een hok ooien
van mw. de wed. M. Zuidewind-Keijzèr
Ze brachten wel f 29 op, dat is f 6 méér
dan de hoogste markt van vorige week.
Dat de kwaliteit der hokken nogal uit
een liep, bewijst wel de enorme variatie
in prijs, n.l. van de 15 tot de 29 gld. De
gemiddelde prijs was f 19,50.
Er waren ongeveer honderd lammeren
«minder dan volige week, nl. 4102 stuks,
maar wel 600 meer dan vorig jaar op de
4e markt.
Door elkaar een rijksdaalder meer,
maar.dat was niet allemaal winst:
„We zijn er wel wat beter van geworden,
maar heusch geen riks". De schapen kre
gen vorige week hun kroost weer thuis
en de boer kon de heele week geen
schapen melken. Bovendien schransen de
lammeren stevig mee, zoodat. je», minder
hooi oogst. En bij voortduring van de
oorlog zal de hooi prijzig wezen J.
Tenslotte laten we hier jiog een over
zicht volgen van het verloop der vierde
merenmarkt
gedurende de
laatste 10
Jaar
aanvoer
prijzen
1942
4102
15,00-29,00
1941
3465
22,00-30,00
1940
3021
7,00-13,00
1939
5462
4,00- 7,50
1933
3328
8,00-13,00
1937
4373
10,75-15,00
1936
4231
6,50- 9,50
1935
2975
4,50- 7,50
1934
3183
7,00-11,50
1933
4798
3,50- 7,00
1932
3810
6,50-11 50
SCHAPENTEELT
OMSTREEKS 1500.
„Omstreeks 1500 was Alkmaar
reeds een belangrijke markt voor
boter en kaas; de schapenteelt was
toen in Noordholland ook al van
veel belang en vooral op Texel".
Aldus leert ons een studie van M
J. Boeren'donk, waaruit weer
blijkt, dat het grondgebruik zelfs in
een pericde yan 4l/« eeuw tamelijk
constant blijft; hoezeer de uiterlijke
omstandigheden ook mogen wisse
len.
't Gouwe Bolt je, Texel;
bollesleker, lange smalle spade (om
greppels te steken);
bollekriek, potvertering, feestavondje,
waarbij op „bollen" (kleine ronde kren
tenbroodjes) werd getracteerd;
bonzeling, platluis;
borstig (ook dampig), aamborstig; in
het Ned. zegt men „dampig" in het bij
zonder van^ paarden,
brambeie, (klemtoon op 2e lettergreep),
braambessen;
brabbelc, knoeien, vooral met vrouwe-
welijke handwerken; ook aan de Zaan;
bröndenekcl, brandnetel; in de Zaan
streek: brandenekel;
brondewienskom, kom voor „boeren
jongens" (brandewijn met rozijnen);
hce zot op 't breest van 't spul. hij zat
♦op de eereplaats;-
breeuwe, verstellen, van oud „nieuw"
maken;
brêggie, vlonder, los houten bruggetje;
(Wordt vervolgd.)
DE GROENTETUIN IN JUNI.
We kunnen nog zaaien:
Augufken en komkommers: de bedden
l'/s M. breed. Midden over het bed, op
onderlinge afstanden van een halve me
ter, kleine kuiltjes maken en hierin drie
pitten leggen. Van de opkomende plant
jes laat men op elke pol één staan, de
overige nijpt men onder de zaadlobben
af. Niet uittrekken, waardoor de wortels
van de blijvende plant zouden worden
beschadigd. Zoodra de blijvende plant 3
groote bladeren heeft, wordt het topje
uitgenepen, want augurken en komkom
mers brengen alleen vruchten aan de zij-
1anken.
Boonen, vooral stamboonen, kunnen in
Juni nog gelegd worden. Om wat later
versche boonen te oogsien, legt men ze
juist met opzet in het laatst van de
maand. Van de stokslaboonen legt men in
Juni vaak nog een half bed aan om wat
later boonen te plukken. Voor laat is als
stokboon de rentegever 't best geschikt.
Stamboonen komen op rijen. De rijen 40-
50 cm. van elkaar, in de rij op 30-40 cm
telkens vier boonen leggen-
Cichorei (Witlof, Brusselsch lof) kan
cok nog gezaaid worden, maar nu niet
lang meer wachten.' De rijen 25 cm. van
elkaar, in de rij uitdunnen op 10-15 cm.
Voor Postelein is Juni de beste zaai-
%iaand, want deze groente heeft groote
behoeft^ aan veel warmte. De grond zeer
fijn harken. Breedwerpig zaaien. Per
vk. meter 12-15 gram zaaid. Na 't zaaien
met plakker, spade of plankje de grond
even aanslaan. Daarna zakker er over en
deze vochtig houden, maar zoodra 't ge
zaaide opkomt de zakken verwijderen.
Bij zon daarna bebladerde takken over
het bed steken.
Op leeg komende plaatsen kan als na-
cultuür nog worden verbouwd:
Kropsla, planten of gaaien. De rijen
30 cm van elkaar, in de ;-ij op 20 cm
Zomerandijvrc: 30 bij 30 cm., zaaien of
planten.
Zomerwortelen: de rijen 15 cm. van
elkaar, in de rij uitdunnen op 5 cm. Of
breedwerpig zaaien en uitdunnen op 6-8
cm.
Radijs: breedwerpig zaaien. Per vk m.
is 5-7 gram zaad noodig. Voor Jum-zaai
neemt men ovale of lange soorten. Dl
Ijskegel is prima bij warm weer,'wordt
niet spoedig voos en brengt veel.
Koolrabi is een groente, die nog wei
nig wordt geteeld. Brengt raapjes boven
de grond. De rijen 30-40 cm. van elkaar,
uitdunnen op 25-35 cm.
Koolrapen kunnen in het begin van de
maand nog gezaaid worden. Rijafstand
40 cm in de rij ook op 40 cm.
Winterramenas: kan in^Juli nog ge
zaaid worden. De rijen 30 cm. uit elkaar,
in de rij uitdunnen op 15-20 cm.
Spinazie: Nu rond zaad zaaien. Breed
werpig. Per vk m. 30-40 gram zaad.
Tuinkers en selderie voor de snij op
ïijtjes een 15 cm. van elkaar dicht in de
lij-
Wie verzuimd heeft in Mei bieten (kro
ten) te zaaien kan in Juni nog de soort
Granaat uitzaaien. De rijen op 30 cm., in
de rij op 20 cm.
Winterandijvie wordt ómstreeks de
langste dag-op zaaibed gezaaid en later
uitgeplant op 30 bij 30 cm. Uitplanten
kunnen we, in Juni de in Mei gezaaide
spruitkool en boerenkool. De laatste
meer als konijnenvoer
Voor de keuken zaaien we de boeren
kool in begin Juni en planten in Juli
Augustus uit. Tomatenplanten kunnen
ook nog geplant worden Dunt men bij
vochtig weer witlof en kroten uit, dan'
kunnen de overtollige plantjes worden
verzet, daar waar te min in de rij staan.
Tabakssurrogaat. De eigenaar van een
geneeskruidentuin te Den Dolder heef#
met succes proeven genomen met klein
Hoefblad als vervangingsmiddel voor ta
bak. De bladeren kunnen ongeveer eind
Mei en Juni worden geplukt. Zij worden
zonder bladsteel gedroogd en fijngesne
den, waarna dc tabak gereed is. De tabak
blijft bianden en dooft dus niet. Zij is
volkomen zuiver en bevat geen nicotine,
terwijl zich een bepaalde aroma ont
wikkelt. Hoesl e.d. zijn bij het gebruik
van dit kruid, dat ook gebruikt wordt
als middel tegen keelaandoeningen, uit
gesloten.
Tabak De ideale tijd van planten is
van 15 M^i af; echter moeten de nacht
vorsten dan geweken zijn. Door kleine
plantafstanden oogst men dun blad. Om
bladbeschadiging bij het oogsten, te voor
komen is het raadzaam de planten op
Avallen te zetten. Op iedere wal twee
rijen met planten Tusschen iedere twee
wallen een plakpad. Op goede grond de
plakpaden 60 cm. breed. De rijenafstand
35 cm.; eveneens de plantafstanden op de
rij 35 cm. Bij het uitplanten plaatse men
direct enkele reserveplanten, tusschen 'de
rijen op een wal. Dit om indien ingeboet
moet worden, direct gelijk opgegroeid
plantmateriaal beschikbaar te hebben.
II
Gebrek aan inzicht.
Woord en daad zijn in Winterhulp en
Volksdienst verbonden. Daarom ligt het
ook voor de hand, dat de collectanten
juist in de arbeiderswijken zoa goed ont
vangen worden. „Het geld gaat toch
naar Duitschland!" zoo werd gestookt
door lieden, die dit werk wilden onder
mijnen Maar nu weet men wel beter.
Zijn er niet gemeentgn, waar meer aan
de behoeftigen wordt verstrekt, dan de
collecten aldaar bijeenbrengen? Er zijn
echter nog heel wat zieke plekken in het
land, waar middelen-zonder-dwang niet
helpen. Spr. noemt als voorbèeld Bloe-
mendaal, waar de „vrijgestelden des le
vens" wonen. Spr. schetst, hoe weinig
men daar nog van de nood des tijds af
weet. Daarbij trad ook duidelijk aan het
licht, dat men ook bij het collecteeren de
juiste man op de juiste plaats dient te
stellen. Meer dan zelfbeheersching is
vaak noodig. Toch is bij het publiek
met altijd onwil, maar integendeel veel
al gebrek aan inzicht in de armoede oor
zaak, van deze terughoudendheid. De
onvermoeibare collectant weet door tact
vol optreden de „situatie" meer dan eens
te redden.
Hoe het geld bijeen komt.
Pijlsnel gingen de bedragen naar be
neden, toen ae valsche geruchten, vol
gens welke het geld naar Duitschland
ging, zich over stad en land verbreidden.
Maar ons parool was: „Stoor je er niet
aan, ga gewoon door!" En.na verloop
van tijd hooide je zelfs stemmen van:
,'Ze hebben daar veel meer gegeven, dan
ze ophaalden. Zou er misschien geld uit
Duitschland"?!
Nu, geld uit Duitschland komt er niet.
Ze kunn ende daar door collecten bij
eengebrachte gelden ook best gebruiken.
Naast de collecten komt het geld nog
op andere -manieren binnen. Soms wor
den we met een gift verrast, grooter dan
twee collecten samen. Voorts doet men
graag aan de Winterhulploterij mee, zélfs
de felste anti!
Er moet geholpen worden!
Spr. herinnert er aan, hoe vroeger cle
armen aan hun steungeld etc. kwamen.'
Dat was vernederend, Wij willen met dat
verleden breken en dulden geen fooien
en lokettensysteem meer. Het moet zoo
worden, dat we zeggert* „Hier, kame
raad, hier he£ je wat je toekomt!" Dat
kan alleen als het zuivere sociale ge
voel heeft gezegevierd en het blokhoofd
op zijn terrein zorgt, als en vader voor
zijn gezin. En hoe verschillend de karak
ters dan ook mogen zijn, de vergaderin
gen hebben geleerd, dat men het op een
punt altijd eens is: Er moet geholpen
worden. En nog lang ook*, want een volk
van negen millioen man is niet in eens
zoodanig gereorganiseerd, dat iedeieen
op de juiiste plaats staat. Maar ons doel,
een staat, waarin elkeen een bestaansmo
gelijkheid vindt, staat ons duidelijk voor
oogen.
De taak van dc Volksdienst.
De Volksdienst is geen verlengstuk van
Winterhulp De Volksdienst wil de oor
zaak Van het kwaad aantasten en uit de
weg ruimen; wij hebben in het verleden
groote fouten begaan. Zeker, wij mogen
in veel opzichten trotsch zijn. Ik denk
aan Hollands glorie ter zee, aan onze
bouwmeesters; onze schrijvers, onze
schilders, aan onze droogleggingen,
maar. er zouden ook heel wat boeken
kunnen worden geschreven over wat we
verzuimd hebben. Denk eens aan de zorg
voor de jeugd. Tonnen gouds zijn aan
de zwakken van geest besteed, maar de
gezonden, de dragers van de toekomst
van ons volk, werden aan hun lot over
gelaten. Die zo.uden zich wel redden. Nu,
hoe prachtig duizenden van hen daarin
zijn geslaagd, weten we.... Ze werden
aan de straat overgeleverd. Aan welk een
verderfelijke invloed zij daarbij bloot
stonden en hoevelen reeds als slachtoffer
der tuchteloosheid zijn gevallen, is over
bekend. En dan te bedenken, welk een
knappe koppen voor galg en rad op
groeiden, jongelui, die tot een leidende
figuur in de staat hadden kunnen op
klimmen. Zeker, eer* enkele kreeg wel
eens een beurs, maar vele andere, be
gaafde kinderen van arme ouders bleven
hulpeloos in de branding achter. Diepe
teleurstellingen zijn onvermijdelijk als de
jeugd zichzlf moet opvoeden. Ze vervalt
van kwaad tot erger en het gevoel min
derwaardig te zijn gaat overheerschen.
Zeker, er is veel hulp verleend, maar.,
vaak moet je eerst totaal mislukt zijn.
Zoo zei eens iemand tegen spr,;- „Ja,
mijn buurman heeft het nou goed, om-
dat-ie zijn vingers niet thuis kon hou
den; tenslotte heeft de reclasseering zich
over hem ontfermd...,"
WAAR HET OM GAAT.
Wij hebben een bijna fantastisch
schijnend doel; ons zweeft een staat voor
ocgen, waarin in de toekomst iedere
plaats door de meest geschikte zoon van
ons volk bezet zal worden, geheel on
verschillig vanwaar hij komt. Een staat,
waarin de afkomst niets en werk en
prestatie alles beteekent. (Hitier).
VOOR WEERBAAR VOLK.
Ook geestelijk willen 'we ons her
bewapenen. Maar niet met geleuter
en goedkoope aanhalingen van bij
belteksten. Wij moeten ons weer
bezinnen op eigen aard en eigen
wezen.
Indien wij dat doen, dan zijn wij
het best bewapend tegen alles wat
volksvreemd is en wal onze kracht
wil Verlammen.
Strijdt mede voor de geestelijke
weerbaarheid van ons volk. Treedt
in de rijen der Nederlandsche S.S.
VOOR ONZE ROOKERS.
Binnenkort zullen twee extra rantsoe
nen sigaren (tien stuks) op de tabaks-
kaart en twee extra rantsoenen sigaret
ten (dus 40 stuks) op de sigarcttenkaart
beschikbaar worden gesteld.
Daaxcnboven zullen op de tabaksl*aart
naderhand twee rantsoenen sigaretten
extra (40 stuks) warden gegeven.
Nadere bijzonderheden volgen (Offici
eel bericht).
KRACHT NAAR KRUIS.
De mensch lijdt dikwijls 't meest
Door 't lijden, dat hij vreest.
Maar dat niet op komt dagen,
Zoo heeft hij meer te dragen,
Dan God te dragen geeft.
(Dr. .Laurillard).
HET RECHT*VAN IEDERE
WERKER.
Een onbezorgde levensavond. Ziedaar
in enkele woerden een levensdroom van
elké Nederlandsche wc uk er. Onafhanke
lijk van kinderen of steun, in welke
vorm ook. de laatste levensjaren te kun
nen doorbrengen is een wensch, die de
harten der Nederlandsche arbeiders
reeds jaren vervult.
De ouderdomszorg, zooals wijdie tot
dusverre hebben gekend, droeg hoofdza
kelijk het karakter van armenzorg. Het
geven door de staat was een gunstbetoon,
het had slechts een zeer beperkte sociale
inhoud
Eerst dan kan sprake zijn van een
waarlijke ouderdomszorg, wanneer de
werker zich geborgen weet in de volks
gemeenschap, wanneer die ouderdoms
zorg is geworden van armenzorg tot ge-
meenschapszorg. Het was immers zoo,
d^t delude versleten arbeider eigenlijk
buiten de gemeenschap was gestooten.
Eerst wanneer de arbeid onverbrekelijk
verbonden wordt gezien met zijn drager,
de mensch, kan van eenwaarachtige gc-
meenschapszorg sprake zijn. Dan zal net
gunstbetoon uitgroeien tot een plichts
vervulling door de staat tegenover de
oude en evenzeer tegenover de invalide
werker.
In de toekomst zal elke werker, die
in zijn krachtige jaren zijn plicht heeft
vervuld, op latere leeftijd gekomen, kun
nen eischen, dat de nieuwe, jonge krach
tige werkers, die hamer, spa en hou
weel uit zijn doorgroefde handen over
nemen, voor hem zorgen.
Na gedane arbeid zal het dan metter
daad worden: goed rusten, ook voor de
cude werker. Dan zal ook de oude arbei
der zijn hoofd fier en recht kunnen dra
gen, omdat de gemeenschap haar plicht
zal kennen. Hij zal zich geborgen weten
in zijn volk.
I