S.S.
Texelsch dialect.
MICHIEL DE RUIJTER
Texelsohe Berichten
Wat er November 1777 in het Sommeltjesbergje
bij De Waal op Texel gevonden werd.
Landbouw en Veeteelt.
Gebruikt ook Uw tuingrond
voor 100 pet.
T.E.S Q.-DIENST
BUITENLAND.
54e JAARGANG. No. 5664.
ZATERDAG 27 JUNI 1942.
TEXELSCHE COURANT
„De beste soldaat, die ooit ter
zee heeft gevochten."
Juist irf deze pe
riode van wereld
historische gebeur
tenissen is 't noo-
dig, het Neder-
landsche volk, dat
zich al te lang in
een veilig hoekje
toeschouwer bui
ten de historische
ontwikkeling heêft
gehouden, aan zijn
zoo groot verle
den te herinneren;
het te laten zien, dat zijn cultureele en
politieke bloei in de 17e eeuw Nedèrland
piet als een rijpe vrucht in de schoot is
geworpen; dat het altijd opnieuw strijd,
bloed en offers heeft gekost. Willen wij
ons volk weer opheffen, dan "moeten wij
het weer vervullen van die soldateske
geest, die het in het verleden heeft beze
ten en waarvan thans zoo gaarne wordt
beweerd, dat hij in strijd zou zijn met
cns volkskarakter. Geen figuur in onze
geschiedenis is beter geschikt ons van het
tegendeel te overtuigen dan de heroïeke
hguur van De Ruyter. Juist in hem zien
wij de eigenschappen, die ons volk eigen
zijn, op harmonische wijze vereenigd met
een strijdbare geest, die hem heeft ge
maakt tot die excelleerende vlootvoogd
'en strateeg, van wie Colbert, de minister
van de Zonnekoning, getuigde, dat hij de
beste soldaat was, die ooit ter zee had
gevochten.
(Uit de rede, waarmee Prof. dr. T.
Goedewaagen, Secr.-Generaal van Volks
voorlichting en Kunsten, de De Ruyter-
tentoonstelling in het Rijksmuseum
opende.)
driewielde-kör, wagen met drie-wielen;
drinke, ontbijten; ook het avondmaal
gebruiken;
ik zei je droele, ik zal niet zoo dom
zijn te doen, wat je van me vraagt;
vinke-droele, vinken vangen met een
lantarentje (vroeger gebruikelijk); vgl.
het Ned. „droelen", bedriegen, voor de
gek houden, verlakken;
dukertje, dodaars;
durrep (toonlooze e), dorp;
duumpie, winterkoninkje; vgl. het Ned
„duimpje" voor de boomkruiper en de
tjiftjaf;
duvekater, een soort krentenbrood;
oorspronkelijk een offerbrood in de vorm
van een kater, bestemd voor de booze
geesten; de afleiding „deux-ïois-quatre"
is onwaarschijnlijk; m de Zaanstreek
„deuvekater", fijn wittebrood; „duve-
katersche jongen", ondeugende jongen.
Volgens het Ned. Wdb. samengesteld uit
..duivel" en „kater", met uitval van de 1.
Het Holsteinsch „düvkater" is door Ne-
derl. kolonisten meegebracht; Zweedsch:
„dqfvelskatt"
9
Hartelijk danken we de lezers, die zoo
welwillend waren ons lijsten met Texel-
sche woorden en uitdrukkingen ter aan
vulling £n verbetering toe te zenden. In
volgend nummer beginnen we met de
letter E.
VERGADERING N.A.F.
De tegen Woensdagavod 1.1. aangekon
digde vergadering van het Ned. Arbeids
front is niet doorgegaan. Thans ós voor
alle leden van het voormalige N.V.V. 'n
vergadering uitgeschreven op Vrijdag
a.s. in Peg's Zaal. Daarin zal de heer J.
Plas, uit Haarlem, spreken over „Wat
wil en doet het N.A.F.?" Zie ook de An
nonce in volgend nummer. Gezien de
groote belangen, welke voor de arbeiders
op het spel staan, wordt op een massale
opkomst gerekend.
TREKPAARDFOKKERIJ OP TEXEL.
Texel heeft behoefte aan een
klasse-hengst.
Over de vorige week in Noord-Holland
gehouden premiekeuringen van trek
paarden wordt van bevoegde zijde het
volgende gemeld:
De fokkerij van trekpaarden beweegt
zich in een opgaande lijn. Het aantal
aangiften was over het geheel T grooter
dan ooit. De kwaliteit der dieren1 wordt
steeds beten. iR"
Alleen op Texel is geen groote
vooruitgang tc bespeuren.*» Blijk
baar heeft men daar behoefte
aan een klasse-hengst. -
Op Texel aldus het officieel verslag
van de keuring was "niet veel opmer
kelijks Van de dieren te vermelden. Bij
de 4-7-jarige merriën hadden we 'n felle
kamp tusschen Bea (Odin van Dierken-
steen) van P. Dros en "Flora v d. Lente
(Florian de Rustique) van P. der Ridder.
Bea overwon, terwijl verscheidenen an
dersom gedacht hadden.
De stijfste mensCtiën maken soms de
diepstë buigingen.
MARKTAANVOER.
De Burgemeester der/gemeente Texel
brengt ter openbare kennis, dat de aan
voer van vee ter markt tot nadere aan
kondiging blijft plaats hebben door de
Parkstraat.
Texel, 22 Juni 1942.
S. DE WAARD, Lo.-Burgem.
BIJDRAGEN TOT VERBETERING VAN
DE BINNENVISSCHERIJ.
Het hoofd van de plaatselijke politie
te Texel maakt het-volgende bekend.
Ten behoeve van het kweeken, aan-
koopen en uitzetten van pootvisch, het
doen van proefnemingen, het verbeteren
van vischwater, het bestrijden van wa
terverontreiniging en het aanwenden van
verdere middelen, waardoor de produc
tiviteit vkn het vischwater kan worden
verhoogd, wordt voortaan van degenen,
die, hetzij krachtens een geldige vischak-
te, hetzij met één hengel, d^binnenvis-
scherij uitoefenen, een bijdrage geheven,
welke verschuldigd is naast het gebrui
kelijke vischrecht. Deze bijdrage is voor
het dienstjaar 1 Juli 1942 tot en met 30
Juni 1943 vastgesteld op:
f 1,voor. den aanvrager van een
groote akte A;
1,voor den aanvrager van een
groote akte B;
f 1,voor den aanvrager van een
kleine akte;
f 0,50 voor den aanvrager van een
hengelakte;
f0,25 voor 't visschen metéén hengel.
De bijdrage voor het visschen me£. één
hengel is niet verschuldigd voor personen
a. wier leeftijd minder dan 15 jaar
bedraagt;
b die als houder van een geldige akte
de daarvoor verschuldigde bijdrage heeft
betaald.
De betaling van een bijdrage door hen,
die een vischakte of hengelakte bezitten,
wordt op die akte aangeteekend.
Zij, die met één hengel visschen, ont-
vangen^bij betaling van de bijdrage èen
bewijs, hetwelk zij tijdens het visschen
steeds bij zich moeten hebben en op eer
ste aanvraag aan de opsparingsambtena-
ren moeten toonen.
Texel, 23 Juni 1942.
Het hoofd van de plaatselijke politie
voornoemd,
S. DE WAARD, Loco-B.
UITREIKING
VITAMINE I) TABLETTEN.
Nog eenmaal zal worden overgegaan
tot uitreiking van het vervangingsmiddel
van levertraan in tabletvorm, door de
overheid beschikbaar gesteld voor kin
deren van 3 maanden tot 3 jaar en voor
zwangeren in de laatste drie maanden
der zwangerschap. Elk kind mag per
week 1 tablet gebruiken.
De uitreiking zal plaats vinden op
Maandag a.s. in:
o.l. school De Cocksdorp van 45 uur
voor De Cocksdorp en wijk C;
op Dinsdag a.s. in:
o.l. school Den Burg van 4-5,30 uur
voor Den Burg en wijk B;
o.l school te De Waal van 4-5 uur voor
De Waal en wijk W;
o.l. school Midden-Eierland van 4,30
5,30 uur voor Eierland, wijk E;
School m.d. Bijbel Oosterend van 45
uur voor Oosterend en wijk O;
o.l. school Oudeschild van 4-4,30 voor
Oudeschild en wijk S;
o.l. school Den Hoorn van 45 uur
voor Den Hoorn en wijk H;
o.l. school De Koog van 4-5 uur voor
De Koog en wijk K.
De tabletten worden alleen afgegeven
le. aan volwassenen; 2e. op vertoon
van het trouwboekje; 3e. indien een zak
je wordt medegebracht om de tabletten
af te halen.
Kinderen, waarvoor reeds op het con
sultatiebureau tabletten werden afgege
ven, komen uiteraard voor deze uitrei
king niet in aanmerking.
In het belang van de volksgezondheid
wordt ieder, die in aanmerking komt,
aangeraden zich voor zijn kind van deze
tabletten te voorzien en op het regelma
tig gebruik daarvan toe te zien. De ta
bletten dienen koel, droog en op een don
kere plaats te worden bewaard.
Den Burg, 26 Juni 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DË VRIES
ONS SOCIALISME.
Ons socialisme bestaat daarin, dat wij
de strijd voor de vrijmaking van de ar
beid, de terugwinning van de eerbied
voor deN arbeid, het recht op arbeid en
dat op de opbrengst er van,' tot* het-ui
terste willen voeren. (Mussert)
DE ZON.
Za. 27 Jgm op 5,21; onder 22,04
Zo 28 Juni op 5,21; onder 22,04
Ma. 29 Juni op 5,22; onder 22,04
Di. 30 Juni op 5,23; onder 22j04
DE 31A AN.
Za. 27 Juni op 20,41; onder 4,41
Zo. 28 Juni op 21,46; onder 5,36
Ma. 29 Juni op 22,40; onder 6,41
Di. 30 Juni op 23,24, onder 7,53
Laatste Kwartier 5'Juni 10,58.
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Za. 27 Juni 8,57 en 21,23 s
Zo. 28 Juni 9,49 en 22,14
Ma. 29 Juni 10,39 en 23,04 j J
Di. 30 Juni 11.28 en 23,53
Springtij 27 Juni. 4
We hebben al eens geschreven over 't
z.g. Sommeltjesbergje, een heuvel van
„136^ Rhijnlandsche voeten in de omtrek
en tér hoogte van 14 voeten", welke zich
destijds bij De Waal moet hebben bevon
den. In het jaar 1777 is men daar aan 't
graven geweest, waarbij merkwaardige
voorwerpen uit de Romeinsche tijd aan
de dag zijn gekomen. We hebben ons tot
nu tot enkele bijzonderheden bepaald.'
Maar nu kwamen we deze week in het
bezit van het boekje,dat Pieter van
Cuyck, bekend door zijn „Brieven over
Texel", over die opgraverij heeft ge
schreven. Uit dit boekje nemen we hier
het voornaamste over, waarbij we de
oude spelling "handhaven:
Pietèr van Cuyck schrijft dan, in 1780:
De Waal in de 18e eeuw.
Eer ik de beschrijving der hierboven
ontdekte oudheden aanvange, dunkt het
mij met oneigen een kort verslag te gee-
ven van de plaats, alwaar zij gevonden
zijn. Dezelve was omtrent 300 stappen
buiten het dorp, De Waal geheeten, aan
de Noordzijde van het eiland Texel. Dit
dórp ligt op een hooge grond en is om
ringd van zeer goede bouw- en weilan
den. Het plaatsje zelve bestaat in een
straat, die geplaveid en ter wederzijden
met huizen -betimmerd is. Het kerkje,
dat voorheen maar eene kapel schijnt ge
weest te zijn, is kléin, .zeer oud en ten
deele van duysteen öpgemetzeld; het is^.
de statie van een predikant; doch de ge
meente is er zeer klein. De inwoonders
zijn voor het grootste gedeelte doopsge
zinden; uitgezonderd twee a drie huis
gezinnen, welke Roomsch Catholiek zijn.
"De eerstgemelde hebben hier eene zeer
il*ime en goede vergaderplaats en zijn
meerendeels? welgestelde luiden. De hui
zen in het dorp hebben bijna alle tuinen
met vrugtboomen, doch zeer weinig met
moeskruiden beplant; daar ze, voor eene
halve eeuw, nog zeer geringe kennis van
hadden en genoegzaam geen smaak in
vonden. Egter is derzelver gebruik nu in
de laatste jaaren langzaamerhand toege
nomen; doordien zig eenige persoonen op
het teelen en verkopp'en van groenten
toegelèid hebben; voorts is anders hun
nen gewoone bijkost erweten, boonen,
gort en koeken. r
De naam „De Waal".
Mén schijnt dit dorp De Waal genoemd
te hebben omdat het voorheen aan de
Noordoostzijde van eene groote wiel of
waal paalde, waardoor het met de zee
gemeenschap had. Doch deze waal is na-
deihand, en wel omtrent 1450, eerstmaal
ingedijkt en vervolgens, na eene inbraak,
voor de tweede maal in 1621. De geheele
polder bevat ruim 700 morgen en bestaat
vooy het grootste gedeelte uit zeer schoon
land
Een oude begraafplaats.
Bij mijne eerste kennisneming van het
eiland Texel, nu meer dan 20 jaar ge
leeden, viel mijn oog reeds op een rond
bergje aan de oostzijde van het gémelde
dorp, ter rechterzijde van de weg, die
daar van daan naar het dorp Oostereind
lcopt. Ik heb dat bergje toen al en ze-
dert altoos uit hoofde van deszelfs ge
daante gehouden voor een tumulus, een
oude begraafplaats; te meer, daar het
mij niet natuurlijk toescheen, dat er, om
eenige andere reden aan de zijde van
een groote weg, in het midden van vlak*
ke landen, zulk een gevormde heuvel zou
gekomen zijn. Deeze heuvel had diestijds
het maakzel van een bijenkorf; maar vol
gens narichten van oude-luiden, zou de
zelve voorheen wal de helft grooter in de
omtrek en ook veel fcooger zijn geweest;
ook zou men er eertijds (maar hoe lang
geleeden wist men niet) verscheidene
graauwe aarden potten met dikke ooren
gevonden hebben. Zulks komt mij juist
net aanneemlijk voor, vermits ik niet
heb konnen merken, dat er ooit aan die
heuvel geraakt was, dewijl zij haare vol
maakte ronde gestalte tot op deze laatste
gebeurtenis toe^ ongeschonden behouden
had. Egter is het niet onmogelijk, dat er
•daaromtrent in den grond zulke potteh,
gestaan hebben. Doch wat hiervan ook
zij: ik bevond althans den heuvel ter
lengte van 136 Rhijnlandsche voeten in
den omtrek en ter hoogte van 14 voeten.
(Wordt vervolgd.)
De melkproductie is* de laatste weken
met sprongen gestegen.
Goed drinkwater voor het vee geeft
een hoogere melkproductie.
Kalveren. Alleen de beste aanhouden.
Deze zijn de volle melk, welke ze noodig
hebben, waard.
Onkruiden, die rijpe zaden hebben ge
vormd, hooren niet op de mestvaalt of
composthoop thuis.
Inkuilen met sterke zuren spaart ei
wit. En het vee komt in de wintér eiwit
tekort! Tijdig bestellen!
Gerst. „Goede zomergerst moet drie
keer legeren en twee keer opstaan. (Boer
derij).
Grondmonsters van de gescheurde
graslanden reeds opgezonden? Men moet
tijdig weten, of bijkalken noodig is.
Roobol. Wie heeft ervaringen met het
weiden van schapen op grasland met veel
roobol? (Vraag in De Boerderij).
Tuinboonen. De zijsch^yten niet laten
doorgroeien. Dat houdt de ontwikkeling
tegen.
Zwarte luis in tuinboonen: bespuiten
(niet sproeien) met een stevige water
straal. Zoo noodig herhalen.
Postelein zaaien bij warm weer. Zaai-
bed tevoren nat maken. Na het ^aien
met natte zakken afdekken; deze, zoodra
het zaad gekiemd is, wegnemen.
In perceelen stamboonen moeten de
planten, aangetast door vetvlekkenziekte
of door rolmozaiek vroegtijdig verwij
derd worden.
Andijvie kunnen we nu zaaien om in
Juli-Aug. uit te planten (voor najaars
groente). Een zonnig gelegen zaaibed ne
men. De plantjes moeten niet ouder dan
vier weken zijir (dan hebben ze plm. vijf
blaadjes). Anders duurt het te lang, voor
dat ze aanslaan.
VOOR WEERBAAR VOLK.
Een volk leeft niet alleen in het
heden, maar ook in het verleden en
de toekomst. Ieder mensch is een
schakel in de lange keten van zijn
voorouders en zijn nakomelingen.
De SS is een gemeenschap van
sibben, die tezamen een weerbaar
volk vormen.
Treedt in de rijen der Neder-
landsche SS. (12)
EIGEN LOT IN EIGEN HAND.
Wij staan voor de noodzakelijkheid
van de vorming, eener nieuwe economi
sche en sociale orde. De arbeid moet
eigen lot in eigen hand nemen, opdat
Nederland straks een eervolle plaats zal
innemen, welke het krachtens de êrf-
eigenschappen zijner bewoners toekomt
(Woudenberg, leider N A.F.)
DEN HELDER-TEXEL-HAR-
LINGEN V.V.
Ook passagiers Tcxel-Harlin-
gen v.v.
Gisteren ontving TESO van de
bevoegde instantie bericht, dat op
de dienst Texel-Harlingen ook pas
sagiers mogen worden vervoerd.
Een blijde tijding, want de verbin
ding van Texel en de kop van
Noord-Holland met Friesland wordt
op deze wijze belangrijk verkort
niet alleen, maar het reizen is ook
minder kostbaar per TESO.
Ongetwijfeld zal van deze gele
genheid een dankbaar en veelvul
dig gebruik worden gemaakt.
TOT ZINKEN GEBRACHT.
Er gaat geen dag voorbij, of de weer-
machtsberichten van Duitschland, Italië
en Japan maken melding .van het tot zin-
leen brengen van koopvaardijschepen.
Voortdurend wordt de geallieerde
scheepvaart bestookt en het laat zich be
grijpen, dat zulks op de duur de gealli
eerden moet opbreken Het tot zinken
brengen van 'n vrachtschip van 5000 brt.
beteekent 24 dagen geen brood voor een
stad van een millioen inwoners. En het
gaat waarlijk niet om levensmiddelen al
leen In-Amerika tracht men de oorlogs
machines op volle toeren te laten draaien
maar wat schiet men met verhooging van
de productie op, wanneer men het mate
riaal toch niet naar Engeland of naar
andere plaatsen, waar nien het noodig
meent te hebben, kan vervoeren? „De
slag op de Atlantische Oceaaji heeft zich
de laatste maanden sterk ten nadeele van
de geallieerden ontwikkeld". Dit is een
uitspraak van de Canadeesche regeering
van deze week. Inderdaad zijn de
scheepsverliezen zeer omvangrijk. 24 Ju
ni werd weer het tot zinken brengen van
20 koopvaardijschepen (102000 brt.) en
een bewakingsvaartuig gemeld. Vier an
dere schepen werden- zwaar beschadigd.
NA TOBROEK'S VAL.
Tobroek gevallen! Een wapenfeit van
beteekenis. Geen wonder, dat groote op
gewondenheid zich meester maakte van
dc leden van het Britsche Lagerhuis, toen-
het nieuws van de val van Tobroek Lon
den bereikte. Tobroek gevallen! Had niet
Radio-Londerl 21 Juni nog met. veel op
hef van een belangrijke versterking van
die vesting gesproken? „Behalve troepen
kwamen veel zware artillerie en veel
tanks in Tobroek aan". Zoo luidde het
Gindag nog. Maar die versterking heeft
niet kunnen verhoeden, dat de Duitsch-
Italiaansche troepen de vesting stormen
derhand veroverden. Wat deze soldaten
hier bij een tropische hitte hebben klaar
gespeeld, grenst aan het bovenmensche-
lijke. Generaal-Oberst Rommel thans
tbt Generaal-Veldmaarschalk bevorderd
heeft hier van z'n bijzonder krijgsman-
schap de welsprekendste bewijzen ge
geven.
Een Australisch, blad spreekt naar
aanleiding van de val van Tobroek van
„een noodlottige nederlaag." Inderdaad:
ae positie van Engeland in de Middel-
iundsche Zee is weer belangrijk slechter
geworden. Het al zoo zeer in het nauw
gebrachte Malta wordt nu het vuur jK>g
dichter aan de schenen gelegd, terwijl de
scheepvaart van Gibraltar naar Alexan
dre en andere steunpunten»in het Na
bije Oosten met nieuwe moeilijkheden te
worstelen krijgt.
Inmiddels wordt er in Washington weer~
eens gepraat. Roosevelt en Churchill ko
men niet uitgepraat over de honderd en
een vraagstukken, welke hun land van
uur tot uur bezighouden. Zelfs zou er
sprake zijn van 'n bezoek van Churchill
aan Stalin! Wanneer met praten de oor
log gewonnen kon worden, hadden de
geallieerden geen schot meer te lossen.
Dan was de zaak al lang beklonken. Maar
de ervaring leert, dat de beslissing
aan het front alleen kan vallen.
Voor hun verlrek naar het Oostfront werden de vrijwilligers der Neder
landsche ft in het Wehrmachtsheim door ^-Gruppenführer Rauter en
den leider der N.S.BIr. A. A. Mussert. toegesproken. Gruppenführer
Rauter en de voorman der Nederlandsehe J. H. Feldmcyer, inspee-
teeren de aangetreden vrijwilligers.
o (V.P.B -Polygoon-Zeilemaker-s.),
