Texelsche Berichten
T esselschade
BEKENDMAKING.
VAN DE FRONTEN.
Duitschland wint
op alle Fronten.
Aanmelding Arbeidsdienst.
Brief van Zuster J. Timmer
Landbouw en Veeteelt.
IN DE MOESTUIN.
TEXELSCHE BOERDERIJEN.
Wat er të voorschijn kwam bij de opgravingen
in het Park.
56e JAARGANG. No. 5669. WOENSDAG 15 JULI 1942.
TEXELSCHE COURANT
SOVJET-RUSLAND.
WAARSCHUWING.
DISTRIBUTIEBESCHEIDEN.
Herhaaldelijk komt het voor dat for
mulieren, waarbij distributiebescheiden
worden aangevraagd, zijn onderteekend
met den naam van iemand, die deze
handteékening niet persoonlijk heeft ge
plaatst. Het behoeft geen betoog, dat dit
ongeoorloofd is en dat de daders wegens
valschheid tn geschrifte gestraft kunnen
worden. Ook wanneer de onderteekening
door huisgenooten van den aanvrager ge
heel te gbeder trouw heeft plaats ge
vonden, blijft de handeling strafbaar.
Men wordt derhalve ernstig aangeraden
zich voortaan van dergelijke handelwij
zen te onthouden.
Texel, 11 Juli 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
Met ingang van 15 Juli.
Meer dan 50 kampen van de Neder-
landsche Arbeidsdienst zijn thans be
legd en vele duizenden jonge Nederlan
ders vormen daar gedurende hun dienst
tijd van vijf en een halve maand ge
meenschappen, waarin karaktersterkte,
gezondheid en onderlinge kameraad
schap naast eerbied voor de atbeid als
hoogste waarden gelden.
Op 4 Januari 1943 zullen echter nieu
we arbeidsmannen in deze N.A.D.-kam
pen worden gelegerd en in verband daar
mede heeft de commandant van de Ne-
derlandsche Arbeidsdienst de aanmel
ding van vrijwilligers voor die „lichting"
met ingang van Woensdag 15 Juli a.s. tot
nader order opengesteld.
Als vrijwilliger kan zich aanmelden
hij, le. die de leeftijd van 17, echter nog
niet die van 24 jaar heeft bereikt en die
ongehuwd is; 2e. die in de loop van 1943
in aanmerking wenscht te komen voor
een aanstelling in openbare dienst of bij
het bijzonder onderwijs en die na 31 De
cember 1919 is geboren.
De vrijwillige aanmelding kan geschie
den- bij het Arbeidsbureau (Nieuwstraat)
of op het Raadhuis.
DWANGARBEID
voor frauduleus slachten en
zwarte handel.
Haast dagelijks loopen overtreders m-
zake slachtverbod, zwarte handel en
dergelijke daden, die indruischen tegpn
het begrip van liefde voor ons eigen
volk, met name de armere groepen, tegen
de lamp. En toch; Ondanks de zware
straffen, die de zwarte handelaars en
hun trawanten zouden moeten afschrik
ken, blijft het aantal misdaden opvallend
groot. Zwarte handelaar, vergeet dit niet:
„Vandaag hij, morgen jij". Een groot
aantal veroordeelden is thans onderge
bracht in een kamp, waar zij dwangar
beid moeten verrichten. Hopelijk zal dit
helpen.
DE ZON.
Wo 15 Juli op 5,36; onder 21,55
Do. 16 Juli op 5,37; onder 21,54
Vr. 17 Juli op 5,39; onder 21,52
DE MAAN.
Wo 15 Juli op 7,41;-onder 22,44
Do. 16 Juli op 8,45; onder 23,13
Vr. 17 Juli op 9,51; onder 23,39
Eerste Kwartier- 21 Juli 17,13
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Wo 15 Juli 10,26 en 22,43
Do. 16 Juli 10,59 en 23,15
Vr. 17 Juli 11,32 en 23,49
Springtij 13 en 28 Juli.
Zuster J. Timmer, die als hoofd
verpleegster, tevens operatie-
zuster aan het Noodziekenhuis
alhier was verbonden, is thans
sinds eenige tijd aan het oost
front werkzaam. Zij maakt deel
uit .yan de Nederlandsche am
bulance. Aan een brief, welke
de familie D. Keijser-Lap (Waal
derweg) van haar ontving, is 't
volgende ontleend.
O o stf ront, 24-6-1942
Wij zijn hier nu ruim 14 dagen, al kun
nen we het ons nauwelijks voorstellen.
Het lijkt al veel langer. Zondagnacht zijn
we aangekomen; om 12,30 hebben we
eerst op het perron nog soep gegeten en
toen werden we met een vrachtauto naar
het lazaret gebracht. Het is een oud zie
kenhuis van de Russen, die het geweldig
verwaarloosden en deerlijk lieten ver
vuilen. Daar kunnen jullie je in Hol
land geen voorstelling van maken. Eerst
hebben we een grondige schoonmaak ge
houden en nu „draaien" we een week.
We hebben de ruimte hoor. We kunnen,
als het moet, wel een 1200 patiënten
bergen Ik werk weer als operatiezuster
en wel met twee anderen. Onze operatie
kamer is mooi groot en er is ook een
aparte wasch- en sterilisatiekamer.
We hebben korte en lange dagen, al
naar het uitkomt. In het begin heb ik
wel wat moeite gehad, om er mij door
heen te slaan, maar nu ben ik toch blij,
hier te zijn en ook een handje mee te
Zieke aardappelstruiken bijtijds ver
wijderen.
Tegen bloedluis bij kippen: onverdun
de carbolineum.
Knolgroen inkuilen (half Nov.)? Neem
half zooveel zuren als voor gras.
Iedere goede boer moet jaarlijks enke
le proefvelden gaan zien. (De Boerderij.)
Parijsch groen-bespuiting is goed te
gen schildpadtorretje en aaskever in bie
ten. Voorzichtig met dit gif!
Een koe heeft voor' 20 kg. melk één
kg. eiwit en 4 kg. zetmeelachtige stof
noodig.
Koolzaad, raapzaad en blauwmaan-
zaad verbouwen biedt de eenige moge
lijkheid tot redelijke aanvulling van het
botervet.
Tegen bladluis nu sproeien met een
oplossing van groene zeep in water en
spiritus (1 ons zeep, 1 dL. spiritus, 10 L.
water).
Kalveren vragen thans een niet te
kleine weide, met voldoende gras. Te
weinig gras? Dan een flink groot per
ceel.
Op alle bouwbedrijven kunnen meer
kippen gehouden worden dan de nu gel-'
dende normen aangeven (oordeel van
Boerenraad Haarlemmermeer)
Het Bureau Pacht van de Landstand
houdt zitting in het. gebouw Kennemer-
straatweg 23, Alkrpaar en wel de 2e en
de 4e Woensdag van de maanden Juli,
Aug. en Sept. (Landstand).
Peen kan tot half Juli gezaaid worden
in vochthoudende, losse grond.
Radijs wordt in de zomermaanden niet
gezaaid (wordt wel groot, maar voos).
Wortelen kunnen voor najaarsgebruik
nog uiterlijk eind Juli worden gezaaid.
Andijvie zaaien? Dit kan tot eind Juli
nog gebeuren.
Meirapen kunnen met succes nog half
Aug. gezaaid worden (eind Oct. oogsten).
Zaaiuien in Aug. zaaien, 10-12 gr. zaad
op een vierk. m. Half Maart volgend
jaar op rijen uitplanten.
Late bloemkool moet nu noodig geplant
worden. Oogst half October. Afstand 75x
75 cm.
Late-roodc-koolplanten moeten voor
21 Juli de grond in. Afstand 75x60 cm.
Het andijvieplanten in de volle grond
kan tot half Aug. gebeuren. Afstand 25x
25 cm.
Sla kan nog heet goed worden gezaaid,
liefst op rijen. We kunnen n.l. beter uit
dunnen dan uitplanten.
Leiboomen nu snoeien.
Fruitboomen in de herfst planten, be
halve perzikboomen.
17. CAPNIE (Prins Hendrikpolder.)
Hoeve Capnie, een der eerste in de
polder, is eigendom van en in gebruik
bij mw. de wed. W. Roeper. Ze werd in
1850 gebouwd en genoemd naar zekere
Kapitein Osburgt. (Wellicht is Capnie een
verbastering van „kappie", de gebruike
lijke afkorting van kapitein.) Bij Capnie
behoort plm. 40 h.a. land, half bouw-,
half weiland. De hoeve.is van het Gel-
dersche type, opgetrokken van een groot
soort roode steen, in tegenstelling tot de
andere boerderijen uit dezelfde tijd, die
alle van het Texelsche type zijn en op
getrokken van gele steen. Het geheel
maakt de indruk van een heerenhuis.
(Wie was kapitein Osburgt? Red.)
kunnen helpen. We kunnen hier nog
wel meer hulp gebruiken.
Aan ontspanning ontbreekt het hier
niet. Elke avond is er kino af variété en
daar gaan we natuurlijk heen, als de
dienst het toelaat.
Vanmiddag zijn we beëedigd als leden
van de S.S. Daar ben ik trotsch op.
Hoe ik Rusland vind? Wel, precies zoo
als ik mij dat had voorgesteld: een ver
schrikkelijk vervuild land, waar de een
de ander niet vertrouwt; de eenige fat
soenlijk gekleede menschen, die je hier
ziet, zijn volksduitschers en vreemdelin
gen. De rest gaat in lompen gehuld. De
wegen zijn modderpoelen gelijk, alles
verkeert in slechte staat. De Russische
soldaten eten elkaar op! Dit is alles
waar vertel het toch aan iedereen. De
wreedheden, die tegenover onze soldaten
worden bedreven door „vrouwen" (Flin-
tenweiber noemen ze die lui), grenzen
aan het ongelooflijke. En dan nog helpt
Amerika de bolsjewieken. Je snapt het
niet! Als ze daar maar half wisten, hoe
erg het was, zouden ze het wel laten.
We hebben het hier nog rustig en be
schikken over een mooie tuin, aangelegd
door vakkundige Hollandsche tuinlie
den. Ons eten is best. We hebben een
uitstekende verzorging en krijgen dage
lijks cigaretten, die we aan onze jongens
geven.
Of we hier nog lang blijven? Dat is 'n
groote vraag. Misschien gaat er een ge
deelte naar voren. Wie zal het zeggen?
Wij strijden mee op onze manier, in het
groote leger van Adolf Hitler en hopen
op de eindoverwinping.
Schrijven jullie gauw weer eens terug?
Feldpost beteekent voor ons zooveel!
BENOEMINGEN.
Tot beambten bij de distributiedienst
werden benoemd de heeren K. v. d.
Kooy, De Cocksdorp en P. Keijser (We
verstraat).
Tot administratief-beambte bij de
Vischafslag te Oudeschild werd benoemd
de heer Pieterse, Oosterend.
Tot administratief-beambte bij de poli
tie en voor het vervullen van kabinets-
wërkzaamheden ten bureele van de bur
gemeester werd benoemd de heer Jac
Buis, thans werkzaam op het Distributie
kantoor.
COMMISSIE BESTRIJDING
SCHAPENSCHURFT.
Ook de heer C. Keyser Hz. lid.
Boerenleider Joh. Parlevliet schrijft:
Door een misverstand is in ons blad
De Landstand (en daardoor in de Texel
sche Courant) komen te staan, dat de
heer C. Keijser Hz. niet benoemd zou
zijn in de commissie tot bestrijding van
de schapenschurft bp Texel. De heer
Keijsèr toch is juist op de meest welwil-
lede wijze als "afgevaardigde van de
Landstand ontvangen en de besprekin
gen hebben ook, gezien de resultaten, 'n
gunstig verloop gehad.
TIJDENS DE VORIGE
WERELDOORLOG.
Uit de Texelsche Courant van Juli 1917.
DE BLAZERSCHUITEN TX 11. TX 43
en TX 123 brachten bij de havenmees
ter eenige vaten rumraapolie en co-
cosvet aan.
VEEVOER. Aangespoord wordt tot
het verbouwen van zooveel mogelijk
veevoer, daar hieraan anders in de
komende winter groot gebrek zal ont
staan.
BIJ DE TEXELSCHE KUST wordt het
s.s. Batavier II door een Britsche oor
logsbodem tot zinken gebracht. De be
manning van 28 koppen landt in eigen
booten op het strand achter Den Hoorn.
Wegens „Schade bij Tessel".
Het was een vreemd geval, maar de
geschiedenis luidt niet anders:
Veel lezers zullen wel eens gehoord
hebben van de dichter Roemer Vis-
scher (1547-1620) Hij was koopman te
Amsterdam en behoorde tot de voor
naamste figuren in de Rederijkerskamer
„In Liefde Bloeiende". In zijn poëzie
aangenomen, dat zijn „rijmgeknutsel"
deze naam verdient is hij weinig
kieskeurig in de keus van zijn onderwer
pen en zijn woorden; zijn „aardigheden"
zijn vaak uiterst gewaagd. Maar toch
heeft zijn werk verdiensten vanwege de
levendigheid van geest, de warmte van
gevoel en de puntigheid van uitdrukking.
Daardoor neemt Roemer Visscher toch
een voorname plaats in onder de huma
nistische dichters van Nederland.
Roemer had twee dochters. De eene
heette Anna; de andere en daarover
wilden we het juist hebben noemde hij
Maria Tesselschade. En waarom noemde
hij haar Tesselschade? Wel, omdat bij bij
Texel schade had geleden, toen een van
zijn schepen hij was koopmart, zeiden
we reeds daar in een storm verging.
Een raar geval. Het moet toch niet
prettig zijn door de -naam van je kind
Het leger van Timosjenko is in een
wanhopige positie geraakt. Ook de Sov
jet-bladen winden er geen doekjes meer
om: De bolsjewieken staan er slecht voor.
De gevolgen van de slag bij Woronesj
laten zich maar nauwelijks overzien; ze
kunnen, zoo wordt verondersteld, beslis
send zijn voor de afloop van de oorlog.
Waar de Kaukasus uitwijken is voor
groote onderdeden van het Sovjet-leger
niet meer mogelijk. Het groote Duitsche
offensief is ingezet; onvermoeid wordt
de vluchtende vijand achtervolgd. De
Duitsche buit is enorm. Alles wat Mos
kou maar ter beschikki/ig heeft, wordt
in de strijd, geworpen, maar met nadruk
wordt er nu door Timosjenko voor ge
waarschuwd, dat omsingeling moet wor
den voorkomen; vroeger was het pa
rool; „Stand houden tot de laatste man"
Hieruit kan worden opgemaakt, dat
Stalin nu wat zuiniger moet zijn op zijn
mannen 'én materiaal.
Inderdaad kan hij zich zoo groote ver
liezen niet meer veroorloven En toch
kan zelfs de Engelsche Times met ont
kennen, dat de Duitsche druk nog steeds
krachtiger wordt. Het blad betoogt, dat
.telkens aan die tegenslag te worden her
innerd. Maar daar had Roemer Visscher,
die het leven graag van de vroolijke kant
bekeek (in zijn werken is niets van de
ernst der tijden te bespeuren!) bepaald
geen hinder van.
Maria Tesselschade legde zich op ve
lerlei kunsten toe: muziek, zang, bordu
ren, graveeren in glas en koper. Deze
veelzijdigheid, gepaard aan een groote
letterkundige ontwikkeling en een be
koorlijke verschijning, droeg er toe bij,
haar tot een in de kringen der fijne
geesten gaarne gezien en bewonderde
persoonlijkheid te maken, v Haar dicht
kunst stond bij haar tijdgenooten hoog
aangeschreven. Ze getuigt evenwel meer
van fijne smaak dan van genie.
Roemer Visscher woonde in het begin
van de 17e eeuw in het huis „De Kreeft"
op 't Singel. Toen de stadsmuur ter
plaatse, die hem zoo lang het uitzicht
had benomen, werd afgebroken, be
schouwde hij dat terecht als 'n buiten
kansje. Zijn huis steeg daardoor in waar
de. Hierdoor vond hij eenige vergoeding
voor.de schade, welke hij bij Texel had
geleden. Had hij nog een kind te doopen
gehad zoo lezen wij in dat aardige
boek over Uithangteekens erf Opschrif
ten van Van Lennep en Ter Gouw
hij zou het zeker „Schaebaet" genoemd
hebben, maar dit was het geval niet en
zoo gaf hij die naam aan een andere
huisgenoot, te weten aan zijn hond
de behoefte aan een tweede front, om de
Sovjets te ontlasten, nu noodzakelijker
is dan ooit. Maar het moet bij een be
toog blijven
De Duitsche troepen en hun bondge-
nooten zijn in Sovjet-Rusland weer goed
op dreef. Vriend en vijand geven dit toe.
In nauwelijks 14 dagen werden de hor
den van Stalin honderden mijlen terug
geworpen Bezuiden Woronesj werd de
Don over een breedte van 350 km. be
reikt. De Daily Express (Londen) sprak
in verband hiermee van de grootste,
strategische overwinning van de Duit-
schers in de Sovjet-Unie en stelde on
derwijl vast, dat opnieuw gebleken is,
dat de bolsjewieken over te weinig wa
pens beschikken!
STA NIET AFWIJZEND.
Wanneer het volk niet wil begrijpen,
dat er een nieuw Europa komt, dan zul
len andere heerschen in deze lage lan
den en dan zullen zij, die afwijzend biij-
van staan, daaraan schuldig zijn.
(Mussert.)
DE POPULAIRE VERZORGER van de
uitzendingen voor zieken, Frans Ver-
laan, is onlangs voor de Ned. Omroep
met nieu\ye uitzendingen en wel voor
kleuters begonnen. Hier ziet u hem te
midden van zijn aandachtige luiste
raars. Elke Zaterdagmorgen is deze in
teressante uitzending over de zender
Hilversum II te beluisteren (11-11,20).
zijn gevonden in het begin van die eeuw.
Het is echtér niet uitgesloten, dat men
nog eens resten uit die tijden vindt, b.v.
meer naar de Groeneplaats toe, daar aan
te nemen is, dat deze munt vondst ge
daan is bij het bouwen der oorspronke
lijke huizen tusschen het Park en de
Groeneplaats.
De gevonden gracht is naderhand
dicht geraakt en gelijk gemaakt en dat
moet geschied zijn in een tijd, dat men
nog bouwde met klei, zooals duidelijk
bleek bij het vinden van. een keldertje,
waarvan muren en bodem opgezet waren
uit leem en dat te voorschijn kwam op
een diepte van' ongeveer 80 cm. onder
het maaiveld en bleek te liggen op de
gevulde gracht.
Bij latere onderzoekingen zal wellicht
blijken, hoe de gracht precies geloopen
heeft, of deze rond of hoekig is'geweest.
Bovendien zou het de moeite loonen in
de eigenlijke kern, b.v. ten N. van de
kerk een proefgraving t£ doen.
Van veel latere datum was een groote
^waterput met een opgemetselde rand uit
baksteen, die wel behoord zal hebben bij
het klooster.
Het is te hopen, dat de opgravingen
volgende jaren op nog andere plaatsen
voortgezet zullen kunnen worden, totdat
het vraagstuk van de tijd, waarin Texels
hoofdplaats ontstond, is opgelost.
Volledigheidshalve zij vermeld, dat
het onderzoek uitging van het Rijksmu
seum van Oudheden te Leiden en onder
leiding stond van de conservator van dat
Museum, Dr. F. C. Bursch.
Wie soberheid betrachtis steeds te
vreden. (Laotse).
Een oude gracht ontdekt, alsmede sporen van houten woningen
en een leemen keldertje. Van veel later datum dateert 'n wa
terput, van baksteenen opgemetseld.
De heer W. J. de Boone, als assistent
van het Rijksmuseum van Oudheden te
Leiden betrokken bij de opgravingen in
het Park, doet ons dit verslag toekomen:
De oudheidkundige onderzoekingen in
het Park, die op het oogenblik aan de
gang zijn, hebben ten doel vast te stel
len of Den Burg ook in vroeger tijden,
- in de eersle eeuwen onzer jaartelling -
bewoond is geweest. Van deze vroegste
geschiedenis van Texel is eigenlijk niet
zoo heel veel bekend. Toch is het aan te
nemen, dat, vooral op de hoogere diluvi
ale gedeelten van het eiland, die altijd
van nature watervrij zijn geweest, onze
voorouders zich reeds gevestigd hebben.
Een enkele steenen hamer, eenige jaren
geleden gevonden bij de Hoogeberg, de
vondsten in de z.g. Sommeitjesberg on
der De Waal met de Ronfeinsche munten,
die in Den Burg heëten gevonden te zijn,
in het begin van de 18e eeuw, wijzen,
evenals de sporen van bewoning op een
plek ten Z.W. van Den Burg, waar de
heer J Kikkert Nz. opgravingen heeft
gedaan, op een dergelijke vroegere be
woning.
Het voorloopig i'esultaat van deze op
graving heeft aangetoond, dat midden
door het Park heen, de vroegere kloos
tertuin, die behoord heeft bij het voor
malige nonnenklooster (nu weeshuis),
ongeveer evenwijdig met de straat, een
oude vrij breede gracht geloopen heeft,
die men, blijkens de- scherven, gevonden
in de vulling dezer gracht, kan dateeren
ongeveer in de 9e10e eeuw. Wij heb
ben ons waarschijnlijk voor te stellen,
dat in die tijden deze gracht dezelfde be-
teekenis had als later de Burgwal, die,
hoewel gedempt, „nog duidelijk zichtbaai
om het oude Den. Burg "heen loopt. De
eigenlijke kern, waaromheen de oude
gracht geloopen heeft, zal wel de plaats
der kerk en het dadelijk aangrenzende
terrein zijn, hoewel het verloop van de
oude gracht door gravingen op andere
plaatsen nog nauwkeuriger zal moeten
worden bepaald.
In de sleuf, die gegraven is ongeveer
van de Muziektent in de richting van de
ingang van het Park, kwamen op een
diepte van ruim één meter talrijke spo
ren te voorschijn van woningen. In het
gele zand van de vaste gronden werden
de muren van zulke huizen ingegraven.
Dergelijke mureh moeten wij ons voor
stellen als te zijn gebouwd uit paal- en
vlechtwerk. Hoewel al het hout natuur
lijk vergaan is, teekenen deze vergane
resten zich toch als zwarte strepen in
het heldere zand af.
.Aanwijzingen omtrent bewoning in
nog vroegere Romeinsche tijd zijn tot nu
toe niet gevonden, hoewel in een 18e
eeuwsch. boekje over Texel gewag
wordt gemaakt van penningen van Ro
meinsche keizers, die in het Park zouden
Den laatsten tijd heeft de vyand, met het oog op hem bedreigende vernie
tigende nederlagen in het Oosten, in versterkte mate door radiouitzendingen en
verspreiding van vlugschriften de bevolking van de door Duitschland bezette
westelijke gebieden aangezet tot daden van sabotage.
Ter waarschuwing van onbezonnen elementen tegen dergelijke- handelingen
heb ik, ter beveiliging van de uitvoering van mijn militaire opdracht, een vrij
groot aantal inwoners des lands als gijzelaars gevangen doen zetten. Deze gijze
laars zullen bij daden van sabotage der bevolking aangepakt worden. Zij staan
borg met hun leven.
De bevolking heeft het in de hand om door efen bezonnen optreden en door
medewerking bij de verhindering van daden van sabotage van iederen aard de
veiligheid van het leven harer medeburgers, die als gijzelaars zijn aangewezen,
te waarborgen. De lijst met de namen der gijzelaars zal worden gepubliceerd.
(w.g.)
Wehrmachtsbefèhlshaber in Nederland.
Generaal der vliegers,
FR. CHRISTIANSEN.
