Brief uit Oostland (II) Leiden door Dienen Texelsche Berichten WERELDNIEUWS Groeiend Vertrouwen in Nederlandsche Volksdienst en Winterhulp Nederland. Een Blaadje uit Texels Geschiedboek. 5Gè JAARGANG. No. 5701. WOENSDAG 4 NOVEMBER 1942. TEXELSCHE COURANT HOE MEN IN OOSTLAf^D PAARDEN FOKT. Met de paardenfokkerij in Oostland is het niet beter gesteld dan met de scha penhouderij. Ook op dit terrein geen se lectie. Een derde deel van de paarden, die voor de wagen loopen, zijn hengsten. Ongelooflijk mak zijn alle paarden in 't tuig. Bij een tamelijk aantal zie je ze in gespannen met het bit achter de kin en enkele geheel zonder bit; de leidsels zijn dan op de zij aan het halster vastge maakt. Van op hol slaan hebben wij nim mer iets bemerkt. Men heeft altoos een zak gras of hooi mee op de wagen en als ze moeten wachten, hangen ze de zak aan de kop. De paarden worden bijna nimmer vastgezet en staan aan de kant van de straat soms uren alleen. Over het algemeen zijn de paarden zeer licht en weinig „soort". Een enkel prima dier zie je met mooie lijnen, maar alle zijn ze licht van beenen. Bijna zonder uitzonde ring hebben ze kleine voeten en veel voetgebreken. Wel best hard droog been- werk. Voetgebreken zullen vaak een ge volg zijn van slechts hoef verpleging, want Qe smid komt er niet gauw aan te pas. Enkele paarden krijgen aan de vpor- voeten ijzers, maar de meeste loopen op bloote voeten; de wegen zijn hier ook niet behard. Bijna alle paarden zijn in slechte conditie, omdat ze nimmer in een goede weide komen. Afrastering kent men hier niet, dus staan ze altijd op stal met weinig voer en dan hebben ze te lij den van 'n onverdraaglijke vliegenplaag.* Het fokken gaat ook maar in 't wilde weg. Men gaat gewoonlijk naar de kort- bijzijride hengst. Mogelijk, dat het dek- geld ook daarop Van invloed is. Het dekgeld is ongeveer 10 mark of lager, dus zoo van f 6 tot f 7,50 met een be paald kwantum haver (niet zooveel). Veel veulens" zie jp hier echter niet. Ook met de jonge veulens doet men wat wonder lijk. Men laat ze meestal met de moeder meegaan over afstanden van 1020 km Nu lijkt het verboden de slechtste heng sten voor de fokkerij te gebruiken. Of men er zich aan houden zal, is moeilijk te beoordeelen. Eén eigenschap hebben de boeren allen gemeen, n.l. ze stappen langs de weg. meer dan de helft van de afstand naast hun paard en wagen. Tijd kost hier blijk baar geen geld.' Men geeft hier voor een goed paard 1000 tot 1500 R.M., dus al niet zoo veel minder dan in Holland, en daar zijn de paarden beter en zwaarder. De kleinste bouwer heeft hier nog een paard en wa gen. Na het werk op de akker gaan ze houtrijden uit -het bosch, waarvoox ze door de burgemeester worden aangewe zen en betaald. Wees zoo verstandig en zeg van hun paard geen kwaad, want dan haal je hun ongenade op de hals. Alle kleine jongens kunnen paardrijden, ook in een snelle ga lop, zonder zadel, deken of wat ook. Dat lijkt hier wel aangeboren. Hun tuigen vervaardigen en repareeren de boeren alleii zelf. Tot zoover voor deze keer. Vriéndelijk groetend, P. en G. SCHOORL. Nowa-Mysch, Weiss-Ruthenië, Rusland. Elk volk heeft de regeering, die» het verdient. Wel zelden in Je geschiedenis is dit zoo duidelijk aan de dag getreden als in het achter ons liggende tijdperk. Wat moeten we denken van volkeren, die willens of onwillens hun bestaansfuncties leggen in handen van hen, die daarop geen andere aanspraak kunnen maken, dan dat ze door toevallige, onpersoonlijke omstandigheden in staat waren het tot de hoogste, ja allerhoogste posten te brengen? Of openden maatschappelijke welstand, afkomst en uitgebreide relaties in het verleden niet al te vaak de weg tot deze posten? Wij hebben als volk een harde ies gehad en 'onze toekomst zou er don ker uitzien, ware er met één lichtpunt. Er groeit in onze jeugd een besef, dat andere waarden dan geld en stand, sluwe berekening en baantjesjagerij het hoog ste in ons leven vormen. Bewust of onbe wust dragen zij in zich het besef, dat zij niet als willekeurige enkelingen ge zamenlijk eens later een maatschappij zullen vormen ter behartiging van hun persoonlijke belangen, doch dat vóór al les zij door afstamming en bloedver wantschap tot een gemeenschap zijn ver bonden Een gemeenschap, die hun slechts dan de waarborg geeft, zich als enkeling te kunnen ontplooien, als ze al hun krachten in haar dienst stellen. Dit besef, dat tientallen jaren door val- sche leerstellingen werd overheerscht, breekt in deze dagen bruisend baan. Wij zien he.t in onze Jeugdstorm en in onze Arbeidsdienst, aan onze vrijwilligers aan het Oostfront. Wij merken het bij die andere duizenden, die in stil verlangen nog aan de kant moeten blijven staan, omdat" de omstandigheden hen weerhou den. Wij zien het ook aan onze eerste Nederlandsche Langemarck-studenten. Gedreven door het verlangen zich in te zetten voor de gemeenschap, hebben zij zich aangemeld.. Over enkele jaren ko men zij terug als menschen, die, wat hun vakkennis betreft, in staat zijn, elke lei dende positie op hun gebied te bekleeden. Dan zullen zij voorgaan, niet in' woorden, doch met de daad. Niet het persoonlijke belang, doch het volksbelang zal hun het hoogste zijn. Niet door hun vakkennis of weten schappelijke prestaties, doch slechts door c eze bereidheid, zullen zij zich het recht verwerven ,^s volk te leiden.' Jonge mannen tusschen 16 en 22 jaar, die meenen voor deze Langemarck-Op- leiding geschikt te zijn, Kunnen inlichtin gen aanvragen bij het Langemarck-Stu- dium, Waalsdorperweg 12, Den Haag. MET DE TEXELSCHE V1SSCHERS OP STAP. Eenige weken geleden is de reportage wagen van de Nederlandsche Omroep op bezoek geweest op Texel, waar ver scheidene interessante reportages zijn op genomen. Een dezer reportages wordt Zaterdag a s., nam. 1 uur, over zender Hilversum II onder de titel „Met de Texelsche visschers op stap" uitgezon den. De verslaggever en eenige visschers van het eiland zullen het een en ander vertellen over het verleden-en de toe komst van het visschersleven op Texel. (Persdienst Ned. Omroep). EXAMENS. Onze vroegere plaatsgenoot, de heer G. de Maar (zoon van Ds. C. de Maar, destijds doopsgezind predikant alhier) slaagde aan de universiteit te Groningen voor het eerste, gedeelte van het arts examen. PADDENSTOELEN-EXCURSIE. We herinneren aan de Paddenstoelen excursie op Zaterdagmiddag a s. Ze gaat uit van Texels Museum en zal zich deze keer tot de Dennen bepalen, waar mej. Rita Jonker als leidster zal- optre den. Mej. Jonker is in de botanie thuis en kent in het bijzonder Texels wondere paddenstoelen-wereld op haar duimpje. Ieder belangstellende is welkom. Bij gunstig weer vertrekken we 's middags om half 3 per fiets van het Museum. Red. DE WEENER ACADEMIE voor Beeldende Kunsten bestond een dezer dagen 250 jaar. Rijksminister Rust hield een ïede. Rechts: Rijksminister Dr. Seyss-In- quart, Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied; naast hein Reichsstatthalter Reichsleiter Baldur von Schirach. (Telefoto-Scherrl-c). Generaalveldmaarschalk Rommel be vestigt zijn valscherm voor een vlieg tocht aan het front. (PK Krempl HH/St P.H. c). TIJDENS DE VORIGE WERELDOORLQG. De petroleumprijs (huish. gebruik) was October 1917 44 ct. per liter; de zoutprijs 11 ct. per kg. Wegens aardappeldiefstallen op groote schaal werden te Aalsmeer klopjachten gehouden. (Oct. 1917). Een groot aantal koffiemolens werd in beslag genomen bij boeren in de omge ving van Eindhoven. Zij maalden er rog ge en boekweit mee. (Oct. 1917). Woningschaarschtc. Toen te Middel- harnis een alleenwonende man stierf, hadden zich de volgende dag voor s morgens 10 uur reeds 24 personen aan gemeld bij de huiseigenaar om de woning te huren. (Oct 1917). WAT ENGELAND VERGEET. Engeland roemt op zijn materieele kracht, zijn rijkdom en zijn uitgebreide hulpmiddelen, maar vergeet volkomen, dat de oorlog hoofdzakelijk wordt ge wonnen door de geest die de wapens han teert. Deze oorlog is een sociale revolutie, waarin wij reeds lang verkeeren. Zij strijdt niet meer voor de belangen van verarmde en geproletariseerde klassen, maar voor volken met levenshonger. Zij ihoet en zal tot het doel voeren, als er althans eenmaal vrede onder de naties zal zijn. Terwijl de plutocratisch georiënteerde imperia langzaam afbrokkelen, worden nieuwe wereldrijken gevormd, die het resultaat der sociaal-revolutionnaire be wegingen der jonge volken zullen zijn. Daarvoor strijden de soldaten der As- mogendheden. Deze strijd is een sociale revolutie, die een oude vijandige wereld in puin legt, maar achtei haar rookslier- len verheft zich reeds de wereld, waarvoor thans duizenden sterven, opdat nóg in de verste toekomst ongetelde mil- lioenen er kunnen leven. (Dr Goebbels in „Das Reich.) Bcnzine-gebrek in Z.-Afrika. Nog maar voor enkele maanden Jieeft^ men in de Unie van Zuid-Afrika benzine. Men verwacht, dat het autoverkeer daar volgende maand moet worden stilgelegd Engeland heeft te weinig kolen. Doordat dè productie der mijnen lang niet toereikend is, zit zoowel de Britsche bevolking als de oorlogsindustrie voor 'n groot tekort aan kolen. Daar komt nog bij dat de kwaliteit der kolen te wenschen overlaat en de vooruitzichten wanhopig zijn. (World Review, Engeland). Hongerwinter in de Sovjet-Unie. De bolsjewieken staan deze winter voor tal van problemen. Dat van de vpedselvoorziening is er één van. Zoo veel korenschuren hebben zij reeds moe ten prijsgeven, dat Stalin en consorten zich dagelijks afvragen, hoe het volk in de komende wintermaanden voor de hon gerdood kan worden gevrijwaard. In de stroomgebieden van Ob, Jemssei en Lena (Siberië) zijn 50,000 vluchtelingen met 't vangen van visch belast Volgens de Prawda wordt in bij die rivieren inder haast gebouwde huizen de vluchtelingen enderdak verschaft. Krachtproef voor Amerikaansche vloot. In een persconferentie heeft de Ameri kaansche Minister van Marine, Knox, mededeelingen gedaan over de zware slag bij de Santa Cruz-eilanden. Daar is volgens Knox sprake van de zwaarste be- lastingproef, welke de marine der V.S. ooit had te doorstaan. De Amerikaansche vloot is er in een hevige en hardnekkige strijd gewikkeld. 'Aan voorspellingen waagde hij zich liever niet. Intusschenis bekend geworden, dat de Amerikanen ook daar reeds menige veer hebben moe ten laten. Sinds de oorlog begon, ftebben zij nu al 59 oorlogsbodems moeten af schrijven. DOE HEEL ZUINIG! „Hier heeft de wintervorst Zijn zetel opgeslagen! Hier is zijn erf, zijn rijk: Hier zijn geen lentedagen"!^ Dat zijn regels uit Tollens "befaamde gedicht, gewijd aan de overwintering op Nova Zembla. Nu is ons ,,lage landje aan de zee" wel geen Nova Zembla, maar dat het er vinnig en langdurig koud kan we zen, hebben de laatste winters ons wel geleerd. Laten we daar toch vooral aan denken, wanneer we straks stoken gaan! Doe zoo zuinig als u maar kunt. 'Wan neer u zich hierop pas gaat toeleggen, wanneer de bodem van de kolenkist in zicht komt, zijt ge vee! te laat! Stook uw kachel en kook uw pot met overleg. En vergeet niet, dat een hooikist een mach tige hulp is in de strijd öTn met een mi nimale hoeveelheid kolen, olie of elec- triciteit uw middagmaal te bereiden OPGAVE VAN LAND, tocbehoorende aan rechtspersonen. Alle rechtspersonen, die land in eigen dom hebben, dat gebruikt wordt, be stemd is of geschikt voor landbouw in de zin van art. 1 van het pachtbesluit, zijn verplicht dit land voor 1 December a s. bij de directie voor de Landbouw op te geven. Vennootschappen onder firma en die bij wijze van geldschieting worden mede als rechtspersonen beschouwd. Niet nakoming wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste 6 maanden of geldboete van ten hoogste f 10,000, WINTERHULP NEDERLAND. De Burgemeester van Texel vestigt er de aandacht op, dat de termijn voor de inlevering van aanvraagformulieren voor de tweede uitkeering op 10 November a s. sluit. Voorts wordt er de aandacht op geves tigd, dat de voor de le uitkeering inge diende formulieren, behoudens uitzonde ringen, automatisch doorloopen voor de 2e en volgende u.'ttëeeringen, zoodat zij, die reeds een formulier ingezonden heb ben, dit niet opnieuw behoeven te doen. Texel, 2 November 1942. De Burgemeester voornoemd, RIJK DE VRIES. DE ZON. Wo 4 Nov. op 7,39; onder 17,08 Do. 5 Nov. op 7,41; onder 17,06 Vr. 6 Nov. op 7,42; onder 17,04 DE MAAtf. Wo 4 Nov. op 2,07; onder 15,40 Do. 5 Nov. op 3,18; onder 16,04 Vr. 6 Nov. op 4,30; onder 16,30 Nieuwe Maan: 8 November 17,19 HOOG WATER OP TEXELS REE. Wo 4 Nov. 5.43 en 18,15 Do. 5 Nov. 6,43 en 17,08 Vr 6 Nov. 7,32 en 19,53 Springtij 8 en 22 November. Het gaat lang niet slecht met de Win terhulp en de Ned Volksdienst, het aan tal leden groeit flink; het is in enkele maanden verdubbeld, zoowel hier als el ders. De lijst- en straatcollecten hebben behoorlijke bedragen opgeleverd; de straatcoilecte zelfs eenige duizenden gul- der^ meer dan vorig jaar! Er komt schct in en de bewering, dat ihen deze instel lingen niet zou „lusten", gaat dus niet meer op. Wanneer-de belangstelling zoo. blijft toenemen, is heel Holland na ver loop van tijd medewerker in de ruimste zin des woords. Aldus' de heer Querner, propagandaleider van de N.V.D., in zijn rede, Vrijdagavond in De Lindeboom voor 'n geheel gevulde zaal. „Geen lief dadigheid, maar volkswelvaart". Dat stond met forsche letters op een wit doek geschilderd. Er zijn nog altijd menschen, dit geen flauw idee hebben van waar deze instellingen heen willen. Velen moe ten het begrip offeren nog leeren kennen. Maar eerst moet het vertrouwen worden gewonnen en wat dat betreft zijn we op de goede weg. Vooral bij de minder be deelde volksgenooten, die van N.V.D. en Winterhulp steun mochten ontvangen, waar dat noodig was. (Zie verder 2e pa gina). - DE JEUGD TREDE AAN! Zoo sprak MaxBlokzijl in een causerie voor de jeugd van Kattenburg en Wittenburg te Amsterdam. 'X Zal ons in de komende jaren mis schien nog slechter gaan. Dat is niet erg, want dan zullen wij begrijpen, dat wij als volk bij elkaar behooren. Doen wij dat niet, en blijven we onderling als maar ruzie maken, dan komt er een tijd, dat Duitschland zegt: „Kan dat kleine ruzie makende landje geen orde op eigen za ken stellen, dan doe ik het wel". Dat is nu het laatste, wat wij nationaal-socialis- len willen! Daarom hebben wij flinke jongens en meisjes noodig en daarom nu moeten jullie in de Jeugdstorm, opdat jullie er veel beter gaat uitzien, en je beter gedraagt en mee wilt helpen om de toestanden voor ons vaderland beter te maken. Het is even gemakkelijk zichzelf, te misleiden zonder het gewaar te worden, als het moeilijk is anderen te misleiden, zonder dat zij het bemerken. (La Rochefoucauld). PRAATJE OVER GEMEENTEWAPENS EGMOND-BINNEN II. 58 Egmond-Binnen, vereenigd met Eg- mond aan de Hoef, had reeds in de 12e eeuw een abdij, het Sint-Adelbertkloos- ter. Die abdij was beroemd om haar rijk dom en niet het minst om haar kostbare boekenrij. In de toren hing 'n klokkenspel, dat toen nog het eenige van heel Holland was. Van, het eenmaal zoo prach tige en sterke kasteel is nu ELGMOtfD. n^e^s meer over dan»wat bij biN«tv opgravingen aan de dag is gekomefc, Dat dit de moeite van het be zichtigen ten volle waard is, leert de desbetreffende tentoonstelling, welke in deze dagen in het Alkmaarsche stadhuis toegankelijk is. - De Heeren van Egmond stonden als bijzonder vermogend bekend, getuige dit rijmpje: „Brederode de edelste, Wassenaar de oudste, Egmond de rijkste, Arkel de stoutste". In de kerk vindt men een marmeren gedenkteeken van Nicolaas Witsen, die groote verdiensten had als aardrijkskun dige en staatsman. Hij was gynsteling van Willem III en Peter de Groote. DEN HOORN. Den Hoorn toe. •ftet iag er ook gunstig voor: Vlak aan zee! Naar het westen strekte zich een hoo- ge, smalle duingordel uit. Hoever liggen thans de Oude Kapenol en de Stooknol het land in? Je moet een fiksche duin wandeling maken, om- het strand te be reiken. We behoeven niet eens zoo'n groote stap in de historie terug te doen, om te kunnen ontdekken, in welk een korte tijd een duingebied zich kan ont wikkelen. Op een kaartje uit 1835 b. v. zien we hier nog heele duinenrijen op 'i appèl ontbreken. Het „Loodsmansduin" was dan ook een goede uitkijkpost. Daar hebben de vele loodsen, die aan Den Hoorn woonden, danook een dankbaar gebruik van gemaakt. In 1853 werd het dorp echter een ge duchte klap toegebracht en wel door de reorganisatie van het Loodswezen: De loodsen verhuisden toen naar Den Hel der, dat sedert het een góede haven en 'n scheepstverf kreeg, belangrijk in bloei toenam, en in het bijzonder na het ge reed komen van het Groot-Noord- hollandsch kanaal (1825). Dit duurde tot het Noordzeekanaal in gebruik genomen werd; toen nam IJmuiden voor 'n groot deel de plaats van Den Helder in. In 1844 waren aan Dety Hoorn nog slechts de bemanningen' van de -viér z.g. Een 700 meter bezuiden heeft het dorp De Oude Hoorn gelegen. Dat hebben West-Friezen in 1398 ver brand. De Oude Hoorn had toen vermoe delijk een paar honderd jaar bestaan; we kunnen aannemen, dat het met lang na de Allerheiligenvloed van 1170 aan de zee is gesticht. Aan de overkant van het Marsdiep lag reeds Huisduinen en stellig hebben de- Oude-Hoornders toentertijd een veerdienst met de vaste wal onder houden Een heele afstand, want waar thans de P.H. Polder, Het Nieuwland en De Kuil liggén, spoelde eens de zee, zwommen de haringen in groote scholen •langs de kust De Kuil is in 1436 al bedijkt, daarna volgde het Hoornder-NieuwlaSd en in 1846 „de Prins". Eigenlijk was dat voor de tweede maal, want in 1769 is deze pol der reeds drooggelegd. Toen heette hij Hoorn en Burg of ook wel de Kattepol- der, genoemd naar een zekere Kat, een herbergier, die de meeste duiten nT deze onderneming moet hebben gestoken. We vreezen, dat dit waagstuk de man op de flesch heeft gebracht, want 23 jaar later, in 1792, werd de heele polder door de zee verzwolgen. De Oude Hoorn, herhalen we, werd in de asch gelegd. Dat dit geen fabeltje is, hebben o m. opgravingen bewezen. Hier zijn immers fundamenten en andere - „buitengewone loodsschuiten van Texel" overblijfselen van gebouwen blootgelegd, terwijl een zwarte aschlaag in de grond nog aan de verschrikkelijke verwoesting herinnert. Na het platbranden van de Oude Hoorn nam Den Hoorn in groei en bloei woonachtig, alsmede een onder-commis saris Van het Loodswezen. Thans houden alleen de namen Loodsmansduin en Loodsmanswelvaren (het café van de heer D. Rotgans) aan die bloeitijd van 't dorp de herinnering nog levendig.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1942 | | pagina 1