Brief uit Oostland (II)
Leiden door Dienen
Texelsche Berichten
WERELDNIEUWS
Groeiend Vertrouwen in
Nederlandsche Volksdienst
en Winterhulp Nederland.
Een Blaadje uit Texels Geschiedboek.
5Gè JAARGANG. No. 5701.
WOENSDAG 4 NOVEMBER 1942.
TEXELSCHE COURANT
HOE MEN IN OOSTLAf^D PAARDEN FOKT.
Met de paardenfokkerij in Oostland is
het niet beter gesteld dan met de scha
penhouderij. Ook op dit terrein geen se
lectie. Een derde deel van de paarden,
die voor de wagen loopen, zijn hengsten.
Ongelooflijk mak zijn alle paarden in 't
tuig. Bij een tamelijk aantal zie je ze in
gespannen met het bit achter de kin en
enkele geheel zonder bit; de leidsels zijn
dan op de zij aan het halster vastge
maakt. Van op hol slaan hebben wij nim
mer iets bemerkt. Men heeft altoos een
zak gras of hooi mee op de wagen en als
ze moeten wachten, hangen ze de zak
aan de kop. De paarden worden bijna
nimmer vastgezet en staan aan de kant
van de straat soms uren alleen. Over het
algemeen zijn de paarden zeer licht en
weinig „soort". Een enkel prima dier zie
je met mooie lijnen, maar alle zijn ze
licht van beenen. Bijna zonder uitzonde
ring hebben ze kleine voeten en veel
voetgebreken. Wel best hard droog been-
werk. Voetgebreken zullen vaak een ge
volg zijn van slechts hoef verpleging,
want Qe smid komt er niet gauw aan te
pas. Enkele paarden krijgen aan de vpor-
voeten ijzers, maar de meeste loopen op
bloote voeten; de wegen zijn hier ook
niet behard. Bijna alle paarden zijn in
slechte conditie, omdat ze nimmer in een
goede weide komen. Afrastering kent
men hier niet, dus staan ze altijd op stal
met weinig voer en dan hebben ze te lij
den van 'n onverdraaglijke vliegenplaag.*
Het fokken gaat ook maar in 't wilde
weg. Men gaat gewoonlijk naar de kort-
bijzijride hengst. Mogelijk, dat het dek-
geld ook daarop Van invloed is. Het
dekgeld is ongeveer 10 mark of lager,
dus zoo van f 6 tot f 7,50 met een be
paald kwantum haver (niet zooveel). Veel
veulens" zie jp hier echter niet. Ook met
de jonge veulens doet men wat wonder
lijk. Men laat ze meestal met de moeder
meegaan over afstanden van 1020 km
Nu lijkt het verboden de slechtste heng
sten voor de fokkerij te gebruiken. Of
men er zich aan houden zal, is moeilijk
te beoordeelen.
Eén eigenschap hebben de boeren allen
gemeen, n.l. ze stappen langs de weg.
meer dan de helft van de afstand naast
hun paard en wagen. Tijd kost hier blijk
baar geen geld.'
Men geeft hier voor een goed paard
1000 tot 1500 R.M., dus al niet zoo veel
minder dan in Holland, en daar zijn de
paarden beter en zwaarder. De kleinste
bouwer heeft hier nog een paard en wa
gen. Na het werk op de akker gaan ze
houtrijden uit -het bosch, waarvoox ze
door de burgemeester worden aangewe
zen en betaald.
Wees zoo verstandig en zeg van hun
paard geen kwaad, want dan haal je hun
ongenade op de hals. Alle kleine jongens
kunnen paardrijden, ook in een snelle ga
lop, zonder zadel, deken of wat ook. Dat
lijkt hier wel aangeboren. Hun tuigen
vervaardigen en repareeren de boeren
alleii zelf.
Tot zoover voor deze keer.
Vriéndelijk groetend,
P. en G. SCHOORL.
Nowa-Mysch, Weiss-Ruthenië, Rusland.
Elk volk heeft de regeering, die» het
verdient.
Wel zelden in Je geschiedenis is dit
zoo duidelijk aan de dag getreden als in
het achter ons liggende tijdperk. Wat
moeten we denken van volkeren, die
willens of onwillens hun bestaansfuncties
leggen in handen van hen, die daarop
geen andere aanspraak kunnen maken,
dan dat ze door toevallige, onpersoonlijke
omstandigheden in staat waren het tot
de hoogste, ja allerhoogste posten te
brengen?
Of openden maatschappelijke welstand,
afkomst en uitgebreide relaties in het
verleden niet al te vaak de weg tot deze
posten? Wij hebben als volk een harde
ies gehad en 'onze toekomst zou er don
ker uitzien, ware er met één lichtpunt.
Er groeit in onze jeugd een besef, dat
andere waarden dan geld en stand, sluwe
berekening en baantjesjagerij het hoog
ste in ons leven vormen. Bewust of onbe
wust dragen zij in zich het besef, dat
zij niet als willekeurige enkelingen ge
zamenlijk eens later een maatschappij
zullen vormen ter behartiging van hun
persoonlijke belangen, doch dat vóór al
les zij door afstamming en bloedver
wantschap tot een gemeenschap zijn ver
bonden Een gemeenschap, die hun
slechts dan de waarborg geeft, zich als
enkeling te kunnen ontplooien, als ze al
hun krachten in haar dienst stellen.
Dit besef, dat tientallen jaren door val-
sche leerstellingen werd overheerscht,
breekt in deze dagen bruisend baan. Wij
zien he.t in onze Jeugdstorm en in onze
Arbeidsdienst, aan onze vrijwilligers aan
het Oostfront. Wij merken het bij die
andere duizenden, die in stil verlangen
nog aan de kant moeten blijven staan,
omdat" de omstandigheden hen weerhou
den. Wij zien het ook aan onze eerste
Nederlandsche Langemarck-studenten.
Gedreven door het verlangen zich in te
zetten voor de gemeenschap, hebben zij
zich aangemeld.. Over enkele jaren ko
men zij terug als menschen, die, wat hun
vakkennis betreft, in staat zijn, elke lei
dende positie op hun gebied te bekleeden.
Dan zullen zij voorgaan, niet in' woorden,
doch met de daad. Niet het persoonlijke
belang, doch het volksbelang zal hun het
hoogste zijn.
Niet door hun vakkennis of weten
schappelijke prestaties, doch slechts door
c eze bereidheid, zullen zij zich het recht
verwerven ,^s volk te leiden.'
Jonge mannen tusschen 16 en 22 jaar,
die meenen voor deze Langemarck-Op-
leiding geschikt te zijn, Kunnen inlichtin
gen aanvragen bij het Langemarck-Stu-
dium, Waalsdorperweg 12, Den Haag.
MET DE TEXELSCHE V1SSCHERS
OP STAP.
Eenige weken geleden is de reportage
wagen van de Nederlandsche Omroep op
bezoek geweest op Texel, waar ver
scheidene interessante reportages zijn op
genomen. Een dezer reportages wordt
Zaterdag a s., nam. 1 uur, over zender
Hilversum II onder de titel „Met de
Texelsche visschers op stap" uitgezon
den. De verslaggever en eenige visschers
van het eiland zullen het een en ander
vertellen over het verleden-en de toe
komst van het visschersleven op Texel.
(Persdienst Ned. Omroep).
EXAMENS.
Onze vroegere plaatsgenoot, de heer
G. de Maar (zoon van Ds. C. de Maar,
destijds doopsgezind predikant alhier)
slaagde aan de universiteit te Groningen
voor het eerste, gedeelte van het arts
examen.
PADDENSTOELEN-EXCURSIE.
We herinneren aan de Paddenstoelen
excursie op Zaterdagmiddag a s. Ze gaat
uit van Texels Museum en zal zich deze
keer tot de Dennen bepalen, waar mej.
Rita Jonker als leidster zal- optre
den. Mej. Jonker is in de botanie thuis
en kent in het bijzonder Texels wondere
paddenstoelen-wereld op haar duimpje.
Ieder belangstellende is welkom. Bij
gunstig weer vertrekken we 's middags
om half 3 per fiets van het Museum.
Red.
DE WEENER ACADEMIE voor Beeldende Kunsten bestond een dezer dagen
250 jaar. Rijksminister Rust hield een ïede. Rechts: Rijksminister Dr. Seyss-In-
quart, Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied; naast hein
Reichsstatthalter Reichsleiter Baldur von Schirach. (Telefoto-Scherrl-c).
Generaalveldmaarschalk Rommel be
vestigt zijn valscherm voor een vlieg
tocht aan het front.
(PK Krempl HH/St P.H. c).
TIJDENS DE VORIGE
WERELDOORLQG.
De petroleumprijs (huish. gebruik) was
October 1917 44 ct. per liter; de zoutprijs
11 ct. per kg.
Wegens aardappeldiefstallen op groote
schaal werden te Aalsmeer klopjachten
gehouden. (Oct. 1917).
Een groot aantal koffiemolens werd in
beslag genomen bij boeren in de omge
ving van Eindhoven. Zij maalden er rog
ge en boekweit mee. (Oct. 1917).
Woningschaarschtc. Toen te Middel-
harnis een alleenwonende man stierf,
hadden zich de volgende dag voor s
morgens 10 uur reeds 24 personen aan
gemeld bij de huiseigenaar om de woning
te huren. (Oct 1917).
WAT ENGELAND VERGEET.
Engeland roemt op zijn materieele
kracht, zijn rijkdom en zijn uitgebreide
hulpmiddelen, maar vergeet volkomen,
dat de oorlog hoofdzakelijk wordt ge
wonnen door de geest die de wapens han
teert.
Deze oorlog is een sociale revolutie,
waarin wij reeds lang verkeeren. Zij
strijdt niet meer voor de belangen van
verarmde en geproletariseerde klassen,
maar voor volken met levenshonger. Zij
ihoet en zal tot het doel voeren, als er
althans eenmaal vrede onder de naties
zal zijn.
Terwijl de plutocratisch georiënteerde
imperia langzaam afbrokkelen, worden
nieuwe wereldrijken gevormd, die het
resultaat der sociaal-revolutionnaire be
wegingen der jonge volken zullen zijn.
Daarvoor strijden de soldaten der As-
mogendheden. Deze strijd is een sociale
revolutie, die een oude vijandige wereld
in puin legt, maar achtei haar rookslier-
len verheft zich reeds de wereld,
waarvoor thans duizenden sterven, opdat
nóg in de verste toekomst ongetelde mil-
lioenen er kunnen leven.
(Dr Goebbels in „Das Reich.)
Bcnzine-gebrek in Z.-Afrika.
Nog maar voor enkele maanden Jieeft^
men in de Unie van Zuid-Afrika benzine.
Men verwacht, dat het autoverkeer daar
volgende maand moet worden stilgelegd
Engeland heeft te weinig kolen.
Doordat dè productie der mijnen lang
niet toereikend is, zit zoowel de Britsche
bevolking als de oorlogsindustrie voor 'n
groot tekort aan kolen. Daar komt nog bij
dat de kwaliteit der kolen te wenschen
overlaat en de vooruitzichten wanhopig
zijn. (World Review, Engeland).
Hongerwinter in de Sovjet-Unie.
De bolsjewieken staan deze winter
voor tal van problemen. Dat van de
vpedselvoorziening is er één van. Zoo
veel korenschuren hebben zij reeds moe
ten prijsgeven, dat Stalin en consorten
zich dagelijks afvragen, hoe het volk in
de komende wintermaanden voor de hon
gerdood kan worden gevrijwaard. In de
stroomgebieden van Ob, Jemssei en Lena
(Siberië) zijn 50,000 vluchtelingen met 't
vangen van visch belast Volgens de
Prawda wordt in bij die rivieren inder
haast gebouwde huizen de vluchtelingen
enderdak verschaft.
Krachtproef voor Amerikaansche
vloot.
In een persconferentie heeft de Ameri
kaansche Minister van Marine, Knox,
mededeelingen gedaan over de zware
slag bij de Santa Cruz-eilanden. Daar is
volgens Knox sprake van de zwaarste be-
lastingproef, welke de marine der V.S.
ooit had te doorstaan. De Amerikaansche
vloot is er in een hevige en hardnekkige
strijd gewikkeld. 'Aan voorspellingen
waagde hij zich liever niet. Intusschenis
bekend geworden, dat de Amerikanen
ook daar reeds menige veer hebben moe
ten laten. Sinds de oorlog begon, ftebben
zij nu al 59 oorlogsbodems moeten af
schrijven.
DOE HEEL ZUINIG!
„Hier heeft de wintervorst
Zijn zetel opgeslagen!
Hier is zijn erf, zijn rijk:
Hier zijn geen lentedagen"!^
Dat zijn regels uit Tollens "befaamde
gedicht, gewijd aan de overwintering op
Nova Zembla. Nu is ons ,,lage landje aan
de zee" wel geen Nova Zembla, maar dat
het er vinnig en langdurig koud kan we
zen, hebben de laatste winters ons wel
geleerd. Laten we daar toch vooral aan
denken, wanneer we straks stoken gaan!
Doe zoo zuinig als u maar kunt. 'Wan
neer u zich hierop pas gaat toeleggen,
wanneer de bodem van de kolenkist in
zicht komt, zijt ge vee! te laat! Stook uw
kachel en kook uw pot met overleg. En
vergeet niet, dat een hooikist een mach
tige hulp is in de strijd öTn met een mi
nimale hoeveelheid kolen, olie of elec-
triciteit uw middagmaal te bereiden
OPGAVE VAN LAND,
tocbehoorende aan rechtspersonen.
Alle rechtspersonen, die land in eigen
dom hebben, dat gebruikt wordt, be
stemd is of geschikt voor landbouw in
de zin van art. 1 van het pachtbesluit,
zijn verplicht dit land voor 1 December
a s. bij de directie voor de Landbouw op
te geven. Vennootschappen onder firma
en die bij wijze van geldschieting worden
mede als rechtspersonen beschouwd. Niet
nakoming wordt gestraft met hechtenis
van ten hoogste 6 maanden of geldboete
van ten hoogste f 10,000,
WINTERHULP NEDERLAND.
De Burgemeester van Texel vestigt er
de aandacht op, dat de termijn voor de
inlevering van aanvraagformulieren voor
de tweede uitkeering op 10 November a s.
sluit.
Voorts wordt er de aandacht op geves
tigd, dat de voor de le uitkeering inge
diende formulieren, behoudens uitzonde
ringen, automatisch doorloopen voor de
2e en volgende u.'ttëeeringen, zoodat zij,
die reeds een formulier ingezonden heb
ben, dit niet opnieuw behoeven te doen.
Texel, 2 November 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
DE ZON.
Wo 4 Nov. op 7,39; onder 17,08
Do. 5 Nov. op 7,41; onder 17,06
Vr. 6 Nov. op 7,42; onder 17,04
DE MAAtf.
Wo 4 Nov. op 2,07; onder 15,40
Do. 5 Nov. op 3,18; onder 16,04
Vr. 6 Nov. op 4,30; onder 16,30
Nieuwe Maan: 8 November 17,19
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Wo 4 Nov. 5.43 en 18,15
Do. 5 Nov. 6,43 en 17,08
Vr 6 Nov. 7,32 en 19,53
Springtij 8 en 22 November.
Het gaat lang niet slecht met de Win
terhulp en de Ned Volksdienst, het aan
tal leden groeit flink; het is in enkele
maanden verdubbeld, zoowel hier als el
ders. De lijst- en straatcollecten hebben
behoorlijke bedragen opgeleverd; de
straatcoilecte zelfs eenige duizenden gul-
der^ meer dan vorig jaar! Er komt schct
in en de bewering, dat ihen deze instel
lingen niet zou „lusten", gaat dus niet
meer op. Wanneer-de belangstelling zoo.
blijft toenemen, is heel Holland na ver
loop van tijd medewerker in de ruimste
zin des woords. Aldus' de heer Querner,
propagandaleider van de N.V.D., in zijn
rede, Vrijdagavond in De Lindeboom
voor 'n geheel gevulde zaal. „Geen lief
dadigheid, maar volkswelvaart". Dat
stond met forsche letters op een wit doek
geschilderd. Er zijn nog altijd menschen,
dit geen flauw idee hebben van waar
deze instellingen heen willen. Velen moe
ten het begrip offeren nog leeren kennen.
Maar eerst moet het vertrouwen worden
gewonnen en wat dat betreft zijn we op
de goede weg. Vooral bij de minder be
deelde volksgenooten, die van N.V.D. en
Winterhulp steun mochten ontvangen,
waar dat noodig was. (Zie verder 2e pa
gina). -
DE JEUGD TREDE AAN!
Zoo sprak MaxBlokzijl in
een causerie voor de jeugd van
Kattenburg en Wittenburg te
Amsterdam.
'X Zal ons in de komende jaren mis
schien nog slechter gaan. Dat is niet erg,
want dan zullen wij begrijpen, dat wij als
volk bij elkaar behooren. Doen wij dat
niet, en blijven we onderling als maar
ruzie maken, dan komt er een tijd, dat
Duitschland zegt: „Kan dat kleine ruzie
makende landje geen orde op eigen za
ken stellen, dan doe ik het wel". Dat is
nu het laatste, wat wij nationaal-socialis-
len willen! Daarom hebben wij flinke
jongens en meisjes noodig en daarom nu
moeten jullie in de Jeugdstorm, opdat
jullie er veel beter gaat uitzien, en je
beter gedraagt en mee wilt helpen om de
toestanden voor ons vaderland beter te
maken.
Het is even gemakkelijk zichzelf, te
misleiden zonder het gewaar te worden,
als het moeilijk is anderen te misleiden,
zonder dat zij het bemerken.
(La Rochefoucauld).
PRAATJE OVER GEMEENTEWAPENS
EGMOND-BINNEN II. 58
Egmond-Binnen, vereenigd met Eg-
mond aan de Hoef, had reeds in de 12e
eeuw een abdij, het Sint-Adelbertkloos-
ter. Die abdij was beroemd om haar rijk
dom en niet het minst om haar kostbare
boekenrij. In de toren hing 'n
klokkenspel, dat toen nog het
eenige van heel Holland was.
Van, het eenmaal zoo prach
tige en sterke kasteel is nu
ELGMOtfD. n^e^s meer over dan»wat bij
biN«tv opgravingen aan de dag is
gekomefc, Dat dit de moeite van het be
zichtigen ten volle waard is, leert de
desbetreffende tentoonstelling, welke in
deze dagen in het Alkmaarsche stadhuis
toegankelijk is. -
De Heeren van Egmond stonden als
bijzonder vermogend bekend, getuige dit
rijmpje:
„Brederode de edelste, Wassenaar de
oudste,
Egmond de rijkste, Arkel de stoutste".
In de kerk vindt men een marmeren
gedenkteeken van Nicolaas Witsen, die
groote verdiensten had als aardrijkskun
dige en staatsman. Hij was gynsteling
van Willem III en Peter de Groote.
DEN HOORN.
Den Hoorn toe. •ftet iag er ook gunstig voor: Vlak
aan zee!
Naar het westen strekte zich een hoo-
ge, smalle duingordel uit. Hoever liggen
thans de Oude Kapenol en de Stooknol
het land in? Je moet een fiksche duin
wandeling maken, om- het strand te be
reiken. We behoeven niet eens zoo'n
groote stap in de historie terug te doen,
om te kunnen ontdekken, in welk een
korte tijd een duingebied zich kan ont
wikkelen. Op een kaartje uit 1835 b. v.
zien we hier nog heele duinenrijen op 'i
appèl ontbreken. Het „Loodsmansduin"
was dan ook een goede uitkijkpost. Daar
hebben de vele loodsen, die aan Den
Hoorn woonden, danook een dankbaar
gebruik van gemaakt.
In 1853 werd het dorp echter een ge
duchte klap toegebracht en wel door de
reorganisatie van het Loodswezen: De
loodsen verhuisden toen naar Den Hel
der, dat sedert het een góede haven en 'n
scheepstverf kreeg, belangrijk in bloei
toenam, en in het bijzonder na het ge
reed komen van het Groot-Noord-
hollandsch kanaal (1825). Dit duurde tot
het Noordzeekanaal in gebruik genomen
werd; toen nam IJmuiden voor 'n groot
deel de plaats van Den Helder in.
In 1844 waren aan Dety Hoorn nog
slechts de bemanningen' van de -viér z.g.
Een 700 meter bezuiden
heeft het dorp De Oude Hoorn gelegen.
Dat hebben West-Friezen in 1398 ver
brand. De Oude Hoorn had toen vermoe
delijk een paar honderd jaar bestaan; we
kunnen aannemen, dat het met lang na
de Allerheiligenvloed van 1170 aan de
zee is gesticht. Aan de overkant van het
Marsdiep lag reeds Huisduinen en stellig
hebben de- Oude-Hoornders toentertijd
een veerdienst met de vaste wal onder
houden Een heele afstand, want waar
thans de P.H. Polder, Het Nieuwland en
De Kuil liggén, spoelde eens de zee,
zwommen de haringen in groote scholen
•langs de kust
De Kuil is in 1436 al bedijkt, daarna
volgde het Hoornder-NieuwlaSd en in
1846 „de Prins". Eigenlijk was dat voor
de tweede maal, want in 1769 is deze pol
der reeds drooggelegd. Toen heette hij
Hoorn en Burg of ook wel de Kattepol-
der, genoemd naar een zekere Kat, een
herbergier, die de meeste duiten nT deze
onderneming moet hebben gestoken. We
vreezen, dat dit waagstuk de man op de
flesch heeft gebracht, want 23 jaar later,
in 1792, werd de heele polder door de
zee verzwolgen.
De Oude Hoorn, herhalen we, werd in
de asch gelegd. Dat dit geen fabeltje is,
hebben o m. opgravingen bewezen. Hier
zijn immers fundamenten en andere - „buitengewone loodsschuiten van Texel"
overblijfselen van gebouwen blootgelegd,
terwijl een zwarte aschlaag in de grond
nog aan de verschrikkelijke verwoesting
herinnert.
Na het platbranden van de Oude
Hoorn nam Den Hoorn in groei en bloei
woonachtig, alsmede een onder-commis
saris Van het Loodswezen. Thans houden
alleen de namen Loodsmansduin en
Loodsmanswelvaren (het café van de
heer D. Rotgans) aan die bloeitijd van 't
dorp de herinnering nog levendig.