Menschen, zooals er nog zijn
Alie Plattelandsvrouwen in de Ned. Landstand
Een oud handwerk
herleeft.
„CONTROLEER GEREGELD
UW
ELECTRICITEITSVERBRUIK".
Texelsohe Berichten
Wereldnieuws
56c JAARGANG. No. 5706.
ZATERDAG 21 NOVEMBER 1942.
TEXELSCHE COURANT
Men herinnert zich wellicht het beeld
van de grootvader, die in een van
Dickens' romans voorkomt, de oude
schraper, die niets heeft van het sympa
thieke, het levenswijze en levensblije
dat het kenmerk der grijsheid kan zijn.
Hij verheugt er zich met grijnzend
genoegen over, dat zijn kleinzoon
even inhalig als hij lekker gegeten
en lekker gedronkenheeft op kosten
van een vriend. Als die vriend zoo gek
is te betalen en te onthalen, moet men
er maar zooveel mogelijk van profi-
teeren, ervan halen, wat er van te ha
len is.
Dit is de levensopvatting van deze
grijsaard, zijn levens-moraal. Daarheen
gaan al zijn gedachten. En hij wrijft
zich de dorre handen van sinister ple-
ier.
Het is een afschuwelijk slag men
schen, dat in deze figuur werd beli
chaamd. En maar al te zeer naar het
leven geteekend, helaas. Want ze zijn
er zulke individuen, die elk sociaal ge
voel missen, en voor wie de even-
mensch' alleen bestaat, om profijt van
hem te trekken.
WinterhulpDaar gruwen ze van.
„Daar doen we niet aan" klinkt het uit
bun mond en niet zelden laten ze er
huichelend op volgen: „We doen op on
ze eigen manier aan liefdadigheid"De
waarheid is, dat ze voor geen sterve
ling een cent over hebben, maar
Winterhulp krijgt de schuld.
Gelukkig winnen we veld. Het daagt!
Er groeit meer en meer begrip voor wat
Winterhulp deed en doet en nog hoopt
te doen. Dat blijkt uit de opbrengst van
de collecten, die een stijgende lijn ver
toont. Geeft ook gij, lezer, daarvan
blijk, wanneer ook op u weer een be
roep wordt gedaan.
I
TOESPRAAK MEVR. DE HAAN.
Mevrouw G. de Haan-Bosker, Pro
vinciaal Leidster der afdeeling Land
vrouwen van de Nederlandsche Land
stand in Noord-Holland, heeft Dinsdag
middag in De Lindeboom een rede ge-
houdên over het onderwerp: „Hoe be-
hooren wij als vrouwen tegenover de
Landstand te staan?"
Daarna werd over Boerenrecht en Boe-
reneer het woord gevoerd door de heer
Jst Bakker, Prov. hoofd van de Hoofd-
afcl I Volk en Bodem.
„Die goeie ouwe tijd".
Twee alleszins belangrijke onderwer
pen, die een volle zaal hadden verdiend.
Maar het verging de afd. als zoo vele
nieuwe organisaties: Gebrek aan 'ver
trouwen. Men maakt er zich graag van
af met de opmerking: „Wat kan daar nu
toch van uitgaan, wat heeft het in....!"
Nu, wie Dinsdagmiddag heeft geluisterd
naar wat mevr. De Haan te vertellen
had, moet zich gelukkig hebben geprezen
aan de oproep ter vergadering gevolg te
hebben gegeven. Mevrouw De Haan is
met haar toehoorders in gedachten naar
die „goeie ouwe tijd" teruggekeerd. Te
rug naar de jaren, waarin de boer en
zijn vrouw in weerwil van hard aanpak
ken, van stage arbeid van 's morgens
vroeg tot 's avonds laat, nauwelijks aan
droog brood toekwamen, jaren, waarin
honderden boeren het hoofd niet meer
boven water konden houden en datgene
moesten prijsgeven waaraan zij met hart
en ziel waren gebonden: hun eigen be
drijf.
En al grooter werd het aantal slachtof
fers van de kapitalistische trusts, die met
hun aas-klauwen al meer land naar zich
toetrokken. Kolommen, neen, boeken vol
zijn te beschrijven over de poel van el
lende, waarin ontelbare boeren en hun
gezinnen werden gedompeld. En dan het
leven van de boerenknecht? Voor hem is
de nood nog schrijnender geweest. Hem
wachtte geen gelukkige, zorgelooze le
vensavond; onder kommervolle omstan
digheden moest hij zijn laatste jaren
doorbrengen.
Zoo kon het niet langer.
„Zoo kon het niet langer!" hebben ten
slotte vele Nederlanders gezegd. „We
mogen dit pad niet verder gaan, wc
(Vervolg).
Een vlies kan tot de helft van zijn ge
wicht aan „wolzweet", stroo, voederres-
teen, stalvuil, enz. bevatten. De lengte
van een wolhaar varieert tusschen 3 en
30 cm.; het is steeds meer of minder ge
golfd. Hoe gladder de wol is, hoe stug
ger, hoe glanzender; hoe sterker ge
kroesd, hoe fijner haar, hoe minder glans.
Deze gegolfde haren kunnen tot 40 pet.
uitgerekt worden en keeren, losgelaten,
to* hun oorspronkelijke lengte terug. De
ze elasticiteit maakt, dat wollen stof, die
n en tot een prop in de hand samen
knijpt, na het loslaten weer uitspringt.
Wol, die bij de bewerking breekt, is niet
van goede kwaliteit. De eenvoudigste
wijze van een draad vormen zag ik bij
vrouwen, die onder het loopen een doi
wol onder de linkerarm hielden, waaruit
ze vezels trokken, die met de rechter
hand al draaiende opgewonden werd. In
de Balkanstaten komt het spipnen met 'n
„spindel" nogal eens voor, zooals de
vi ouwen doen, als zij lange tochten te
paard of op een muilezel moeten maken,
of als zij op de markt op klanten voor
hun koopwaar zitten te wachten. Zij heb
ben dan meestal de wol in een zak voor
zich gebonden en trekken daaruit de ve
zels, die zij door middel van een spindel
draaien. Dit is een ronde stok van 25-30
cm (ook wel korter), die aan weerskan
ten in een punt uitloopt, en waar in het
midden in het dikste gedeelte, een groef
is aangebracht. Hier in is een eindje
touw gebonden, waaraan het begin van
de woldraad wordt geknoopt. De wolha
ren worden uitgetrokken, zoo dik als
men de draad wenscht en dan moet de
spindel om zijn lengte-as gedraaid wor-
moeten een nieuwe, betere weg inslaan.
Het ligt voor de hand, dat zij, die met de
oude gang van zaken waren gebaat en
anderen wisten uit te buiten, met leede
cogen deze nieuwe stroom ontwaarden,
zagen groeien en op zekere dag ervoeren,
Gt t hij niet meer te weerstaan was. Maar
het doet wel zeer vreemd en onbegrijpe
lijk aan, dat zij, die zelf de nood der tij
den aan den lijve hebben gevoeld en,
met de „pet in de hand" bij de armen-
meester aanklopten, thans de oogen af
wenden van wat hun een betere toe
komst belooft, een menschwaardig be
staan.
De Nieuwe Tijd.
De afd. Landvrouwen van de Ned.
Landstand is er voor alle vrouwen van
boeren, boerenarbeiders, tuinders, vis-
schers, enz. Vroeger lag hun belang in
handen van ondeskundigen, zonder be
grip, zonder gevoel ook. Anders hadden
de tuinders zich niet hoeven te verbitte-
ïen, omdat hun producten werden ver
nietigd. In de nieuwe tijd zal de produ
cent met meer van de handel afhanke-
liik zijn; hij zal met meer het slachtof-
fe: van de speculanten kunnen worden.
Hij krijgt de plaats, die hem toekomt. De
leuze „Boerenland in boerenhand" zal
-verwezenlijkt worden De kloof tusschen
stad en land moet worden overbrugd. De
stedeling moet begrijpen, dat het econo
misch leven zonder een gezonde boeren-'
stand ten gronde gaat, want een le
venskrachtige boerenstand voymt de
voornaamste factor bij het streven naar
algeheele volkswelvaart. In dit verband
denken we ook aan de visscher. In de
jaren, dat de visch niets waard was, trok
hij er toch met stugge vastberadenheid
cp uit. Moe en verkleumd keerde hij te
rug met de visch, die als mest over het
land werd gestrdoid. Dat zijn toch kei
harde feiten, waaraan we niet met een
onverschillige houding voorbij mogen
gaan. Wij vrouwen kunnen het onze doen
cm te voorkomen, dat er niet meer zoo
hemelschreiend wordt gezondigd.
(Slot volgt.)
den Is de draad stevig genoeg, dan
windt men ze met een losse knoop op de
spindel
Spinnewielen in soorten.
Echte spinnewielen vindt men in aller
lei modellen en grootten en systemen,
naar de streek, waar ze gebruikt worden
en van antiek tot modern. Veelvuldig ziet
men de klos schuin links boven 't wiel,
op een stevig blok hout gemonteerd, op
hocger of korter pooten; en dan is er het
model, met de klos boven het wiel, zoo
als o.a. het „schippertje", dat door de
schippersvrouwen mee aan boord geno
men werd. Er zijn spinnewielen met 2
klossen, waartusschen de vlasstok met de
vlas-pruik staat en waaraan men 2 dra
den tegelijk onttrekken kan, of waarbij
men een pluk wol in een band om het
middel bindt, en zoo ook 2 draden tege
lijk kan spinnen. Maar dit is voor goed
geoefenden; voor de beginneling is het
vormen van één draad al een heel kunst
stuk. Het Zweedsche spinnewiel is laag
gemakkelijk en sierlijk van model en het
moderne zoo eenvoudig en nuchter mo
gelijk gehouden. Maar tot slot geldt ook
hier: dat gereedschap, waaraan men ge-
w end is geraakt, zal voor zijn bezitster
het prettigst wezen.
Particulier initiatief vond een combi-
natie van spinnewiel en electrische naai
machine, waardoor een groote moeilijk
heid, het trappen, wordt ondervangen.
Het spinnen.
Hoe het spinnewiel verder ook zij, de
spininrichting is voor allen gelijk. Er is
een stalen as, die met een rond, hol
stukje begint, dat evenals het eind
draait in een gat in een dik stuk leer of
in 2 achter-elkaar staande houten. Na
dit ronde gedeelte komt een vierkant
stuk, waarin 2 gaten, die correspondee-
UITREIKING BONKAARTEN
VOOR LEVENSMIDDELEN.
De Burgemeester van Texel brengt ter
kennis van belanghebbenden, dat op on
derstaande tijden nieuwe bonkaarten
voor levensmiddelen zullen worden uit
gereikt voor het tijdvak van 1 November
lot 28 November a.s.
Te Den Burg op Maandag 23 Nov. a.s.
in het Fanfaregebouw van:
9-10 voor wijk B nrs B 1 t.m. B 64
10-11 voor wijk B nrs B 65 t.m. B 86
11-12 voor wijk B nrs B 87 t.m. B 143
12-12,30 voor wijk B nrs B 144 t.m. B 152
desmiddags van:
2,00-2,30 voor wijk B nrs B 153 t.m. B178
2 30-3,00 voor wijk B nrs B 179 en hooger
3,00-3,30 voor hen die verzuimd hebben
hun kaarten af te halen.
Wijk B wordt verzocht op de juiste
tijd te komen en zooveel mogelijk in het
begin van het uur hetwelk aangegeven is.
Medegebracht dienen te worden alle
stamkaarten van het gezin en alle inleg
vellen welke hierbij behooren. Een aard
appelformulier is niet noodig. Met na
druk wordt verzocht op den juisten tijd
te komen en een ieder in dat uitreikings
lokaal, waar voor zijn dorp of wijk de
uitreiking plaats vindt.
Texel, 9 November 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
Zeepbonnen vuilcn arbeid.
De- Burgemeester van Texel maakt be
kend, dat zij, die eerder in aanmerking
kwamen voor extra zeepbonnen voor
vuilen arbeid in het tijdvak 23-30 No
vember a s. wederom formulieren voor
dit doel kunnen bekomen bij den distn-
butiedienst. Deze formulieren dienen nog
niet bij den Distributiedienst te worden
ingeleverd, doch te worden bewaard tot
hei tijdstip van oproeping. Melkers, die
een aanvraag doen voor zeepbonnen, die
nen het aantal koeien op het bedrijf aan
wezig, op dit formulier in te vullen.
Texel, 19 November 1942.
De Burgemeester voornoemd,
RIJK DE VRIES.
Inlevering bonnen winkeliers.
Brood: 58, 427-430 Alg.
Beschuit: 58.
Gebak: zie brood.
Boter: 57, 59.
Kaas: 424 t.m. 426.
Eieren: alleen rantsoenbonnen door
leverancier.
Melk: 58.
Taptemelk: 58.
Vleesch: 58
Vleeschwaren: 58.
Aardappelen: 58.
Petroleum 3EA kaart en alle bonnen
voor verlichting (1, 2, 3, en 25 van
verlichtingskaarten).
Voor brandstoffen le t.m 8e periode
1 t.m. 10 DV kaart, 1 t.m. 5 DZ kaart
Tabak R 10.
Sigaretten R 10.
Werken, wagen, winnen!
(Jan Ligthart).
DE ZON.
Za. 21 Nov.
Zo. 22 Nov.
Ma. 23 Nov.
Di. 24 Nov.
DE MAAN.
Za. 21 Nov
Zo. 22 Nov.
Ma. 23 Nov.
Di 24 Nov.
Laatste
HOOG WATER OP TEXELS REE
Za. 21 Nov. 8,21 en 20,40
Zo. 22 Nov. 8,58 en 21,16
Ma. 23 Nov. 9,32 en 21 49
Di. 24 Nov. 10,05 en 22,22
Springtij 22 November.
op 8,09; onder 16,42
op 8,ld; onder 16,41
op 8,12; onder 16,40
op 8,14; onder 16,39
op 16,36; onder 6,09
op 17,05; onder 7,15
op 17,37; onder 8,18
op 18,15; onder 9,17
Kwartier: 1 Dec. 2,37.
Spreek over afwezigen altijd zoo,
dat gij u niet zoudt behoeven te scha
men, als zij het hoorden.
len met het gat in het eerste deel. Dit
vierkante stuk past in een opening in
de „vleugelspindel", een ongeveer hoef
ijzervormig hout met op de rechterbo-
ven- en linkeronderzijde (soms omge
keerd) stalen haakjes, waarover de pas-
gesponnen draad gevoerd wordt. Door
deze draad telkens over een ander haak
je te leggen, kan de spoel regelmatig ge
vuld worden Op de as, die verder rond
loopt en dikwijls dunner wordt naar het
einde, schuift men de spoel en daarna
de poelie, die of op de as klemt, of met
een schroefdraad er op vastgezet kan
worden.
De as vormt dus met de vleugelspindel
en de poelie één vast geheel, terwijl de
spoel er los tusschen draait. In gleuven
van het groote vliegwiel en in de poelie
kopen de gespannen snaren: wordt door
de trapper het wiel in beweging gebracht
dan gaat de poelie mee en tegelijk de as
met de vleugelspindel. Door deze bewe
ging worden de vezels, die men uit een
PiUk wol trekt en om een wollen of dik
ke katoenen draad, die om de spoel vast
zit en over een haakje door de asopenmg
BIJ ONZE VRIJWILLIGERS. Zijn
goed humeur heeft hij niet verloren. Een
orm vol met druiven! Die zullen hem
best smaken.
(SS P.K. Altstadt O-H-P.H.-c).
5553
KENT GIJ REEDS DIT GETAL?
HET IS HET GIRONUMMER VAN
WINTERHULP.
PROMOTIE CHR. S. PONGER.
(Van een speciale verslaggever.)
Aan de Gemeentelijke Universiteit van
Amsterdam is Dinsdag j.l. de heer Chr.
Ponger, op Texel welbekend door on-
dérzoekingen op archaeologisch terrein,
bevorderd tot doctor in de letteren en
wijsbegeerte, zulks op gezag van den
rector magnificus dr. H. T. Deelman.
Het proefschrift van den promovendus
:s een catalogus van Grieksche en Ro-
meinsche beeldhouwwerken, steenen
voorwerpen, enz., die zich bevinden in 't
Allard Piersonmuseum te Amsterdam.
Gedurende de gedachtenwisseling, waar
aan o.m. professor Van Regteren Altena
deelnam, werd o.m. opgemerkt, dat de
nieuwe5' catalogus wel van een zeer be-
sp:egelende aard is geworden. Aan het
proefschrift was een tiental stellingen
toegevoegd. Geopponeerd werd tegen de
stellingen VII, IX en X. Stelling VI: „De
grafheuvel, die Pieter van Cuyck in 1777
nabij De Waal afgroef, moet van een
inbeemsche zijn geweest", noch stelling
VIII: „De tuinwallen op Texel zijn wel-^
licht voorloopers van de dijken", werden
in de gedachtenwisseling genoemd
In de senaatskamer complimenteerde
de promotor den jongen doctor, er op
wijzende, dat zijn toekomst waarschijn
lijk zou liggen in de museum- en de veld-
aibeid.
De dissertatie van dert heer Ponger
werd opgedragen aan de nagedachtenis
van zijn moeder. Talrijke belangstellen
den, onder wie wij ook eenige Texelaars
opmerkten, woonden de plechtigheid bij.
WAARIN HET NIET ZIT
EN WAARIN WEL!
Om electriciteit te sparen hoeft u het
electnsch scheren niet te laten. Zoo'n
electrisch scheerapparaat heeft na 400
maal scheren nog maar een kilowatt ver
bruikt. Uw electrische klok doet daar een
heele maand mee. Ook de electrische
waschmachine is geen „stroom-vreter".
Voor het tien tot twaalf maal wasschen
van acht kilo waschgoed kunt u met één
kilowatt volstaan. Maar.... groote lam
pen, straalkachels, strijkijzers, waterke
tels, kookplaten! Dat zijn de boosdoe
ners, wanneer er'niet zuinig mee te
werk wordt gegaan. Die jagen er in een
uurtje heel wat stroom door. En wan
neet u over de „roode streep" (uw rant
soen) komt, is Leiden in last. Dan volgt
een hooge boete en misschien zelfs afslui
ting voor een week of wat. Daarom her
halen we onze waarschuwing: DOE ZOO
ZUINIG MOGELIJK cn buit uw hooi-
kist, uw spaarpot, uit!
gaat, laat draaien, tot een draad ge
sponnen. De spoel moet de draad opwin
den, en kan dit op 2 manieren doen. In
hel eene geval loopen twee snaren over
wiel en poelie en wordt een derde geleid
over de spoel; deze snaar is aan één kant
aan het spinnewiel bevestigd, b.v. links
aar. het handvat; aan het andere uit
einde hangt men een gewichtje, schaar,
sleutel, of i.d., dat zwaarder moet zijn,
naarmate sterker gewonden moet wor
den en de vleugelspindel krijgt gelegen
heid, door sneller draaien de draad op
de spoel te winden. In het 2e geval loopt
er één snaar over poelie en wiel, en een
andere over spoel en wiel (de spoel heeft
in dit geval een gleuf, die kleiner is van
middellijn, dan die van de poelie). Daar
door draait ze sneller dan de vleugel
spindel met hetzelfde resultaat.
E v.d. POL-GRAADT VAN ROGGEN.
ln het slot van dit artikel (ontleend aan
,.H et Kin d", maandblad voor ouders
en andere opvoeders van kinderen bo
ven 7 jaar, wordt het trappen, het twij
nen en het verven besproken. Red.
Heel Europa één vesting.
Enkele dagen na de overval van Ame
rikanen en Britten op Fransch West- en
Noord-Afrika, kwam reeds de tegenzet
der spilmqgerjdheden. Er werd energiek
ingegrepen en in zeer korte tijd werd de
Fransche Zuidkést, benevens Corsica
door Duitsche en Italiaansche troepen
bezet. Een uitzondering werd slechts ge
maakt voor de oorlogshaven Toulon,
waar de Fransche militaire leiding plech
tig verklaard heeft krachtig tegen een
eventueele aanval te zullen optreden.
Door deze maatregelen der spilmogend-
heden is de ijzeren ring om Europa ge
sloten. Ons geheele werelddeel is thans
één vesting geworden en overal staan
de soldatèn der jonge staten op wacht.
Door deze maatregelen beschikt de As
thans over prachtige mogelijkheden om
van de vesting Europa uit de geallieer-
óèn rake klappen toe te brengen. Onder
zeebooten en Stuka's vinden vooral in de
Middellandsche Zee rijke buit. Het bezit
van de Fransche Zuidkust vormt hierbij
c-en belangrijke factor, omdat de geheele
Noord-Afrikaansche kust van hier uit
door vliegtuigen kan worden bestreken.
Gewaagde onderneming.
De moeilijkheden voor de geallieerden
beginnen zich reeds thans te doen gevoe
len, doordat de Amenkaansche troepen
op geweldige afstanden van hun bases
opereeren. De oorlog in de woestijn ver
slindt materiaal en dit alles moet over
zee worden aangevoerd. De geallieereden
convooien hebben dus enorme risico's te
verduren en de zeestrijdkrachten van de
spil hebben dikwijls een gemakkelijke
taak. Een belangrijke factor wordt voorts
gevormd door hetNfeit, dat in Afrika
geen olie te vinden is. Een modern leger
is zonder olie machteloos. Vele schepen
zullen dan ook voortdurend noodig zijn
om de geallieerde legers in de woestijn
te verzorgen.
Gros van pantserleger onaangetast.
Het DNB verneemt, dat met de ordelij
ke ontruiming van Tobroek (die eerst ge
schiedde nadat alle militaire installaties
vernield waren) het zich van de vijand
losmaken in Westelijke richting door de
Duitsch-Italiaansche formaties wordt
voortgezet. De Engelschen hebben tijdens
hun groote offensief belangrijke terrein
winsten behaald, doch het is hun tot nog
toe met gelukt, het gros van het Duitsch-
Italiaansche pantserleger te vernietigen
en te verhinderen, dat dit nieuwe, voor
bereide verzetlinies bereikte. Bovendien
biengen vliegtuigformaties der spil de
achtervolgende Britsche voorhoeden da
gelijks zware verliezen toe.
Van de enorme scheepverliezen werd
Woensdag reeds melding gemaakt.
Strijdkrachten der spil in Tunis.
Het opperbevel der Duitsche Weer
macht heeft bekend gemaakt, dat Duit
sche en Italiaansche troepen met volle
dige toestemming der Fransche burger
lijke en militaire autoriteiten in Tunis
aan land zijn gegaan.
De Noordelijke punt van Tunus ligt
op slechts 140 km. afstand van Sicilië. Op
deze wijze kan dus de doorvaart tus
schen Tunesië en Sicilië, dus de route
van het Westen naar het Oosten van de
Middellandsche Zee, op doeltreffende
w ijze gecontroleerd worden. Bovendien
1 gt Tunus buitengewoon gunstig voor de
ravitailleering. Het Noordelijk deel van
her land levert geen moeilijkheden op
voor militaire operaties. Een dicht net
van wegen en spoorlijnen maakt snelle
troepenverplaatsingen mogelijk. Het
klimaat en de drinkwatervoorziening
voldoen aan de Europeesche eischen.
Een kranig vliegster.
De Fuehrer heeft aan de bekende Ka-
pitein-vliegster Ilanna Reitsch het ijze
ren kruis eerste klas verleend. Zij is de
eerste Duitsche vrouw, die hiermede on
derscheiden is.
De oorlog tegen de Sovjets.
In de Kaukasus hebben de Duitsche
troepen twee ingesloten vijandelijke ge
vechtstroepen vernietigd. In andere sec
toren werden aanvallen der Sovjets met
bloedige verliezen voor de vijand afge
slagen. In Stalingrad werden door de ac
ties van stoottroepen opnieuw blokken
huizen veroverd en vijandelijke tegen
aanvallen afgeslagen. Plaatselijke aan
vallen der Bolsjewisten in het gebied vrVh
het Ilmenm^er en aan de Wolchof mis-
luktéh door de Duitsche afweer.
Van het Ilmenmcer wordt groote acti
viteit van Duitsche stoottroepen gemeld.
De Sovjetambassadeur te Londen,
Maisky, heeft op de conferentie der
jeugd volgens de Zwitsersche kortegolf-
zender verklaard, dat de operaties in N.
Afrika nog niet het tweede front vor
men, dat door de Sovjets is verwacht. De
geallieerden zouden er goed aan doen,
wanneer zij hun hoop op een gemakke
lijke overwinning begroeven.
UIT DE KEUR DER 30 POLDERS.
Beplantingen. Onverminderd het be
paalde in het wegenreglement N. Hol
land is het verboden tusschen de beplan
tingen langs de wegen te loopen of te
rijden (art, 40). De overtreder kan met
f 10,boete worden gestraft.
