Texelsche daden - dieren - dingen
ONS VOLK WINNEN
UIT VELERLEI BRON.
Texelsche Berichten
Texelsche Schoenenbeurs
Wereldnieuws
GEBRUIKT UW STR00MRANTS0EN MET OVERLEG,
DAN BEWANDELT U DE JUISTE WEG
Een oud handwerk
herleeft: 't Spinnen.
5(ie JAARGANG. No. 5708.
ZATERDAG 28 NOVEMBER 1942.
TEXELSCHE COURANT
voor het Nationaal-Socialisrae.
Wij moeten ons volk winnen voor het
nationaal-socialisme en het overtuigen
van de waarheid der ideeën, die ons le
ven bezielen. Wij kunnen ons volk alleen
vinden, wanneer wij iedere ruwheid ver
mijden en met tact en voorzichtigheid en
zinder kleinzieligheid zeggen waar het
op staat. Pioniers moeten niet naar rech
ten vragen, maar doen wat hun is opge
dragen. Door ontactisch optreden isolee-
en zij zich van de groote massa, die zij
leiding zouden moeten geven, en niets is
gevaarlijker, dan dat wij ons van ons
olk zouden isoleeren.
Wij Nederlanders hebben lange erva
ring door de eeuwen heen. De Fuehrer
kont onze waarde en wil die ervaring
irschakelen ten bate van het Germaan-
sche geheel. Van ons nationaal-socialis-
ten verwacht hij, dat wij ons volk zullen
winnen voor de idee, die hem en ons
bezielt Is dit niet reden genoeg om met
het ons toevertrouwde pand voorzichtig
en met inzicht om te gaan?
(Prof. dr. T. G o e d e w a a g e n, Secr.-
Gen. Dep. van Volksvoorlichting en
Kunsten).
NIEUWE BEVOEGDHEDEN
DER POLITIE.
Alle ambtenaren van de rijks- en ge
meentepolitie kunnen voortaan ten be
hoeve van de opsporing van strafbare
feiten te allen tijde iedere plaats betre
den Woningen mogen tegen de wil van
de bewoner slechts worden betreden in
tegenwoordigheid van een hulpofficier
van jusitie of op vertoon van een alge-
meene of bijzondere schriftelijke last
van een hoofd der politie (officier, hulp
officier van justitie, burgemeester en
hoofdcommissaris van politie). Het recht
tot binnen treden sluit de bevoegdheid
in, de woningen en de zich daarin bevin
dende voorwerpen te doorzoeken. De
ambtenaren kunnen in bepaalde geval
len tot inbeslagneming van voorwerpen
overgaan. Hij, die zulk een voorwerp
onder zich heèft, is verplicht dit op eer
ste aanmaning te vertoonen of uit te le
veren. De voorschriften van dit artikel
zijn niet van toepassing op brieven of
mededeelingen, welke aan de post, de
telegrafie of aan een andere instelling
van vervoer zijn toevertrouwd.
Voorts kan de politie ter voorkoming
van strafbare feiten personen naar een
politiebureau geleiden en daar voor ten
hoogste 48 uren in verzekering stellen.
WAT ZEGT DIE NAAM?
13. Hippolytushoef, op Wieringen, werd
van 13951500 met „Ypoliti" aangeduid;
in een stuk van 1523 vinden we „Ipels-
hcef" en „Ipelhoef". Genoemd naar de
kerkpatroon St. Hippolytus (f 258), aan
wie de R.K. kerk aldaar werd gewijd.
ALS GERMANEN NAAST ELKAAR.
Duitschland is niet met imperialistische
bedoelinge ten oorlog getrokken. Wij
kwamen niet als onderdrukkers in dit
land. Germanen moeten niet door Ger
manen onderdrukt worden, maar naast
elkander staan. De grootste echter onder
lier. heeft recht voor ons te spreken, dat
is geen onderschikking, maar de verwe
zenlijking van het leidersbeginsel, zoo
als het steeds gegolden heeft in het leven
der Germanen.
(Hauptdienstleiter Schmidt.)
OFFERS ZIJN NOODZAKELIJK.
Alle illusies over Ned. Indië moet men
laien varen om de blik op de werkelijk
heid te richten. Deze werkelijkheid is de
Europeesche levensruimte, die door de
wapens van de Duitsche soldaten ver
overd en beveiligd is. Wanneer echter 't
Nederlandsche volk er aanspraak op
maakt, een plaats te krijgen in de Ger-
maansche volkenfamilie, moet het deze
plaats veroveren door offers op zich te
nemen zooals Duitschland die veelvuldig
voor het bestaan van Europa op zich ge
nomen heeft.
(Van Geelkerken, plaatsvervan
gend leider N.S.B.)
OORTIN DEN NVÖ
TEXELSCH DIALECT.
klöddebutter, morspot;
Ir lof, hoef; Vlaamsch „kloef", maar dan
cck met de beteekenis: houten schoen,
klomp;
't is klonke werk, 't is een beklonken
zaak;
knasie, dunne plek in een kous; ge
kneusde plek in een ei; „glee" in een gor
dijn, laken, enz.;
kncppelkock, klein soort platte koeken,
bereid van water en stroop; vgl. Ned.
„klippelkoek";
knevel, flink gebouwd persoon, ook,
zooals in 't Ned.: kerel, vent, lomperd;
DOOR G. DE JOSSELIN DE JONG.
Een vaderlandje in het vaderland.
Ons vaderland verheugt zich in van
die aardige vaderlandjes-in-het-vader-
land! Niét dat de bewoners van die cul
tuuroasen zichzelf eigendunkelijk een
beter slag menschen zouden vinden en
11e medemenschen buiten de eigen sibbe
en zwet, zooals wijlen de Oude Grieken,
zouden beschouwen als „móér barbaroi",
doch zuiver als gevolg van de afgesloten-
fgescheiden ligging van hun woonge
bied Enkele dezer karakteristieke Hol-
Lndjes-binnen-Holland zijn internatio
nale bezienswaardigheden: Marken Stap
horst, Giethoorn. En in het bijzonder
geïsoleerd zijn deze isolae, onze eiland
gemeenschappen. Om kort te gaan (zie
titel), wij hebben de steven, in dit geval
de reportage-autocarburator, noord
waarts gekeerd en zijn naar de Parel on
zer Wadden-eilanden gereden, onder-
scheidelijk gevaren.
Wie „Texel" zegt
Wie Texel zégt, dénkt: Schapen, Schip
breuken, Vogels. Terwijl wij, zooals de
trouwe radio-aanzetter wel uit het pro-
ramma gemerkt zal hebben, allerhande
frissche indrukken op dit mooie eiland
hebben opgedaan en deze op verschillen
de oogenblikken in de aether aan u op-
d:sschen, dachten wij u daarnaast van
middag tusschen 15,45 en 18,00 uur over
Hilversum I uit te noodigen voor een kor
te strooptocht door Texel. Gaat u mee?
t Is een heksentoer om op Texel een
buitenfoto te knippen zonder dat u er
gens op de achtergrond een schaap (én
ten vogel) meekiekt.
Een nuttig dier.
Nu is 't de doorsnee-stadsmensch niet
kwalijk te nemen, dat hij er zelden bij
stilstaat, welk een meer dan zoomaar
..nuttig", want tevens weinigeischend, ge-
brmkshuisdier een schaap wel is. Im
mers vóór een hei of steppe geschikt is
voor akkerbouw, weidt men er een
schapenkudde op bijwijze van inmid
dels lamsbout, wol en leer leverend
bemestingsapparaat en nadat de koeien
(Teekening Nic. de Jong).
een grasland hebben afgegraasd, vindt de
bescheiden kaalvretende schapensnoet
er heusch nog wel enkele sprietjes, welke
schamele voeding zoo'n schaap weer ren-
deerend omzet in wol!
Schapen in soorten.
Bij alle volkeren en door alle tijdper
ken was dit kleinvee geliefd; er zijn dan
ook meer schapenrassen dan menschen-
rassen op aarde; waarschijnlijk zijn er
evenveel soorten als streekdialecten,
want schier elk landschap heeft zoo z'n
land-schaap. Zoo zijn er Indische en Afri
kaansche in tropenuitvoering, IJsland an
derzijds beroemt zich op een bijkans po
lair soort, waarmee men sinds kort in-
burgeringsproeven neemt op Groenland
om de Eskimo's waar te geven op hun
textielpunten sinds de ijsbeervachten en
zeehondenvellen er schaarscher worden.
Het schaap is danook een antiek huis
dier. Niet voor niets wordt een zoon
van het eerste menschenpaar ons als
nomade-scheper geteekend: „Habel werd
een schaapherder" (Gen. 4:2). Bij het oud
testamentische vee van Jacob vinden wij,
bij het indeelen van het veebestand naar
uiterlijke kenmerken, de eerste aanwij
zing tot een eenigszins doelbewuste ras-
fok naar raseigenschappen. EnTexel
i s Neerlands hoofdfokstation! Dit op de
schapenteelt drijvende eiland houdt jaar
lijks een keuring van zijn beste fokma-
teriaal een tentoonstellingsdag. die
tevens een feestdag is!
WINTERHULP KAN VEEL DOEN,
ALS G IJ VEEL OFFERT GIRO 5553.
EEN SUCCES.
De Texelsche Schoenenruilbeurs, op
initiatief van Burgemeester Rijk de Vries
ingesteld, belooft een succes te worden.
Donderdagmiddag noodigde de Burge
meester ons uit, de ingekomen collectie
te bezichtigen. Toen waren reeds 35 pa
ren ontvangen en nog steeds komen er
bij. Naar de Burgemeester ons verzeker
de, zijn de schoenen alle kosteloos afge
staan, zonder eenige tegenprestatie, ten
einde de Beurs aan een beginvoorraad te
helpen, en wel meest door ingezetenen,
d.e voorstanders zijn van de nieuwe or
de, zooals die door de NSB wordt voor
gestaan. Dat hier van offeren kan wor-
oen gesproken, blijkt uit de kwaliteit
van het meerendeel der afgestane schoe
nen. Hoewel het niet noodzakelijk was,
gerepareerde schoenen in te zenden, ver
keert het grootste deel in zoodanige
staat, dat ze meteen voor het gebruik ge
schikt zijn.
De kapotte schoenen zullen in de
werkplaats van de heer Bakker met
spoed onder handen worden genomen; de
Ned. Volksdienst zorgt voor extra-leer-
tcewijzing voor dit doel. Binnenkort zal
bekend worden gemaakt, wanneer het
schcenenruilen een aanvang kan nemen.
Hiervoor is geen cent verschuldigd, maar
\oor vrijwillige bijdragen zal een collec
tebus van de NVD in het lokaal aanwe
zig zijn. Een IEDER kan van deze ge
legenheid dan gebruik maken.
Intusschen wordt de oproep herhaald:
laat geen schoenen, die toch niet meer
gedragen worden, in uw kast staan,
maar volg het bovenvermelde goede
voorbeeld. Hoe meer schoenen, hoe be-
tei de Ruilbeurs aan haar doel kan be
antwoorden.
Hier kan een belangrijke dienst aan de
gemeenschap worden bewezen Beseft
uw plicht en volbrengt deze!
HOE LAAT
DE ZON.
Za. 28 Nov. op 8,20; onder 16,35
Zo. 29 Nov. op 8,22; onder 16,34
Ma 30 Nov. op 8,23, onder 16,33
Di. 1 Dec. op 2,25; onder 16,33
DE MAAN.
Za 28 Nov. op 21,42; onder 12,18
Zo 29 Nov. op 22,44; onder 12,50
Ma. 30 Nov. op onder 13,18
Di 1 Dec. op 0,40; onder 13,43
Laatste Kwartier: 1 Dec. 2,37.
HOOG WATER OP TEXELS REE.
Za. 28 Nov. en 12,26
Zo 29 Nov. 0,47 en 13,08
Ma. 30 Nov. 1,30 en 13,54
Di 1 Dec. 2,21 en 14,51
Springtij 8 en 23 Decmber.
Het Reddingswezen
Tessel„Texla" in vroeger eeu
wen. achttienduizend bunder zeekust
en zeeklei, zeezand en zeestrand.On
ze Wadden-eilanden: de voorposten van
ons vaderland zijn zij in het Niemands
land van water en wind en eigen wetten.
Een bolwerk vormen de Wadden, de
vuurlinie, in die strijd tegen de bran
ding, diezelfde oorlog met de zeeën, die
ook de eeuwenoude worsteling is van
heel ons land tegen die bonkende belager
aan onze twee zeegrenzen.
De schipbreuken, de scheepsrampen op
onze kust.... Tusschen Marsdiep en
Eierlandsche gat, bij de zuidkaap en aan
de noordpunt van Texel vonden sinds
menschenheugenis tallooze schepen uit
velerlei landen een zeemansgraf. Vooral
in dit jaargetij, als de herfstwinden van
de duinkruinen krimpend gieren, dan is
heel deze eilandengemeenschap dag en
nacht bedacht op. alarm!
als de zee onheilspellend begint te
deinen, de golven té wit worden.
als de Bilt slecht weer voor
spelt
...als de stormbal wordt gehe-
sc-hen
als zware wolken langs het zwerk
drijven.
.dan waken onze Wadden!
Teekening-Prof. Aarts.
Dan waken de kustwachters met kijker
en radio en telefoon, iedere zenuw ge
spannen, terwijl de storm .S.O.S.Ü!
cm hun posten buldert!
Ook deze zijde van het eilandleven zal
vanmiddag herdacht worden en wel in
ons Klankdocument, opgedragen aan de
Noord- en Zuid-Holland$che Redding
Maatschappij: Texel en de. Zee!"
„Luistergids".
Dc bezetting van Tunis van
groote beteekenis.
De reeds vermelde landing van Duit
sche en Italiaansche troepen in Tunis,
heeft op het N.-Afrikaansche oorlogs-
tooneel een nieuwe toestand geschapen,
daar het bezit van Tunis voor de contro
le van de smalle zeeweg van het Ooste
lijke naar het Westelijke deel van de
Middellandsche Zee van groote beteeke
nis is. Alleen reeds de aanwezigheid van
Duitsch-Italiaansche strijdkrachten in
Tunis en de permanente bedreiging van
de troepenbewegingen der geallieerden
ricor gevechtsvliegtuigen en duikbooten
der Spil, werkt verlammend op de
Britsch-Amerikaansche operaties.
De Engelsch-Amerikaansche troepen
zijn er niet in geslaagd Tunis vóór de
troc-pen van de Asmogendheden binnen
te rukken, waardoor deze laatste gunsti
ge stellingen hebben kunnen betrekken
Positie kiezen voor de komende
strijd.
In dit verband wijst men er te Berlijn
op, dat hetgeen zich op het oogenblik op
rii! strijdtooneel afspeelt, eigenlijk gezien
mGet worden als een positie kiezen voor
de komende strijd; een strijd, met als
irzet de heerschappij in de Middelland
sche Zee, welke van zulk een ontzaglijk
gioote beteekenis is voor het verloop van
deze oorlog.
Inzake de landing der Engelschen en
Amerikanen in N.W. Afrika en het te
rugdringen van Rommel's strijdkrachten,
doen toonaangevende kringen te Berlijn
steeds weer uitkomen, dat de toekomst
zal moeten leeren of van de zijde der
tegenpartij de beteekenis hiervan niet te
veel is overdreven. Deze gebeurtenissen,
zoo verklaart men, zijn slechts te be
schouwen als de proloog van wat komen
zal. Eenerzijds stelt men zich op 't stand-
pvnt, dat in Afrika de beslissing van de
oorlog niet kan vallen, anderzijds heeft
men in Duitschland het volle vertrou
wen, dat het strategische genie van de
Fuehrer, het kunnen van zijn staf en de
leiding van veldmaarschalk Rommel in
Afrika tot allerlei verrassingen voor de
tegenstander kunnen leiden.
Fransch West-Afrika onder
Darlan.
De gouverneur-generaal van Fransch-
West-Afrika heeft bekend gemaakt, dat
dit gebied zich onder bevel van Admi
raal Darlan heeft geplaatst. Hierop heeft
Maarschalk Pétain zich per radio tot de
bevolking van Fransch West-Afrika ge
richt om haar aan te sporen het moeder
land trouw te blijven Dit gebied en
Somali-land zijn de eenige deelen van
het Fransche imperium, waar de Fran-
sche vlag nog waait. Reden te meer om
gev olg te geven aan de dringende bood
schap, zoo beslist mogelijk aan iedere in
val het hoofd te bieden.
Cripps uit Britsch oorlogskabinet.
Minister Cripps is afgetreden als lid
van het oorlogskabinet, Lord Zegelbe
waarder en woordvoerder van de regee
ring in het Lagerhuis. Hij is nu minister
voor de vliegtuigproductie geworden.
Als woordvoerder wordt hij opgevolgd
door Eden, die minister van buitenl. za
ken blijft.
EXTRA BRANDSTOFFEN
GROOTE GEZINNEN.
Aan groote gezinnen (7 en meer perso
nen) zijn indertijd bij het uitreiken van
de brandstoffenkaart voor verwarming
extra bonnen verstrekt voor brandstof
fen Deze personen kunnen nu niet meer
in aanmerking komen voor deze extra
bonnen. Uitsluitend zij, die indertijd ver
zuimden deze bonnen in ontvangst te ne
men wegens het niet invullen van het
daarvoor bestemde formulier, of zij, wier
gezin een zoodanige uitbreiding heeft on
dergaan, zoodat de gezinssterkte nu 7
of meer personen bedraagt of van 9 op
10 personen gebracht is kunnen nu nog
to* en met 4 December in aanmerking
komen voor deze extra brandstoffentoe-
slag. Hiervoor dient het daarvoor be
stemde formulier door het hoofd van het
gezin te worden ingevuld en vóór 5 De
cember a.s. bij den distributiedienst te
worden aangeboden. Na 4 December mo
gen voor deze gevallen geen bonnen
meer worden uitgereikt.
Texel, 26 November 1942.
De Burgemeester,
RIJK DE VRIES.
Inlevering bonnen winkeliers.
Peulvruchten, Havermout, gemengd
meel, Gort: 419, 420, 421, 422.
Deze bonnen afzonderlijk opplakken,
doch met één getal vermelden op MD
201b. achter 28 gort.
Suiker: 417.
Koffiesurrogaal. 400,
Jam: 418.
Brood: 59, 427-430 Alg., 59 beschuit.
Tarwebloem: 427-430.
Rijst: 4-66, 4-67.
Vermicelli: 423.
Gebak: zie brood.
Beschuit: 58.
Boter: 57, 58 en 59.
Kaas: 424 t m. 426.
Eieren: rantsoenbonnen alleen door le
verancier.
Melk: 59.
Taptemelk: 59
Eenheidszeep: 412, 431, N en O.
Waschpoeder: 413, 432, N en O.
Vleeseh: 59
Vleeschwaren: 59.
Aardappelen: 59.
Petroleum: 4, 5, 6, 7, 26, 27 verlichting
3 kookkaart.
Brandstof le t.m. 8e periode: 1 t.m. 10
verwarming; 1 t.m. 5 kookkaart.
Tabak: 59.
Suikerw Chocolade: geen inlevering.
Fouten in de diverse inleveringen wor
den aan de loketten niet meer hersteld.
De verkeerd beplakte of ingevulde for
mulieren worden onherroepelijk terug
gegeven.
Voor wollen mannenonderkleeding
kunnen geen bijzondere vergunningen,
meer worden gevraagd. (Bedoeld worden
die, welke werden verstrekt, in geval,
blijkens doktersattest, aan die goederen
behoefte bestaat.)
Babywol. Bijzondere vergunningen
voor 500 gr. wollen handbreigarens kun
nen worden aangevraagd voor babies,
geboren op of na 1 Maart 1.1. (mits nog
geen vergunning werd verstrekt). Wie
een afwijzende beschikking kreeg, kan
opnieuw vragen. Babystamkaarten of at
test van dokter, blijkens hetwelk beval
ling binnen 20 weken zal plaats hebben,
meenemen.
BRAND DOOR HOOIBROEI ALS
SCHULDMISDRIJF.
De rechtbank te Alkmaar had een vee-
hcuder uit Petten veroordeeld tot een
hc-chtenisstraf voor de tijd van 1 maand,
wegens het aan zijn schuld te wijten heb-
Len, dat brand uitbrak in zijn boerderij,
waardoor gevaar ontstond voor belen
dende perceelen. De veehouder zou bij
hooibroei niet die maatregelen hebben
gc-troffen, waardoor het uitbreken van
brand kon worden voorkomen. In hoo-
ger beroep achtte de advocaat-generaal
bij het Gerechtshof te Amsterdam de on
voorzichtigheid wel bewezen, doch hij
vorderde vermindering van de straf tot
een week. Vandaag veroordeelde het Hof
de veehouder tot een boete van f 75, subs.
25 dagen hechtenis. (Handelsbl 12—11-.42)
(vervolg). Het trappen.
De eerste moeilijkheid, die overwonnen
moet worden, is het trappen. Gaat dat
regelmatig en langzaam, dan kan de vol
le aandacht aan het spinnen zelf besteed
worden: met de linkerhand houdt men de
pluk wol vast, waaruit de vezels voor de
draad getrokken worden; niet te stevig,
maar vast genoeg, opdat de draai van
de draad, mocht deze te sterk worden
(vooral bij beginnelingen) niet in de pluk
schiet. Met de rechterhand trekt men de
vezels verder of minder uit, al naar de
dikte van draad, die men wenscht of de
lengte der vezels, terwijl ze, onder regel
matig trappen (het wiel naar rechts)
werden gedraaid en opgewonden. Trapt
men te vlug en voert men naar verhou
ding te weinig vezels toe, dan ontstaat
een stijf koord, dat voor de asopening
kiinkeltof „kinkt". Trapt men te lang
zaam of voert te vlug toe, dan blijft de
draad vrijwel uit losse vezels bestaan en
is zeer breekbaar. Door oefening vindt
n-en de juiste verhouding voor elk speci
aal doel.
Het twijnen.
Nu kan getwijnd worden, d.i. 2 of meer
diaden samengedraaid. Hiervoor moet in
de meeste gevallen, de snaar over de
spoel strakker gespannen worden; dan
bij het spinnen, dat beter gaat met losse
snaar Twijnen moet vooral gebeuren in
dezelfde richting, als waarin gesponnen
is. Dus heeft men twee spoelen vol, dan
moet het wiel in linksche richting bewo
gen worden. Heeft men de draad eerst
van de spoel op kluwens gewonden, dan
moet het wiel weer naar rechts draaien,
daar men dan de draad in dezelfde rich
ting heeft als gesponnen werd. Verkeerd
om spinnen of twijnen heeft veelal tot
gevolg, dat breiwerk van deze Wol scheef
wordt of „draait".
Het verven.
Tenslotte kan de wol geverfd worden
en hiebij zijn allerlei variatie's mogelijk.
Om te beginnen moet ze grondig gewas-
schen worden, daar vette plekken geen
verf aannemen. De wol wordt eerst op
knotten gewonden, die men op verschil
lende plaatsen met draden vastbindt in
strengetjes, b.v. van 10 of 20 draden,
zoóals bij knotten van de fabriek. Dit op
knotten winden gebeurt het handigst op
een knottenwinder of haspel. Vroeger
vond men hieraan wel eens een instru
mentje, dat door middel van een veer
de omwentelingen telde. Bij elke 60e toer
sprong de veer los met een „knip°, daar
vandaan de ouderwetsche benaming ^,een
knip wol". (Zie verder 4e pagina).
