Hoe Prins Meerits „Sen Serf veroverde.
CERESHN en MORKIT
Hard gewerkt,
Texelsche Berichten
Nee n AKKER TJE
ABDIJSIROOP
mmt
Douwe Egberts „FAMA'
gebrand als echte koffie
Een
«voorspelling
van rJ
niks geoogst!
vóór het zaaien
tegen ziekten en kraaien
Bedrijfsvereeniging voor de Landbouw op Texel.
r
Kiespijh/
Uw kind?
%h.Bon 662 is na 3 October niet meer geldig
Of het een zachte, of een strenge winter wordt,
kan ik <U niet voorspellen. Maar wat ik U met
volle zekerheid kan zeggen, is dit„Wie te vroeg
begint met stoken, zit later in de kou!"
Stook dus niet te vroeg en bewaar de
warmte voor straks, als het werkelijk
koud is en stook dan met overleg.
Zorg, dat U dat niet hoeft te
zeggen volgenden zomer! Ont
smet Uw zaaizaad nu al met
'n héél goed middel: Ceresan.
Dan voorkomt U graanziekten
en kicmschimmcls, dan oogst U méérl En behan
delt U het zaad dan ook nog met Morkit, dan
blijven de kraaien ook wegl
T
[BAYER ij
zeg maar: „Manne bfijve
manne". Daar heb ie nou onze
huisknecht. Vroeger liep ie me
voorbij en nou? „Psst, Mina, ik
kom nog even in de keuken."
Ja, nu ik die fijne cake met
ROER-OM bak."
MINA
BAKGRAAG
SPREEKT:
EEN „PEJA" PRODUCT
UiHllilill
VOOR DE VROUW.
RECEPTEN.
Aardappclsla. Gekookte aardappelen,
een stuk zuchetti, eenige tomaten, azijn,
mosterd, zout. Van azijn, mosterd,
"zout en eenige fijngewreven aardappelen
een sausje maken. De aardappelen en to
maten in plakjes snijden, de zuchetti ras
pen of ook in plakjes snijden. Alle be-
standdeelen met 't sausje vermengen, in
een schaal overdoen en met eenige plak
ken tomaat versieren.
VRAGENBUS.
Het wasschen van pas gesponnen scha
penwol mag vooral met in helt water
gebeuren. Dan bederft u de boel. Tempe
ratuur mag hoogstens 50-60 graden C.
zijn. De glans gaat anders verloren.
Liefst regenwater nemen. Luchtig spoe
len en knijpen, met wrijven, daar dit de
vervilting in de hand werkt. Soda of
zeep gebruiken; nog beter: ammonia; het
best (maar het duurst) is potasch. Niet
te veel nemen; anders heeft de wol daar
van te lijden. Om de wol te drogen: in
een doek wikkelen en dan er op druk
ken; tenslotte in de wind aan latten Kan
gen, niet in de zon.
TER OVERDENKING.
VRIENDELIJKHEID.
Men kan vriendelijk jegens ieder we
zen zonder te huichelen of zich zelf ge
weld aan te doen., in de dagelijksche
omgang onzer samenleving is er veel
aan gelegen, dat men elkander met
vriendelijkheid behandelt. Het kost u
weinig moeite en het is zooveel waard,
omdat daardoor een geest van opge-
v/ektheid, vertrouwen en samenwer
king ontstaat. De arbeid wordt zooveel
lichter, de zorgen worden minder druk
kend, wanneer we vriendelijk worden
bejegend door andere menschen en er
zon schijnt door ons bestaan Het ligt
niet altijd aan de groote zaken, of ons
leven gelukkig wordt. Zooveel hangt er
af van het schijnbaar kleine en nietige.
Een kameraadschappelijk woord, een
warme handdruk, een vriendenwoord
doen o zooveel.
EERSTELINGEN.
7. De eerste suikerfabriek in ons land
was die te Zevenbergen (1857).
8. De eerste waterleiding in ons land
was die van Amsterdam (1853).
9 De eerste buitenlandsche luchtlijn
van ons land was die van Amsterdam op
Londen (1920).
Geen gerst als voorvrucht van tarwe!
We wisten het al lang: Gerst is geen
beste voorvrucht voor tarwe Dat het
zaaien van tarwe op een gerstestoppel
echter tot zulke mislukkingen zou leiden,
als we dit van 't jaar op diverse be
drijven hebben gezien, wisten we nog
niet. En zeker de betreffende boeren ook
niet. Op zeker wel tien 'bedrijven heb
ben we dit jaar tarwe op een gerstestop
pel zien staan, die zoo slecht «was, dat
van een jnislukking ko* worden ge
sproken. Reeds in het begin van de zo
mer kwamen op dergelijke perceelen
veel voetzieke planten voor, maar in
Juli was geen gezonde plant meer te
vinden.
Wanneer we hier dus waarschuwen
voor een dergelijke proefneming, dan
geldt deze waarschuwing met degenen,
die hiervan dit jaar de dupe werden
Zij hebben leergeld betaald, en zullen de
proef wel niet meer herhalen. Maar mo
gelijk zijn er anderen, die reeds een ger
stestoppel hadden uitgekozen voor thans
uit te zaaien wintertarwe.
U moet hierbij vooral niet gaan steu
nen op ervaringen van enkele jaren ge-
TEXELSCHE KAPITEINS.
Aan ons lijstje van Texelsche kapi
teins, omstreeks 1867, ontleend aan het
jaarboekje „Neerlands vloot en reedèrij-
en" en opgenomen in ons blad van 25
Sept. 1.1., kan nog worden toegevoegd de
naam van de heer W. Flens Jz Hij was
kapitein op de bark „Guurtje en Maria"
van reederij P. Varkcvisser en Zonen,
376 last, 711 ton. gebouwd in 1855
EEN MERKWAARDIGE KIEVIT.
De heer J. Visser, werkzaam op hoeve
Dordrecht, deelt ons mee, sinds eenige
tijd 'n kievit op te merken, dit in kleur
geheel van zijn soortgenooten afwijkt. De
vogel is nagenoeg wit, behoudens een
zwarte plek op de vleugels, op borst en
staart Ook de kop is wit. Op een af
stand zou je denken, met een witachti
ge duif te doen te hebben In het voor
jaar werd op het land. waar hij zich
meestal ophoudt, een vreemd kievitsei
gevonden: wit met roode puntjes. Moge
lijk is dit een ei va* die vogel7
We vermoeden, dat we hier met een
z.g. albino te doen hebben, een vogel,
zonder pigmentkleurstof. Een verschijn
sel, dat zich bij dieren, ook bij de
mensch, meer voordoet (wit haar, roode
oogen)
Wellicht mogen we van een der vogel
kenners, die ons blad met zooveel aan
dacht lezen, een briefkaartje met toe
lichting ontvangen?
HET GEBEURDE VOOR 350 JAAR.
Ds „Bcrgvcrkoopcrs" tot de galg
veroordeeld.
Het was in het voorjaar van 1593, dat
Prins Maurits pogingen in het werk stel
de, om Geertruidenberg in handen te
krijgen; het was de eenige Vesting in
Holland (1), die nog in de macht van de
vijand was. Op een weinig eervolle ma
nierhad de Spaanschelandvoogd.de Her
tog van Parma, de stad in 1589 in zijn
bezit gekregen: De bezetting vetkocht
haar namelijk voor 15 maanden soldij aan
de vijand. Hierop verklaarden de Staten
die muiters (voortaan ,,Bergverkoopers"
genaamd) vogelvrij; allen werden tot de
galg veroordeeld; voor elke soldaat, die
men aan de Staten uitleverde, kreeg men
f 25, voor elke officier f 100.
Eenige „geuzen-liederen" spreken van
dit verraad:
„Fij hen alle de overloopers,
Ende ook die Stee-vercoopers
Haer schande die is groot" (2)
Plannen van Parma.
Voor de Spanjaarden was Geertrui
denberg een belangrijke aanwinst. Van
hieruit kon men aan de binnenvaart van
Holland groote schade toebrengen.
Geen schuit kon van Dordrecht of Gor-
kum uitloopen, of ze werd van Geertrui
denberg uit bespeurd. Een aantal roei-
jachten, ^oo dacht Parma, daar op post
gesteld, zou de Hollandsche scheepvaart
geducht afbreuk doen, maar de plannen
van koning Philips II van Spanje, die
gansch Europa omvatten, lieten zijn
landvoogd niet vrij, zich' met zoo ge
ringe aangelegenheden bezig te hou
den. (3)
Maar Maurits zou het ook niet hebben
gedoogd, dat de Spanjaarden Geertrui
denberg als uitvalshaven gebruikten Hij
besloot, de vesting in te nemen.
Maurits voor „Den Berg".
Voorjaar 1593 verzamelde hij er een
zeer aanzienlijke krijgsmacht, wel meer
dan 5000 man. Maar. de stad had 'n
flinke bezetting van 15 vendels, terwijl
ook de naburige schans Steelhoven
hecht in handen van de vijand was.
Daar kwam bij, dat de vesting op ontzet
kon hopen en het regenachtige jaargetij
de de krijgsverrichtingen bemoeilijkte.
Het eerste werk van de Prins was: Steel
hoven te bemachtigen. Hierin slaagde hij
7 April 1593; de bevelhebber gaf de
schans bij verdrag over, voor welke he-
clerlaag de Spaansche overheid hem la
ter door kerkerstraf liet boeten (4). Daar
na versloeg Maurits' ruiterij de Spaan
sche bij Turnhout.
Onderwijl werd Geertruidenberg om
geven door zware wallen en bolwerken
met geschut; moerassige plaatsen wer
den met rijswerk opgehoogd. Dit alles
werd door een gracht omgeven. De
heele legerplaats had wel 'n omtrek van
drie uur gaans, de vesting Geertruiden
berg was als 't ware door een oneindig
grootere omgeven. Van de waterkant af
was de stad ongenaakbaar, doordat'daar
een aantal schepen de wacht hielden.
Van Mansfeld, opvolger van Parma,
leden. Wat toen kon, kan nu niet meer.
Vrij zeker speelt hier de onvoldoende
bemesting van de laatste jaren ook een
woordje mee. We willen u daarom met
de meeste aandrang Waarschuwen: Zaai
geen tarwe op een gerstestoppel! C.v.Gr.
LANDBOUW VEETEELT
Coccidiose. Zeer gevaarlijk blijven ko
nijnen, welke deze ziekte hebben door
staan. In hun mest treft men meestal
nog sporen van coccidiose "aan. Zoo kun
nen deze dieren een gezonde veestapel
aantasten.
Reinig de hokken, waarin kómjnen za
ten, die aan coccidiose leden, degelijk
met chloorkalk. Maak ze schoon met
kokend water.
Goede ontwatering is een uitstekend
middel om leverbotziekte te voorkomen,
niet alleen bij schapen, maar ook bij
kalveren, geiten en volwassen runderen.
Schapenschurft tracht men volgens de
Landstand te bestrijden door wassching
met bloem van zwavel en' ongebluschte
kalk.
BELANGSTELLING VOOR TEXEL.
Onder degenen, die aan de vaste wal
de belangstelling voor ons eiland gaan
de houden en versterken, neemt de heer
Jan P. Strijbos een der eerste plaatsen
ir. Door woord en geschrift vraagt hij
van tijd tot tijd de aandacht voor Texel
en zijn vele bekoorlijkheden. Zoo ver
schenen er nu weer een paar artikelen
van zijn hand in Telegraaf en Nieuws
van de Dag, naar aanleiding van een
bezoek, dat deze populaire natuurkenner
vorige maand aan ons eiland bracht.
Texel is. er hem dankbaar voor. Wanneer
de vreemdeling hier zijn tenten weer
mag opslaan vurig hopen we, dat die
tijd weer spoedig komen mag zullen
wc gaarne ervaren, dat men het „Isola'
Bella" van Nederland niet vergeten is.
VOOR DE JEUGD.
Nieuwe prijsraadsels.
We gaan weer aan het raadseloplossen
en briefjesschrijven, jongelui. De avon
den worden langer, het weer slechter.
Hier is het eerste drietal opgaven. In
zenden na no. 290.
281. Een groot gebouw, vier letters.
Verander de derde letter en ik zit aan
een bloem 282. Maak hiervan een stad
je: REP DEN RUM. 283. Maak hiervan
een spreekwoord: SWHDIEPE
G(5 woorden).
Met vriendelijke groeten, JULLIE
OOM KO.
deed onderwijl zijn best, Geertruiden
berg te ontzetten; Mei 1593 had hij reeds
8000 man voetvolk en 1500 man ruiterij
bijeengebracht; in het gezicht van 's
Prinsen leger richtte hij zijn kamp in,
maar een paar maal werd hij genoopt,
op te breken (5); hij heeft niets in het
belang van de belegerden kunnen uit
richten Nu werd het hem ook zeer
moeilijk gemaakt, de stad te naderen,
daar hij op alle wegen, die naar het
doel leidden, voetangels, wolfskuilen en
palissaden aantrof! IntusSchen werd de
vesting hevig beschoten; de meeste hui
zen werden met kogels doorzeefd. Wel
was Van Mansfelds leger onderwijl aan
gegroeid tot 12000 voetknechten en 3000
ruiters, maar de toestand in de stad
werd met de dag gevaarlijker.
De stad geeft zich over. Drie
„steevercooper" aan de galg.
Op zekere dag werd de opperbevel
hebber c!er bezetting, overste Mazières,
doodgeschoten, terwijl hij van de toren
de krijgswerken der belegeraars be
spiedde; zijn opvolger trof hetzelfde lot.
Gebrek aan gezag leidde tot gebrek aan
waakzaamheid. Dit bleef Maurits niet
verborgen, 's Nachts werd een biesbrug
over de gracht geslagen; een stormloop
had succes: een belangrijk deel der ves
tingwerken werd veroverd. Binnen wei
nige uren was toen het pleit beslist. On
der voorwaarde van lijfsbehoud werd
Geertruidenberg na een moedig door
staan beleg van 3 maanden overge
geven
In Junio twintich en vier
Zijnde den dach ten avont schier
Is de stadt opghegheven,
Maer eerst des anderendaechs daer aen
Zijn de soldaten uytghegaen.
Maer drie zijnder ghebleven,
VAN WOL EN SCHAPEN.
Schapenstapel. In 1848 telde Texel om
streeks 30,000 schapen.
De schapenteelt op Texel begon zich
in de 18e eeuw te ontwikkelen
In 1832 is men begonnen met de invoer
van Engelsche schapenrassen om de
vleeschproductie te bevorderen.
Sedert 1845 is het Texelsche schaap
met het Engelsche gekruist.
Uitvoer. Omstreeks 't jaar 1848 werden
jaarlijks plm. 12000 lammeren en 4000
schapen (mokken) naar de vaste wal van
Noord-Holland vervoerd.* Vroeger, zoo
schreef Van der Aa in 1848, ging negen
tienden naar Leiden en één tiende naar
Noord-Holland; in zijn tijd ging nog
maar drie tienden naar Leiden, één tien
de naar Noord-Holland
Drie schapen voor 38 stuivers.
In 1465 werden te Dordrecht drie
schapen voor 52 stuivers verkocht; 26
l^oenders voor 29 stuivers, een vat bier
voor 1"3 stuivers.
In 1470 waren de schapen nog goed-
kooper; toen had men er drie voor 38
stuivers; drie pond boter voor drie stui
vers, 38 hoenders voor 25 stuivers. Als
dagloon van zekere „Heijn de Kok" von
den we een bedrag van een gulden en
tien stuivers vermeld. Daar kom men
het, zou men zeggen, mee doen.
(Uit „De oude tijd", 1869).
PRAATJE OVER GEMEENTEWAPENS.
HET WAPEN VAN ELST.
De legende van de H. Werenfried.
Het wapen van de Geldersche gemeen
te Eist is doorsneden. De bovenste helft
is gedeeld en vertoont: 1.
in rood een zilveren kruis
(wapen van het bisdom
Utrecht); 2. in blauw een
gouden leeuw met roode
tong en nagels. Onder
aan zien we het attribuut van de H We
renfried, Kerkpatröon van Eist: een
zwarte boot met een, van een zwart
kruis voorziene doodkist. Hieraan is de
legende verbonden van de H.Werenfried,
die omstreeks 700 in de omgeving van
Eist en Westervoort heeft gearbeid Toen
de missionaris in720 kwam te overlij
den, ontstond er oneenigheid over de
plaats, waar het stoffelijk overschot zou
worden begraven. Toen plaatste men de
kist in een boot zonder -roer op de Rijn.
Volgens de legende dreef het scheepje
stroomopwaarts en bleef het bij Eist
liggen. Om uit te maken, waar in Eist
de begraafplaats zou zijn, plaatste men
de kist vervolgens op een wagen, be
spannen met ossen, die nog nimmer iri
het tuig hadden geloopen. De dieren hiel
den halt op de plaats, waar nu de N. H
keük staat Daar werd het stoffelijk
overschot toen ter aarde besteld
Die den Berch meed hadden vercocht.
Twelck hun heeft aen een galg
ghebrocht.
Ten,Berch zijnse ghehanghen
Dus sietmen dat sulcken volck fel
Die* hun overheyt zijn rebel,
Noch al hun loon ontfanghen. (6).
15 Spaansche banieren, een aantal
krijgsgevangenen en een aanzienlijke
mond- en krijgsvoorraad vielen Prins
Maurits in handen. De jonge Prins Fre-
derik Hendrik kreeg er nu het bevel.
Een roemrijke overwinning.
Ter gelegenheid van deze roemrijke
overwinning liet de Staat een gedenk
penning slaan Sedert zijn successen van
het vorige jaar (Steenwijk en Coevor-
den) door heel Europa als veldheer van
de eerste rang vermaard, bevestigde
Maurits door dit nieuwe wapenfeit zijn
krijgsroem voor altoos. De belegering
van Geertruidenberg bekend als het
„Romeinsche beleg" opende 'n nieuw
tijdperk van de belegeringskunst. In zijn
gelukyvensch schreef Willem Lodewijk,
stadhouder van Friesland: „Gij hebt in
een merkwaardig voorbeeld bewezen,
dat methode en arbeid in de oorlog het
ruwe geweld te boven gaan." Wat voor
weinig jaren niemand mogelijk geacht
zou hebben: de Hollandsche soldaten had
den zich naast 't beste krijgsvolk van Eu
ropa een eervolle plaats verworven. (7)
(1). G. behoorte toen tot het gewest
Holland, (2). P. Leendertsz, Geuzenlied
boek, deel II, no. 147; (3). R. Fruin, Tien
Jaren, blz. 122; (4). A. J. v.d. Aa, Aardr
Wdb., deel IV, blz. 475; (5). J. Wagenaar,
Vad. Hist., deel VIII, blz. 376; (6). P.
Leendertsz, Geuzenliedboek, deel II, no.
154; (7). R. Fruin, Tien Jaren, blz. 132.
UIT ONZE TAALTUIN.
Vragenbus. Hoe komt men aan het
spreekwoord: „Effen is kwa^l treffen?"
Abonné
Antwoord: De beteékems is: Het is
moeilijk iets precies te vinden, zooals
men het hebben wil; ook: Men kan het
moeilijk iedereen naar de zin maken.
Het gezegde komt voor bij Winschooten
(185) „Effen is quaad passen", dat is, vol
gens Winschooten: „Men kan het alle
man met effen 'te pas maken". Harre-
bomee (I, 190) vermeldt: Er is maar eén
F (Effe) in het A, B, C. en die is kwaad
te treffen. Vermoedelijk hebben we
hier de oorsprong van het wel wat
duistere spreekwoord. In 't Friesch zegt
men: Effen is slim (kwae) treffen; de
wet fen effen is slim to treffen; in de
Neder-Betuwe: Der is maor een Effe(n)
in 't ao-b-c.
VAN DE BOEKENPLANK.
oorhanden in Boekhandel Parkstraat):
Rit door Azië, door maarschalk Man-
nerheim. Met 300 prachtige foto's en
kaart. 487 blz. Geb. f 11,90.
Waddenlegenden, ook van Texel, door
II. de Weerd. Met ill. 224 blz. Geb. f 1,90.
Mannen aan het roer, door J. B. Th.
Spaan. Bedrijfsleven in Nederland. 256
blz. Geb. f4,90.
(Ingezonden Mededeeling).
HYGIENE EN VEILIGHEID
561. Waar diphterie voorkomt, is het
van het hoogste belang, dat de aandoe
ning als zoodanig tijdig wordt herkend,
zoodat het noodzakelijk is dan ook bij
licht onwelzijn en een beetje keelpijn
geneeskundige hulp in te roepen. In
twijfelgevallen zal de arts, zonder de
uitkomst van bacteriologisch onderzoek
af te wachten onverwijld diphterieserum
inspuiten. (F. W. van Haeften).
Juist, nu ik uit moet en
geen tijd heb voor den
tandarts. Hinder/ niet.
AKKERTJES nemen de
p(jn direct weg mevrouw
morgennaar den tandarts.
De Nederlandsche Pijnstiller
DE POST GtUNDERT -
want ai bestellende, heeft hij
voor zich en zijn gezin een
pak Kofmix besteld. Voor een
koffie-liefhebber is Keg's
Kofmix dan ook je dat.
jjJSd.p. pak 4 250 gr.
C. KEG'S GftOOTHftMflöriÏA/.
Bedenk dat verwaarloozen
gevaarlijke gevolgen heeft
Geef Uw kind daarom direct
de uit oude geneeskruiden
bereide Akker's Abdijsiroop.
Vanouds beproefd b(j hoest,
griep, bronchitis, asthma.
AKKER'S
P1429/1. Verantwoordelijk voor de
geheele inhoud: G. Joh. Duinker.
Plaatsvervanger J. de Waal, Den Burg
Uitg. en Drukkerij Fa. Langeveld
De Rooij, Den Burg, Texel.
