flei is zover
i. een 'Prinses Qeboren
ijde Gebeurtenis
tanje en Nassau
-
Nederland juicht
De Blijde Mare £iit Soestdijk
k-* U CO
J| Z
AG 19 FEBRUARI 1947.
60c JAARGANG. No. 5691
EXELSCHE COURANT
i Is zover, de.sponning is ver-
idsm. De vierde Oranjetelg, een
}0 is geboren.
^rotschoten, sirenes en de ra-
hebben het blijde nieuws over
1^1 Nederland verkondigd.^
n iwel wij nog niet uit de greep
Ie winter verlost zijn, is Ncder-
dai» feeststemming. Nederland en
-,0je zijn in onze vaderlandse ge-
ienis steeds één geweest, al
jetn er dan perioden voorbij ge-
d zijn, waarin dit niet tot uiting
zoals bv. in de vijf bezet-
or.jaren.
bids 5 Mei 1945 zijn de kncllen-
)o@en verbroken en kan Ncder-
weer vrij ademen, onder een
waarvan aan het hoofd
eE Koningin Wilhelmina, onze
'Sjge Vorstin, die gedwongen
l de oorlogsjaren in ballingschap
de te brengen in Engeland. Wij
ViJnu feest, eendrachtig, zoals
behoort.
,ati:ons dit doen voor de goede
Wist van ons land, waarin nog
,jl is op te bouwen. Nederland
S,ranje behoren bij elkaar, daar-
JXzjjn wij zeker allen overtuigd.
efr dit devies zullen wij verder
onder auspiciën van het Huis
.Oranje, waarvan nu de vierde
^jjjfroren is.
if vze gedachten gaan nu uit naar
>el>es Juliana, Prins Bernhard,
teirie oudere Oranjespruiten en
t cölfsprekend in hel bijzonder
ve de pas geboren* Prinses,
fr-t zij op moge groeien tot een
l <dige nazaat van ons Koninklijk
111 te midden van een eendrachtig
artend en opbouwend Nederlands
z.
dsMOude, de oudste broer van Wil-
'e: Zwijger, die 24 kinderen had, is
wivader van de regerende Oranjes
e fftweede, stadhouderloze tijdperk.
W{t Zuiden van Frankrijk, ten Noor-
1 2i Avignon ligt het stadje Orange,
er,s het centrum van het prinsdom,
^Pons als Oranje bekend staat, was.
ïvader van het eerste geslacht, dat
ir>anje regeerde, was één van Karei
bte's Paladijnen, een ridder, wiens
Étigheid aan het legendarische
ee:: Volgens het oude Franse Chan-
Ivi&este was zijn naam Guillaume au
Jez, omdat zijn' neus kort of afge-
was Deze naam werd allengs
n erd tot Guillaume au Cornet, van-
cornet of hoorn in het wapen der
C afkomstig is
ht<
^AUPHINE
ORANBE
/avignon
•isch staat vast, dat Guillaume
ïfiiÜ. klooster Gellone
_8®ar het leven van den inmid-
Jig verklaarden monnik in het
verd vastgelegd. Uit deze zg. Vita
'ie jongleurs de stof van hun hel-
cht. Claes v. Haerlem trok hieruit
jn Middel-Nederlandse vertaling,
Willem van Oringen spreekt. In
hiervan overgebleven regels
.«schreven, hoe de riddermonnik
:eTd een poot uitrukt om de hem
jnde rovers te verslaan. Maar dat
schrijven op rekening der le-
j^eslacht van Willem van Oringen
loi het prinsdom Oranje opgevolgd
^nt huis Baux, naar het heet afstam-
-nan één der Wijzen van het Oosten,
'8 J weer de ster met zestien stra-
u\et Oranje-wapen afkomstig is.
-nens kwam het prinsendom Oranje
dcet huis Chalons, waarvan de wa-
Jik Je Maintiendrai Chalons, ont-
n het laatste woord, nog heden de
enpreuk der Oranjes is. De laatste
s a het huis Chalons, die prins van
21 was, heette Philibert. Zijn zuster
la wasgetrouwd met Hendrik III
"assau en toen Philibert in 1529
2de, erfde René van Nassau, zoon
^ildrik en Claude, het prinsdom
waarmee voorgoed de namen van
roisdom Oranje en het graafschap
aaneen waren geklonken tot de
^Vertrouwde klank Oranje-Nassau.
Omstreeks 1100.
3S5
^uitsland ligt aan de Lahn het
vfassau, dat eens de zetel der gra-
J5-' Omstreeks 1100 was de burcht
gesticht, maar reeds in 1255, een
jaar na de dood van Hendrik II, werd het
grondgebied tussen diens twee zonen
verdeeld, waarbij het slot Nassau ge
meenschappelijk bezit bleef en de tweede-
zoon Otto het Noordelijk gelegen Dillen
burg erfde. Nadat er nog in 1303 en 1343
delingen hadden plaats gevonden, splitste
zich tenslotte in 1529 de tak Oranje-Nas
sau af. doordat zoals boven gemeld, René
van Nassau het prinsdom Oranje van
Philibert erfde.
Meer Nassauwers dan men gewoonlijk
denkt, hebben zich een blijvende plaats
in de Nederlandse geschiedboéken weten
te verschaffen. De eerste belangrijke
plaats, waar we de naam Nassau in onze
vaderlandse annalen opgetekend vinden,
is die, waar de tot Keizer gekozen Adolf
van Nassau, oomzegger van den reeds
genoemden Otto van Nassau-Dillenburg,
nauw geïnteresseerd is bij de intriges,
welke onze graaf Floris V niettegenstaan
de zijn leenplichtigheid aan den keizer
ontwikkelde tussen Engeland en Frank
rijk.
Nauwer betrokken bij onze vaderlandse
geschiedenis is Engelbrecht van Nassau,
lem, die zich de erenamen van de Zwij
ger en later Vader des Vaderlands heeft
weten te verwerven, in Brussel aanwezig
was bij de afstand van Karei V ten be
hoeve van zijn zoon Philips II en hoe hij
bij diens vertrek in 1559 het stadhouder
schap over Holland, Zeeland en Utrecht
aanvaardde. Iedere Nederlander weet, hoe
hij de leiding nam in de strijd tegen de
Spaanse overheersing tot zijn droevig
einde.
De oudste.
Welke Nassauwer erfde Oranje na de
verraderlijke moord van 1584?
Zoals de traditie het voorschreef: de
oudste zoon Dit was Philips Willem, die
sinds hij als student uit Leuven naar
Spanje ontvoerd was. tot 1595 geduld
moest hebben eer hij in het gezelschap
van aartshertog Albertus naar Brussel
kon gaan. Als Philips Willem echter in
1618 kinderloos sterft, komt de titel aan
den volgenden zoon, Maurits. En als deze
in 1625 eveneens kinderloos komt te over
lijden, dan vervalt het erfgoed aan Fre-
derik Hendrik, van wien het bij diens
dood in 1647 overgaat op zijn enigen
jiiiiiiiiiiiiii:iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiii!Iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
't Is feest, 't is feest in Nederland,
De juichkreet doet zich horen:
.,Er is aan Neerlands blonde strand.
Weer een Prinses geboren".
De jubel zwelt met blij geluid,
De kind'ren juichen, springen,
Terwijl hoog boven alles uit,
De oude torens zingen.
De vreugd, die ons beschoren is
En aller hart doet branden,
Nu een prinses geboren is,
Trilt voort langs alle stranden.
In Oost en West, in Zuid en Noord,
Op zeeën en rivieren,
Waér onze taal maar wordt gehoord,
Ziet men onz' driekleur zwieren.
Behoed ons Vorstenhuis, o Heer,
Zo rijz' ons aller bede.
Dat Gij het voorspoed geev' en eer
En ongestoorde vrede.
En breken donk're tijden aan
Vol dreigende gevaren,
Wij zullen als één volk, ons saam
Wéér om Oranje scharen.
Nadruk verb. HUIB FENIJN.
^llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllF
die door zijn huwelijk met de erfdochter
van Polanen in 1404 Brabants edelman,
baron van Breda en heer van de Lek,
Oosterhout, Steenbergen en Geertruiden-
berg werd. Is hij ook als stamvader van
de Nassauwers in de Nederlanden te be
schouwen, zijn kleinzoon Engelbrecht II
wist zich pas een formele plaats in de bo
venlagen van ons staatsbestel te verzeke
ren, door in 1485 onder het regentschap
van Maximiliaan van Oostenrijk over den
lateren Philips de Schone als stadhouder
0n te treden, welke functie hem in 1501
voorgoed werd toevertrouwd. Eveneens
onder Maximiliaan treedt Adolf III van
Nassau-Wiesbaden op, die in 1478 Gelre
verovert en in 1481 en 1489 respectieve
lijk van Zutfen en Gelre stadhouder wordt
zij het ook voor korte duur.
Een veel bekender Adolf van Nassau is
de jongere broer van Willem de Zwijger,
die in 1568 bij Heiligerlee sneuvelde, zoals
Lodewijk en Hendrik van Nassau, even
eens jongere broers van prins Willem, in
1574 op de Möokerheide zouden sneuve
len. En zo zijn er velen meer onder de
Nassauers, die zich meer of minder voor
de Nederlandse zaak hebben ingezet,
mannen en vrouwen, zoals van Maurits
de namen Nassau-Odijk en Nassau-
Ouwerkerk spruiten, gelijk van Frederik
Hendrik Nassau-Zuylenstein. Bepalen we
ons echter tot ons onderwerp: Oranje-
Nassau.
In 1544 sneuvelde René van Nassau,
die door het huwelijk van zijn vader Hen
drik II van Nassau met Claude van Cha
lons ook wel René van Chalons genoemd
werd sinds Claude's vader Philibert hem
tot erfgenaam gemaakt had. Hendrik was
stadhouder van Holland, Zeeland en Gel
re geweest en de in 1518 te Breda gebo
ren René voegde aan die functies nog het
stadhouderschap over Utrecht toe, waar
bij door erfenis nog tal van bezittingen
in de Nederlanden en Frankrijk onder
zijn beheer kwamen. René sneuvelde als
enige zoon kinderloos. De broer zijns va
ders, Willem de Oude of de Rijke had
echter vijf zoons en de oudste huflner,
Willem, wordt nu in 1544 René's erfge
naam en dus de tweede drager van de ge
combineerde naam Oranje-Nassau, slechts
elf jaar oud. Het is bekend, hoe deze Wil-
wettigen zoon Willem II.
In 1650 sterft plotseling op 24-jarige
leeftijd Willem II. Acht dagen later wordt
zijn eerste kind geboren. Het is een zoon
tje, dat over zijn jeugdig hoofdje de
stormen van de Acte van Seclusie en het
Eeuwig Edict ziet gaan, totdat in 1672 dé
inmiddels gerijpte jonge man het stadhou
derschap aanvaardt als Willem III. In
1702 komt hij evenwel door een val van
zijn paard aan zijn einde zonder kinde
ren na te laten. De dood van den man,
die als kind onder het eerste stadhouder
loze tijdperk had moeten leven, luidde
het tweede stadhouderloze tijdperk in.
Soestdijk en verder geheel Nederland,
was nog in diepe rust, toen de blijde ma
re bekend werd gemaakt, dat er een
Prinses van Oranje was geboren. Zelfs de
journalisten, die enige weken in Astoria
Chalet waren, in afwachting van het heu
gelijk nieuws, werden verrast.
De Telex verspreidde het nieuws spoe
dig door geheel Nederland, evenals dit
geschiedde door de Intern, radiodienst
naar Amerika. Dit laatste gebeurde reeds
om 5 uur. Door Dr. de Groot werd om 5
uur een officieel communiqué verstrekt,
waarin werd medegedeeld, dat om 2,24
uur een flinke dochter was geboren van
6 pond.
Door den Minister-President Dr. Beel,
werd om 8 uur een radiotoespraak gehou
den tot het Nederlandse volk. Z.Ex. sprak
allereerst zijn gelukwensen uit tot Prin
ses Juliana en verder tot alle andere le
den van het prinselijk gezin. Vanzelf
sprekend richtte Dr. Beel zich ook tot H.
M de Koningin Namens het Nederlandse
volk en ook namens de overzeese gebie
den feliciteerde Z.Ex. de Kon. Hoogheden
met de geboorte van de vierde Oranje-
prinses.
Het nieuws verraste eigenlijk een ieder,
ook zelfs de wachtcommandant en de
schildwachten van het paleis te Soest
dijk, alsmede de jongens van de saluut-
batterijen De iournalisten waren de eer
sten, die hun felicitaties aanboden ten pa-
leize, terwijl de Utrechtse studenten de
eerste waren, die de bloemetjes buiten
zetten.
Wie komen voor een babypakket in
aanmerking?
Er is bekend gemaakt, dat alle kinde
ren, geboren tussen 2,09 en 2,39 uur voor
een babypakket in aanmerking zullen ko
men. Er zal precies worden nagegaan, wie
hiermede zullen worden vereerd. Berich
ten hierover kunnen telefonisch worden
doorgegeven aan de nieuwsdienst te Hil
versum, tel. nr. 6826 en 6679.
Achter-achter-kleinzoon.
Jan Willem Friso was een achter-ach
ter-kleinzoon van Jan de Oude, die de
oudste broer van Willem de Zwijger was
en 24 kinderen had. Jan de Oude is dan
ook de stamvader van de regerende Oran
jes sinds het tweede stadhouderloze tijd
perk, dus ook van Koningin Wilhelmina
(en niet Willem de Zwijger, zoals velen
denken). Van Jan de Oude's eerste zoon
Willem Lodewijk ging Nassau-Dietz en
het stadhouderschap over Friesland bij
ontstentenis van mannelijke nakomelin
gen in 1620 over op den vijfden zoon
Ernst Casimir, wiens afstammelingen in
rechte lijn het Friese stadhouderschap van
elkaar overnamen. Het waren Willem
Frederik, Hendrik Casimir II en vervol
gens de zoeven genoemde Jan Willem
Friso, die van Willem III de titel van
prins van Oranje erfden. De zoon van
laatstgenoemden, Willem Karei Hendrik
Friso werd in 1747 tevens erfstadhouder
van Holland en Zeeland, waarmee het
tweede stadhouderloze tijdperk afgesloten
werd. In 1732 had hij bij de nadere rege
ling van de erfenis van Willem III open
lijk afstand van het prinsdom Oranje ge
daan, zodat de Franse koningen er sinds
dien slechts de facto maar ook de jure
meester van waren en de titel voor de
Nassauwers nooit meer dan een ornament
zou zijn.
Willem V erfde als laatste in de reeks
der Hollandse stadhouders de titel van
zijn vader. De Franse Revolutie breekt
uit. 18 Jan. 1795 vlucht de prins naar
Engeland, waar dé Oranje-telg een toe
vlucht zou vinden, totdat 30 Nov. 1813 's
prinsen zoon te Scheveningen weer voet
aan land zette, om in 1814 als Koning
Willem I te worden ingehuldigd. Het
huis Oranje-Nassau leefde voort in Ko
ning Willem II, Koning Willem III en
Koningin Wilhelmina. Nog eens moest
Oranje-Nassau in Engeland schut zoeken
voor de stormen, die over het continent
woedden, maar na de bange tijd van 1940
T P H A L N
dillenburg
{•VTe ssen
etusreiH
y/vicv V
NASSAU
AT/fNCLLf
En Oranje? Lodewijk XIV annexeerde
het prinsdom ogenblikkelijk nu de gele
genheid door dit onverwachte heengaan
gunstig was. Het prinsdom was voorgoed
verloren en voortaan erfde nog slechts de
titel over. En zo kwam deze in 1702 aan
Jan Willem Friso.
tot 1945 keerde het vorstenhuis weer in
het vaderland terug. Thans heeft Prinses
Juliana het leven geschonkeij aan een
vierde prinsenkind, zodat de stamboom
van het huis van Oranje-Nassau weer rij
ker uitbot, dan in lang het geval is ge
weest.
UITGAVE
v.h. Fa. LANGEVELD DE ROOIJ
Boekhandel - Drukkerij en Bibl.
Den Burg Texel Postbus 11
Telefoonnr. 11 Postgiro 652
Bankrekening: Rotterd. Bankver
en Coöp. Boerenleenbank.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Postabonnementen f 2,25 p. half j.
Verantw. Redacteur: J. ZEEMAN,
Emmalaan 92, tel 157 Den Burg.
V
MEDEDELING.
Wij verzoeken allen, die ook maar iets
van redactionele aard te bespreken of te
behandelen hebben, zich uitsluitend te
wenden tot onzen redacteur, den heer J.
Zeeman.
MEDEDELINGEN AAN ONZE ABON
NEES BUITEN TEXEL.
Op 1 Maart verzenden wij de kwitan
ties per bank aan onze abonnees buiten
Texel, die nog niet het abonn.-geld over
het eerste halfjaar 1947 voldaan hebben.
Wij verzoeken dus na 22 Februari a. s.
niet meer te gireren.
Administratie.
Extra bonnen.
Op bon T 72 wordt 1 rantsoen extra ta
bak verstrekt en op de bonnen V 72 en X
72 100 gram versnaperingen.
De feestviering.
Overal in ons land is Dinsdag feest ge
vierd, terwijl de radio de gehele dag in
het teken stond van de nat. feestviering.
Op Texel.
Ook wij werden verrast door het be
richt van de blijde mare. Om ongeveer
half acht loeide de sirene en werdén ve
len zelfs nog in hun slaap verrast. Reeds
spoedig kwam er leven in de brouwerij,
de vlaggen werden uitgehangen, het
oranjezonnetje kwam te voorschijn, zodat
er dus alle reden was om feest te viereii.
Op het bureau van onze krant werden
de gehele dag grammofoonplaten ge
draaid. Terwijl wij dit schrijven, werkt 't
personeel der drukkerij volop om het
blijde nieuws onder de ogen te brengen
van onze lezers.
ALS TEN TIJDE VAN KONING
WILLEN II.
Vier kinderen van het Huis van
Oranje.
In de 19e eeuw is het Oranjehuis een
geslacht, rijk aan kinderen. Willem I, die
uit ballingschap in het vaderland terug
keert, heeft drie zoons en twee dochters.
Willem II, zijn opvolger op de troon heeft
drie zoons en een dochter. Een van zijn
zoons, prins Casimir, geboren in 1822,
sterft op zeer jeugdige leeftijd, maar de
andere prinsen bereiken de mannelijke
leeftijd en prinses Sophie, gehuwd met
Karei Alexander van Saksen Weimar
Eisenach, zal een hoge leeftijd bereiken.
Willem III heeft drie zoons, van wie Prins
Maurits op 7-jarige leeftijd sterft.
Maar met twee prinsen, die de man
nelijke leeftijd bereiken, komt toch geen
ogenblik de gedachte op, dat het Neder
landse Koningshuis geen opvolger zal
hebben.
Maar in 1877 begint een reeks van ja
ren, die zware offers eist. Koningin So
phie overlijdt. In 1879 sterft prins Hen
drik en enkele maanden later bezwijkt
erfprins Willem te Parijs aan longont
steking, in 1880 gaat Prinses Wilhelmina,
de dochter van Koning Willem I heen, in
1881 haar broeder Prins Frederik en in
1885 sterft ook Prins Alexander, die zijn
broeder Willem was opgevolgd als erf
prins.
Koning Willem III is een eenzaam
vorst geworden en het lijkt, dat hij de
laatste telg zal zijn uit een geslacht, dat
Trutwin, de graaf van Laurenburg, die
in het jaar 1100 leefde, tot zijn voorva
deren telt.
Maar als in 1890 de Koningin op Het
Loo overlijdt, is uit het tweede huwelijk
het prinsesje geboren, dat de tradities
van een koningshuis kan overdragen in
de nieuwe tijd..
Prinses Wilhelmina, acht jaar na het
overlijden van haar vader tot de troon ge
roepen, ziet haar huwelijk met Prins
Hendrik gezegend door de geboorte van
Prinses Juliana. De geboorte van Neder-
land's jongste vorstenkind roept herinne
ringen op aan de lang vervlogen periode,
waarin het huwelijk van Willem II met
Anna Paulowna, de keizerlijke prinses uit
Rusland, ook vier prinsen-kinderen rijk
was. v. d. W.
HOE HET KLOOSTER IN DEN
BURG WEESHUIS WERD.
Het oude Weeshuis wordt ge
sloopt. Spoedig zal er nog slechts
een vormeloze massa puin van over
zijn.
Er is een tijd geweest, dat men
er erg mee ingenomen was, dit huis
in gebruik te kunnen gaan nemen.
Het is een naïeve geschiedenis van
twee Texelse burgemeetsers, eenvou
dige, rechtschapen mannen, die in
1573 op reis gingen om aan Prins
Willem I vergunning te vragen, het
leegstaande St. Agnietenklooster tot
weeshuis te mogen inrichten. Zij
hebben hun belevenissen gedurende
die tocht twaalf jaar later op schrift
doen stellen. Of ze schrijven konden,
weten wij niet, het stuk was met
hun MERK ondertekend en is in af
schrift nog in het archief van het
weeshuis aanwezig. Het verhaal be
rust dus op waarheid.
Binnenkort hopen we het eer
ste gedeelte van deze geschiedenis
te publiceren.
Redactie Texelse Courant.
