De Troon
De Rijks-Attributen
szM -ü';
De Rijksappel
De Kroon
De Scepter
De Nederlandse Vlag
Lied van Texel
WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1948
61e JAARGANG. No. 6249
TEXELSCHE COURANT
Bij een troonsbestijging is het eerste
waaraan men denkt, een troon. Een
troon, zoals men zich zich die in zijn
kindertijd voorstelt, zal in de Nieuwe
Kerk niet te zien zijn. De troon wordt
gevormd door een verhoogd platvorm,
waarboven zich een troonhemel bevindt.
Deze troonhemel was bij vroegere inhul
digingen van purper-fluweel, met in het
ruggestuk een goed-gestikt Rijkswa
pen; daarboven waren aangebracht een
massief gesneden Koningswapen en eni
ge kronen. Onder de troonhemel is een
zetel geplaatst.
Het eersle werd deze gebruikt bij de
inhuldiging van Koning Willem II in
uit. Toch was zij oorspronkelijk geen
kenteken van de vorstelijke waardig
heid, maar een ereteken voor uitnemen
de verdiensten op verschillend gebied.
Wat wij tegenwoordig onder kroon ver
staan, houdt meer verband met de dia
deem, tiara of voorhoofdsband van ou
dere volken ,al heeft de naam kroon
voor de vorstelijke hoofdtooi gereder in
gang gevonden dan diadeem.
De vormen der kronen, zowel voor
vorstelijke personen, als onderschei
dingsteken voor adelijke rangen, ver
schillen zeer en zijn volgens de regels
der heraldiek vastgelegd.
De Nederlandse rijkskroon, open
kroon genoemd, bestaat uit een gouden
hoofdband, waarin vier grote, ovaalvor-
Rijksappel Kroon Zwaard Scepter en RIJKSVAANDEL.
1840. Ook Willem IH en Koningin Wil-
helmina zijn op dezelfde troon ingehul
digd.
In het herdenkingsalbum van de
plechtigheid van Koning Willem ill
vinden wij er de volgende beschrijving
van:
„Hij is van moiré maiionyhout, be
kleed met scharlakenrood fluweel, waar
op, in de rug met goud geborduurd, een
Alziend-oog prijkt; daaronder ziet men
de letters W.A.P., het vorige koninklij
ke naamcijfer, en daarboven een kroon,
versierd met edelgesteenten, hiertoe
door de Koninklijke Weduwe tAnna
Paulowna) verstrekt, terwijl zich aan
beide zijden vergulde forse leeuwen
vastklampen. In vier kolossale leeuwen-
klauwen rusten de poten, die op de
grond samengevat zijn door gelijkvor
mig ornament; dit alles is mede ver
guld. Op iedere armkussen prijken 2
veldmaarschalkstaven, terwijl liet ge
heel zeer rijk bekleed en met gouden ga
lon en franje omzet is.
De achterkant van de rug is mede in
goud geborduurd en prijkt met liet vol-
gendo opschrift:
„STOEL van Koning WILLEM II, ge
geven door Koningin ANN A PAULOW
NA aan Koning WILLEM III."
Ooi: de zgn. Kroningsmantel, van rood
purper-fluweel, bezaaid met gouden
leeuwen en gevoerd en omboord met liet
kostbaarste hermelijn, heeft reeds drie
Oranjes bij deze plechtige ceremonie
om de schouders gehangen.
De Rijksappel stelt eigenlijk de aard
bol voor. Reeds de eerste Romeinse kei
zer Augustus wordt op munten met de
Rijksappel afgebeeld, die eens zelfs de
letters EUR (Europa), ASI (Azië) en
AFR (Afrika) draagt, Amerika en Au
stralië, toen nog onbekend, ontbreken
uiteraard.
Het Nederlandse kroonsieraad bestaat
uit een gladde vergulde bal, in een an
tieken band van goud gevat, ingelegd
met schitterend gekleurde stenen. Een
vermeldenswaardige bijzonderheid is, dat
ook in de lijd, waarin deze sieraden ge
maakt werden, liet vorstenhuis gaarne
aan nationaal fabrikaat de voorkeur gaf.
De Rijksappel en de scepter kw amen uit
het atelier van een Haagse zilversmid.
De kroonsieraden worden niet meer
gedragen, maar worden gelegd op de
voor de troon geplaatste credenstafel.
De Kroon (afkomstig van het Latijnse
woord corona krans) drukt wel het
meest wezenlijke van het koningschap
mige robijnen, vier langwerpige vier
kante gezette saffieren en acht meer
kleine in ronde vorm gevatte smarag
den elkaar afwisselen. Op die band be-
inden zich acht gouden bladen, tussen
iedere waarvan op een gouden sierlijke
boogpunt een grote parel prijkt, en
waaruit acht rijk bewerkte, uitgebogen
en weder naar binnen buigende gouden
bandeau's oprijzen. Elk dier bandeau's
is versierd met een rij van acht paarlen
\im verschillende grootte, die in for
maat afnemen, naarmate zij verder wij
ken van de hoofdband en meer naderen
tot de gouden wereldbol met het kruis,
die liet hoogste middenpunt der Kroon
uitmaakt, w.o. de acht bandeau's zich
verenigen. Deze kroon is vastgehecht op
een rood finwelen, met wit satijn ge
voerde toque, waarop goud, paarlen en
edelstenen prachtig uitkomen. Ter ere
van de inhuldiging van Koning Willem
II is dit sieraad in 1840 in Amsterdam
vervaardigd.
Naast de kroon ligt de Rijksscepter,
ren el lange zilveren, zwaar vergulde
slaf, met een zgn. bewerking van pal
metten il l'antique", eindigend in een
Corinthisch kapiteel, waarop een Rijks
appel met kruis zich verheft. Weinig
doet de tegenwoordige vorm meer den
ken aan de vroegere afkoni3t van lange
wandel- of herdersstaf (vgl. de huidige
bisscliops- of kromstaf), die al spoedig
uitdrukking van vorstelijke waardig
heid is 'geworden. Het doen dalen van
de scepter in de hand van de vorst was
in de Middeleeuwen 'n teken van vors
telijke genade, het kussen daarvan een
blijk .van onderwerping.
KLOKKE ROELAND WORDT
HERBOREN.
De befaamde, 6000 kg. wegende klok
ke Roeland, die sedert 16G0 in de toren
van het Belfort te Gent hangt en in
1914 is gebarsten, wordt thans in een
Doornikse gieterij hergoten.
Het neerhalen van de klok was een
buitengewoon moeilijk karwei. De klok-
kestoel en het hokje van cie beiaardier
heeft men gedeeltelijk moeten afbreken
om klokke Roeland te laten zakken.
De nieuwe Roeland zal eind Sept. in
de toren hangen en electrisch bediend
worden.
TEXELSE MARKT.
Den Burg, 30 Aug. 1948. Aangevoerd:
100 schapen f 55-f 85. 60 lammeren
f 30-f 40. 7 koeien f 475-f 625. 20 biggen
f 45-f 60. Voor de levering: 3 koeien en
7 n. kalveren.
De Nederlandse driekleur, met haar
banen in de lengte, behoort tot de lands
heerlijke vlaggen. Zij is niet onze eerste
vlag. Toen het merendeel der Neder
landse gew esten onder één heer was ge
komen aan het eind der 15e eeuw, ont
stond voor algemene expedities een cen
trale vlag. Het was de banier van de
Bourgondische Heer, een wit doek met
twee rode kruiselings over elkaar ge
legde „vuurschietende" lauwertakken, 't
Bourgondische kruis.
Ook onder het Oostenrijkse Huis bleef
deze vlag in zwang. Doch de Nederland
se gewesten kwamen tegen hun Heer,
Koning Filips II, in opstand en de Prins
van Oranje stelde zich aan het hoofd van
de rebellen. De watergeuzen, handelend
in opdracht van die prins, deden overal
de vijand afbreuk en zij deden dit onder
ecu driekleurige vlag. „Oranje, wit en
blauw" of „Oranje, blanche, bleu", kleu
ren ontleend aan de livrei van hun aan
voerder, de Prins van Oranje, die deze
kleuren in zijn wapen voerde. Het was
dus een vlag, waaruit duidelijk het ver
band met de aanvoerder bleek, wat even
eens in haar naam „Prinsenvlag" tot ui
ting kwam.
Wanneer de prinsenvlag voor 't eerst
gehesen werd, is onbekend, doch wij ont
moeten haar reeds op afbeeldingen van
de allereerste phasen van de opstand.
Men voerde haar in drie, zes en soms in
negen banen, ook wel als stralen uit een
cirkel; men heeft de kleuren door el
kaar gehaspeld en eerst tegen het ein
de der 16e eeuw was er sprake van vui
ge uniformiteit. Na 1630 begon, blijkens
schilderijen uit die tijd het rood de oran-
jebaan te vervangen. Daar er in 1630
geen aanleiding bestond een anti-Oran
je gezind motief aan te nemen, is het
oniuist. aan die kleurwisselii.g een poli
tieke betekenis te hechten.
De reden wordt wel gezocht in het
feit. dat d> zwakke kleur oranie op zee
moeilijker was te onderscheiden dan
rood en ook het donkerblauw beter
zichtbaar was Wat hiervan zij. het is
opmerkelijk, dat sinds ongeveer 1650
onze nationale vlag rood. wit en blauw
vertoont en in die kleuren evengoed de
naam prinsenvlag bleef dragen. Het
oranie. blanje. bleu bleef echter even
eens in zwang.
Ook de omwenteling in Nederland in
liet laatste decennium der 18e eeuw en
de Franse overheersing bracht het land
een andere vlag. De naam prinsenvlag
werd verboden; in het rood-wit-blauw
(kleuren, die de Franse bevrijders, naar
analogie van hun eigen driekleur, niet
onwelgevallig waren), kwam geen ver
andering, doch de rode baan werd in
1796 verfraaid met de beeltenis van een
Nederlandse maagd, aan haar voeten 'n
leeuw, in dc ene hand een schild met de
Romeinse fasces, in de andere een lans,
bekroond met de vrijheidshoed. Het be
staan van deze vlag is van even korte
duur geweest als dat van haar schepper
,.De Bataafse Republiek". Koning Lo-
dewijk Napoleon, die een Nederlands be
leid wilde voeren, ontzag zoveel moge
lijk nationale gevoeligheden. Hij schaf
te de vrijheidsmaagd af en herstelde de
oude driekleur. Doch juist zijn Neder
lands beleid verkorf het voor hem bii
Napoleon. Nederland werd ingelijfd en
de nationale vlag door de keizerlijke
Franse vervangen. 3813 bracht het her
stel der onafhankelijkheid en de terug
keer van Oranje. Van zolders en uit kel
ders kwam de driekleur, die daar drie
jaar lang op betere tijden had liggen
wachten, weer te voorschijn. En daar
men toen vooral gaarne zijn verbonden
heid met Oranje wilde tonen, was het
niet alleen het rood-wit-blauw maar
even vaak het oranje-blanje-bleu, dat
van de daken wapperde. Welke van die
twee. vlaggen de Rijksvlag zou zijn,
heeft men niet vastgesteld.. Tot voor
kort hadden beide dezelfde rechten, hoe
wel het rood-wit-blauw gewoonlijk de
voorrang had, hetgeen blijkt uit het
feit, dat niet alleen dit doek van staats
gebouwen uitgehangen werd, maar ook
dat de koning voor zijn persoonlijke
standaard het rood-wit-blauw koos, met
het rijkswapen in de witte baan.
Van die tijd stamt ook het spontaan
gebruik om naast de nationale vlag een
oranjewimpel te hijsen ter uitdrukking
van de verbondenheid met het vorsten
huis. Een wettelijk vastgelegde vorm
heeft de nationale vlag in 1937 gekre
gen, toen bij koninklijk besluit als haar
kleuren rood-wit-blauw werd bepaald,
doch sinds korte tijd is vastgesteld, dat
on verjaardagen van alle leden van het
Kon. Huis en bij feestelijke gelegenhe
den eveneens gevlagd zal worden met
Oranje-wimpel.
DE NATIONALE DEMONSTRATIES
VAN LANDBOUWPAARDEN TE
UTRECHT.
Ter gelegenheid van de kroningsfees
ten en in aansluiting op de internatio
nale paurden-studiedagen zullen te
Utrecht, grote nationale keuringen en de
monstraties van de in Nederland gefok
te paardenrassen voor landbouwdoelein
den worden gehouden op 8 en 9 Sept. a.s.
In verband hiermede zal dhr Ir. H.
Verschuyl, rijksveeteeltconsulent in al
gemene dienst van liet Ministerie van
L., V. en V., op Vrijdagavond 3 Sept.
van 19,15 tot 19,25 uur over de zender
Hilversum II een inleidend woord spre
ken over liet onderwerp: „De nationale
demonstraties van iandbouwpaarden te
Utrecht".
13 SEPT. SCHAPENFOKDAG.
De jaarlijkse Schapenfokdag zal dit
jaar gehouden worden op Maandag 13
September a.s.
UITSLAG AANBESTEDING BOUW
WOONHUIS VOOR DE HEER
W. DOUMA TE DE KOOG.
Voor de op 27 Aug. jl. gehouden aanbe
steding, door Architect N. Schermer te
Den Burg, waren de ingekomen biljetten
als volgt:
Massa: II. Venema f 17398,P. Eei-
man, De Koog f 17128,—; Fa. Bakker en
Koorn 1 16943,W. Burger, De Koog
f 16308,85.
Timmerwerk: M. Koorn f 6415,W
Burger, De Koog f 5679Fa. Bakker
en Koorn f 5655,P. Eelman, De
Koog f 5400.—.
Metselwerk: G. Witte, De Waal
f 8660.—.
Schilderwerk: B. Leen f1283,
Inhoud bouwwerk 420 m3.
Vei in het noorden, omspoeld dooi de
zee,
Ligt een klein plekje grond.
De golven, zij beuken haai eeuwenoud
lied,
Over de dijken rond.
De krachtige golfslag zingt zangerig
het refrein,
De zilveren meeuw die zwenkt,
En boven dot alles de machtige lucht,
Die het eiland zijn zegening schenkt.
Bef rein:
Al lig je rondom in zee,
Ja, zo midden in zee,
Daarom tel je heus v/el mee,
Met je stranden, zo breed,
Met je vogels bij de vleet,
Met je duinpannen, laag en heet.
Wie zijn jeugd heeft gesleten in de een
zaamheid,
Van je Texelse boerenland.
Zijn heimwee dat trekt naar het Texelse
strand,
Waaraan hij zijn hart heeft verpand.
Rijziq de mensen en goedig hun aard,
Arbeiders ijzeisterk,
Leven op 't land en op zee onvervaard.
Allen zijn één in 't werk.
Je slingerende paadjes, je dorp in 't
verschiet,
Met Lentegroen getooid.
Je ouwe Sunderklazen, je groene scha
penkaas en je kermis.
Ik verqeet ze toch nooit.!
Refrein.
Vrolijke zangers, te gast in het duin
En in je voqeltuin,
Bezingen de roem en de schoonheid
en pracht
Van je mooie zomernacht.
Helaas heeft de oorlog veel leed hier
gebracht,
Veel is er voorbij gegaan.
Toch zullen wij vechten voor jou nieuwe
bloei,
Want jij zal opnieuw qaan bestaan.
Refrein.
Eens zal ik lusten in jouw zwarte aard'.
Ben ik van het zwerven moe.
Want op het eiland, waar ik zoveel
genoot,
Sluit ik ook mijn ogen toe.
Een boetje, een tuinwal, 't herinnert me
aan jou,
Waar ik het in den vreemde ontmoet,
En ik breng in gedachten, jou, „parel
der zee".
Mijn stille eerbiediqe groei.
Refrein.
Bovenstaand lied van mw. Craanen,
werd door haar gezongen tijdens de Bon
teavonden van de VVV Texel. De com
positie is van Ton. Erich.
OP DE NATIONALE
KONIJNENTENTOONSTELLING
WAREN MOOIE DIEREN TE ZIEN.
De Nationale Konijnententoonstelling,
die dezer dagen in het gem. gymnastiek
lokaal gehouden werd, is wel een succes
geworden, daar er mooie dieren te zien
waren. Het is voor de jury een zware
keuring geweest, daar er alleen al aan
30 konijnen het predicaat ZG kon wor
den toegekend. Voor de orginaserende
ver. „Kotex" kan dit zeker een fraai
succes genoemd worden.
De voorz. van het tenfoonstellingsbe-
stuur, dhr H. A. Witte, riep de aanwe
zigen Zaterdagmiddag een welkom toe
en verzocht aan burgemeester Rehorst,
de tentoonstelling officieel te willen
openen.
Officiële opening.
Burgemeester Rehorst zei, gaarne van
de gelegenheid gebruik te willen maken,
deze tentoonstelling te openen. Spr.
wees op het schitterende fokmateriaal,
dat hier aanwezig was en op het intie
me van déze sport, dat naar een hoger
niveau voert. „In gedachten" zei spr.,
„zie ik u thuis bezig met het fokken en
de hygiënische wijze, waarop gij de
dieren verzorgt". Spr. hoopte, dat de
fokkers op deze tentoonstelling met goe
de resultaten voor de dag mochten ko
men. (applaus).
Hierna werd de burgemeester rondge
leid door het tentoonstcT.ingsbestuur,
waarbij Z.E. werd uitgelegd, welke ras
sen er al zo waren. De burgemeester
hoopte in de toekomst nog veel van deze
tentoonstellingen te mogen openen.
De uitslag der keuring.
De uitslag van de keuring wat, dat de
wisselbeker gewonnen werd door de hr
A. Mosk met een Belgische haas.
Dezelfde, die dus kampioen geworden
UITGAVE
v.h Fa. LANGEVELD DE ROOIJ
Boekhandel - Drukkerij en Bibl
Den Burg Texel Postbus 11
Telefoonnr. 11 Postgiro 652
Bankrekening: Rotterd Bankver
en Coöp Boerenleenbank.
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Postabonnementen f.2,25 p. half j
Verantw. Redacteur: J. ZEEMAN,
Emmalaan 92, tel 157 Den Burg
CURSUSJAAR SCHOOL U.L.O.
Burgemeester en Wethouders van Texel
maken bekend, dat het cursusjaar '48-'49
aan do School voor U.L.O. te Den Burg
voor de 2e, 3e en 4e klasse zal aanvan
gen op Woensdag 8 September 1948,
voor de le klasse op Donderdag 9 Sep
tember 1948.
Texel, 30 Augustus 1948.
Burgem. en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester. REHORST.
De Secretaris, P. BEEMSTERBOER.
BURGEMEESTER ZAL HERDEN
KINGSREDE UITSPREKEN IN DE 6
SEPTEMBER TE HOUDEN RAADS
VERGADERING.
De Raad dezer gemeente zal a.s.
Maandag 6 Sepl. om half 12 ln openbare
vergadering bijeen komen, hij welke ge
legenheid de jïurgemeester Mr. G. D.
Rehorst een Herdenkingsrede hoopt uit
te spreken.
BUREAU HUISVESTING TEXEL.
Wegens varan tic van 28 Augustus tot
12 September 1948 gesloten.
DE MIDDENSTAND EN DE A.S.
FEESTEN.
Zoals in een adv. bekend gemaakt
wordt, zullen de winkelzaken aan Den
Burg a.s. Maandag 6 Sept. ter gelegen
heid van de Jubileum- en Kroningsfees
ten de- hele dag gesloten zijn en de dag
daarop (7 Sept. i 's namiddags om 1 uur
sluiten. Het publiek kan hiermede dus
rekening houden.
Do wekelijkse markt op Maandag
wordt verschoven naar 13 September.
Met ingang van 1 Sept. is de middag
sluiting op Dinsdag wederom verplich
tend, terwijl de avondsluiting tot 1 Oct,
op de andere dagen tot 7 uur 's avonds
geldt. Zoais men weet, was dit in de
maanden Juli en Augustus 's avonds 8
uur.
MELKBEZORGING OP DE
NATIONALE FEESTDAGEN.
Melk is een voedingsmiddel, dat be
trekkelijk snel aan bederf onderhevig is.
Om deze redenen zijn producenten van
zuivel en melkproducten zowel als van de
standaardisaliebedrijven verplicht, op
grond van wettelijke bepalingen, op de
Nationale feestdagen, op normale voor
werkdagen gebruikelijke wijze, de ont
vangen melk te behandelen. Hierdoor
zijn de melkslijters, die aan consumen
ten leveren, genoodzaakt op deze dagen
hun klanten te voorzien, tenzij dwingen
de plaatselijke omstandigheden zulks on
mogelijk maken. In dit geval dient gele
genheid te worden gegeven tot het af
halen van melk.
Het publiek kan de taak van de melk
bezorgers verlichten door het gereed
houden van kannen en het betalen met
gepast geld, opdat ook de melkslijters
nog zoveel mogelijk van de feestdagen
kunnen profiteren.
GEEN ONGERUSTHEID.
Naar aanleiding van gevoerde bespre
kingen omtrent de mogelijkheden voor
het vinden van een goede en lonende
bestemming voor de aardappelen uit
oogst 19-18 wijst de Stichting voor de
Landbouw er met nadruk op dat
Ie. er geen reden hoeft te bestaan tot
ongerustheid inzake de prijsvorming
van consumptie-aardappelen;
2e. uit de berekeningen van het L.E.I.
blijkt, dat aanwending van aardappelen
in de veovoedersector gunstige finanol-
ele resultaten oplevert;
3e. het aanschaffen van aardappel-
stomers waarschijnlijk zal worden ge
subsidieerd;
4e. er mogelijkheden zijn voor het uit
de markt nemen var. een kwantum aard
appelen.
Nadere bijzonderheden volgen. Men
verkope thans zijn aardappelen echter
niet tegen afbraakprijzen.
is. won de zilveren lauwerkrans, die be
schikbaar gesteld was door het gem.
bestuur. Dhr J. A. Stemfort, Den Burg,
had het op een na mooiste dier. ni. een
witte wener, die ZG behaalde. Het mooi
ste dier van de gehele tentoonstelling
was een angora van dhr P. Brecn, uit
Den Helder, die het predicaat ZZG ver
wierf. De overige resultaten waren als
volgt:
30 maal ZG. Hiervan behaalde Stielce-
ma 1 x ZG met zijn Franse hangoor; J.
A. Stemfort. 4 x ZG met zijn witte we
ners; J. P. Stam 1 x ZG met een witte
wener; A. Mosk 4 x ZG met het soort
Belgische haas. waarmede hij de wissel-
beker won: Stolk 2 x ZG met zwnrt-tan;
W. Koojj 1 x ZG met zwart-tan: Adr.
Pakker 1 x ZG met lucks rex en Jac.
Rakker eveneens 1 x ZG met lucks rex.
Verder werd er 41 maal GG beoordeeld,
dat maar even onder ZG staat en ten
slotte nog 52 maal het predicaat G.
We geloven wel, dat de Texelse ko
nijnenfokkers met deze uitslagen tevre
den kunnen zijn. zodat zij zeker on deze
wijze verder zullen gaan. want degenen,
die deze tentoonstelling bezocht hebben,
zullen het zeker met ons eens zijn, dat
het alleszins de moeite waard was, er
een kijkje te nemen. Z.
