Cjroen c2warLrJ~exels in het harL,
wmmmm.
Straks wordt de stal weer schoongeschrobt
3oerderijen zijn in trek
De koeien er uit, de badgasten er in
„Kinderen van ons volk" werd door „St. Jan"
treffend vertolkt
Contactavond zelfstandige handel en industrie
WOENSDAG 9 FEBRUARI 1949
TEXELSE
62JAARGANG No. 6295
COURANT
Uitgave v.h. Fa. Langcveld Sc De Rooy
Boekhandel - Drukkerij - Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotterdamsche Bank en Coöp. Boercnleenb.
Postgiro 652 Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
Eiland, met je dennenbossen,
tiet je dubb'le duinenrij;
det je woeste zee daarachter,
Jaar eerst voelt een mens zich vrij.
Vis je op de top der duinen
Eéns dit eiland maar aanschouwt,
Jan voel je je één met alles,
Eén, en wonderlijk vertrouwd,
k Zie de velden, 'k zie de bossen,
-k Zie de dorpjes in 't verschiet;
k Zie de zee adhter de duinen,
-iJjat vergeten kan ik niet.
Eiland, 'k hel» je liet gekregen,
j En mijn hart blijft steeds bij jou;
Al mocht ik nooit wederkeren,
k BUif je in gedachten trouw!
M. W. WARiNiERS
Dit gedicht ontvingen wij
Woensdag J.L, de zon straal
de met alle kracht, die Fe
bruari haar kan geven. Mis
schien heeft zij de bewoners
an de grote stad deze
ontboezeming is van een ste
deling een beetje van de
wils gebracht, zo van achter
de kantoorramen of in welk
gebouw ze ook verkeerden,
want steek je je neus bulten
de deur, dan merk je, dat je
nog ver van hartje zomer
bent. Het stro bedekt nog vei
lig de bollenvelden, de nach
ten zijn koud en wit zijn de
landouwen in de prille och
tend. Wij missen de enthousi
aste geluiden van vroeg
uit de veren gekomen vogels
nog, en kaal grijpen de tak
ken der bomen omhoog, als
zoekend naar warmte en
licht.
Maat het hevigst is toch al
tijd de hunkering, die leeft in
[liet hart van de mens. Hij
mag dan uit het paradijs zijn
verdreven zijn, verlangens
naar het schone, zijn hoop,
zijn verwachting, stuwt item voort, van
dag tot dag. Ook door die lange winter,
die er misschien alleen maar is om de
heerlijkheid van de zomer zelf te ac
centueren, de zomer met zijn vacantie-
vreugde, de gelegenheid om te gaan ge
nieten in een nieuwe omgeving, liefst in
eet», oord, waar geen ander geluid zich
laat horen dan 't. zachte geruis van de
zee, de roep van een vogel, het gemek
ker van een lam. In ieder geval zo ver
.mogelijk van mensen en machines, zo
ver mogelijk van gejakker en geharre
war. Rust maakt rijk, krachtig en ge
zond
Die rust is er nog in onbeperkte ma
te en daarbij denken wij natuurlijk in
de eerste plaats aan wat Texel ons
biedt, ons, maar vooral de bezoeker, die
zoveel meer profijt kan trekken van
Texel dan wijzelf, want op ons maakt
veel moois geen indruk meer.
Maar welk een voorrecht hebben wij
in liet bezit van een eiland als liet onze.
Wie ooit zomerdag met een gezelschap
in Soheveningen, Zandvoort of elders
langs de Noordzeekust van de vaste wal
is verzeild, vraagt zich af, hoe al die
duizenden, opeen geklitte mensen het
daar uithouden. Geloof ook maar niet,
dat die mensen daar hel geluk van hun
leven menen te hebben gevonden: liet
zijn bijna allemaal dagjesmensen, stede
lingen, die 's morgens met tram of trein
autobus en rijwiel naar het strand zijn
gekomen en 's avonds weer huistoe
gaan. Daar brengen zij dus in gedeeiten
hun weekend door, de eigenlijke vacan-
tie voert hen naar elders, indien de pnr-
temonnaie het t-oelaat tenminsteIn
de vacantie zwerven zij weg, het hele
land over, naar de Veluwe, naar Lim
burg, naar de Waddeneilanden. En op
een van die waddeneilanden wonen wij,
werken wij en wachten wij op de komst
van de eerste toerist. Maar met wachten
alleen komen wjj er niet, de pensionhou
der die het van het seizoen moet hebben
zeker niet en wij weten dan ook al
lemaal, dal nu reeds de propaganda voe
ring gaat beginnen. De gids is al ge
reed, aan een folder wordt hard ge
werkt en.... onze administrateur komt.
nauwelijks meer uit de kleren, doordat
zijn correspondentie met de dag groeit.
Wie aan correspondentie denkt, denkt
aan het beantwoorden ervan, en alleen
de correspondent zelf weet, hoeveel tijd
dat vergt. De ene brief kan nog inge
wikkelder zijn dan de andere. De admi
nistrateur moet er op uit, Hü kan niet
volstaan met het zenden van een gids,
hij moet de mensen onderdak verschaf
fen en hij moet er voor zorgen, dat die
mensen Texel weer verlaten ln heimwee
naar het volgende seizoen. Dat eist hart
voor de zaak. Hij draagt veel verant
woording, lijj moet controleren of de
aard van het pension in de gids zelf
niet mooier is voorgespiegeld dan de
werkelijkheid toont. Het komt dus hier
op neer, dat hij er op uit moet. Hij moet
controleren of de kamers, de schuren en
terreinen aan de eis voldoen.
Komt u verder!
Waarom zouden wjj op zo'n zon-over-
goten dag in huis blijven zitten als een
tocht naar buiten copij kan verschaffen?
Zo zaten we al spoedig op de fiets en
peddelden onder gezellige kont met on
ze administrateur het dorp uit, de Ko-
gerweg op, een zijweggetje in. Geen
spoor van nesvel'vorming. De stammen
van de dennenbomen stonden in bruine
glans scherp tussen het donker van de
naalden getekend. Van ver zagen wij
de boerderij stipt alle melk moet laten
verwerken op de fabriek, zagen wij de
badgasten al met verrukkelijk gebaar
door de klodders room-boven-op-de-
koffie roeren! En op een boerderij be
hoef je stellig ook niet te goochelen met
de gedistribueerde grammen boter....
terwijl kakelende kippen een eitje bij
het ontbijt garanderen en zagen wij ver
derop nog niet een^varkenshok
Doch men komt niet naar Texel om
zich als gastronoom te ontpoppen, men
zoekt zon, wind, water en nog veel
meer. Wind. maar ook luwte als de liaan
op de nok naar het norden tuurt. De
boerderij ligt op liet. zuiden en staande
in de tuin voelen wij de zon op de jas
sen stoven, liier kon je dunner gekleed
gaan, hier kreeg je neiging de jas uit. te
ïóum
ons prachtige dennenbos, van De Koog
tot zuiderduin. Maar wjj kwamen niet
omdat bos zelf, hoezeer die paden daar
ook trokken, bospaden met het verras
sende overwippen van hazen en konij
nen, de sluikse stap van een achter
dochtige fazant of de glimp van een
onverbeterlijke jutter, met sterker ver
langen naar a\ ontuur dan de angst voor
een bekeuring. Wij sloegen ineens af
naar een boerderij en kregen dra de
boer ter hartelijke verwelkoming in het
vizier.
„Kom d'r maar in!"
Dat "deden wij en in twee stappen
stonden wij in de stal, waar de koeien
met dromige ogen die vreemde snuiters
opnamen. Misschien dachten ze: „moe
ten wij nou al van stal!?" want, waar
thans de runderen nog vredig tussen
groep en voerbak liggen te kauwen, zal
binnenkort het hele boerengezin weer
aan het boenen en het schrobben zijn en
daarna konil de verfkwast er aan te pas
en tovert hü de fraaiste, warmste kleu
ren in eenvoudige motieven, naar boe-
renaard.
De pomp werd gedemonstreerd en wy
zagen, dat-ie best water gat', een vloer
kleed, 'n schutting rondom en de had-
gast zal zich best amuseren. D.w.z. de
badgast, die persee op de boerderij wil
vertoeven, de badgast, dje nu eens niet
in een doodgewoon burgerhuis wil sla
pen, de badgast, die terug wil naar de
natuur, die gewekt wil worden door ha
nengekraai, gehinnik van een paard, het
geblaat can een lam of het gedokker
van een driewielde kar, waarmede de
boer de ochtendmelk naar de hoofdweg
vervoert want hel moet en mag ge
zegd: het aantal logees, dat gelyk met
de boer uit de veren komt, is niet groot
en daaruit spreekt dan weer het bewys,
hoe best jt op Texel slaapt, hoe gezond
je ei' kan worden in die zuivere lucht!
Wij verlieten de stal en volgden een
trap naai- de zolder, riet, stevig vastge
legd onder de rode pannen, verhoogde
hier de sfeer can liet oer-oude en oer
degelijke landleven.
Wjj roken het hooi, dat daar tot
een indrukwekkende hoogte tussen het
vierkant lag opgetast, een vierkant,
waarvan de balken in nog geen honder
den jaren voor de stormwind zuilen wij
ken, gevaarlijk er zal wel de niets ont
ziende houtworm zyn....!
Bepaald nieuwsgierig werd onze ad
ministrateur toen de boer een grote
kelderdeur ontsloot. Daarachter konden
de fraaiste blauwe tegens in het
gewelf pryken. Maar het gewelf was
niet zo lijk als wij hoopten, hoewel wij
de botei-potten nog lange tijd daarna
voor ons geestesoog zagen gondelen
Ruim is de keuken, daar kun je behoor-
ly'k werken, daar stond ook een ontro-
mer en niet gedachtig aan de vraag of
BotfceMttcr trexaj
gooien en op de bank te kruipen, onder
de. kale takken. Maar onze gids, die
helemaal geen geheimen had, slapte
weer coort, naar de kampeersohuur. die
de gasten een leuke naam hadden
gegeven. Er stond een ruime tafel en
rondom waren allerlei handige rekjes en
opzetjes aangebracht. Het raam gaf uit
zicht op het veld tot de duinen.
MoCht liet hifi- eens spoken en blijven
w'ü een paar uur van de dag binnen,
„regen, wind kan ons niet deren...."
dan kan de boer op zyn praatstoel klim
men en de geschiedenis van zijn farm
vertellen. Dit is een stolp. Dat is een
edit Texelse bouwwijze. Dit vierkant is
opgebouwd uit palen, die afkomstig zyn
van de kaap, een vijftien meter hoog ge
vaarte, bovenop liet hoogste duin van
De Koog. Daaraan hees de kustwachter
de stormbal als Het niet pluis dreigde te
worden op zee. De zoldering bestaat uit
planken, afkomstig van het strand....
Zie je die stenen 'muren? Die varen
vroeger opgebouwd uit zoden! Tussen
1880 en 1890 heeft de vorige eigenaar de
zoden vervangen. Toen ik hier kwam
boeren, stond de schuur, waarin jullie nu
kamperen, ook nog op zoden wallen. Om
De Koog had je voorheen heel cc at ge
bouwen, opgetrokken uit zoden. Heel
knus woonde in zo'n keet de familie
Gorter, misschien vind je nog de sporen
van fundamenten in het dennebos terug,
zoek eens, een pracht object, die dennen
zijn luw en het water komt er niet neer,
zolang het blijft regenen. Jullie zitten
hier nu r.iet bepaald op de zwaarste
grond, een vroegere eigenaar kocht het
land van het polderbestuur, het was de
grond- en polderlasten niet waard....
Het meeste land van de tegenwoordige
hoeve heb ik er later bijgekoeht".
En zo zal de gastheer doorkeuvelen.
Onze pen greep in het verschiet, onze
gedachten gingen uit naar de naaste toe
komst. wy zagen ze al cveer komen, de
toeristen, boten vol, auto's vol, Jan Ple-
ziers vol en.... zelf vol verwachting
Toeristen uitzevervend over het eiland,
dat voor velen altiid weer een openba
ring blijkt te ziin en dan de goede recen
sie cveer krijgt van: „Ik wist niet dat 't
zo groot was en zo mooi!"
„TOT WEDERDIENST BEREID".
Men schryft ons:
„Het Masker" brengt 26 Februari het
bekende blijspel „Tot Wederdienst be
reid"
De kaartverkoop en plaatsbespreking
vindt alleen plaats by de heer H. C.
Prins, Weverstraat 33, en cvel vanaf 12
Februari a s..
By liet afhalen van Uw piaatsbeevy-
zen kunt U tevens IJcv plaats in de zaal
bespreken. Dit houdt dus in, dat de ge
bruikelijke loting voor plaatsen niet
mpcr plaats vindt.
Jl>. van Heerwaarden's „come back" na dertig jaar. Zeldzaam spel
v. J. Timmer als Doruske „Geen bal na", toch volle zaal: verheugend
verschijnsel.
die lijdt aan ipsbolligheid, die kun je
niet vertrouwen. Neen, dan Godefridusl
Wat zegt pastoor daar wel van?!
Pastoor geeft goede raad: zy moet de
stem van haar hart volgen, Zy moet
verstandiger zyn. Laat hen dan beiden
varen en wacht tot een ander u komt
halen!
De boei en zyn vrouw staan met het
probleem „Marie en haar toekomst" op
en ze gaan er mee naar bed. Wat een
zorgen om de dochter toch! Het enig
kind. Dan kun je er beter zo'n heel
rytje hebben, zoals die Doruske Tim
mer, die verstaat de levenskunst als
geen ander, lnj maakt zich alleen druk
om die ongelovige notaris, zo'n rare,
zo'n onbtgrypeljjk wezen, want cvie
laat zich nu by zyn leven een doodkist
aanmeten. En dat moet Doruske doen,
want Hij is timmerman.
„En als ik straks niet door die ziekte
het hoekje om ga, dan bewaar ik er van
de winter myn aardappels in!" had di»
notaris gezegd Met zo'n man valt niet
(e praten.
Maar pasloor Vogels kan met ieder
een praten en zyn vaderlijke raadgevin
gen doen Marie een besluit nemen. Zij
kiest Godefridus. En nu zal alles goed
gaan! Maar die Giel wil niet van het
toneel verdevynen! Die veinst kameraad
schap mei Godefridus om in liet ge
zichtsveld van Marie te blijven. Die
dringt zich op. Dat doet de jalouzi-" by
Godefridus ontvlammen. Hy wijst hem
de deur. Maar Giel, de brutale, keert
lerug: Vlucht hij by Marie binnen van
wege Het omveer? Wij zien toch, dat hy
Marie evil verleiden! Zy weert, zich als
hy haar in zyn armen wil sluiten. Hy
loopt, terug als er gerucht komt, een
deur vliegt open en Godefridus, door 't
volk gewaarschuwd, heeft de rat in de
val. „Marie heeft hy het je lastig ge
maakt?" Marie zwijgt. Giel lokt uit. Een
conk, een uitbarsting en daar valt na
hevige worsteling een dode, het is
(Zie vervolg op pagina 4).
De R.K. Toneelvereniging „St. Jan",
heeft Zondagavond voor een bijkans ge
heel uitverkochte zaal („Casino"), een
opvoering gegeven van „Kinderen van
ons Volk", spel van het land, in 5 be
drijven door Antoon Coolen. Het pro
gramma vermeldde geen „bal na".
Aan dat feit koppelen wij de bekente
nis van de voorz. van de ver., dhr M.
Bakker, die zich gelukkig pryzend met
de grote belangstelling, opmerkte, dat
men nauwelijks op zoveel publiek had
durven hopen. Neen, dat kun je op
Texel zeker niet, als je aankondigt, dat
er geen „bal na" is. Doch deze avond is
dan overduidelijk gebleken, dat je suc
ces ook zonder bal na verzekerd kan
zyn.
De grote opkomst is ie danken ge
weest aan de goede naam. van liet ge
zelschap, dat, pas na de oorlog opgericht,
een zwaar stuk heeft aangedurfd en zeer
zeker heeft ook de naam van de sehry-
ver Antcon Coolen belangrijk gestimu
leerd.
Wie tocli heeft niet een of meerdere
van zyn boeken gelezen? Wie beeft dan
niet meegeleefd met de geneugten en zor
gen van het Brabantse volk in zyn lief
en leed? Waarvan Coolen, knap schrij
ver met bijzondere stijl, zo vol humor
vaak, in dat Smeuïge taaltje ons vertelt.
Wie zijn boek „Kinderen van ons
Volk" hebben gelezen (zo niet, dan zul
len zü liet nochtansvillen doen!), zullen
by dit. toneelstuk des te meer hebben
genoten. Genoten om die Doruske Tim
mer, kristalhelder uitgebeeld door dhr
Juni Timmer, geboeid door al wat Coo
len zyn volk laat zeggen en doen.
„Kinderen van ons Volk" is genomen
uit tiet leven. Dat leven is niet altijd een
blyspel. en wy maken kennis met de
familie Verberne als zij met diepe zor
gen le kampen heeft: want, die Marie,
dat is er zo ene! Die weet nog niet wat
ze wil, di» flirt met Giel Siegers en die
staat ook niet onverschillig tegenover
Godefridus van de Breeniortel. Daar
zullen de ouders zich mee moeten be
moeien. Die Giel moet ze niet krijgen,
Kou en griep heerscht allerwegen'
Mljnhardt Poeders zijn een zegen
De op initiatief van de C.V. vil. C. R
Keyser en Co en Krol's Kunstmestlian-
del Donderdag in Hotel „Texel" gehou
den contactavond van de Stichting voor
Nederlandse Zelfstandige Handel en In
dustrie (ZH1) trok veel belangstelling.
De Directeur \an deze Stichting hield
een korte inleiding waarna een interes
sant filmpje uit Amerika werd vertoond
over de hooibouw Het zuiver houden
van hooi op de weide, het maaien op de
juiste tyd en het vakkundig nphergen
werden duidelijk weergegeven.
Daarop was liet woord aan de lieer
B. Doppen, die begon met de opmer
king, dat deze avond stond in het teken
van de zelfstandigheid. Het is van groot
belang, dat elke onderneming op d?
juiste wijze zyn eigen zelfstandige po
sitie kan behouden. Op duidelyke wyze
werden tegenover elkaar gesteld de org.
van een zelfstandige onderneming en de
coop, vorm in al zyn schakeringen. Van
belang is, uit welk oogpunt wij dit moei-
iyke vraagstuk bekyken. Welke coöpe
ratieve vorm hebben wy op liet oog:
Coöp. Aankoop. Coöp. Verkoopvern.
Land'bouwbanken, Boerenbonden enz.
O]» welk tijdstip en in welke streek
bekyken w ij deze vraag? (In het zuiden
en Oosten van. ons land heeft de eoop.
vorm voor 1900 veel goed werk verricht)
Moeten wy vanuit economisch, politiek
of sociaal oogpunt deze materie be
schouwen? Wat zyn de grondslagen van
ons thans zo ingewikkelde maatschappij?
Spr. haalde voorbeelden aan hoe wy
leefden ten tijde van de Batavieren. Zy
warén zelfstandig, 'hetgeen wy kunnen
toejuichen, een bezwaar was echter dat
zy geheel op zichzelf leefden en onaf
hankelijk waren van eikaar Het grote
nut van arbeidsverdeling kenden zy niet.
Deze arbeidsverdeling nroet evenwel
geen monopolisCh aanzien gaan aanne
men. Men moet vry blijven in de keuze
van zyn leverancier Door de versohei-
denheid van leveranciers nnlstaai im
mers de concurrentie, die moet ten alle
tijde een steunpilaar van onze maat-
sehappy blijven. In de 19de eeuw nam
de plaaiselyke handel vooral in het zui
den en oosten van ons land een monn-
polisohe positie in.
Tenslotte namen de boeren 'hiertegen
maatregelen. Zy gingen de mon. dwang
doorbreken door in eerste instantie zelf
de productie ter hand te nemen door
middel van coöp. Toen deze coöp. hoe
langer hoe meer macht kregen en ver
plichtingen oplegden om alles aan hen
te leveren of van hen te betrekken kwa
men de hoeren opnieuw in een dwang
positie. Doyr de evolutie van liet ver
keer was men na 1900 niet langer aan
gewezen op de plaatselyke handel, waar.
door de factor concurrentie weer een rol
ging spelen. Bekijken wy de coöp. vorm
vanuit economisch oogpunt: vanwetk
groot nut is toch altyd de persoonlijke
prikkel van zelfstandige ondernemingen
Verbeteringen treffen wy dan ook al
lereerst by zelfstandige ondernemingen
aan. De coop, vorm gaat gemakkelijk
overheersen en zii wordt dan monopo-
lisoh in zichzelf. Vanuit sociaal stand
punt bekeken is elke vonn van coop, 'n
regelrechte aanslag op elke zelfstandige
bedrijfsvoering
„De productie zou belangrijk goedko
per worden als wy in ons land enkel
landbouwbedrijven van een 200 ha. zou
den bezitten", (met. machinale bewer
king (zeggen de voorstanders van de
coop vorm, maar wat moet er dan ge
beuren niet de kleine boeren? zelfstan
dige? (Antwoord: „Inblikken en expor
teren". Hoe staan de diverse le
vensbeschouwingen in ons land tegen
over het coop, vraagstuk? Van de redht-
se zijde wordt dde zelfstandigheid van
de mens als het hoogste goed erkend,
van de linkse zijde beschouwt men de
mens meer als onderdeel van het ge
heel. Door middel van de klassestryd
drijft men de verschillende lagen van de
bevolking tegen elkander op. Uiteinde-
lyk is de coop vorm hier enkel be
doeld als voorloper tot volledige socia
lisatie. De wyze van propaganda van de
laatste tijd van de eoop. zyde gelykt op
veel op deze linkse zienswyzer De eoop.
gaat zich te buiten aan klassestryd als
zy de boeren en middenstanders tegen
elkander opjaagt. Zy zien hierin een
goed middel voor eigen doelstelling. De
Chr. en ICath. stands org hebben dez.'
doelstelling bestudeprd en zyn tot d>
conclusie gekomen, dat <je coop, vorm
af te keuren is, tenzij tnen haar ge
bruikt als middel ter correctie van zelf
standige handel en industrie en met
mate coöpereert en de wyze van voltrek
king van dit proces volledig door de
boerenstand in eigen hand gehouden
wordt.
De avond werd besloten met verto
ning van films, beschikbaar gesteld door
het Informatiebureau van de V S„ (Het
groeiproces van planten, de rol, die d„
dorpshandelaar in Amerika vervult en
het werken met een jeep in vredestyd»
Er werd nog aangespuord tot debat,
doch geen der aanwezigen maakte
daarvan gebruik. Opgewekt werd tot
abonnering op het orgaan van de
Stichting de „Plattelandspost", Wasse-
naarseweg 4, Den Haag. Abonn prils
f2,50 per kwartaal, f7,60 per jaar b$j
vooruitbetaling.