Cjvoen ^mirLr Jéxels in het harL,
De Georgiërs waren scherpschutters,
maar de Duitse overmacht was te groot
Het eiland is bevrijd!" was 'n voorbarig bericht
De slagers zijn lijdend voorwerp!
Vandaag vier jaar geleden begon een bloedige strijd
Zuster Vermeulen is nog zeer actief
Want ze is pas zestig
VOENSDAG 6 APRIL 1949
'TEXELSE
62e JAARGANG No. 6311
COll PANT
Uitgave v h Fa Langeveld Dc Rooy
.Bockhandel - Drukkerij - Bibliotheek
népcn Burg Texel - Postbus 11 - Tel 11
Ot
V e r sch i| nt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotcerdamsche Bank en Coóp. Boerenleenb.
Postgiro 652 Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
De Stenenplaats te Den Burg. Tussen
kastanjeboom en dorpspomp staat een
verkeersbord van de A.N.W.B. Aan
dat bord werd een Rus zonder vorm
van proees opgehangen. Het slachtof
fer werd beschuldigd van moord op
een Duitser.
„„Ja, ich weisz, ich weiszü"
(„Ja, ik weet liet wel!"). Eerij
Duitse onderofficier staat met.1!
rollende ogen voor de troep, die)
ptaat opgesteld in het Park te
Den Burg en wordt gevormd
door Georgische soldaten, dij
eenmaal krijgsgevangenen wa
ren geweest, doch op straffe van
hongerdood in het concentratie
kamp door de Duitsers waren
geprest in hun dienst te treden.
De troep ginnegapt. Dreigend
jheft de woedende kommandant,
pen jongeman van nauwelijks
20 jaar, zijn vinger op. Het is
Maait 1945.
1 Wist deze van haat vervulde
[Duitser werkelijk iets? Wat
dan? Was er sabotage ge-
pleegd? Enige Texelaars, onder
kvvie zich ook uw verslaggever
bevond, vroegen .zich dit
hij het heimelijk aanschouwen
van dit tafereel zeer benieuwd
af. Wie kon bevroeden, wat de
Georgiërs in hun sehijd voer
den? En niemand dacht er aan,
dat die soldaten toen reeds plannen be-
faamden om de Duitsers te gelegener
tijd te lijf te gaan.
Toen in de nacht van 5 op 6 April mi
trailleurs gingen ratelen, geweerschoten
Knalden, bevelen weerklonken, zeiden de
pit hun slaap gewekte eilanders „oefe
ningen" en zich op de andere zijde
Praaiend, knoopten zij weer stevige re
laties aan met de goede Morpheus.
Even later in diezelfde nacht werd Dr.
jt'ening, de chirurg-directeur van he:
noodziekenhuis, door luid belgerinkel
jewekt. Er stonden twee tot de tanden
gewapende Georgiërs aan de deur, die
hem hartelijk goede morgen wensten en
Verklaarden: „Texel ist treil" Of de chi
rurg even mee wilde gaan, want bij de
overrompeling der Duitsers waren twee
iandgenoten-Georgiërs gewond geraakt.
„Ons hoofdkwartir is op landhuis Texla,
gevestigd, Loladse Sehwalda voert ons
aan. Wij zijn 800 man sterk en in heel
Noordholland zijn de ahderc Georgiërs
en Kaukasiërs in opstand gekomen. Wij
hebben de Ortskonimandant ook uit de
weg geruimd, kijk, daar staat zijn auto,
kom, stapt u in!"
Oranje, blanje, bleu en vreugde
tranen.
6 April, half twaalf. Schoon straalt de
zon over het Texelse heuvelland, de
polders, duinen en hossen.
„Kijk daar eens, buurvrouw!" roept
een Eierlandse boerin, „een auto met on
ze Nederlandse vlag, wij zijn bevrijd!
Duitsland heeft gecapituleerd!" De ene
boerderij na de andere steekt de drie
kleur uit, velen kunnen hun ontroering
niet verbergen, tranen krijgen de vrije
loop. Nog diezelfde week zouden er
Wéér tranen, vloeien, tranen van smart,
tranen om de doden, de argeloze bur
ners, die door Duitse granaten zouden
worden gedood of gewond of voor een
(Duits vuurpeloton zonder vorm van pro
ces zouden worden neergeknald.
Was Texel geheel bevrijd?
Neen, wamt de batterijen, waar geen
Georgiërs lagen, waren door de Duit-
J sers bezet gehouden.
„De opstand strekt zich uit tot Amster
dam", deelde de Georgische kommau-
1 dant, Loladse Sehwalda, den komman
dant van de B.S. op Texel, den heer W
1 N. Kelder, mede. Ook dat was «iet juisi.
Hier was de wens de vadei' der gedaeb-
t jte: die nacht waren twee Georgiërs naar
liet Vasteland geroeid om de aldaar ge-
legerde Georgiërs en andere Kaukasiërs
te verwittigen, dat de opstand vier da-
gen eerder dan volgens afspraak zou
1 moeten biginnen. Waarom? Omdat d?
„Texelse Georgiërs" 5 'April ter ore
kwam, dat zij de volgende morgen vroeg
paar Oudesehild moesten marcheren om
zich daar in te schepen. Zij vermoedden
dat zij ergens bij de Afsluitdijk slag zou-
den moeten leveren tegen de geallieer-
iden en dat was nu eenmaal niet hun
bedoeling.
De twee afgevaardigden werden in
Den Helder gearresteerd, waarop alle
Georgiërs aan het Vasteland ontwapend
werden
Van stonde af aan voerden de Duit
sers versterkingen aan. Zij waren vrij
1 goed uitgerust en beschikten over een
20-tal kanonnen, anti-tankgesohut, pant
servuisten, mitrailleurs en veel munitie.
1 Ook voerden zij vlammenwerpers mede.
Velen van de in de verdediging gedron
gen opstandelingen zouden door de
vlammenwerpers uit hun schuilplaatsen
1 worden gedreven, toen zij wegens ge-
1 brek aan munitie en dodelijk vermoeid
wegens gebrek aan reservetroepen vol
komen weerloos waren geworden. Velen
zouden in stroklampen levend verbran
den. Op 6 April bevroedde men zulk een
drama eehter nog niet.
Burgers in de strijd.
Aanvankelijk heerste er op het gehe
le eiland 'n feestelijke stemming vooral
in Den Burg, waar velen, die in militaire
dienst waren geweest, naar de wapens
grepen. Wié hun bondgenoten waren, in
teresseerde hun op dat ogenblik niet.
Samen zouden zij de gehate vijand, d
Duitser, bestrijden. In Duitse bunkers
werden kisten vol rookartikelen gevon
den. Al wat roken kon, dampte er lustig
op los, men schudde elkaar de hand, men
hees het'oranje, blanje, bleu... 6April
1945.
Na enkele ogenblikken gierden pro
jectielen over de hoofden der blijgezin-
den, een granaat spatte tussen hen uit
een, de eerste dode werd weggedragen...
Was Texel niet vrij?
Die dag nog kregen de eerste Duitse
v ersterkingen contact met de Georgiërs,
die zulke scherpsohuters bleken te zijn,
dat 'n groep Duitsers al spoedig minder
hoog van de toren 'blies dan 's morgens
toen zij, landend op Texel, de bevolking
te kennen gaven, „dat zij het louter
Spielerei beschouwden en de Georgiërs
wel eventjes mores zouden leren". Toeli
moest Den Burg, het strategisch hoogst
belangrijke punt, zo spoedig mogelijk
worden bezet. „Eerst maar murw bom
barderen". Dat geschiedde: het regende
granaten op het kleine stadje, waar in
het lover de eerste jonge vogels hun
vreugdekreetjes slaakten, waar de eer
ste lammeren mekkerden en de boeren
reeds discussieerden, die maand, over
de a.s. schapenprijzen.
Het bombardement begon. De angsti
ge dorpelingen, die de oorlog nog nim
mer in zijn v erschrikkelijke vorm had
den aanschouwd, kropen bijeen onder
de muren van hun kleine huisjes, weini
gen konden zich verheugen over het be
zit van en veilige kelder. Twintig minu
ten duurde de granatenregen. Terwijl
hier en daar en overal het stof nog ho
ven het puin der vele verwoeste wonin-
NAAR DE KOGERSTRAAT.
Het bui eau van de Rijkspolitie is van
het Schildert inde, huize Flevo, overge
plaatst naar de barak aan de 2e Koger-
dwarsstraat.
UITSLAG AANBESTEDING.
Door architect X. Schermer werd
aanbesteed de bouw van zes herenhui
zen aan de Bergerweg te Alkmaar. Het
werk werd gegund aan de laagste in
schrijver, dhr ,1b. Drijver, Oosterend.
DE JEUGD TREEDT OP!
Zaterdagmiddag 9 April geeft de
Kinderzang een uitvoering, toeganke
lijk voor iedereen. Het programma ver
meldt o.a. ook de sprekende en zingende
j op. Het wordt een prettige middag!
Er zijn nog kaarten verkrijgbaar.
NIET IN HET VUILNISVAT!
De administrateur van het Zuiderzee-
museum schrijft ons:
i Alom is de schoonmaak weer ingezet!
Mocht tl hij het opruimen van uw boe
kenkist of -kast of uw zolder oude
prenten, kaarten, foto's, kledingstukken
of voorwerpen tegenkomen, die voor het
Zuiderzeemuseum te Enkhuizen van be
lang kunnen zijn, werpt u die dan nie!
in het vuilnisvat, doch stelt u in verbin
ding met liet bureau Breedstraat 32 (tel
3SS) te Enkhuizen, waar men dergelijke
dingen gaarne in ontvangst neemt.
JUFFROUW JANNA NAM
AFSUHEID VAN HAAR KLEUTERS.
Vrijdagmiddag nam Juffrouw Janna
Brouwer afscheid van de haar dagelijks
toevertrouwde kleuterschaar. Sinds 1
Jan. '48 was zij in dienst en sedert het
vertrek van mej. Nijhuis werkte zij sa
men met Gr. v.d. Slikke. Het :okaai was
versierd en de kinderen werden over
vloedig onthaald. Het bestuur bood een
plant aan, terwijl namens de ouders een
tafeltje werd overhandigd door de da
mes Breman en Kamphof. Me.i. R. Bre
mer, die binnenkort het diploma kleuler-
onderwijzeres hoopt te behalen, zal mej.
Brouwer opvolgen.
TEXELSE MARKT.
Den Burg, 4 April '49. Aangevoerd:
.3 koeien f550-f650. 32 biggen f50—
f85. Voor de leveling: 23 koeien, 60 n.
kalveren, 4 schapen.
sla
„De slager slacht de koe". Die zin
ontledend komt je tot de ont
dekking, dat de slager onder
werp en de koe lijdend voor
werp is. Tijdens een les in Esperanto
ter bestudering waai van je ook een en
ander van zinsontleding moet afweten
wilde e'en onderwijzer een oud mensje
(dat toch nog vol enthousiasme de cur
sus volgde) laten ontleden de zin „De
slager slacht de koe NIET". Dat de sla
ger onderwerp was wilde zij best gelo
ven, maar dat die koe taalkundig ook
als lijdend voorwerp werd beschouwd,
nee, dat wilde er bij haar niet in. Nu,
.wij durven nog veel verder te gaan dan
het protesterende vrouwtje, wij kunnen
uit het feit, dat de slager de koe NIET
slacht, tegenwoordig zelfs de conclusie
trekken, uat die slager een beklagens
waardige figuur is geworden, ja, er
minstens zo beroerd aan toe is als een
lijdend voorwerp in zijn zwaarste lijden,
kan zijn.... want die slager wordt dag
in dag uit aan zijn jasje getrokken door
de cl-iëntèle, die meent, dat zij niet krijgt
waar zij recht, op heeft, die de slagers
durft te verdenken van voortrekkerij
van vrienden en vriendinnetjes. Dat 's
laster.
„M'n gal loopt over!" zei een slager,
een man die 't liefst houwt en hakt tot
de runderlappen er afvliegen en hij
ging v order: .Heeft u liet ook ge
hoord? Wat ze door de radio vertelden"?
,.ï)e Nederlandse bevolking krijgt een
bon voor een pond vlees extra, zodat
zjj wel niet enkel rundvlees zal kunnen
krijgen".
„Wel niet" vormt een raar koppel, is
het wel of is het niet? Dit laatste, want
de slager toont ons officiële papieren,
waarop staat vermeld, dat
voor de week van 4—9 April
voor Texel 2088 kg varkens
vlees is uitgetrokken. Waar Texel een
duizendste aantal inwoners van Neder
land herbergt zal dus over het hele
land 2 milioen kg varkensvlees worden
geconsumeerd Dat is 90 pet. van de
gehele Ned. vleesdistributie.
Laten wij voor Texel 2000 profiteren
den van huisslachting in mindering
brengen dan komen wij op 7000 gega-
Aan de rand van De Koog uordt hard
gewerkt, aan een flink bouwwerk, dat in
de volksmond „Het Rusthuis" wordt ge
noemd, maar in feite een nieuw pension
is, dat „De Koger Hoop" zal heten et!
half Juni In gebruik zal worden gent-
men.
Een der exploitanten, zuster J. M. Ver-
titeuleu, herdacht Vrijdag 1 April het
feit, dat zij 40 jaar geleden als wijkver
pleegster te Bergen op Zoont haar loop
baan begon.
Zij houdt van haar beroep en ook in
De Koog heeft zij zich verdienstelijk ge
maakt. Ze is werkzaam geweest in ver
schillend-" grote ziekenhuizen te Utrecht
en Rntt jrdani. trad op als operatietzuster
in Haarlem, richtte de wjjk-kraamverple-
ging in Heemstede op en was jarenlang
verbonden aan verschillende ziekenhui
zen te Arpsterdam. In 1932 stichtte ze in
Den Helder een Rusthuis op. Vele oud
jes genoten hier een liefdevolle oude
dag. Maar de oorlog kwam. Zuster Ver
meulen, die reeds pint. 20 jaar samen
werkt met de dames Geerligs en Smits,
weigerde om Duitsers op le nemen en
De heer Witte van hoeve „Piassen-
daal" toont ons de Ingang van de kel
der, waarin de aanvoerder der Georgi
ers Loladse Sehwalda, zich enige tijd
verborgen hield. Dit was zijn laatste
schuilplaats, want op zijn tocht van de
boerderij naar elders werd hij neerge
knald.
gen wolkte, huizen in lichterlaaie ston
den, bestormde de Duitse infanterie het
dorp. Zonder gevaar, want de Georgiërs
w alien al lang niet meer van zins Den
Burg te i erdedigen, waar zovele burgers
reeds de dood hadden gevonden.
In het noodziekenhuis opereerde Di
Veening uren lang, zonder zich rust te
gunnen. Uit Den Helder kwam Dr.
Van Driel hulp verlenen
Drie weken lang hielden dj
Georgiërs de strijd vol. Toen
moesten zij wegens gebrek aeu
munitie uitzien naar schuil
plaatsen. Die waren er te over:
zij verborgen zich in soliapei-
boeten, stroklampen, groeven
holen, nestelden zich in duinen.
Daarop gingen de Duitsers het
terrein systematisch zuiveren
en juist bij die zuivering vie
len de meeste Georgiërs: ieder
verdacht gebouw werd onder
vuur genomen en zolang bescho.
ten, tot de vlammen er uit sloe
gen
Zo waren de Duitsers!
De lang verbeide vrede vond
Texel met diepe wonden. De
vrede, die het de Canadezen op
20 Mei brachten. Ja, op 19 Mei
verkeerde het eiland nog ia
staat van oorlog en wee de on
gewapende Georgiër, die de
Duitsers in handen viel, de
Duitsers, die deden, als of jr
geen capitulerende Blaskowitsch be
stond, die, hun krijgsliederen schallend,
in vol ornaat, van top tot teen gewapend,
door Den Burg marcheerden en niet de
minst? aandacht wilden schenken aan de
bedrijvige Texelaars, die niettegen
staande de dagen van smart en rouw,
alom de erepoorten bouwden, deze met
groen, bloemen en oranje tooiden en
reikhalzend uitzagen naar hun „libera
tors".
werd uit het Rusthuis verjaagd. Maar
nok nu liet zij de moed niet zakken. Ze
deed maatschappelijk werk, verzorgde
onderduikers, totdat ze in Sept. 1943
naar liet plaatsje Oostermser in Fries
land moest evacueren. Ook daar vond zij
een ruim terrein voor haar gaven als
verpleegster, want Wijkverpleging ont
brak (laai geheel.
In April 1944 werd liet Rusthuis door
d? bezetter afgebroken. Woningnood e.cl.
doden zuster Vermeulen uitzien naar
andere mogelijkheden en de plannen, zo
als die nu geconcretiseerd zijn in „De
Koger-Hoop", werden geboren
Zuster Vermeulen bevestigt veler be
wering, dat de moderne mens op 50-ja-
Tige leeftijd eerst op volle toeren gaai
draaien. Alleen is zij geen 50, maar, 601
Gaarne voegen wij onze gelukwensen
bij de v- 'le welke zij ongetwijfeld uit den
lande heeft ontvangen.
BOND VAN PLATTELANDS
VROUWEN TE DEN BURG.
29 Maart j.l. sprak voor de Bond van
Plattelandsvrouwen mw. Visser-Roosen-
daal uit Venhuizen, de schrijfster van de
bekende West-Friese streekromans.
Mw. Visser vertelde eerst in een ge
moedelijk praatje boe zij er toe a>'ko-
men was boeken te gaan schrijven en be
handelde vervolgens vier van liaar ro
mans Haar eerst verschenen boek „Dc
mens wikt. haar tweede roman „Dc
Wachter", de geschiedenis van een mn-
lenaarsfaniilie; de strijd lussen de toen
opkomende Coöperatie en het particu
lier bedrijf, wordt hierin behandeld en
mooi wordt beschreven de grote plaa's,
die de oude molen „de Wachter" steeds
inneemt in liet hart van zijn eigenaar.
Dan de historisch? roman „Trouw tot
in de dood", de boeiende geschiedenis
van Z-jgei Davidson en zijn geslacht,
welke zich afspeelt tijdens de Franse
overheersing, een bnek, dat mede door
zjjn historische achtergrond zeer de
moeite waard is gelezen te worden.
Ten slotte nog het boek „Het laatste
kwartier".
Hel was reeds over elven, toen mw
Keijser deze avond sloot met een woord
van hartelijke dank aan mw. Visser-
Roosendaal voor de mooie avond.
GIFTEN VOOR HET WITTE KRUIS
J. K. Den Burg f2,50; II. M. id f 2,50;
G, D. idem f2,50; IX D. idem f2,50; J. S.
idem f 2,60; J V Oosterend f 6,F.
idem f2,50; P. K Oudesehild f2,50; J.
IV idem f2,50; H. idem f2,50; S. K. id
11, K. J. idem f2,50; Ié. idem f2,60;
Z. De Koog f2,50; S. Harkebuurt ftl,50;
W. 't Noorden f 2,50.
digdeii voor 2.5 ons distributievlees per
hoofd. Dat wordt 1750 kg.
„U geeft alleen al aan varkensvlees
meer dan wij recht op hebben", meen
den wij. De slager merkte evenwel op,
dat met aftrek voor beenderen rekening
inoet worden gehouden.
Behalve varkensvlees krijgt de sla
gerswereld ook steeds een hoeveelheid
vlees van nuchtere kalveren.
Dm nog even tenig te komen op die
omroeper; hij heeft zelf waarschijnlijk
ook liever een brok koe dan een brok
varken op zijn bord, de vader zal de
wens van de gedachte zijn geweest,
tvanl de slagers krijgen sporadisch een
rund te zien, dat zij zelf mogen slach-
'en Onlangs stonden er 20 koeien op
de Texelse markt, -3 ervan waren voor
de consumptie bestemd, de rest ging
naar d? overkant, waar het rundvlees
vul. door zieken en militairen worden
gegeten. Die 3 koeien leek heel wat,
maar dj volgende reis waren er heel
vat minder runderen aangevoerd voor
de slachtbank, zodat de slager met een
rekening-courant bezig is....
Waar wij mee willen bouwen aan een
gezonde samenleving vol vrolijke snul
len en zonder zenuwslopende schermut
selingen hebben wij vandaag bijzondere
aandacht gewijd aan het onderwerp
vleesdistribntie. Opdat vele vlam vat
tend heet geworden gemoederen hun
normale temperatuur herkrijgen.
Heb begrip voor de moeilijkheden des
slagers en verheugt n in het vooruit
zicht. dat u binnen afzienbare tijd zo
veel vlees-zonder-bon kunt kopen als u
maar wilt!
DE VOEDERWAARDE VAN BOLKAF
Volgons een bericht over het werk
tan de vlasrre pel machine, zou „bolkaf"
(zaaddozen) dezelfde voedingswaarde
hebben als luzernehooi. M i. is dit be
slist onjuist: blijkens de tabellen, die
voorkomen in de uitgave van liet Cen-
traal Veevoedarbureau is het gehalte
aan Verteerbaar Eiwitachtige Stoffen
bij bolkaf 4,9 pet., voor luzernehooi vari
eert dit van 9,712,1 pet. De Zetmeel-
w aarde van beide voedermiddelen is on
geveer gelijk
Wij menen, dat de practjjk de waar
de van bolkaf nog iets lager waardeert.
Enkele maanden geleden vroegen wij
nl. inlichtingen bij de Rijksiandbouw-
eonsulent in Zeeuw.e-Vlaanderen, eon
gebied, waar reeds vanouds vlas gere
peld wordt. Deze deelde ons mede, dat
bolkaf in ziin ambtsgebied niet hoger
gewaardeerd werd dan tarwekaf. Ds
prijs was plm. 2 ot. per kg. C.v.Gr.
OUDERAVOND IN DE O.L.S. TE DE
(OCKSDORP OP 29 MAART.
Voor de ouderavond begon, bestond er
gelegenheid om liet handwerk der meis
jes en handenarbeid der jongens te be
zichtigen. Dit was de moeite waard en
wekte grote tevredenheid, vooral door
dat de voorwerpen practiseh waren. De
iiioi-z. der Oudercommissie, dhr Zoete
lief. heette vooral welkom dhr lest,
hoofd der B.L.O. school te Den Helder,
die zou spreken over „Het normale en
bet moeilijke (zorgen) kind". Na lezing
der notulen door dhr O. Blom, kreeg de
heer lest het woord. Hij bleek een on
derwijzer. die zijn taak ten volle beseft
en met liefde volbrengt. In een uiterst
bezielende rede hield hij de aanwezigen
tol het einde geboeid, met nu en dan een
vrolijke noot, Er ging liefde van uit
naar bet kind, dat hulp zo dringend no
dig heeft Hij heeft een lans gebroken
voor dc uiteindelijke stichting van een
B.L.O. school alhier, of althans een me
thode uit te vinden, opdat de kinderen,
die dat nodig hebben, van een B.L.O.
school zullen kunnen profiteren. Een
langdurig applaus bewees, dat de spr.
bijt hart der ouders had gevonden.
Daarna besprak dhr Lefferman dn
tentoonstelling, die fin offers had ge-
vraagd en b ral de tombola of verloting
bij de aanwezigen aan, teneinde in d>
kosten tegemoet te komen. Het bedrag
zou een apart potje vormen en zou niet
komen in de kas der ondereonunissie.
De verloting verliep vlot. onder grote
vrolijkheid en heeft het beoogde doel
bereikt.
Na mededelingen over het verloop in
de school, werden de a.s. schoolreisjes
besproken en de voorstellen van hst
hoofd der schooi aangenomen. Op 30
April, de verjaardag van H.M. de Konin
gin Juliana, zal een feestje in de 9dhool
worden georganiseerd, waarhij zo moge
lijk een film voor de kinderen zal wor
den vertoond. Nogmaals hield dhr lest
een korte causerie en wel over het tes
ten der kinderen.
Wie iets nuttigs wil horen raadplege
dhr lest. Zo'n avond wordt zeer interes
sant. daar spr. over grote vakbekwaam
heid beschikt.
Hierna sloot de voorz. met dank aan
dhr lest en liet onderwijzend personeel,
voor de goede zorgen aan de kinderen
besteed.
