Cjroen 2.7wartsjexelsin het L
roede stieren verbeteren onze rundveestapel
Redt ze!
m
Een tent voor Strencl
Hij hield van tradities, maar het hokken
zetten op Zondag schafte hij af!
ATERDAG 9 APRIL 1949
eei~~
tTEXELSE
lie--
ienJ
62e JAARGANG No. 6312
COURANT
Jitgavc v.h. Fa Langeveid De Rooy
11 Bockhandel Drukkerij - Bibliotheek
h^Den Burg - Texel Postbus 11 Tel 11
net
31*S
?n,
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotterdamsche Bank en Coöp. Boerenleenb.
Postgiro 65 2 Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
Op de Vrijdag 1 April gehouden stie-
enkeuring weiden 12 stieren aarcgebo-
el len; de uitslag was:
Van de groep 3-j. en oudere stieren
kas de stier van de wed. Huisman „Ade
lt, na Lindberg Hollander" alleen verte-
;onwoordigd. Ofschoon deze stier een
^oede indruk maakte, werd hij niet voor
e Centri le keuring in Alkmaar ontbo-
■n den. Vnl. in de achterhand schoot deze,
overigens ad el ijk c en gelijnde stier, te
j kort.
,e Van de 2-j. stieren werden 8 dieren
Voor de keuring voorgedragen, waarvan
stieren definitief in het N.R.S. wer-
len opgenomen, 4 stieren goedgekeurd
roor N-H en 1 afgekeurd.
De beste indruk by deze groep diereu
maakte Adema 'Dl, eigenaar W. Keesom
Deze werd met b- voor Alg.voork. en 78,
-punten opgenomen; verder de stier De
vies v.d. Buurt, eig. wed. D. Huisman
Deze werd met b- Alg. voork. en 78,1
punt opgenomen. Beide dieren mogen
op de Centrale keuring verschijnen.
De K.I. stier Adema 27 v.d. Beuken
hof werd met bc+ voor Alg. voork. er.
75,8 punt opgenomen. Doordat deze stier
geen b_ voor Alg. voork. behaalde, kan
hij het praedicaat R.P. niet behouden.
Van de 3 éénjarige, aangeboden stie
ren, werden X voor N-H en 2 voor P
goedgekeurd
Vooral deze laatste groep heeft het
niet best gedaan. Immers deze jonge die-
ren hadden de indruk moeten geven, dat
zij voor de toekomst hun voorgangers
zouden kunnen verbeteren, indien men
het tenminste uit veever-beteringsoog-
punt bekijkt. Zoals het er momenteel
voorstaat zal dat zeker niet het geval
zijn. Laten wij ons echter gelukkig prij
zen, dat het oudere stierenmateriaal, be
houdens enkele dieren, van een heel an
der gehalte is. Wellicht zullen zij de
Texelse veestapel op hoger plan kunnen
brengen. v. L.
DAT MAAKTE DE JEUGD!
Gisteravond hebben de ouders van de
leerlingen der o.l. school te Den Burg 'n
bezoek gebracht aan de tentoonstelling
van handenarbeid en handwerk, vervaar
digd door de jongens en meisjes uit de
hoogste 2 klassen.
Vandaag en morgen is deze tentoon
stelling, die in de school wordt geihou-
den, voor iedereen geheel gratis
toegankelijk. Er is een uitgebreide
collectie bijeengebracht, w.o. alleraar
digst speelgoed en poppen. Al deze
voorwerpen worden straks verloot.
Neemt ook deel aan deze verloting,
want het batig saldo lüervan is bestemd
voor de schoolreiskas!
'1
De heer E. Noordijk, verzoekt ons het
volgende onder de aandacht van de
Texelse veehouders te brengen.
Gedurende de laatste twee weken wer
den veel gestorven schapen in de nood-
slachtplaats aangevoerd, welke dieren in
verband met het feit dat ze gestorven
waren moesten worden afgekeurd. Na
tuurlijk is de aard der ziekte in de
eerste plaats van belang voor de uit
slag der keuring doch het staat vast dat
vele zieke schapen, die tijdig worden ge
slacht, kunnen worden afgekeurd.
De practijk leert nog steeds, dat vele
veehouders menen dat een ziek schaap
een dood schaap betekent! Iedere Texel
se veehouder meet nu toch wel zo lang
zamerhand doordrongen zijn van het
fait dat dit gezegde al sinds jaren niet
meer opgaat; er zijn meerdere ziekten te
noemen die bij tijdig ingeroepen vee-
artsenijkundige hulp met succes behan
deld kunnen worden. Wanneer de vee
houders zich deze uitspraak eens wat
meer bewust zouden zijn, zouden zij er
varen dat het zeer zeker de moeite loont
ook voor zieke schapen deskundige huip
te ontbieden. Wanneer de dierenarts van
oordeel is, dat herstel uitgesloten moet
worden geacht, dan kunnen de dieren
terstond naar de noodslachtplaats wor
den vervoerd en bestaat zeer zeker een
redelijke kans,, dat het vlees geschikt is
voor consumptie!
Afgezien van het feit, dat de op
brengst van het vlees zeer behoorlijk
genoemd kan worden, dus dat de vee
houder een niet onbelangrijk bedrag ont
vangt, werkt hij er aan mee de vlees
voorziening te verbeteren, iets, dat hem
ongetwijfeld voldoening zal schenken.
Daarom moge ik hier de veehouders
aansporen om ingeval van ziekte onder
hun schapen tijdig de nodige maatrege
len te treffen, opdat er gered kan wor
den wat te redden is!
ZON. MAAN EN HOOG WATER.
Ds zon komt 9 April op om 5,56; on
der om 7,28. Maan: 13 April V.M., 20
April L.K. Hoogwater ter rede van Texel
9 April 5,22 en 6,01. 10 April 6,48 en 7,15
11 April 7,49 en 8,13. 12 April 8,40 en
9,02. 13 April 9,24 en 9,44. 14 April 10,05
en 10,25. 15 April 10,45 en 11,03.
h,~s, }-:■
Dit is „Devies van de Buurt", eigena
res mevr. de wed. D. Huisman, Bargon.
Hi( is geboren 8-l-'47. Vader was 01(1.
Adema I, moeder Marle 19: 6-1-'47 4579
kg. melk, 199 kg botervet, 4,34 pet. vet
gehalte, 325 meikdagen. 16-1-'48 #045
kg melk, 266 kg botervet, 4,40 pet. vet
gehalte, 328 meikdagen.
TEXELAARS OPGELET!
In verband met de feestdagen en ver
andering uitreiking zijn de inleverlngs-
dagen voor winkeliers en de ultreikda-
geii als volgt vastgesteld:
Maandag 11 April Nu-ultreiklng Bon
kaarten 905, van 9-11 uur.
Inlevering winkeliers van Dinsdag 12
April 9-12 uur. Slagers 1,30-2,30 uur.
Dinsdag 12 April: Uitreiking bonkaar
ten 909, 9-12 A t. m. Beljert. 1,30-3,30
Biersteker t.m. Bruin.
Woensdag 13 April 9-12 de Bruin t.m.
Edel. 1,30-3,30 Eelman t.m. Hazewlnkel.
Donderdag 14 April Inlevering Tex
tiel. en tabakdetallllstcn van Vrijdag 15
April.
Dinsdag 19 April Inlevering detaillis
ten van Maandag 18 en Dinsdag 19 April
Woensdag 20 April Uitreiking bon
kaarten 909, 9-12 uur Heddis t.m. Kalis.
1,30-3,30 uur Kalsbcek Lm. Klewlet.
Donderdag 21 April 0-12 uur Koot t.m.
Meertens. 1,30-3,30 Melndertsma t.m. Rit
meester.
Maandag 25 April Inlevering winke
liers van Dinsdag 26 April 9-12 uur. Sla
gers 1,30-2,30 uur.
Dinsdag 26 April Uitreiking bonkaar-
ten 909. 9-12 uur Roeper t. m. Smith.
1,30-3,30 uur Sneep Lm. de Vctl.
Woensdag 27 April 9-12 uur Vinke t.
m. Witte F. 1,30-3,30 uur Witte G t. m.
ZUP.
Donderdag 28 April 9-10 uur Na-ull-
reiking bonkaarten 909 voor hen die
verzuimden hun bonkaarten op tijd at
te halen.
Met de meeste nadruk wordt verzocht
vooral op de juiste dagen de bonkaarten
af te halen.
Tekort aan gediplomeerde
kraamverzorgsters
Als het kindje binnenkomt, juicht heel
het huisgezin! Maai er is weinig reden
tot juichen als er voor de nieuwe we
reldburger geen kraamverzorgster is te
vinden.
Op heel Texel werken slechts 3 gedi
plomeerde kraamverzorgsters. Er wer
den het laatste jaar 260 kinderen gebo
ren. Doorgaans verblijft een kraamver
zorgster minstens 10 dagen in een ge
zin. In totaal zijn er dus 2600 dagen te
verzorgen, terwijl de 3 verzorgsters
slechts driemaal 365 dagen is 109S da-
dagen kunnen optreden en dan houden
wij nog geen rekening met hun hoogno
dige vacantie! De overige 1505 dagen
nemen blijkbaar zgn. wilde bakers voor
haar rekening. Misschien dat die wilde
bakers helemaal niet wild met de ba-
bies omspringen, maar iedereen geelt
ten slotte de voorkeur aan een gediplo
meerde kracht. Sinds de opheffing van
de Kraaminrichting llan. j.l.) zitten vele
a.s. moeders met de handen in het haar,
want het is zelfs een hele toer niet-gedi-
plomeerde hulp te krijgen.
Daarom is het zeer teleurstellend, dat
het kraamcentrum zo weinig succes
heelt tot nog toe. Anderhall jaar gele
den is ook al gepoogd verbetering in de
kraamverzorging te brengen. Toen
meldden zich 12 meisjes, maar toen het
ernst werd, bleven slechts twee meisjes
hun a.s. beroep trouw.
Texelse meisjes, hier ligt een schone
taak. Leest eens met aandacht het arti
kel, dat wij hieronder afdrukken en
komt eens praten met Wilhelminalaan
19. Red.
De afd. Texel en Den Helder van het
Witte Kruis hebben pogingen in het
werk gesteld een kraamcentrum Den
Helder-Texel te stichten. Een oproep tot
aanmelding van eandfdaten heeft enige
keren in de Tex. Crt. gestaan. Voor Texel
Is er feest in Strend,
Dan is elk present.
Koren en 'muziek.
Heleboel publiek.
Strijd om man en vrouw,
(Muzikanten blauw
Van de blazer ij,)
Maar dat hoort er bij.
Optocht lanqs de straat,
Weer muziek paraat.
Maar bij een concert
D' outillaqe snert,
Omdat Oosterend
't Doen moet zonder tent.
Doch niet meer qeklaaqd,
Ziet, de morgen daaqt,
Stenen zijn er reeds,
Nu slechts uitbesteed,
Pleeqt dan ook de daad,
Koopt 'n certificaat.
Daarom Texelaars,
Rood of zwart of paars,
Draaqt een steentje bij
Met de burqerij,
Zorqt, dat eerstdaaqs prompt,
Deze tent er komt.
Geen qelamenteer:
„Bedelen ze weer?",
Zang en de muziek
Dienen steeds 't publiek,
Dus als ereschuld
Nu hun wens vervuld.
Burqervader slaat
Hierbij zelf de maat,
Volqt deez' diriqent
En hij komt, de tent.
HU1B DE RIJMELAAR.
waren de resultaten ten zeerste teleur
stellend, temeer daar aan deze opleiding
voor leerllngenvan Texel geen kosten
verbonden zijn. Tot nog toe heeft zich
één candidate om nadere inlichtingen tot
ons gewend. Voor Den Helder en om
streken meldden zich vijf candidaten.
De opleiding van kraamverzorgster
mag alleen uitgaan van organisaties die
daartoe erkend zijn door de Commissie
inzake kraamhulp, een van Staatswege
ingestelde Commissie. Onder deze er
kende organisaties, die zich met de op
leiding van kraamverzorgsters belasten,
nemen de 'kruisver., nl. Het Groene
Kruis, Het Wit-Gele Kruis en in N
Holland Het Witte Kruis de voornaam
ste plaats in.
Diploma's van niet-erkende opleidin
gen hebben geen waarde Adsp.-leerlin
gen mogen zich wel overtuigen of ze te
doen hebben met een erkende of met een
zgn. wilde opleiding.
De opleiding duurt 15 maanden.
Toelatingseisen: leeftijd 21 tot 40
jaar, ongehuwd, goede gezondheid, be
hoorlijk verstand en goed zedelijk ge
drag. Aan de opleiding gaat een Moe
dercursus vooraf.
Het theoretisch gedeelte der opleiding
duurt drie maanden. De lessen worden
gegeven door een arts en een verpleeg-
ster-dooente. Tevens wordt de cursus ge
geven in koken en wasbehandeling aan
een erkende huishoudschool.
Daarna volgt de practische opleiding,
welke hieruit bestaat, dat de leerling-
kraamverzorgster gedurende 12 maan
den in de gezinnen werkt onder leiding
van de kraamverpleegster-docente.
Gedurende de practische opleiding
geniet de leerling een vergoeding van
f 40 per maand benevens kost en inwo
ning. (Inwoning wordt door woonruimte-
schaarste minder verstrekt dan voor
heen).
Hierna volgt het examen en wordt de
candidate bij goed gevolg bevorderd tot
kraamverzorgster.. Zij ontvangt dan een
diploma. De kraamverzorgster wordt in
geschreven bij het bemiddelingsbureau
van het centrum, dat haar heeft opge
leid, tenzij züjrïch elders gaat vestigen.
In dat geval dient zij zich aan te sluiten
bij het centrum waartoe haar werkge
bied behoort.
De naam bemiddelingsbureau duidt
al aan wat dit "bureau ten doel heeft, het
verleent de bemiddelig tussen de a.s.
kraamvrouwen en de aangesloten kraam
verzorgsters, waardoor een meer gere
gelde opeenvolging van de door haar
waar te nemen kraamverzorgingen
wordt oereikt, terwijl haar een behoor
lijk dagtarief wbrdt gegarandeerd. De
gediplomeerden, die zelfstandig haar
beroep uitoefenen en voor het bemid
delingsbureau geregeld werk doen, be
reiken een inkomen van ongeveer f 1000
tot f1200 per jaar benevens kbst en in
woning in de gezinnen Voor bij het
kraamcentrum aangesloten verzorgsters
wordt een premievrije ziekteverzekering
afgesloten.
Aan aile gediplomeerden die aange
sloten zijn bij een kraamcentrum en
daarvoor geregeld werk doen, wordt
een vergoeding voor vrije dagen en een
vacantietoeslag gegeven. Wij hopen, dat
de volgende stap zal kunnen zijn, dt
voorziening in de ouderdomspensioen.
Hopelijk zullen, er na deze toelichting
ook op Texel meisjes bereid zijn, deze
opleiding te volgen. Geeft u zich zo
spoedig mogelijk op bij de seer, van "t
Witte Kruis, Wilhelminalaan 19, Den
Borg.
Marktmeester Goënga eervol ontslag verleend
„1 Juni a.s. de heer O. Goënga 25 jaar
marktmeester".
Aldus onze agenda. Dat zou een inte
ressant Interview kunnen worden! De
heer Goënga heeft echter met het zilve
ren jubileum In zicht ontslag aange
vraagd en wel om gezondheidsredenen.
Dit ontslag nu Is hem gisteren door de
Texelse Vroedschap eervol verleend.
„Toch een praatje met hem gaan
maken", meenden wij, maar ds markt
meester verwees ons naar zijn assistent,
de heer P. Spigt, „Ik houd er niet van
om over mezelf te praten". Waar beschei
denheid de mens siert hebben wij de
heer Goënga's standpunt gehuldigd en
stapten naar de woning van de heer P.
Spigt.
De heer Goënga volgde de heer M.
Langeveid als marktmeester op. Lange-
vekl had deze functie 28 jaar lang ver
vuld!
Over de reden, dhr Goënga, die ge
meenteveldwachter was, tot marktmees
ter te benoemen lezen wij in het raads-
verslag van 31 Mei 1924: „verder lag 't
in de bedoeling van B en W, bij ontslag
name van de tegenwoordige marktmees
ter tot benoeming in de dan ontstane va
cature voor te dragen de gemeenteveld
wachter O Goënga. Dit klemt te meer,
nu deze de burgemeester heeft medege
deeld van plan te zijn de gemeentedienst
te verlaten om zich in het particuliere
bedrijf le begeven. Bijaldien hij echter
tot marktmeester aangesteld zou worden,
waarvan een zekere verhoging van zijn
inkomsten het gevolg zou zijn, dan zo:i
hij bereid zijn in gemeentedienst te blij
ven Voorgesteld wordt, dhr Goënga tot
tijdelijk marktmeester te benoemen op 'n
salaris van f 175 per jaar, dhr Lange
veid tot marktmeester in losse dienst op
een salaris van f50 per jaar. Dit is be
doeld als compensatie voor de inkom
stenvermindering uit diens pensione
ring ontstaan, terwijl er dan tevens ie
mand te allen tijde beschikbaar is als
invaller. Indien het salaris van de
nieuw le benoemen marktmeester op
i' 175 gesteld wordt, brengt deze veran
dering voor de gemeente geen extra uit
gaven mede." (Een wonderlijk beleid -
Red.)
De hoer Goënga wordt vervolgens met
alg. stemmen benoemd, evenals de 'heer
Langeveid.
Hokken zetten np. Zondag.
De heer Spigt, die zelf al ruim dertig
jaar in gemeentedienst is en o m. de lei
ding heeft bij het plaatsen van de lmlc-
ken voor de markt, roemde vooral 't ini
tiatief, dat dhr Goënga verschillend -
malen nam tot het invoeren van vrij be
langrijke bepalingen, waardoor ook hel
marktwezen zeer werd gediend. Denken
wij bv. aan het plaatsen der hokken. Dii
geschiedde sinds jaar en dag Zondags
middags. Daaraan heeft de heer Goënga
een einde gemaakt. Nadien werd dit
werk Maandagnacht gedaan. Dat. was
geen gemakkelijk karwei, daar de TEM
toentertijd de lantaarns op de Groene-
piaats 's nachts doofde en men zich met
gaspitjes moest behelpen later zorg
de de mij voor prima schijnwerpers.
Bij het indelen van de markthokken
dient de grootste nauwkeurigheid te
worden betracht, want. o wee als het
de volgende mórgen niet klopt.... dan
zou de markt lelijk spaak lopen en vele
boze boeren te zien geven I
In al die jaren heeft de marktmeester
zich uitstekend van zijn verantwoorde
lijke taak gekweten. Stond zijn voorgan
ger er op, dat de hokken zowel van
naam als nummer werden voorzien, dhr
Goënga zag in, dat de practijk voldoende
controle had door enkel nummers aan te
brengen, mits deze overeenstemden met
die, welke de veehouders ten randhuize
ontv ingen bij aangifte van hun lamme
ren.
Als men nagaat, dat er voorheen, vóó:
de sehapenslapel werd ingekrompen zo'n
7000. ja soms 8000 lammeren werden
aangevoerd op de tweede markt, dan
kan men zich indenken, dat er aange
pakt moest worden en de marktmeester
blij was de Zondagmiddag-interviews
van zeer nieuwsgierige veehouders
(waar komen we te markten?) kwijt te
zijn.
400500 hokken.
Er nloesten zo'n 400 tot 500 hokken
worden geplaatst, terwijl die hokken
precies op grootte moesten worden ge
maakt! Maar het werken met de maatlat
werd routine.
De heer Spigt weet er nog van, dat de
lammeren reeds om zes uur 's morgens
mochten worden aangevoerd (thans acht
uur) eu.de eerste wagens kwamen
op dat vroege uur de Groeneplaats al
op ook! „Wie het verst woondiT was er
het eerst, zo was de heer Lap van „Het
Eierlandse Huis" (afstand 18 km.
Red.) veelal nr. één."
Sommige boeren hadden zoveel lam
meren, dat zij tweemaal moesten rijden
Wij hebben wel een aanvoer gehad van
lot) lammeren van één enkel bedrijf,
vooral in polder haerlaud wei-den veel
schapen gefokt vóór men daar zijn heil
dij de ploeg zocht.
in den Deginne markte de veehouder
zijn dieren in één hok, maar later ging
h(j zijn beestjes vaak kwalificeren.
Tegenwoordig wordt bet bekkenzet
ten aoor genieentepersoneel verriuht,
maar vroegeitijd, toen de gemeente wei
nig vast personeel in dienst had, moest
particuliere hulp worden ingeroepen.
Deze nachtdienst was een allesbehalve
benijdenswaardig baantje en het was
<lan ook geen wonder, dat de arbeider*
weinig in bun schik waren met hst loon
van.... 50 cent per uur. Dhr Goënga
wist het gemeentebestuur te bewegen 't
loon te verdubbelen, toen de arbeider*
er de brui aan dreigden te geven.
Heel lang geleden werden de hekken
door weesjongens geplaatst.
Na de kerkdienst.
Toen dhr Goënga zicli met de leiding
van liet marktwezen belastte waren de
veehouders in de gelegenheid Zaterdag
avond en Zondagochtend (na de kerk
dienst) aangifte te doen van het aantal
lammeren, dat zij wilden markten. De
zitting van Zondag werd al spoedig op
geheven en in plaats lan zitting te hou
den in De Lindeboom of een der andere
café's, weid voortaan het raadhuis de
plaats, waar de marktmeester de admi
nistratie voerde. Door de geringere aan
voer werd het zittingsuur van 7-9 n.m.
verkort tot 7-8 uur.
(Wordt vervolgd.)
Onrustig, gejaagd?
Mijubardt's Zenuwubletteo
sterken co kalmeren Uw zenuwen.
„DE SPEELWAGEN"
Naar aanleiding van het uit ,J)«
Speelwagen", in de Tex. Ort, overgeno
men, door mij geschreven stukje, wor
den allerlei vragen tot mij gericht. „Wat
is dat voor een blad, die Speelwagen #n
wat is de bedoeling daarvan?
Ik meen niet beter te kunnen doen dan
de vragers nu ook maar in de Tex. Cou
rant van antwoord te dienen, vooral daar
het doel van dit maandblad, zeer zeker
ook voor Texel van belang is, gezien 't
alreeds daarin gepubliceerde.
„De Speelwagen" is bet officieel or
gaan van de Historische genoodsohap-
pen in Hollands Noorderkwartier, de
Waddeneilanden inbegrepen.
Sinds 1946 is dit orgaan regelmatig
verschenen, met op de omslag afgebeeld
een ouderwetse, met beeldhouwwerk en
rij inschrift versierde boerendisselwagen.
In vroeger tyd wei-den dergel. wagens
als speelwagen gebruikt om in fami
lie- of ander groepsverband bezoeken »f
le leggen aan andere plaatsen, voor fa
miliefeesten, harddraverijen, jaarmark
ten enz. (Vergelijk de Texelse Jan Ple-
ziers).
Symbolisch doen redactie en mede
werkers met deze speelwagen rondritten
door de gewesten, ter verzameling van
allerlei belangrijke gegevens op het ge
bied van folklore en oude schoonheid In
volkskunst, in de meest uitgebreide zin;
van een stoof met snijwerk of een artis
tieke pijpenstoker, tot kastelen en kerk
gebouwen toe, alles met goede afbeel
dingen. Zeer zeker zal bv. ook de restau
ratie van de grote kerk in Den Burg aan
de Speelwagen niet onopgemerkt voor
bijgaan, zoals uit een voorlopig bericht
al reeds is gebleken
Zo wordt getracht de belangstelling
voor oude schoonheid levendig te hou
den niet alleen, doch er meer en meer
belangstelling voor te wekken om daar
door ook het nog bestaande zoveel mo
gelijk te behouden en te doen waarde
ren. Eenmaal tot inzicht en begrip daar
omtrent gekomen, komt ais vanzelf ook
meer gevoel en waardering voor nieuwe
schoonheid, welke alom aan ons wordt
geopenbaard in allerlei vormen.. En dit
vooral is het grote culturele belang, dat
door „De Speelwagen" mede krachtig
wordt gediend.
Wie er meer van wil welen, wil ik
gaarne een prospectus of proefnummer
doen toekomen.
J. HOOl.TBERQ,
