Cjroen r£wartrJ~exels in het harL,
3
Coöp. Zuivelfabriek de „Eendracht"
maakt prima kaas
Door nauwgezette controle naar hoger pCt vet
De heer J. A. v. d. Vlis
heeft zijn manuscript
voltooid
De luilakken hadden een k
waje dag
WOENSDAG 8 JUNI 1949
TEXELSE
62e JAARGANG No. 6329
COU RANT
Uitgave v.h. Fa. Langeveld Sc De Rooy
12 Boekhandel - Drukkerij - Bibliotheek
sj Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
I!;
IS
1-
)e
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotterdamsche Bank en Coöp. Boerenleenb.
Postgiro 65 2. Abonnementsprijs 2,45 per halfjaar
Dhr Groendljk drukt de wrongel ln de
koppen
(Slot.)
De Ned Zuivelfabrieken staan met bun
kaasbereiding aan de spits. Geen enkele
buitenlander kan tegen liet kleine Hol
land op. Het advies van minister Mans-
holt is meer kaas te maken en minder
boter. De minister zei dezer dagen:
„Zuivelfabrieken die vnl. boter produ
ceren, zullen moeten omschakelen op ge
deeltelijke kaasproductie. De boter vindt
nl. een geringer afzet op de buiten
landse martel, dan kaas, condens of melk
poeder, Om de omschakeling te prikke
len heeft de regering voor de boter een,
in vergelijking tot de kaasrprjjs ongunsti
ge prijs vastgesteld".
Welnu, aan De Eendracht is de kaas
makerij steeds belangrijker geweest clan
de boterproductie. En wij weten uit pu
blicaties en marktberichten, dat de kaas
van De Eendracht geroemd wordt.
Rij ons bezoek aan deze fabriek (waar
over wij reeds een artikel plaatsten),
hebben wij die kaasbereiding lange
tijd van nabij gadegeslagen om enige in
druk te krijgen van de fabricage.
Voor dag en dauw.
„Wij beginnen al 0111 twee
uur in de ochtend, tenminste in de Deri-
ode, waarin de melkaanvoer het grooist
is, want sis er eenmaal daags wordt op-
gebaald kunnen we later aantreden".
Terwijl wij dit interview hielden, lie
pen ook liier de mannen af en aan: twee
sneden er de wrongel met lange messen
in grote viiePkanten en vanuit de perska
mer kwam een wagentje aangereden,
waarop de zgn. kaaskoppen stonden.
Daarin werd de wrongel gedrukt en ver
volgens naar liet perslokaal gebracht
Deze kaasmelkbakken hebben een in
houd van 4000 liter, praohtige bassins
derhalve, badkuipen voor reuzen.
„Hoeveel kaas haalt u uit. zo'n bak?"
vroegen wij.
„Dat hangt er van af: de melk van oud-
melkse koeien bevat veel kaasstof, van
frisse koeien minder. Thans krijgen wij
van de 100 Liter vijf Edammer kazen van
40 pillis. Wij maken thans alleen maar
Edammertjes, enkele weken geled n
hebben wij nog wat volvette Goudse af
geleverd, maar gebrek aan ruimte be
moeilijkt de fabricage van meerdere
soorten.
Plnksterdmkte!
Thans heeft „De Eendracht er enn
derde kaasbak bij. De eerste vier kaas
bakken worden nu van de avondmeik
gemaakt, de tweede vier van de ochtend-
melk, 's Winters is dit resp. vier en
drie. Als het tegen Pinkster loopt, maken
wij 7000 liter consumptiemeTk, terwijl
deze hoeveelheid thans nog 3500 liter be
draagt. (Men mSékt tegenwoordige melk,
let wel!). Dat scheelt ons een bak kaas".
Er komt een bak vrij, nieuwe melk
stroomt toe, de stremsel wordt toegp-
voegd, na een half uur kan dr wrongel
door twee grote harken worden verdeeld.
Een vernuftige installatie laat. de harken
door de bak waden, van voor naar ach
ter, alsmaar draaiend heen en weer
„Dit geschiedt. om het gelijkmatig uit
treden van de wei te bewerkstelligen!"
(Keurig gezegd, bedenken wij, maar dc
spreker voegt er aan toe: ,,7>ie termen
leer ik op de cursus, snap je
Na 20 minuten draaien laat men de
helft van de wei wegvloeien, waarop '11
hoeveelheid water in de bak wordt gela
ten, gelijk aan 10 pet. van het oorspron
kelijke aantal liters melk.
Na 70 minuten te zijn bewerkt is de
wrongel gereed om te worden gestopt.
Wii volgen de kazen naar de persin-
riöhting. Het is daar een wirwar van
stangen als het onderstel van een dui
zendpoot. Nadat de kazen 2,5 uur onder
de pers hebben gestaan, worden ze
afgerond, daarop gaan ze andersom in
de kop, blijven daar ruim een uur onder
druk en kunnen dan in de pekelbakken
worden gedompeld, blijven daar 3 tct 4
dagen en belanden tenslotte in de ga
tenborden, waarin ze dagelijks moeten
gekeeld 0111 te voorkomen, dat er geen
platte kar.ten ontstaan. 4-6 dagen later
linden wijde kaas in hei pakhuis. Als
de kaas de leeftijd van 12 dagen heeft
bereikt wnrdt hij gewogen. Tenville van
het rijpingsproces laat men hem dan nog
een week m het pakhuis lirmmi.
lh.OOO kazen
In het pakhuis stonden de kazen in
lange rijen bijeen. En de pekelbakken
lagen ook boordevol. Wij lelden er 31,
iedere bak bevat tegenwoordig (wegens
gebrek aan ruimte) plm. 181) tot 200
kazen, wier zoutingsproces moet worden
geforceerd: .iedere kaas wèg geeft weer
plaats voor een volgende. Alsmaar ko-
'pji men er nieuwe kazen bij, 14O0 tot 1500
per dag. De fabriek liad bij ons bezoek
een ruw geschatte voorraad van 19,000
kazen!
hi liet laboratorium heeft men ook
heel wat te doen, naast het onderzoek
van de monsters, die wij reeds noemden,
onderzoekt men de melk op de aanwe
zigheid van streptococcen dat zijn ziek
te verwekkende bacteriën speciaal in de
uier, die o.a. uierontsteking te weeg
brengen. Voorts wordt eenmaal per 14
dagen de melk onderzocht op grof vu
Vuil en vuil.
Men toonde 011s enige watten, waaruit
de leek al dadelijk liet verschil ontdek
ken kon Wij zagen liet vuil va.i een hal
ve liter melk. En wij dachten diep na.
De veehouders krijgen een lijst met de
wat er bij, waarbij vermeld staat „Zink-
sel uit halve liter van uw melk".
Ook worden iedere 14 dagen de bus
sen gecontroleerd.
Van de 250 bedrijven wouden de koeien
individueel onderzocht, op de productie
70 bedrijven daarvan zijn aangesloten
bij de Rundveefobkerij „Texel", die baar
eigen monsternemers heeft, op de 180
Dhr ,J. Hulzlnga vult een bus
consumptiemelk
andere bedrijven nemen de veehouders
de monsters zelf.
De mannen van „De Eendracht" leven
mee met het wel en wee van hun fa
briek. Van verschillende kanten horen
wij deze morgen, dat de pakiiuisruimie
te klein is, dat de pekelbakken te weinig
zijn, dat de komst van een derde kaas
bak een uitkomst is, dat er een nieuwe
koeler is geplaatst, een grotere melk-
pomp, er een room. en consunrptiemelk-
tank is bijgekomen, en een nieuwe op-
room bak.
Wij gaan de hele fabriek nog eens
door, vinden de afdeling „karnemelks
pap met gort", die staat te pruttelen in
con bak van 150 liter, maken nog een
praatje n et een pakhuisknecht, die daar
als een schrijnwerker het mes over een
snel ronddraaiende kaas drukt, zodat er
een fijne strook afkrult: .Die gaan
straks naar de winkels, de marktkans
heeft deze luxe behandeling niet nodig".
Iedere kaas heeft een nummer.
mum
HELICOPTERS EN EENDEKKERS
TEGEN DE COLORADOKEVER.
Grootscheepse actie in Normandlë
Als éen can de resultaten van de in 't
laatst van Jan. 1949 te Parijs gehouden
conferentie van liet Int. Comité tot be
strijding van de Coloradokever worden
van 25 Mei j.l. tot 5 Juni in de vlakte
van Caen in Normandië, dat een uitge
breid centrum van de aardappelteelt in
Frankrijk is, intensieve acties van de
monstratief karakter ondernomen ter be
strijding van liet tienstrepige gevaar
Heeft deze actie tot doel werkzaam te
zijn in het belang van de directe be
strijding in Frankrijk, daarnaast dient
zij in niet mindere mate de nationale be
langen van de andere landen, die actief
zijn in het kader wan de Coloradokever-
bestrijdir.g op internationale voet, door
vermindering van liet invasiegevaar uit
de Franse besmettingshaard. Bovendien
ontplooit de arbeid van het Intern. Co
mité zich steeds meer als een werkzaam
element van zich uitbreidende intern Co-
nveniwerking, vooral nu op de laatste
conferentie nieuwe contacten werden ge
legd, o.a. met de landen in Scandinavië
en Oostenrijk en de bestaande contacten
met de bezette Duitse gebieden werden
versterkt.
De actie, die uit de lucht werd uitge
voerd niet behulp van helicoptèrs en
ééndekkertjes van hei type Piper-cub
met vloeibare DDT-oplossingen zowel
als met verstuivingspoeder, wekte een
levendige belangstelling bij de Franse
bevolking, terwijl ook de militaire ter
minologie van de operatie 111 „la hitte
contre ie doryphore" (de strijd tegen de
Coloradokever) bijdroeg tot liet demon
stratieve effect. De president van liet
Intern. Comité, de Engelse onder-staats
secretaris van Landbouw, Dr. V. E. Wil-
kins, sprak zich zeer waarderend uit
over rle Franse medewerking bij de uit
voering van de actie, die opnieuw ge
tuigt, van de waardp van een internatio
nale activiteit bij de bestrijding van de
Coloradokever-plaag, die samenwerking
en gezamenlijk optreden in de plaats wil
stellen van een methode, waarbij de 'an-
den elkaar met invoerverboden te lijf
gaan.
Voorbeeld van zindelijkheid.
De machines draaien maar voort. Drijf
riemen trillen van de vaart, rook stijgt
op uit de hoge schoorsteen, rook uit de
oven, die dagelijks meer clan 1000 kg.
nodig heeft ofti de stoomketel zoel te
houden. Water en stoom .zijn hier even
belangrijk als boter en kaas. Voortdu
rend wordt er gespoeld en gereinigd,
want hier toch moet liet voorbeeld van
zindelijkheid worden gegeven!
„De Eendracht" heeft hiel een in
drukwekkend bedrijf gesticht, een bloei
end bedrijf, een b°drij,f, dat al weer Tl'
klein is geworden en dat dan ook zo
spoedig mogelijk zal worden uitgebreid.
Dat zal velen een blij gezicht geven, ook
de fotograaf-van-later-datum, want thars
moest hij zich in een ïieel bescheiden
hoekje wegdrukken om een plaatje te
maken van de melkontvangem-in-actie.
Gaarne besluiten wij met de wens, dat
de „Eendracht" blijft groeien en bloeien
en dat de veehouders zich mogen blijven
verhengen over rendabele prijzen.
Dhr S. de Waal heeft de bussen gelost
VAN VOORUITGANG GESPROKEN!
In de Texelse Courant van Donderdag
24 Mei 18SS lezen wij „Men heeft kunnen
uitdenken de melk in hare natuurstaat
met enige bewerking gedurende enige
maanden goed te houden ie proeven
die men nam slaagden uitstekend
men bevond, dat de melk, die 29 Maart
jl. w-as gebotteld tot, heden, 19 Mei, in
zuivere, heerlijke, verse staat was geble
ven; er is sprake van 0111 op ons eiland
een afdeling daar te stellen, die de melk
koopt, bereidt, bestelt en exporteert.
De veestapel bestaat op heden uit on
geveer 500 koeien - zo vervolgt het
bericht uit 1888 iedere koe geeft ge
middeld 16 liter daags, alzo te zamen
per dag 8000 liter, de kwaliteit onzer
koemelk is beter dan die van Zuid-Hol
land en het getal koeien was
bij geregelde afzet der melk minstens
tot 1000 stuks te brengen tezamen af
werpende 160,000 liter daags. Een koe
cip stal zal gemiddeld 8 liter daags ge
ren.
Voorts wil men een kaasfabriek op
richten en wel van schapenkaas melk-
tijd Juni, Juli en Ahg., melkbare scha-
pen 10,1X10, ieder schaap geeft gemiri-
deld liter daag9 alzo 5000 liter daags.
I prijs 5 cent per liter de gehalte dier
melk is uitmuntend en er kan een lekke
re pikante kaas van worden gefabri-
I ceerd. model als Zwitsersp en ook droog
voor bederf geconserveerd.
Men verwacht dan goed resultaat,
vooral omdat onze Engelse naburen ai
1 wat pikant is prefereren en aan de onl-
I bijttafel niet mag ontbreken. P. Koning
alhier is feitelijk belast met liet onder
zoek in hoeverre alhier een afdeling er.
fabriek met succes zouden te plaateen
I zijn. Met het oog op het grote belang
I voor ons eiland roept hij ieders mede-
werking daartoe in. (Ingezonden).
„Het manuscript is nu gereed!" aldus
dhr J. A. van der Wis, toen wij hem
ergens in Haarlem ontmoetten.Hij was
zojuist uii liet archief aldaar gestapt,
waar hij weer heel wat uurtjes die dag
had vertoefd. „Je hebt er geen flauw
idee van...„Wij weten liet, wij weten
het!" „Ik hel) zojuist de poldergeschie-
denis voltooid, kijk moet je dit zien!" E11
daar stonden wij dan ergens in een
drukke Haarlemse verkeersstraat. Wij
vergaten de mensen rondom. E11 de bus
sen. En doken in het grijs verleden, dat
zoveel geheimen zal moeten prijsgeven
nu, door de scherpe neus van de schrij-
ver-ondenzoeker, die zeer verheugd was,
dat het werk er op zit!
Zet 'm op!!
Als de wolveehouders hun lammeren
hebben verkocht, komt cr weer werk aan
de winkel voor de gemeentewerklieden:
aan hun taak om het pleintje weer te
maken tot ecu toonbeeld van Hollandse
zindelijkheid. Er is water volop en die
prachtige nortonpomp, waarop de brand
slang kan worden gekoppeld laat je
nooit in de steek.
Hij had het '111 plechtig moeten belo
ven, hem te wekken 0111 vier uur, want
hij wilde meedoen met het feest van de
luilak, die jongen van tien jaar. De
.schrijver van dit stukje vond liet een
heel verkeerde gewoonte om door een
wekker te worden wakker gerinkeld als
de vogels nog gapend de veren schud
den, als de zon nog afwezig is (want bij
houdt van de zon), als de nacht nog
maar nauwelijks wijken gaat. Dan keert
een normaal mens zich nog eens lekker
0111, niet waar!
Maar hij had het '111 beloofd en prompt
op tijd stond-ie Zaterdagochtend voor 't
bed van de tienjarige enthousiasteling
van de avond te voren.
„Kom jö, het is vier uur, ik heb ze al
door Den Burg horen gieren met noe
mende bussen en zo. Het is luilak van
daag!"
Geen enkele vorm van reactie op dit
zoet gefluister want de rost van de
familie sliep, zoals het behoorde.
Dan zachtjes aan de dekens getrok
ken, een hand door de donkere kuif en
nog ers aanmoedigen, maar niks hoor:
de luilak bleef waar-ie was en verroerde
zich niet.
„Laat 'in dan maar doomiaffen, hij is
nog zo jong!" zei een stem.
De porder keek eens rond, in de grau
we wereld daaubuiten, waar zowaar al
wat vogels hun vrolijk gezang lieten ho
ren. Hij slofte naar zijn kamer terug,
keek naar het omgegooide beddegoed,
bekeek zich vervolgens in de spiegel,
gaapte met genoegen en kreeg plots lust
er op uit te gaan, toen hevig geronk, ge
bonk en daverend gedreun de straat in-
sproeide.
Maar loen-ie beneden kwam lag de
straat weer als verweesd. Eenzaam ston
den de bomen met hun mooi gevormde
bladeren onder de jagende wolken, die
een wat het weer betreft mislukkende
Pinkster suggereerden. In de Kog»r-
straat was het ook stil. Daar sloop een
kereltje van zes, zeven jaar langs de
huizenkant, plaikte iets op de ramen
greep dan een stuk touiw beet, waaraan
een slee van rommel als emmers en
hiscuitblikken gebonden zat, die alsmaar
moest wachten tot de plakker en smaad-
bn'iigex liet, werk er weer op had zitten.
Met ernstig gezichtje als van een stok
oud mannetje, dat zijn kippen gaat voe
ren, liep het voort, groette de andere
vroege eilander niet eens, tastte in zijn
zakken en keek opeens benauwd, vre
zend, dat-ie liet. niet, zou halen.... hé!
eind van de straat, dat-ie er een paar
zou moeten teleurstellen.
Vol verwachting trok de man, die dit
allemaal gezien heeft, naar het centrum
van bet dorp, waar stellig geen burger
meer in Morpheus armen kan hebben
gelegen, of ze moeten vaste slapers zijn
zoals dat (overleden?) mannetje van die
rooktabakreclame, die zelfs geen kanon
schot hoorde.
Als Gerrit Sebulte op zijn rond» door
Nederland, vlogen tientallen knapen
en een heel enkel meisje ook door de
bochten op hun fietsen, waarachter een
sliert van alle mogelijke spullen hun
del bijdroegen tot de lawaaicampagne
van de Luilakdag: emmers zonder bo
dem, kachelpijpen, hiscuitblikken, afge
dankte stofzuigers, zakketelt.jes en
groen toblikken.
De klok wees vier uur vijftien De
grote mensen lagen nog op één oor en
dat was ook de bedoeling, voelt 11? Niet
allemaal: de postbode was op weg naar
het kantoor om de eerste buslichting te
verzorgen, de bakker stond glunderend
vanachter een raam het gedoe daarbui
ten gadè te slaan, terwijl zijn deeg lin
ger en hoger rees, maar daarmee is zo
wat alles opgesomd ook
O, neen, 00111 agent surveilleerde....
Oom agent, die \andaag populair zou
worden er. wiens huis zo maar voor de
aardigheid later in de morgen (pas om
6 uur) gebarricadeerd zou worden.
Oom agent dacht: „Ik hou een uogje
in het zeil, want je kunt nooit weten
Maar het is best afgelopen dit jaar. Er
zijn geen slachtoffers gevallen, zelfs
geen klappen uitgedeeld, alleen wat
woede gefokt misschien bjj degenen,
die dit keer op het programma stonden:
drie families: twee in de Weverstraat en
een 111 de Parkstraat. Daar kan men zich
kwaad om maken, maar daar doet men
niet wijs mee, leert de praetijk. Deijk
maar eens aan die vrouw, die vorig jaar
het mikpunt was, of al langer geleden
misschien: nadat de jongens de gevel
hadden opgesmukt met groen (brandne
tels) en bruin (roest) kwam zij als in die
pe erkeiuc li,ikheid voor de betoonde be
langstelling naar buiten met. een
trommeltji vol koekjes, doodgewone
koekjes, 11 aar begeerd door de nuchtere
maag! En 11a enkele ogenblikken was de
trommel leeg, de wraak geweken en de
rommel geruimd!
Zo ging dat vandaag niet: een gedu
peerde schoot met grof geschut, het
geen de bedoeling was en een rum, een
au secours tengevolge had. Dan maak
ten ze honderd passen de benen, bleven
daar tong uitstekend en heerlijk-gillend
staan. E11 dat ging zo door.
„Als die mensen wijs zijn tracteren ze
op een koekje, voor een kwartje zijn ze
van de narigheid af," zei er een en een
ander gaf een heter recepl: „Dat ze nou
geen emmer water vanuit de eerste ver
dieping kieperen!" (Olie op het vuur?)
Tenslotte gelastte de politie tot algeme
ne verspreiding waai aan stipt gevolg
werd gegeven.
Toen stonden de stoeltjes van Hotel
Texel nog dromend opeen, tegen elkaar
leunend in diepe slaap, zoals men scho
ven graan opstelt. Toen zag de toe
schouwer liet eerste dienstmeisje met
rappe benen een rank trapje beklim
men 0111 de ramen een extra beurt te
geven.
Ei' dwarrelde een pampiertje door dc
lucht, de toeschouwer greep het en las
er op wat hijzelf die morgen beslist niet
was geweest!
„Zo zijn we niet getrouwuü"
DIENSTREGELING NV. TESO.
Op werkdagen:
Van Texel: 5,20; Ma6,15; 7,45; 11,45;
14,40; 17,45.
Van Den Helder; 6,30; MaS,30; 10,20;
13,00; 16,20; 19,30.
Op Zon- en Alg. erkende Chr. Feest
dagen:
Van Texel: 6,15; 9,30; 11,45; 17.50.
Van Den Helder: 8,25; 10.30; 13,10; 19,00