Cjroen ^warLr Jexels in het harL,
Op vele plaatsen zal de brandweer
thans nog machteloos staan
De Texelse tochten en sloten drogen uit
De laatste jaren gingen in ons land per dag twee-drie
boerderijen geheel of gedeeltelijk door brand verloren
De jeugd van Holland
gaat sparen
Het voetbalseizoen is weer begonnen
V
Postzegels kopen een
zinvolle daad
WOENSDAG 14 SEPTEMBER 1949
TEXELSE
63e JAARGANG No. 6357
COU RANT
Uitgave v h. Fa Langeveld De Roojr
boekhandel - Drukkerij - Bibliotheek
Den Burg Texel - Postbus 1 1 Tel. 1 1
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rorrerdamsche Bank en Coöp. Boerenleenb.
Postgiro 65 2. Abonneirentsprijs f 2,45 per halfjaar
„Funest, de tochten staan droog!" al
dus antwoordde dhr J- Veldstra comman
dant van de Texelse brandweer, op onze
vraag wat de gevolgen zouden zijn als
er vandaag of morgen een boerderij
brand uitbrak.
■.Funest".Dat ziet er toch niet best
uit en wij zullen maar hopen, dat de rode
haan zich kalm houdt. Zeker, er zijn ver
scheidene boerderijen, waar wel bluswa
ter aanwezig is, maar dit aantal Is zeer
gering in verhouding tot het aantal
„droge" hofsteden.
Wij richtten Zaterdag jl. onze schre
den naar het kantoor van dhr Veldstra.
nadat wjj het hierbij gaand artikel van
dhr P- L. van Boven, Hoofdinspecteur
van het Brandwezen, hadden gelezen.
En wij wilden wel eens weten hoe hier
op het eiland de zaak er voor staat, wat
onze Texelse brandweer kan doen.
Welnu, liet brandweerapparaat zelf
voldoet zeker aan de eisen, maar een
brandweer zonder water i9 als een bak
ker zonder meel: hij kan niets uitrich
ten.
,,Ik stel het zeer op prijs, dat 't brar.d-
blusprobleem in de krant 'er sprak"
wordt gebracht", zo vervolgde de lieer
Veldstra, die betoogde, dat iedere boer
moet zorgen, dat er binnen een straai
van .100 tot 400 nieter eep branidikolk
aanwezig is met voldoende bluswater.
„Maar kan men overal water vinden?"
..Zeker, als men maar diep genoeg
graaft krijgt men ook thans bij de lage
stand van d'e wel, die ongeveer 2 met r
beneden 't normale peil ligt, nog overal
water op Texel.
Bestaande kolken uitdiepen doet m -n
waarschijnlijk liever niet, waar dan de
kans op aanboring van brak water aan
wezig is, zodat die kolk dan als vee-
drinkwaterreservoir verloren zou gaan
Welnu, dan make men een speciale
brandkoik.
Op het ogenblik zijn er verscheidene
boerderijen die zonder water zitten T'r
boeren worden dus nadrukkelijk geadv
seerd in de buurt te speuren, waar wa
ter kan worden gevonden als de brand
weer moet optreden. Wanneer men ont
dekt, dat er geen water in de naasle om
geving voorradig is, dient men dus ou-
verw ijld over te gaan tot het graven van
een brandkoik
In de dorpen.
„En hoe staat het er mee :n de dor
pen?"
„Laat ik beginnen met Den Burg.
Daar hebben we op de Groeneplaats dc
nortonponip, een prachtpomp, die ons
nooit in de steek zal laten. Hij ligt cen
traal en kan het hele centrum van Den
Burg binnen een straal van 200 meter
van voldoende water voorzien".
,.En wij hebben hier ook nog de oude
brandputten!"
„Inderdaad, maar die drie putten hoe
ven door de aanwezigheid var de nor
tonponip niet meer te worden gebruikt
Er ligt een oude brandput'voor de „Ver
gulde Kikkert", een voor de schilders
werkplaats van d'hr P. Plaatsman, in de
Gravenstraat en een op de heek Park
straat-Weverstraat.
Maandag (12 Sept- j.l zal de brand-,
kolk naast de Begraafplaats aan de Ko-
gerstraat worden uitgediept, zodat wij
in die buurt dan niet verlegen zullen
zitten. Het Schilderand kan worden
voorzien door de brandkoik op het Ier-
rein van de TEM. Die heeft nog vol
doende water. De Wilhelminalaan en de
Weverstraat kunnen worden bespoten
vanuit het zgn Vijvertje, achter de wo
ningen van dill- Bleijenberg. Dan heb
ben wjj een behoorlijke brandsloot naasl
de tennisbaan achter de Warmoesstraa
vanwaar de Molenstraat en de Ws.1-
moesstraat en eventueel ook de Suiker-
weg bereikt kunnen worden want niet
ons slangen-materiaal kunnen wjj tot 500
meter van de bron bluswater geven.
Den Hoorn heeft voldoende bluswater
uit de tocht die loopt vanuit de dui.nsn.
Waar nu 't brandweerhuisje staat (aan
de Achterweg), is een grote crandkolk-
In de droge zomer van 1947 hadden wij
daar water genoeg en ook i.u hoeven
ivij ons daal' geen zorgen te maken.
Oudeschild staat er niet bepaald roos
kleurig voor- Wij kunnen daar desnoods
water uit de rioieringssloot heien, maar
dat doe je natuurlijk in het laatste ge
val. Daar kunnen we ook water uit d"
haven halen"
,,Maar" onderbraken we dhr Veldstra,
„Oudeschild ligt toch aan de zeedijk!
TEXELSE MARKT
Den Burg 12 Sept 1949- Aangevoerd:
120 schapen f 40-f 60. S0 lammeren
f 28-f 38. 22 rammen f 70-f 120 2 gras-
kalveren i 180-f 225. 36 biggen f 46-f 65.
Voor de levering: 2 n. kalveren-
Alle huizen liggen vlak bij een onbr
perkte hoeveelheid bluswater!"
„Dat is wel zo, maar de zuigslan-g is
veel te kort om het water over de dijk ie
krijgen, nee, dat stuit op technische
moeilijkheden.
De Waal staat er buitengewoon slecht
voor, nu er nog steeds geen regen wil
vallen De tochten staan er allemaal
droog. Wij hadden daar al eens een ge
legenheid gemaakt op de tocht van de
Jan Ayesloot, maar daar hebben wij
thans niets meer aan. Als de situatie van
het weer niet spoedig verandert, zuilen
wij daar moeten optreden door het gra
ven van een bran-dkolik.
De Cocksdorp heeft geen centje pijn
dank zij rie altijd water be\ath?nde Rog-
sloot
De Koog heeft zijn Brink.
Oosterend mag ook niet klagen, al is
de toestand niet ideaal-
Alle dorpen, behalve De Koog, hebben
een eigen motorspuit Zodra Oosterend
een nieuwe spuit krijgt (het valt nog
niet. te zeggen, wanneer, want B en W.
zullen dan moeten voorstellen om zo'n
f20,000 voor 'n complete installatie uit
te trekken!) krijgt De Koog ook een
eigen spuit. Doorgaans hadden wij daar
tijdens net seizoen een spuit gestation-
neerd, maar dit seizoen bleef dat dorp
door omstandigheden van een spuit vex-
stoken.
Kafhrandjes.
Op het ogenblik hebben we al drie
maal een kafbrand moeten blussen. Wij
worden gealarmeerd, wanneer de wind
gaat draaien en de belendend" voorn-
den stro etc. gevaar lopen.... Ik wou
alle landbouwers nog eens met klem op
liet hart drukken de grootste voorzich
tigheid te betrachten bij het verbranden
van afvalpnoducen-
Negentien maal moesten wij boringen
verrichten in geval van hooihroei. De
liooi'broei is practiseh over. Er word n
tenminste geen gevallen meer gemeld
Bij een temperatuur van 70 gr C. woi-
(1 -li er sleuven door het hooi gespit nni
het lucht te geven. Boven de 80 gr. C.
wordt liet uitgereden. Zulk hooi heeft
geen voedingswaarde meer Enkele bo -
r ui hebben het hooi moeten uitrijden
Ook «vil ik de huisvrouwen nog de
raad geven nooit enig kledingstuk bin
nenshuis met benzine te wasser.- Gaat er
mee naar buiten!
„Hadden wij maar een waterleiding,
dan zouden wij ons in tijden van droogte
ais tegenwoordig, geen zorgen hoeven te
maken over uitgedroogde tochten! Dat
zou een hele geruststelling zijn!"
BOERDERIJ BRANDEN
Door meer oplettendheid en deskun
digheid en minder onvoorzichtigheid,
nalatigheid en roekeloosheid zouden
jaarlijks vele boerderijbranden kunnen
worden voorkomen en daardoor enige
millioenen guldens bespaard.
Aldus schreef dhr P. L. V Boven, hoofd
inspecteur van het Brandwezen. in de
Plattelands-Post. In deze regelen vatte
hij samen hetgeen hij in een hoogst be
langwekkend en goed gedocumenteerd
artikel bitoogde- Opdat dit s'uk, waar
uit tering kan worden getrokken onder
de ogen van alle boerderijbewoners ko
ine hebben wij het een plaatsje gegeven
in ons blad.
l>e lieer Van Boven ontving op zijn
verzoek van het Centraal Bureau d
Statistiek gegevens op liet gebied van
branden in de jaren 1946, 1947 en 1948
Uit die gegevens blijkt in de eerste
plaats, dat van het totaal aantal branden
in die jaren rond 9 pet boerderij,branden
zijn, hetgeen betekent dat gemiddeld per
dag 2 a 3 boerderijen geheel of gedeelte
lijk door brand zijn vernield. Voor zo
ver bekend draagt de directe schade
over die jaren gemiddeld 28 p-'t. van de
totale directe schade als gevolg van
brand.
In de tweede plaats trekken de zeer
ongunstige percentages met betrekking
tot de uitslaande branden de aandacht.
Van de 10 uitslaande branden zijn er 3
tot 4 die een boerderij treffen Deze cij
fers bevestigen nogmaals de opvatting,
dat de boerderij uiterst kwetsbaar is in
geval van brand.
Voorts bevat genoemd overzicht leer
zame gegevens inzake de oorzaken var.
boerderijbranden- Daarbij is een onder
scheid gemaakt tussen boerdeiijen (ge
bouwen) enerzijds en de boerenerven
(landbouwproducten, hooibergen e.d.)
anderzijds- Zowel de gemiddelde aan
tallen als de percentages over de drie
jaren zijn in nevenstaand slaatje opge
nomen.
HOEVEEL RADIOLUISTERAARS
TELT NEDERLAND?
Het aantal aangegeven radiotoestellen
in Nederland bedroeg op 1 Sept. j-
1,278,029 tegen 1.266,136 op 1 Aug. Op 1
Aug. waren er 521,394 aangeslotenen op
't Rijksradiodistrb111ienet tegen 519,132
op 1 Juli
AFREKENEN S.V P.
Ten einde de stand van de actie Od te
maken, verzoekt liet bestuur van „He!
Witte Kruis" alle Texelaars, die loten
onder hun berusting hebben, deze teil
spoedigste te willen afrekenen aan het
adres der administratie: Wilhelminalaan
45, Den Burg-Texel. De nog niet-ver-
kochte loten kunnen dan gebruikt wor
den voor de verkoop aan de vaste wal.
Men schrijft ons:
Op initiatief v. d. Nat. Spaarraad en
in samenwerking met de Ned- Spaar-
bankbond, de Coop. Centrale Boe
renleenbank, de Coop- Centr. Raiffei-
senbank en de Rijkspostspaarbank, zal
zeer binnenkort door alle spaarbanken
in Nederland een actie worden ingezet
ter bevordering van bet regelmatig spa
ren door kinderen van 6 tot 16 jaar.
Bij deze actie zal gebruik gtmaaki
worden van speciaal voor dit doel ver
vaardigde zegels welke in series van 10
worden uitgegeven, alsmede van goed
uitgevoerde verzamelkaarten, waarin tel
kens 20 zegels (dus 2 complete series^
geplakt kunnen worden.
De eerste serie zegels zal bestaan uit
afbeeldingen van Torens en Carillons,
de 2e uit afbeeldingen van verschillende
in Nederland bestaande molentypen.
Aangezien met. deze actie vooral be
oogd wordt het regelmatig sparen aan
te wakkeren, en ook bet minder bedee1-
de kind alle gelegenheid moet hebben
om hieraan deel te nemen, is de afgifU
van zeg?ls en verzamelkaarten niet. af
hankelijk gesteld van de grootte van 't
bedrag dat als spaargeld telkens wordt
afgedragen, doch van de regelmaat
waarmede het sparen plaats beeft.
De gratis-uitreiking van verzamel
kaarten zn' bij alle banken en postkan
toren plaats hebben van Maandag 12
t.m Vrijdag 80 September a.s-
In aanmerking komen alle kinderen
van 6 tot 16 jaar, die in genoemde p?ri-
ode enig spaargeld bij een spaarbank
of een postkantoor afdragen het zij d<><>,
directe bijschrijving op bet spaarbank
boekje betzij via bet school- of cluh-
sparen als onderdeel van een spaarbank.
De gratis-uitreiking der bijbehorende
zegels (die nog niet gereed zijn) zal als
volgt geschieden:
van 1-15 Oct- uitsluitend zegel 1 van
de serie Torens; 16-31 Oct. zegel 2 v. d.
serie Torens; 1-15 Nov. zegel 3 van de
serie Torens; 16-30 Nov- zegel 4 van de
serie Torens; 1-15 Dee. zegel 5 van de
serie Torens, enz
In aanmerking komen alle kinderen
van 6-16 jaar die in de periode, waar'a
bepaalde zegels worden uitgegeven enig
spaargeld bij een spaarbank of een
postkantoor afdragen betzij w?der door
directe bijschrijving op het spaarbank
boekje, hetzij via het. school- of club-
sparen als onderdeel van een ^paarbank
Bij wijze van uitzondering zullen ooi;
in de periode van 1 tot en met 15 Oct.
1944) nog verzamelkaarten worden uitge
reikt, doch dan uitsluitend aan kinderen
van 6 tot 16 jaar, die zich in die periode
als nieuwe spaarders aanmelden, of die
om bijzondere redenen bun kans in Sept-
hebben gemist.
Een exemplaar van de zegelverzame'-
kaart, welke in Sept. a.s. zal worden uit
gereikt, gaat hiernevens-
Boerderijbranden naar ooi zaak 19461948
Oorzaken van de brand
Gebouwen
aantal percentage
Boerenerven
aantal percentage
1
2
3
4
5
Spelen niet, vuur of brandglas, baldadig
heid
316
18,0
370
44,8
Schoorstenen
180
10,4
3
0.4
Blikseminslag
154
8,8
33
4,0
Kort- en aardsluiting
148
8,4
2
0,2
Kachels, haarden, fornuizen e:iz.
116
6,6
6
0,7
Broeiing, zelfontbranding
97
5,5
92
11,2
Petroleum, benzine enz.
83
4,7
5
0,6
fn voor/1 ch t i gh e i d
62
3,5
26
3,2
Brandstichting
28
1,6
51
6,2
Si'garet, gloeiend voorwerp, as, sintels
27
1,5
23
2,8
Vliegvuur
17
1,0
22
2,6
Olie. vet. was, teer, hars, mastiek enz
15
0,9
Automotoren
12
0,7
5
0,6
Lasapparaat, schilders- of loodgieters-
lamp
13
0,7
Explosie
7
0,4
2
0,2
Electr. geleidingen, installaties, appara
ten en toestellen
6
0,3
4
0,5
Militaire oefeningen
2
0,1
3
0,4
Onbekend
473
26,9
178
21,6
Totaal
1756
100,0
82.5
100,0
Van de bekende -■
oorzaken slaan oij
- V*
V ■'■~y79
de boerderijen (ge
bouwen) elk jaar
opnieuw spelen met
vuur en baldadig
heid aan de kop;
over de jaren 1940
t.m. 1948 is het ge
middelde 18 pet.
Als tweede, meest
voorkomende, oor
zaak wordt de
schoorsteen ge
noemd met een ge
middelde van 10,4
pet-, gevolgd door
blikseminslag mei
gemiddeld 8,8 pc',
en kort- of aard- Hofstede
sluiting van gemiddeld 8,4 pet
Zeer te betreuren is, dat van een
groot aantal branden de oorzaak nif
meer kon worden vastgesteld, fn de ge
noemde jaren'was dit. bij 1 op de 4 bo'-v-
derijbranden bet geval (26,9 pet.)
Ook voor de boerderijbranden (land
bouwproducten e.d staat van de beken
de oorzaken spelen met vuur en balda
cligbeid bovpnaan. Het gemiddelde per
centage is ongeveer 2,5 x zo' groot als
voor de boerderijbranden (gebouwen),
t.w. 44,8 pet De gevolgen van het zond .u-
voldoende toezicht laten van de jeugd
worden door deze cijfers duidelijk aan
getoond.
Broeiing en zelfontbranding volgen
met een gemiddelde van 11.2 pet. tegen
over 5,5 pet in gebouwen. In gemiddeid
21,6 pet. van het aantal dezer branden
.Yianen door blikseminslag verwoest.
kon de oorzaak niet meer worden nage
gaan, d i. in 1 op de 5 gevallen.
Tenslotte is aan de hand van de oor
zaken nog een indeling in drie groepen
gemaakt, t-w. groep a, waarbij van opzet
of schuld gocn sprake is; groep b waar
bij wèl sprake is van opzet of scbulÖ; er
groep e, onbekende oorzaken
Onder groep a vallen uitsluitend de
branden als gevolg van bliksem inslag -n
door vliegvuur, onder de groep b alle an
dere met bekende oorzaak. Indien de
oorzaken van groep c naar verhouding
(zgn. ponds-pondsgewijze) over de groe
pen a en b worden verdeeld, dan leidt dit
tot slotsom dat ruim 8 van de 10 boer
derijbranden door opzet, eigen of ander
mans schuld zijn veroorzaakt.
(Slot volgt i
Dit is bet tweede eiftal
van O.V.V., Ze moesten
m de strijd tegen Z-D.H-
1 het onderspit delven,
maar ze houden de moed
er in!
Van links naar rechts:
Bert Vonk, Pieter Jan
Plaatsman, Jan K'lippel,
Midden: Piet, Timmer,
Oor Timmer, Wim van
der Vis.
Voorste rij: Joop van
Leeuwen, G. P. Plaats
man, Aat van Lieren,
Jan Schaap. But Plaats
man.
O.V.V.-oieuws.
Zondag is de comp, weer begonnen te
draaien. Hel 1e speelde thuis tegen Ran
gers. de Adelborsten van Den Heldvi.
Ondanks alle pessimistische voorspellin
gen slaagde bet. verjongde OW er in 'n
gelijk spel 1-1 te behalen. Uitblinkers
waren Arie en Bert-
Het 2e bracht het er niet zo goed af
cn verloor met 5-1 van ZI>H 1.
De adsp- speelden tegen Texel B een
behoorlijke wedstrijd en zagen kans 'n
0-2 achterstand in een 4-2 voorsprong
om te zetten, al moesten ze met een ge
lijk spel 4-4 genoegen nemen.
De dames speelden een oefenwedstrijd
legen Den Burg en verloren met 5-1
Wanneer jullie wat meer balcontrole bi-
oefenen zal het wel beter gaan. W.
S.V.C De Cocksdorp.
Zondag is de comp. voor de adsp. en
het. 2e begonnen. Het eerste had deze
week nog rust-
Zaterdagmiddag speelden adsp. A te
gen De Koog A om 4 uur. Deze hebben
de comp, w el heel slecht ingezet door
met 4-1 te verliezen. Dat hier verande
ring in moet komen, spreekt vanzelf, hè
jongens. Nu komt toch duidelijk naar
voren dat de trainingsavonden niet wor
den bezocht. Het 2e speelde Zondag om
2,30 uur tegen De Koog 2 en wist met 'n'
overwinning op De Koog 2 de oomp. te
beginnen. Dat gaat goed, jongens. Maar
nu geen herhaling van het vorige jaar,
hoor. Toen werd de eerste wedstrijd ook
gewronnen- Komt trouw op de traning
dan komt bet voor elkaar Hedenavord
zo vroeg mogelijk voor leden en adsp.
Het programma voor a.s. Zaterdag en
Zondag: Zaterdag 4 u. ZD-H A—SVC A,
Zondag 2,30 u. OVV 2—SVC 2; SVC 1—
De Koog 1- Voor de spelers van het le
en 2e wordt hedenavond op de training
nog een mededeling gedaan.
Tut de besle eigenschappen van di
mens, en zeker ook van ons, Nederlan
ders, behoort gelukkig nog altijd de
spontane bereidheid, de helpende hand
uit te steken naar noodlijdende of ver
zwakte kinderen, zelfs over alle politie
ks en godsdienstige grenzen hoen.
Daarom zal iedere Nederlander in dezt
w eken met des te meer liefde en geest
drift „Vergeet-hen-niet"-postzegels kun
nen en willen kopen, nu bekend is ge
maakt, dat een deel van de opbreng: t
dezer speciale postzegel-met-het zonne
bloem-embleem uitsluitend zal worden
besteed aan 't herstel van 10,000 ver
zwakte kinderen in Indonesië, met name
ook in Nieuw Guinea en de Mina basse,
op Ambon en Timor- Talloze kleinen
werden bier reeds van een wisse hon
gerdood gered, maar veel méér talioze
anderen dreigen nog steeds te zullen
omkomen Grote hoeveelheden speciaal
gefabriceerde melkpreparaten werden a'
verscheept, maar om slechts enigermate
in de ergste nood te kunnen voorzien, is
,'r nog i neindig veel méér nodig.
Deze bestemming van een deel der
opbrengst d"zer speciale postzegels
spreekt wellicht liet meest tot ons hart,
maar ook de beide andere doeleinden
zijn sympathiek. Wde is ni :t bereid,
slechts enige weken achtereen1 enkele on
nozele centen toeslag te betalen op zijn
postzegels, als hij daarmede de gelegen
heid geeft wat extra hulp aan te bieden
aan hen, die door ziekte, krijgsgeweld of
uitputting lijden? E11 wie zou niet willen
helpen hij de aankoop van gereedschaps
kisten, waarmee onze „jongens", die
straks zullen demobiliseren en wier han
den wellicht wat ..scheef" zijn komen e
slaan, zich kunnen oefenen bij het on
derricht in elementair technisch onder
wijs? En wjj „Vergeet-mij-nlet"-postz.-
geis-plakkende Nederlanders kunnen
voor de gereedschapskisten zorgen, zo
dat onze demobiliserende militairen
straks een betere kans krijgen voor
plaatsing in de burgermaatschappij.
Daarmee helpen we tevens onszelf,
want aan geschoolde arbeiders heeft onze
samenleving nog altijd gebrek.
