Cjrocn '/fwartsjexels in het harL,
Bij rondrit over Texel deden wij geen vette
duinkonijntjes op, maar het werd toch
een genoeglijke ochtend
Een stampvol Casino vierde de opening
van het herfstseizoen
De Texelse Landbouw in de vorige eeuw
Armoede in de Eieriandse Polder
WOENSDAG 5 OCTOBER 1949
TEXELSE
63e JAARGANG No. 6363
COURANT
Jicgave v h. Fa Langcveld Dc Roojr
Jockhandel Drukkeri| - Bibliotheek
)cn Burg Texel - Postbus 1 1 Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rotterdamsche Bank en Coóp. Boerenleenb.
Postgiro 65 2 Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
„Schipper, mag ik overvaren? Ja >1
ee? Moet ik dan nog geld betalen?
a of nee?" Zo zingt dochtertje van
hr De Gorter, administrateur van de N.
TESO en de lezer zal concluderen,
at het meisje een kleuter nog dit
edje op het woelige water van Texel-
troom zingt, want wie aan TESO denkt
enkt natuurlijk in de allereerste plaats
an boten, aan goeie, comfortabele ho-
jn (tussen haakjes, wat is de .Dokter
jk Pagemaker" weer keurig gereviseerd
ns haventje binnenlopen!) Het is an-
ers, wij zitten ver van rle zee: een
utobus voert ons thans door het
artje van de Eieriandse polder,
aar de hoeren de oogst reeds hebben
edorst en gigantische stapels stro al-
ni domineren. Wij rijden de première
*fl ïee van de Zondag j.l. in gebruik ge-
ïn omen rondrit, waarover wij ai een en
nder schreven. Het is een experiment,
et is dus helemaal niet zeker of deze
peciale dienst levensvatbaarheid zal
ebben, er is nog niets van te zeggen,
as over een paar manaden weten wjj
r meer van.
Maar, een feit is, dat er belangstel-
ngvoor bestaat en verscheidene T.exe-
ïars hadden zich op de kussens van
e bussen gezet, toen deze Zondagoch-
nd jl. ieder precies om 9,15 uur van
3 Groeneplaats startte. De ene bus
ling richting Oudesohil.d de ander
■"lichting De Waal en wij zaten dan in
Idie andere".
Voor ons zat een flink uit de kluten
geschoten, breedgeschouderde Gekki -
ander, een zestiger-niet-nog-T eel-sch:k
:i zijn leven Hij vertelde ons, da-t-i* al
en paar weken op Texel logeerde,
naar dit was dan toch maar ten unieke
'elegenheid vond hij. met ons, om Tex-1
ens helemaal in een paar uren le doei,.
Jles had zijn belangstelling, bemerk-
?n wij. de vlasoogst, die op hokken
^toiid, de in wederopbouw zijnd? hof ste
il, de dorpen, de duinen. ,,Je kunt
ier zo wijd zien"! viel hij enthousiast
it. Bij ons alsmaar bos en nog eens
Hoeveel k.m. lang is deze rondrit?"
ragen wij aan chauffeur A Geus, lid
an de rederijkerskamer U.D.T maar
,'J u zeer ernstig en bewust van 't pleoh-
ige. dat iedere première niet zich
rengt,
.Dat weten wjj zelf nog niet. Ik heb
le stand \an tie knn.-teller genoteerd".
N'a afloop bleek de rondrit (11 km. te
eslaan!)
ill Over de geheel voltooide Oosterender
eg en over zovele andere prachtige
tegen gaat de rit Van dorp tot dorp.
inkele korte weggetjes als Pijpersdijk
n Westerweg ban Westerkerkhof tot
r. >en Hoornt zijn nog niet hersteld. Die
Van Zuid (Den Hoorn) naar.
omen natuurlijk ook. Wij bepeinsden
Liist, waarom de Oosterender weg zon-
ler enig ceremonieel in gebruik is ge-
lomen, toen de bus een flinke zwaai
aar links en weer naar links, en toen
eer rukkend naar rechts maakte. Och,
e zaten in Oosterend zelf. En tv ter
'of ons, hoe smal die straatjes daar zijn
n hoe bieed onze bus! Stuurmanskunst
ereist, zo goed als een kapitein een
malle, draaiende vaargeul moet hon
en! Altijd komen die bussen wetr
eelhuids naar buiten!
Oost bleef rechts liggen, maar w'a
laar mee wilde, kon natuurlijk op do
oek door bet Noorden raar Eier-
and. Boerderij „Vianen" is uit de is
".errezen en bijna geheel voltooid. Bij
larthahoeve passeren IV een andere
us, bestuurd door dhr M. Reuvers.
;en kippenhok, opgetrokken uit pan
en stro vraagt dan onze aandacht.
Veinig bouwkosten en de handel be-
aalt voor zulke eieren evenveel, m.s-
chion zelfs tvel meer door de reinheid
'au al dtt stro!
Dan het grootste vlasveld van Texel,
onderden bij honderden meters. Boer-
'vrij ,De Volharding" is al geruime tijd
lerhoutvd, maar wij noemen haar nog
ven vanwege dat leuke bouwseltje, dat
'nks ais een rustig kapelletje tegen 'r.
gote muur rust. Met de zon achter een
lonkere wolkenbank, die ren hand-
olni hoog boven de Waddenzee za!
taan, silhouetten aan de einder, achter
e dijk van polder Eendracht 'n groep-
v!
Noord (De t'ocksdorp)
je graansehelven. Zwarte gevallen te
gen een gelige lucht. In Afrika zou jc
ze voor negerhutten hebben versleten,
l'ij Dros Smederij glipt een kerkbus
achter ons langs. Ja, het is nog vroeg
op het eiland! En met dit schone weer
ontmoeten wij vele wielrijders, die ter
kerke gaan. Als straks de stormwind
loeit, zullen velen de voorkeur aan de.
busverbinding geven, denken wjj, die
maar zo zalig voortglijden. De Oocks-
dorp komt in het verschiet en we vertei
len onze Gelderse buur, dal dit het
noordelijkste dorp van T'xel is en dat
hij daar in de verte de vuurtoren voor
zioli heeft. Aohter die toren alles water
en aohter dat water Vlieland, zeggen
wij hem, gids spelend, en wij vertel en
er bij, dat liet zeer diep water is en liij
niet moet uitstappen om pootjebaden.!
Vlieland even in vogelvlucht de gaan
verkennen.
Trouwens daarvoor blijkt geen tijd.
want na even te hebben gestopt, op 2
plaatsen, keert de bus al terug. Vanaf
de dijk, waarop een groepje vissers
slaat te bomen. De pijp in de brand en
c-ven is het ranke mastje zichtbaar van
een bottertje, dat zacht deint in b»t
kleine open haventje. De kerkklokken
hebben geluid en de gelovigen hebben
elkaar begroet op liet kleine pleintje
voor de kerken. De R.K. kerk is gein «>1
vernieuwd, zoals u weet, maar aan de
N. II kerk moet nog heel wat gebeuren.
Het dak is met nieuwe, helrode pannen
gedekt, maar in het front zitten nog ra-
te butsen, grote wonden in het pleis
terwerk herinneren nog afrijd aan de
oorlog.
Dan rollen wij al weer naar het zui
den, nu naar De Koog. In vaart. En
wij vinden, dat het leven op dit rustige
eiland zoveel contrasten biedt: is het al
een etmaal geleden, dat wij stap voor
stap over de hobbelige grond gingen
Dij gelegenheid van een jachtpartij?
Waarover wel meer.
Hoeve Duinoord" is ook al bijna op
geleverd. En wij zien meer nieuwbouw.
Ook uien tv soort gevogelte: patrijzen, 'n
flinke troep. Die zijn dit jaap' op Texel
in +0 koppels geplant. Overal kunnen
wy dit wild ontmoeten, het is niet groot,
lang niet zo groot, als een fazant
Even voorbij de Ruige Dijk passeren
wij de andere bus. die de tegenoverge
stelde route doet.
In De Koog. dat wij via Waaienburg
bereiken, heerst nog de stilte van de
pirlle ochtend. Het- hoofd der school
maakt 'n wandeling door de lege straat,
de lange dorpsstraat waar 't tijdens liet
toeristenseizoen zo druk en gezell'g
nog was, anderhalve maand geleden!
En zo gaat de rit over Den Hoorn en
Oudesoiiild en komen wij precies op tijd
(half 12) weer op de Groeneplaats te
Den Burg aan.
Een leuke tocht, wij kunnen hem een
reder aanbevelen!
POSTZEGELS.
Met de komende lange avonden is ook
voor de postzegelverzamelaars een
nieuw seizoen begonnen. Als de blade
ren vallen en de wind giert door de
schoorsteen dan zal men de philatelret
mei zjjn verzameling in de huiskamer
vinden. Hij heeft de hele tafel in be
slag genomen. Geen plaatsje is er meer
vrij om een kopje thee neer te zetten,
en moeder de vrouw trekt zich verstan
dig terug, ze weet. dat er toch geer,
kruid genassen is, dat de postzegel ver
zamelaar kan afbrengen van zijn hob
by Hij vergeet zijn tijd, zijn omgeving,
zijn eten en drinken. Hij is aan 't post-
zegélen. En hij zal trachten zijn verza
meling weer met vele nieuwe aanwins
ten te verrijken En g .wapend met zijn
dubbel0 zegels gaat hij naar de rul
beurs.
Aangemoedigd door het succes van
de afgelopen winter opent de Texelse
ruilbeurs ook iveeT haar poori. En wel
op Donderdag 6 Oct. in Hotel ,.De
Graaf". Wij verwachten de trouwe be
zoekers van het vorig seizoen natuur
lijk wreer En de overige verzamelaars,
jong en oud, dames en heren, nodigen
wij hierbij uit eens kennis te maken
met onze ruilbeurs. Dus Texelse pliila-
telisten, komt Donderdagavond met uw
dubbele zegels naar de ruilbeurs. C.B.
CIRCUS TROK 1#4 TEXELAARS.
Het was feitelijk wel te voorzien, dat
circus Mullens, gestationneerd te Den
Helder, het publiek van heinde en ver
re zou trekken. Zo verwachtten wij ook,
dat vele Texelaars Zaterdagavond naar
Den Helder zouden gaan om na de
avondvoorstelling per extra boot naar
het eiland terug te keren. En inderdaad
hebben niet minder dan 161 eilandge
noten geprofiteerd van deze gelegen
heid. In middels is het circus, dat veel
succes heeft geoogst, al weer uit Den
Helder vertrokken en houwt men meer
zuidwaarts de teut al weer op. En de
leeuw zal straks weer voor nieuw adem
loos, ogen tekort komend publiek, zijn
kunsten op het koord vertonen
VERTROKKEN PER80NEN
Nico S. Eellnan, v. Sehildereind 32 n
Amsterdam, Arohimedeslaan 27 lis. Jan
netje Kikkert, v. Kogerstr. 10 n. Am
sterdam, Linnaeuskade 56 II.
INGEKOMEN PERSONEN.
Jan Korlenhoeven v. Grijpskerk, Vis
vliet E 60 n. Sehildereind 11. Mechelina
C. A. Leber v. Den Haag, Ledeganek-
plein 27 n. E 50. Jeltje J. Zülstra va
Den Haag, Ledeganckplein 27 n Em-
malaan 98.
YVADDEN CONFERENTIE.
De Waddenconferentie, die, zoals wij
reeds eerder meldden, dit jaar op Texel
zal worden gehouden, zal plaats hebben
op 2, 3 en 4 Nov. a.s. Wij komen er t.z.t.
uitvoeriger op terug.
TEXELSE MARKT
Den Burg, 3 Oct. 1949. Aangevoerd:
100 schapen f38-fö5. 60 lammeren
130-1' 45. 22 rammen 170-1'95 20 biggen
1' 45-f 65. 24 graskalveren f 180-1' 220
Voor de levering: 7 koeien, 2 n. kalve
ren, 29 schapen.
LANDBOUWCURSUSSEN.
De motorcursus begint Donderdag 6
October om 8 uur in de Landbouw
school. Omtrent de cursus Engelse taal
volgen nog nadere berichten. De and."
re cursussen gaan niet door wegens te
geringe deelname.
De opgaven waren voor Engelse taai
28 deel ïemers. Motorcursus 27 deelne
mers.
Cursus volwassenen te Oosterend 7
deeln. Boekhouden 7. Tuinbouwcuraus
6. TouwspMtsen 4. Veeverloskunde 3.
Cursus volwassenen te Den Hoorn 2.
Landbouw cursus 1
Dat 's waar! „Casino" is goed gestart,
het is inderdaad een Feestavond gewor
den met een grote „F". „Weg met de
zorg. weg met 't verdriet, op naar Casi
no, breng Texel een lied". Zoiets zullen
de „Kilimo Hawaiian»", Koos Speenhof.
Ted Valerio, de Zeeuwse Boertjes, de
Scholte's en Paul Engelen wel hebben
gezongen, toen zij Woensdagavond op
„de luxueuze Steamer" van de Oud *-
schild-Den Heider-Lijn (om met Speen
hof te spreken), toen zij dien avond
naar het eiland reisden om ook daar
pret en jolijt te brengen. Natuurlijk, al
liggen wij dan in een wat verre uit
hoek, de echte, winterharde ensembles,
die leven voor de kunst en niet uit
winstbejag liet podium betreden, die
vergeten ons niet. Die trotseren zee
ziekte en slappe thee desnoods (in
plaats var. dubbel gemixte sodawhisky)
Zo kon dit programma in Den Burg
worden afgedraaid en de uren draaiden
mee en voor je het wist en voor je het
wilde kwam Speenhof voor het laatst
keuvelen.
Maar 'hij riep een tot weerziens toe.
Wij geloven niet, dat het veel nut
heeft ons programma woordelijk en
chronologisch te volgen en zo telkens
terzijde tan de schrijfmachine de hals
naar links uit te slaan om te zien wie er
nu wcr na de conferenoe van Koos
kwam. Wie er na de halsbrekende toe
ren van de Boertjes uit Zeeland in le
snaren grepen. Of wie er ging zingen
van liefde. Alsmaar van die eeuwig
boeiende liefde. En heimwee. En diepe
verlangens tan een cotvboy En eigen
lijk zou ji ze allemaal tvel tegelijk wil
len gaan noemen: de zangers met liun
gouden stem als Wim en Bram Schol-
te, of Ted Valerio met zijn accordeon of
de Kiüma's .,zelf'. De KiUma's, die nu
15 jaar bestaan en toor de derde maal
Texel in extase brachten. Die zwicht
ten voor het publiek, dat de toneel
knecht na het slot van het officiële pro
gramma opnieuw aan het werk zette en
weer zo daverend apptaudiseerde. .lat
de gitaren en de bas en de verdere
snaarinstrumenten nogmaals Ier hand
werden genomen en één, twee, drie
liedjes als toeg'ft (le zaal invloeiden
Als fonkelend goud. En iedereen green
er naar en bracht ze op een stil plekj-
in zijn (haar) Dart. Ach, als vanavond
ergens in Eieiiand of bij Den Hoorn
waar het ook idyllisch is een jong>-
man op een landhekje zijn incisie ver
beidt, ach, dan zou hij zeker willen, dat
hij kon inig'en als de Soholte's of kon
spelen als de Kiüma's. Om zo tot haar v
spreken Wat zou dat gemakkelijk zijn
Maar, nee, die kunst is slechts weinigm
gegeven. Misschien dat vele eilanders
er nog eens in zuilen slagen Wim Boon
en Jan Bremer naar de kroon te ste
ken, maar het peil, waarop dc medewer
kenden aan deze avond stonden, is voor
ons, eenvoudige mensjes, todh maar
duizelingwekkend. Zo ook, wat Koos
Speenhof deed. Dat is nog eens kunst
Joop doet. 't best met de boerenrevue's,
maar me. als je dan Koos ziet! Doch,
letten we hierop: wat zou Koos nou
met een fokooi moeten beginnen. Hoe
'n gedegenereerde kudde zou hij over
houden als wii hem twee jaar in Spang
lieten boeren. Wij zeggen maar: ieder
in zijn vak. (Waarmede wij intussen
onze Texelse krachten heus r.iet onder
schatten willen, versta ons wel liet.
is zo heerlik-gevaarlijk, je aan criHek
te wagen, je wordt zo gauw misver
staan. vaak ivillens en wetens).
Vijftien jaar bestonden dus de Kill
ma's. De directie van „Casino" heeft ze
gehuldigd. Want Koos heeft hen na
mens haar donkere herfstasters over
handigd.
Ah, het was helemaal feest in het g- -
houw. Door die rare Koos, door die
knappe en knap spelende Ted, door de
Kiüma's, door de Soholte's (O mia Bd-
la Napolii!) en niet in het minst door
die onnozele Zeeuwse Boertjes, die to
renhoog in de nok stonden en dan zo
gek om zich heen keken, alsof zij het
ook niet konden helpen, dat het pubii >k
juist zulke malle fratsen verlangt.
UITGESTELD.
De vergadering van Rundveefokvei.
Texel is uitgesteld en nu bepaald op
Woensdag 5 Oct. a.s.
BESTUUR OUD-LEERLINGEN
LAGERE LANDBOUWSCHOOL.
In de Donderdagavond gehouden na
jaarsvergadering werd liet bestuur van
de Ver. van oud-teerlingen der lagere
landbouwschool als volgt samengesteld:
F. Roeper, Het Noorden, voorz.; Jb.
Kikkert, Hoogte, secr.; C. van Heer
waarden, Den Burg, penningm.; J. v.d.
Geesk, P.H. Polder, vice-voovz.; C. P.
Witte, „Bloemirjjik" 2e secretaris.
BALLON MAAKTE INTERNATIO
NALE REIS.
Wedsttt jjdbailloiiniVjes kunnen het
ver brengen! Gerrit Coevert vond Dins
dag bij Ongeren een grote luohtballon,
die blijkens het er aan bungelendz
kaartje in Frankrjjk tvas opgelaten.
Coevert heeft het kaartje geretourneerd
met vermelding van naam en plaats van
de vinder. Zou dit de kampioen worden?
DE GYM BEGINT WEER.
Een gezond lichaam, een gezonde
geest. Vraag het de turners die er
baat hij vinden. Vraag het de zwem
mers. Maar het ztvemseizoen is voorbij.
Gelukkig bestaat er op Texel een flin
ke turnvereniging, waarin jongens en
meisjes, dames en lieren de edele tura-
sport kunnen beoefenen. Volgende
week beginnen de lessen weer, zoals
uit de adv. blijkt. Er komt een' nieuwe
afdeling voor jongens van 9-11 jaar.
Gelukkig bestaat er op Texel een flin-
te maken door een cursus voor begin-
nenden te openen. Voor liefhebbers 'n
mooie ge'egenheid dus om er in te ko
men.
In 1S35 werd
Eierlaud inge
dijkt. Waar nu
de zware land
bouwmachines
door de veel
tracht dragende
landerijen gaan,
spoelde nielt zo
erg lang geleden
nog de zee!
„Heribetekent liet verleden, „Ho-
die" heden. Eierlaud werd ingepolderd,
het schaap en de ploeg verschenen, zou
men er met succes kunnen hoeren? De
kop van uit artikel verklaart, dat het de
landbouwer in polder Eierlaud niet
steeds naar den vleze is gegaan..,.
Een der hoofdstukken van het boek,
dat weldra over Texel's verleden zal
verschijnen, is gewijd aan de geschiede
nis van de landbouw en de veeteelt op
ons eiland. Het geeft talloze bijzonder
heden, die nimmer werden gepubli
ceerd, maar het is veel te uitvoerig om
op deze plaats in zijn geheel te worden
opgmnmen. Omstreeks 1840 ging liet
vooral mei de landbouw in de juist
drooggelegde Eieriandse Polder niet
naar wens. De heer Van der Vlis
schrüft hierover:
Het. loof van de aardappels verdorde
door de wind en de droogte op de ho
gere gronden, dc lagere gronden levei-
den „tvitte spek- en waterachtige aard
appelen, klein van stuk". Voor mense
lijke ensumptie was slechts de oog5i
tan het hoge land geschikt De meo-
krapteelt begonnen met uit Zeeiand ge
haalde planten was onbevredigend, de
wind tvas ook voor dit gewas een ver
schrikkelijke plaag. Planten, die de
ene dag ecu gunstig voorkomen heb
ben. zijn dikwijls des anderen daags tot
op de wortel zivartgeivorden door het
zand. hetwelk door den wind als "ne
sneeuwjacht in Siberië voortgezweept
tvordl".
Benoorden l)e Koog, bij ,1c Maaike-
duinen logt een zek»re Van Buhl een
boomkwekerij aan, „doch tot. nog toe
slaagt zij niet naar tvenseh, zoodat op
de 30 bunders zandgronden, roet grote
en fijne mast, brem, eik en eis bezaaid
hel zaad ten deele opgekomen is; de
jonge elzen staan in gras en onkruid'
Bijna overal in de polder is gebrek
aan zoet water: in de hele polder is niet
één goedo put en de sloten zijn pekel
zout. Men tracht te draineren mét go
ten van klei, maar het vee trapt de af-
voerkanaaltjes in. Dag aan dag zijn viif
a zes tvagens onderweg om water uil de
putten op oud-Texel te halen, een duur
kartvei, dat zijn invloed doet gelden i p
de prijzen van de runderen. De zand
wegen op heel Texel verkeren in een
slechte siaat, bovendien zijn de mees.e
te smal voor een span paarden. In Fe
bruari 1837 tvas 1/3 van al liet land in
de Eieriandse polder, d.w.z. 1100 ha.
in cultuur gebracht zijnde het overige
der oppervlakte, de grote zandvlakken
als ook kreken en verder water niet
meegerekend, voor schaapsweiden n
den oorspronkelijken toestand geble
ven". Men weidde er 5000 schapen, het
rundvee bestond uit 38 melkkoeien, 26
vaarzen en een stier. De paarden wa
ren 93 in getal. Al het voer, hooi, stro.
haver en bonen moesten van eldei-3
worden aangevoerd. Voor alle posten in
liet landbouwbedrijf waren de kosten te
hoog en daar de inkomsten bij de slech
te kwaliteit van de producten laag wa
ren, begon men zich al meer aan de
schapenhouderij te wijden Het grotere
vee tverd in het najaar van 1837 bene
den de aansehaffingskosten van de
hand gédaan, de paarden brachten
slechts 1.5 van de inkoopsprijs op.
Zelfs de schapen hadden toen meer aan
voer gekost, dan de opbrengst bedroeg.
Op oud-Texel had men reeds eeuwen
ervaren dat de armelijke gronden
slechts nietschapenhouderij rendabel
gemaakt konden tvorden en in Eier
laud kwam men na veel tegenspoed toi
dezelfde opvatting. Een begroting voor
een schapenboerderij met 30 bunder
best land op oud-Texel of in Eierlaud
zag er toen aldus uit:
Uitgaven:
inkoop grond a f 450 per bun
der. Rente 5 pet. f 675,
Belastingen a f 7,50 p. bunder f 226,
Maaien van 10 bunder hooiland
inclusief hooien f 80,
Wassen en scheren van 285
schapen a f 0,10 f 28,50
5 pet. verlies (na aftrek der
huiden)
Diverse uitgaven
derij
op de boer-
1' 41,60
f 160,—
f 1200,--
Inkonrsten:
286 vliezen tvo] 4 7'/i pond
schoon a f 1,54 f 1097,26
200 lammeren a f2,60 f 500,
60 schapen f 300
500 a 000 pond kaas f 102,75
f '2000,—
Dr zuivere tvinet op een boerderij van
30 bunder bedroeg dus per jaar f 800,
d.tv.z. pe- bunder f26,
Het. hoofdstuk over de landbouw en
veeteelt gaat dan verder, er wordt lil
verteld over de vele keuren en schapen-
ziekten. over kruising met ingevoerde
schapen, de kaasmakerij enz. Wij zui
len liet hierbij lalen. Wie in de meest
uitgebreide zin over de Texelse toestan
den tot, in het begin tan deze eeuw wil
lezen, hij bestelle dit uitstekende boek
Wij kunnen het warm aanbevelen.
Dit boek van 320 pagina's is op uit
stekend houtvrij papier gedrukt, in
een zeer fraaie geheel linnen band
met goudstempel en 16 blz. illustraties
op kunstdrukpapier. Prachtig werk
ook van de uitgever- Dit boek zal, ge
zien zijn waarde, tegen zeer aanlokke
lijke prijs verkrijgbaar zijn nl. voor
f 8.90. (Reeds nu is by de Boekhandel
Parkstraat en de Firma Reij de gele-
Dadelijk r.a de verschijning zal het. ge
leverd worden Daar de oplage uiter
aard beperkt is, kunnen tvij slechts de
raad geven tijdig door intekening op
een exemplaar beslag te leggen)
