(jroen 2 7wartsjexelsin het
$0
Binnenkort worclt begonnen met de
oorlichting van de Texelse bevolking
Het in 1611 gebouwde schoutshuis verkeert
nog steeds in goede staat
Hoe een illegale koeienmelker moest boeten..
DAG 4 JANUARI 194»,
fEXELSE
63e JAARGANG. No. 6388
COURANT
v h Fa Langeveld De R007
idel - Drukkerij - Bibliotheek
fg Texel - Postbus 11 Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek Rocterdamsche Bank en CoÖp. Boerenleenb.
Postgiro 65 2. Abonnementsprijs f 2,45 per halfjaar
T.B.C. bestrijding op Texel
adden makkelijk enige leden bij-
in de zaal van liet ..Casino",
et Witte Kruis daar Donderdag-
sijn ledenvergadering hield, maar
matige opkomst heeft niemand
lerd. Het bestuur is 't al Zo'n
jowend! Het is wel jammer, dat
;r leden aan de oproep ter verga-
ge'hoor plegen te geven en met
telling volgden wij dan ook de
ingen tijdens de rondvraag, toen
ijlende aanwezigen zich afvroe-
de opkomst voortaan niet gesti-
kan worcten! Er werd gespro-
u' 't verspreiden van circulaires,
et draaien van een toepasselijk
e.d.
oorz., de heer J. C. Rab, heette
veeigen hartelijk wolkom. Hier-
ooht hij de vergadering zich van
tel te verheffen en een minuut
betrachten ter nagedachtenis
heer J. C. Visser. De overledene
der voormannen van het W. K.
1 De aftl Texel heeft hem des-
[t erkentelijkheid tot ere-lid be-
iorz. moest tot zijn spijt medede-
t de zgn. postzegelplakactie op
as uitgelopen. De loterij zal een
opbrengst geven van ongeveer
Als het Consultatiebureau ver-
zo mogelijk wordt het Badhuis
dig gebouwd zal TESO
schenken. Op de begroting 1950
0 uitgetrokken voor het bouw
zodat men dan in totaal over
kan beschikken. Misschien kan
>t behulp van rijksfinanciering
're middelen volgend jaar (1950)
>ouw overgaan. De voorz. zei. dat
tuur in die richting actief was.
lieren Melissen en Gerritsma
lank gebrachl voor het werk, dat
>en verricht resp. voor postzegel
e en loterij.
P. Swarlihof wordt dank gebracht
goede zorgen bpsteed aan de
cking van ijs. Voorz. hoopt, dat
v. nog lang van Swartlrofs mede-
gebruik mag maken-
szing der notulen door de secr..
C. Remmers, wordt een schrijven
Kon. Wilhelminafonds Kanker
ing besproken. De vergadering
oordeel, dat er op Texel geen
d aantal leden gewonnen zou
worden om tot stichting van 'n
kunnen overgaan. Het spreekt
dat wel werd aangedrongen om
r van dit fonds te worden.
,s werd medegedeeld, dat Zuster
r, te Oosterend met ingang van
rt ontslag heeft gevraagd- Voor
tane vacature hebber, zich reeds
nlen gemeld.
egroting. uitgebracht, door de
pn., dhr P. Beemstenboer, wijst
e achterstand van de fin. positie,
jaar zal f2500 worden uitgetrok-
>r het Bouwfonds),
ur. Voor Oosterend wordt geko-
J. Bakker, voor Den Hoorn dhr
«■os, voor Den Burg dhr Gerrits-
r Oudeschild dhr J. Huisman.
gedeeld wordt, dat thans gebruik
rden gemaakt van het legaat van
nej. H. Bakker. Dit legaat, groot
l.a. land, werd in 1935 verdeeld
e Wijkverpleging, het Witte
tiekenfonds Oosterend, Zieken
en Burg en het Armbestuur te-
rdig Soc. Dienst geheten). Met
'ring van de Soc. Dienst, die
et kan verant/woorde-n, w erd door
ire genoemde instellingen hei
overgedragen aan het W.K., dat
|nk aanvaard heeft en thans over
l.a. land besdhikt. atkomstig van
f<-
ter Gerritsma gaf een overzicht
wel en wee, verbonden aan de
ictie-
n 70,("JO iuten verkocht (er was
ping ontvangen voor een loterij
000 stuks: vooruit stond natuui-
j. dat zulk een aantal nooit ver-
iu worden.)
.loten werden op Texel verkocht
5440 door de leerl der Texelse
1359 door de bootscholieren en
r de Middenstanders en hen, die
W zijn geïnteresseerd. Van die
n hebben de firma's Mantje.
igazijn en Bakker's Ijzerhandel
erkocht (aan leveranciers, loten
ij aankoop van goederen enz.),
ritsma betreurde liet, dat het V.
n groter aandeel m deze actie
nomen, temeer waar de postze-
ptie uitgedacht was door de V-
an de 20,000 folders, waarbij
instzegelplakkaart ;n waren in-
werden bij de eerste ..stoot"
ten terug ontvangen. In totaal
Ier 1500 kaarten beplakt terug,
maten waren veel minder dan de
kosten van die actie bedroegen.
De loterij-actie is gelukkig beter ge
slaagd- Genoemd werd 't werk van Zus
ter Harinck, die 3000 loten in De Bijen
korf verkocht. De doktoren in Neder
land hebben bij de verkoop v.d 60,000
loten aan liet vasteland een groot aan
deel gehad. Aan giften schonken zij
f2,264.28! De ten bate lan het bouw
fonds gegeven uitvoeringen brachten
f 1 350.02 op. (Daarvan w.'rd f1000 bij
eengebracht door de Bonte Witte Kruis-
trein, organisator de Texelse Band en
f 350 dooi de Raiavonden, die de Direc
te van „Casino" op touw zi tte). De oud-
Texelaair, hebben samen meer loten ge
plaatst dan de Texelaars zelf! Spr. be
treurde het, dat er op Texel nog geen
20 pet. van de loten was verkocht...
Het krsamoentrum Den Helder-Texel
werd half Nov. geopend. Er neemt één
Texelse cursist aan deel. Op Texel zijn
twee gediplomeerde kraamverzorgsters
voor dit cen trum zo mogelijk iedere week
zitting houden om a.s. moeders in te
schrijven.
Medegedeeld wordt, dat er plannen be
staan om begin 1050 aan te vangen met
de doorlichting der bevolking op tbc.
ODe scholen zijn dit jaar reeds door
gelicht).
Op Texel staan 70 gezinnen onder con
trole va:i de Wijkverpleegsters, 6 Texel
se tbc-patiënten worden in sanatoria
i erpleegd, 27 tbe-patiënten worden als
bedpatiënten op het eüand zelf ver
pleegd en er zijn 29 zgn. lopende patiën
ten. Bp de doorlichting zal ook nog wel
Imt een en ander te voorschijn komen,
aldus de voorz. Hij hoopt, dat de Texe
laars unaniem doordrong,?n zijn van het
grole belang om de tbc doeltreffend te
bestrijden. Heel Texel make dus gebruik
van de straks geboden gelegenheid om
zich te laten doorlichten. Wtie zioh aan
de doorlichting meent te kunnen ont
trekken kan de gezondheid van anderen
bedreigen, waar de tbc een besmettelij
ke ziekte is.
Bij voldoende deelname zal begin vol-
fi'end jaar te Oudeschild, De Koog en
Den Hoorn een Moedercursus worden
gehouden voor dames boven 18 jaar. De
cursussen beginnen 9 en 10 Febr. Het
ligt in de bedoeling de cursus door een
zgn- Kleutercursus te doen volgen. (Na
der bericht volgt'.
Voorts bestaan er plannen om een cur
sus Huiselijke ziekenverzorging te ge
ven. (Nader bericht volgt).
Tijdens de rondvraag werd door dhr
Gerritsma geïnformeerd naar de kosten
van de doorlichting op 'bc. Antwoord:
i.'eze zullen aan de hand van tariefscha-
len worden 'berekend- Voor minder
draagkrathti'gen zullen ze dus geen be
zwaar zijn.
In zijn slotwoord dankt? de voorz. de
afgetreden bestuursleden, de heren F.
Witte, Jl) Duinker, Nic. Ran en J. Boom
i oor bun beleid, de krant voor haar pu
blicaties in liet belang van liet W.K. en
last but not least de Zusters Harinck
voor het vele werk door naar in het af
gelopen jaar verricht.
PLUIMVEEHOUDERIJ IS OPTIMIS
TISCH.
Wanneer Engeland een behoorlijke
prijs voor de 400 millioer. eieren, die
liet. gaat afnemen, wil betalen, ziet de
directie van de Ooop. Roermondse Eier
mijn 1950 met vertrouwen tegemoet, me
de door het feit. dat er volgend jaar
ruim 20 millioen kuikens zullen mogen
worden uitgebroed.
Djt werd medegedeeld tiidens de ver
gadering van deze Coop.
De aanvoer was in 1948 nog niet de
helft van liet topjaar 1939, maar de groei
was duidelijk, temeer daar de prijs voor
de eieren na de opheffing van de distri
butie is gestegen. Verder is in October
de Duitse grens open gegaan, waardoor
■zonder beperkingen en zonder invoer
rechten eieren konden worden ingevoerd
Het is tlrans zo, dat. de kleinste bedrij
ven meer dan 20 pet. van hun bedrijfs-
inkomsten putten uit liet kippenhouden.
De voorzitter wees er op, dat. door de
devaluatie de kostprijs van de eieren
(import, van voer) is verhoogd, en dat
liet, niet gemotiveerd is de Engelsen de
eieren beneden de kostprijs te laten ver
kopen. Hier zou ook het gevaar in zit
ten. dat de andere landen een te lage
prijs gaan bedingen. Hel verdient dan
ook aanbeveling, zoveel mogelijk zelf
voer te verbouwen. Thans heeft ons land
11 millioen kippen, die in totaal 1800
millioen eieren leggen, waarvan 1100
millioen voor binnenlands gebruik en
700 millioen voor export. Hiervan maken
300 millioen een goede prijs, maar wat
Engeland met zijn 400 millioen zal doen
is nog onbekend.
Het bestuur van de N.P.F. zal zich tot
de regering Wenden om haar te vragen
in verband met de „Engelse prijs" dili
gent te zijn- (Handelsblad.!
PLATTELAN DS VROUWEN
BIJEEN.
Op 20 Dec. hield de afd. Texel van de
Ned- Bond van Plattelandsvrouwen haar
Adventsavond in Hotel Texel. In het ge
zellig versierde zaaltje verwelkomde on
ze vooreitster, nvw. Keijser de ruim 100
dames met een toepasselijk gedicht. In
middels werd de kerstboom ontstoken.
Samen werd een kerstlied gezongen
onder begeleiding van mw. De I.ugt op
de piano.
Mej. E. Dijt zong een Frans Kerst
liedje, waarna door mw. Keijser de
prachtige vertelling „De Kerstroos" van
Selma Dagerlof werd voorgelezen. Het
verdere muzikale gedeelte van de avond
werd verzorgd door mej. E. Dijt (oeilo),
mw. De Logt. (piano) ij ir.w. Reumkes
(viool). Ook werd nog tweestemmig ge
zongen door de damès Koen en Bakker
met piano eri vioolbegeleiding. Enkele
gedichten werden nog dor mw. Keijser
mooie Kerstvertelling en de toepasselij-
gediehten maakten te samen een prach
tige avond, waar zeer van is genoten
Nadat mw Iveser de dames een geze
gend Kerstfeest, een goed Oud Jaar en
een gelukkig 1950 \oor haar en haar
gezin had toegewenst, gingen allen vol
daan huiswaarts.
DAMMEN.
Voor Vrijdag 6 Januari zijn de vol
gende wedstrijden vastgesteld:
Den Hoorn—Oost'rend;
De KoogDen Burg II.
TEXELSE MARKT
Den Burg, 2 Jan. 1950. Aangevoerd:
2 koeien f 500-f 650. 55 biggen f 40
f 65. 2 rammen f 45-f 60. 5 n. kalveren.
SPORTUITSLAGEN.
Deze maken we steeds zo spoedig mo
gelijk bekend, maar niet alle telefoontjes
komen even vlot door aan het vaste
land ontslaat wel eens wrtrtaging. U
kunt er echter over het algemeen van op
aan, dat ons bulletin Zondagsmiddags
om half zes verschijnt.
MODELBOERDERIJ
MAAR. GEEN TBC VRIJ VEE!
In Bussum en Naarder is een groot
aantal kinderen besmet door het drin
ken van melk, welke, ofschoon geleverd
door en modelboerderij in Naarden, niet
vrij van tbc-ibaeillen bleek ie zijn. Twee
van de kinderen moesten in een ver
pleeginrichting worden opgenomen. De
modelboerderij bezat. 50 koeien, waarvan
er enkele hesmet bleken.
BOOTDIENST T E.S.O.
TEXEL—DEN HELDER V.V.
Op werkdagen:
Van Texel: 5,20: 7,45; 11,45; 1-1,50; 17,50
Van Den Helder: 6,30; 10,20; 13,05;
16,20; 19,30.
Op Zon- en alg. erkende Chr. Feest
dagen:
Van Texel: 7,45; 11.45; 17.50
Van Den Helder: 10.20; 13,10; 19,00
UIT DE TEXELAAR VAN VOOR
VIJFTIG JAAR-
De Texelse Courant van 1 Jan. 1900
schreef:
„Ook voor Texel was 1899 over het
algemeen een goed jaar. Het wolvee
werd goed betaald en de oogst vbldeed
aan de verwachtingen. Jammer, dat de
vissers weinig verdienden er dat de zee
ook dit jaar haar offers eiste- Met wee
moed gedenken wij vier onzer plaatsge
noten, die de dood in de golven vonden.
(Deze slachtoffers waren: Aris Eelman,
34 jaar, TX 112 Adriaan Jan Maat,
20 jaar, Cornells Burger, 35 jaar en
Klaas Boon 16 jaar TX 149 Maar
wij vergeten op Oudejaarsavond zoveel
anderen niet, die met ons het. jaar be
gonnen. doch wier plaatsen thans ledig
zijn."
In een volgend nr. van 'e krant staat:
„Een paar der alhier (Oosterend)
thuisbehorende blazerschuiten moet
door gebrek aan bemanning blijven lig
gen en tc voorzien is het, da, dit weldra
liet lot van meerderen zal worden. Voor
enkele vaartuigen toch heeft men alleen
voor de w intermaanden knechten kun-,
nen krijgen, terwijl ook enige te zwak
bemand zijn. Men heeft, wel getracht
overtollige 'schuiten te verkopen, doch
dit. gelukt tegenwoordig slecht of in liet
geheel niet. wat een schei pe tegenstel
ling vormt met de toestand van vóór 10
a 15 jaar
En verder lezen wij op die pagina:
,.De Cocksdorp 2 Jan. 1900- Enige Hid
geleden zijn enkele boerenarbeiders uit
Eierland naar Duitsland vertrokken,
waar hun werk was aangeboden. Thans
blijkt, dat ze daar goed geslaagd zijn.
Een hunner, hier nu met verlof, ver
klaart, dat hij thans op een fabriek
werkzaam is tegen een weekloon van 20
a 25 mark (1 mark is 60 ct.) Zijn we wel
ingelicht dan zullen nog enkele arbei
ders derwaarts vertrekken".
Fn tenslotte lezen wij nog 1 Jan. 1900:
„Bij de penningmeester van 't Texels
Comité tot het steunen onzer stamver
wanten in Zuid-Afrika is nog ingeko
men: 1ste. Collecte door enige jongens
te Oosterend zingende gecollecteerd bij
de sledevaart van Den Burg f3,31- 2de
Collecte op 't bal van Trinitas tijdens
liet zingen van 't Transvaalse volkslied
f 0.83."
Hoe meer nieuwe huizen in het
nieuwe jaar zullen worden ge
bouwd. hoe beter Het is brood
nodig. Dal weten wij allemaal.
Want er heerst woningnood.
Waar nood heerst, heerst be
geerte. en als er voor de evo
lutie van begeerte naar bezit
een in ons of uw oog te lange
weg is, geprojecteerd, kan op
standigheid volgen Wij geven
graag uiting aan wat ons als
onrechtvaardig voorkomt
Hoe graag hadden wij in dit
nummer een foto gepubliceerd
waarop je lange rijen woningen
zag. Waarin gelukkige gezin
nen woonden Maar die wonin
gen komen en de (gelukkige)
gezinnen met hen. Is liet dit
jaar niet, dan een ander jaar.
Eens zal het woningvraagstuk
zijn opgelost
Nee, jammer genoeg, kunnen
wij Zondags geen ommetje ma
ken om rééksen nieuwe huizen
ie bewonderen- Om te zien, hoe
groot de Vensters zijn. Of ze '11
deltige voordeur hebben, een
tuintje voor, een tuintje achter.
En of er ook meteen leidingen
in zijn aangebracht met het oog
op de Drinkwaterleiding die
komt. Tóch hebben wij een ommetje ge
maakt, ,n werkelijkheid èn in de geest:
onze benen brachten mis voor „de ouwe
poort van Hotel Texel" mi in de geest
overvleugelen wij de eeuwen om iets
te vernemen over de historie van dit
bouwwerk Op een van de wapenschilden
slaat het jaartal 1611. Dat zegt al heel
wal. Het vertelt, ons, dat wij hier staan
voor een poort, de gevel van een ge
bouw, dat meer dan 300 jaar oud is. Wij
neusden dien avond in liet boek „Texel,
land en volk in de loop der eeuwen" van
de heer .1. A. van der Viis en ontdekten,
dat er voor 1011 ook al heel wat ge
bouwd ts op de grond, waarop de funda
menten van de ouwe poort etc, zijn ge
grondvest.
Er was eens.
Op bladzijde 24 van zijn boek iezen
we: ,.Fens (zo beginnen alle sprookjes,
maar de heer Van der VIis heeft hij h°!
schrijven van dit boek de. ongetwijfeld
op de loer liggende fantasie netjes bul
len de inktpot gehouden) eens was Flo-
rens van Aderkem rentmeester en schout
van Texel. Aan zijn Heer de graaf van
Blois in Schoonhoven bracht hij op ge
zette tijden rapport uit over zijn financi
eel beheer. Zijn opvolgers handelden
als hij en daar bijna al'le rapporten se
dert liet midden van de 14e eeuw be
waard gebleven zijn, waren zij de heer
Van (I e- Viis een bron van voortduren
de informatie. In 1379-1371 (dat is
dus bijna twee en een halve eeuw voor
1611!) noteerde Van Aderkem: „Mijne
liere een nuwe earner g'licmaert mit 2
verv uilden keinaers, met 1 waerderop
met eenre earner onder cr.de mit eenen
zoire daerboven". Dit betekende, dat de
rentmeester een nieuw huis liet bouwen
met twee kelders, die geve,ven hadden
en met een „waerderop", d.wj;. 'n kleed
kamer (vgl. wardrobe). Hij kocht voor
de Imuiv 'korbijele (balken) die van
Medemblik kwamen, 18 muurankers
voor de grote kamer en 11 muurankers
voor d" kleedkamer. Gerrit van Ooster-
wijk, zijn opvolger, verantwoordde gel
den voor wagenschot", daer men die
vensteren in die trap af maeete", 50
keresperren en 50 Wikei sperren, daer
nren die haenbalcen af mnecte" enz- Het
gebouw werd later aanzienlijk verbe
terd.
Van de voorgevel dezer woning is
slechts hekend. dat zü versierd was met
beelden van Sint Joris en Johannes de
Doper.
Nieuwbouw in 1611.
Dit huis heeft dienst gedaan tot 'de
eerste jaren van de 17e eeuw. In Juni
1611 werd door J'acob Reijerszn. Voocht
de 8-jarige zoon van d? burgemeester
van Oosterend, de eerste steen voor een
rechthuis galegd. Naast dit rechthuis
werd toen een nieuwe woning voor de
schout gebouwd en dit gebouw verkeert
nog steeds in goede staat, al is de voor
gevel. deerlijk mishandeld.
Het rechthuis betrad men over een
hoge trap- ..De ..Koning David" was een
kelder, onder schontshuis, die als ge
vangenis werd gebruikt waarvoor de ge
meente lange jaren aan de schout huur
betaalde. Voor het rechthuis lag een
steen, waarboven in de muur een beugel
bevestigd was. Eens zag de Haagse
kunstschilder Van Cuyck, die omstreeks
1780 Texel bezocht, een jongen in de
De geve! van bet Schouishuls, dat in
1611 werd gebouwd.
i
beugel sluiten ,,die zioh h.idt bezig ge
houden met de koeijen te melken, eer de
eijgenaar er bij kwam; eerst keek de
kwant, lelijk op zijn neus, maar (oen zij
ne maats er bij kwamen, hem uitjouw
den en onder eikanderen lachten en
speelden, begon hij hartelijk mee t?
lagchen, en toonde verder geene de min
ste aandoening van schaamte of, leedwe
zen". Men zal begrijpen, zo vervolgt dan
weer het boek „Texel", dat in de beugel
arrestanten werden gesloten, die wegens
misdrijven aan de publieki verachting
w erden pi ijs gegeven.
In liet oude memoriaalboek van 1606
schreef de secretaris van het eiland, dat
liet rechthuis was gebouwd onder de
burgemeesters Jan Jansz. Schagen van
Den Burg, Sijmon Jacofosz Rebel van
Den Hoorn, Filter Comelisz. van De
Waal en de hiervoor genoemde burge
meester van Oosterend. Niet zonder
trots voegde lijj de secretaris er
aan toe, dat. het gebouw geheel door de
Texelaars zelf was* betaald. Schepenen
w aren in 'het jaar van de bouw Jan Cor-
nelis Jaepsz en Kijmbert Eijmibertsiz van
Den Burg, Jacob Oornelisz Cramer van
D'en Hoorn, Claes Cornelisz en Cees
Jans C'aes van de Westen, Gangelieff
.lansz van De ICocg, Giel Ciaesz-van De
Waal en Isbrant Maertensz van Ooster
end.
Een belangrijk deel van Texel's ver
leden speelde zicli af op dit oude raad
huis, dat langer dan drie eeuwen dienst
heeft gedaan. In 1841 besloot de gemeen
teraad tot aankoop van het. gkbouw dat
tegenwoordig raadhuis is omdat het ou
de raadhuis te bouwvallig was* gewor
den. Het werd gnsloopt toen mien ruimte
nodig had voor de bouw van Hotei
Texel. Twee gevelstenen met. de wapens
van Den Burg en Texel, uit het oud?
rechthuis afkomstig, kregen een plaats
je in de palpn van het hek, dat. toegang
geeft tot het Park".
TEXELSE SCHAPEN MAKEN HET
GOED IN ZUID-AFRIKA.
Naar de Zpid-Afrikaanse correspon
dent van liet internationaal wolsecretari-
aat meldt, maakt de klein? schapenkolo
nie van Texel, die ir. Sept. 1947 naar
Zuid-Afrika emigreerde den ram en
zes ooien het uitstekend.
Kort na hun aankomst zijn de ram en
kwee ooien aan een acute longontsteking
gestorven. Door de bijzonder grote
warmte leden later bijna alle andere
schapen aan oogontstekingen.
Enkele waren zelfs tijdelijk blind. In
tussen zijn al die moeilijkheden en ziek
ten overwonnen en is de kudde van 7
tot 20 schapen uitgebreid-
EENRICHTINGVERKEER
WEVERSTRAAT.
Burgemeester en Wethouders van Texel
maken bekend, dat het aan eigenaren,
huurders, houders of gebruikers van
motorrijtuigen en bespannen wagens
verboden zal zijn. daarmede te rijden in
het gedeelte van de We\ -straat te Dén
Burg, gelegen tussen de Stenenplaats en
liet einde van de Parkstraat, gaande in
de richting van de Parkstraat naar de
Stenenplaats.
Texel, 29 December 1949.
Burgem. en Wethouders van Texel.
De Burgemeester Mr. G D. REHORST
De Secretaris, P. BEEMSTERBOER.
