Cjrocn Ttvartsjexels in het harL
Onthulling monumentale bank
werd treffende plechtigheid
SCHOEN^
CRÈME
1944
Contrasten
1950
Damclub Texel
Boot met Texelaars voer de haven uit
De eilanders zongen het Wilhelmus uit volle borst
De Duitsers waren verbijsterd!
WOENSDAG 26 APRIL 1950
XELSE
63e JAARGANG. No. 6420
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Fa. Langeveld De Rooy
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdag»
Bankrek.: Rotterdamsche Bank en Coöp.
Boerenleenbank- Postgiro 652-
Abonnementsprijs f2,45 per half jaar.
„DAT WORDT WOENSDAG ZEKER EEN KRANT VOL!" Zo meende men in
Assen. Zo meende men op de boot- Zo meende men in de bus
Een krant vol? Ja, inderdaad: voor het andere Texelse nieuws hebben wij dit
maal slechts weinig plaats hoe belanrijk die kleine berichtjes op zichzelf ook
kunnen zijn, ze raken vandaag op de achtergrond, want de krant staat in het
teken van de onthulling van het monument te Assen. Op de Brink. In het hart
van de Drentse Hoofdstad. Duizenden harten van dankbare mensen hebben
daar Zaterdagmiddag feller geklopt toen dat plechtige moment was aangebro
ken. Toen het monument onthuld werd. Als een stoffelijk blijk van dankbaar
heid jegens het vele goede, dat de bewoners van Assen voor de van huis en
haard, vrouw en kinderen, verdreven Texelaars hebben gedaan
Het monument. Een bank, waarop
men kan rusten. En peinzen. Zijn ge
dachten kan laten terugvoeren naar die
bange tijd, in die donkere maanden
November en December van het jaar
1944- Een tijd, waarin het onrecht heer
ste. Waarin onzegbaar leed is geleden.
Waarin goede burgers als beesten wer
den opgejaagd en behandeld. Maar een
tijd ook, waarin wij dichter dan ooit
naast elkaar stonden. De tijd, waarin
banden van vriendschap werden aange
knoopt tussen de gedeporteerde Texe
laars en die, vele, bewoners van de
mooie provincie Drente, die met hun lot
begaan waren en misschien reecte uit
haat en verachting jegens de bezetters
voor de verdrevenen deden wat zij maar
voor hen konden doen.
Sindsdien zijn ruim vijf jaren voorbij
gegaan Het. leven ging weer verder en
Vlij gingen weer vender. In dit leven,
dat zijn zorgen weer heeft en altijd heb
ben zal. In dit leven, waarin men zo
spoedig vergeet. De zwaarste beledigin
gen ons aangedaan het warme hart
zegt: ,.Aah, dat was zoDe honger
die wij leden. De angst die ons veront
rustte. Alles heeft zijn tijd.
Dc prediker heeft het zo juist gezien:
Er is een tijd om te wenen en een tijd om
te lachen; een tijd om te kermen en een
tijd om op te springen- Een tijd om te
bewaren en een tijd om weg te werpen-
Heeft de prediker daarmee ook bedoeld
,,Om tc bewaren de dankbaarheid in het
hart om het goede, dat wij ontvingen?"
Hoe dan ook: De Texelaars hebben de
zer dagen getoond niet te hebben verge
ten wat Assen, wat Vries wat de vele
Drentenaren voor hen hebben gedaan,
voor hen hebben betekend- Voor hen
en hun gezin, ouders, verlooiden- Zij
hebben hun dankbaarheid vertolkt In de
aanbieding van stoffelijke blijken van
waardering. Vries werd een kroon aan
geboden. Assen oen monumentale bank-
En de bewoners van Drente hebben deze
stoffelijke blijken van waardering zeer,
zeer gaarne aanvaard.
Nov ember 1944. 'Sindsdien is er zo
veel gebeurd Het'begon met de razzia's-
Op het vredige Texel, dat alleen maar
naar het uur van de Vrijheid hunkerde.
Dat alleen maar dorst zeggen door
haar afkeer jegens de methoden waar
mede de volgelingen van de (zelf dolende
en verdoolde) „Fulhrer" hun doel wilden
bereiken niet het minst hoe zeer het
verlangde naar het tijdstip waarop het
Reelht zou zegevieren.
Het begon met de razzia's. En dezer
dagen kwam een ieder die de dupe werd
weer levendig voor ogen hoe alles was
gegaan- Hoe men uit bed ward gehaald,
of van de straat werd opgepakt of uit
(heit werk Men sprak weer over die tocht
naar Assen Als beesten, gevaarlijke
beesten, werd men voortgedreven. El
lendig waren de eerste tijden toen men
dag aan dag door regen en wind op de
heide moest werken- Met koolsoep in du
maag of niet in de maag- Met door
weekte kleren aan het lijf. Met luizen in
het stro. Maar men bleef hopen. Ook
toen Hitier het. Ardennenoffensief liet
losbarsten. Ook toen Max Blokzijl nog
hoog van de toren blies. En zeker toen
de bevolking van Assen en Vries alles
in het werk stelde om de bewoners van
bet eiland Texel te helpen waar moge
lijk was! Tussen Drente en Texel lagen
vele kilometers bezet land en bezet wa
ter. Maar nauwer en nauwer werd de
band die Hitler niet verbreken kon- OM
DAT het 'hem aan een machtig, geeste
lijk wapen oniibrak.
Al die gebeurtenissen zijn de revue
vv eer gepasseerd- Er is veel gepasseerd
en daarom kunnen wij, deze inleiding
besluitend, op de vraag ,-Dat. wordt
Woensdag z.eker een krant vol (over
Assen en Vries),, maar één antwoord ge
ren: „Met vier pagina's zouden wij zelfs
nog niet een fragment kunnen weerge
ven van wat zidh rond de deportatie
heeft voorgedaan. Hierover zijn boekeu
le schrijven!"
De Texelaars zijn weer thuis- In de
kerk van Vries, in liet koor, hangt een
koperen kroon, die de Texelaars schon
ken. Michiei d: Ruyten' schonk eens een
kroon aan de kerk van Oudeschild. Dc
vlootvoogd, de admiraal, ,,een man van
vuur en staal". Hij hakte er op in als het
Vaderland in gevaar werd gebracht. De
naai Vries gevoerde Texelaars hebben
er niet op kunnen inhakken, maar zij
bobben zich lijdelijk verzet. Zij behoor
den lol de groep van millioenen, die
Hitler nachtmerries hebben bezorgd. De
onvvilligeii met wie Hitier geen wereld
kon vangen- Leden van het Verzet dat
er van meet af aan was en waartegen
niet te vechten viel- Op de Brink van
Assen staat oen bank- Met het wapen
van Assen en het wapen van Texel.. Met
dj woonden „Nov. 1944—April 1945-
Aangeboden door de Texelaars als dank
voor de genoten hulip en gastvrijheid"-
De bank is maar nietig, als wjj rondblik
ken: om de Brink staan flinke gebou
wen: Het Gememtehuis, het Gebouw
vuil het Provinciaal Bestuur, het Politie
bureau. liet Asser Museum- Grote win
kelpanden. Hoog reiken de ;akken der
bomen. 'Voor de bank bloeien kleine
paarse bloempjes- En toch: dit geslacht
en de toekomstige geslachten zuilen al
lereerst worden getrokken tot die bank-
Men zal er de woorden lezen en zich
herinneren. En men zal met eerbied
vervuld zijn. Die grote gebouwen rond
om, zij staan daar als een cordon van
beschermers. Beschermers van dat klei-
tere symbool van de Liefde (tot de
naaste), de Hoop en het Geloof (dat het
Hecht, altijd zal blijven zegevieren).
KOMT GE VAN TEXEL?
„Komt ge van Texel? Had u dat dan
gezegd, dan had u hier warm kunnen
eten!"
Aldus de kastelein van „Quatre Bras"
een café in het dorp Vries.
Wij hadden hem koffie laten brengen,
er ons brood opgegeten en waren met
hem aan het bomen geraakt. Ineens
had hij door: „Die zijn ook van Texell"
Toen wij zouden opstappen en vroegen
„Hoeveel krijgt u van ons?" (De koffie)
antwoordde hij prompt:
„Nee, nee, laat u zitten, als u van
Texel komt behoeft u niet te betalen!"
Buitengewoon fraai lenteweer gaven
ons de 21, 22 en 23 April jl. Men kon
zidh koesteren in de zon. De tocht naar
Drente was een heerlijke trip. Welk een
contrast met die andere tochten in Nov-
en Dec- 1944! Toen was het weer buiten
gewoon slecht. Het regende en sneeuw
de. Nu scheen de lentezon, toen zaten we
in de donkere dagen voor Kerstmis. Nu
ging men vrij'willig, voor zijn genoegen,
toen werd men opgejaagd-
Zij, die naar Drente zijn geweest, toen
en nu, zij zullen onwillekeurig vergelij
kingen hebben getrokken. Nu ging men
met goede vervoersmiddelen, toen te
voet en in het gunstigste geval per
trein, en wat voor een trein! Zonder rui
ten en die ruiten kon men niet ontberen,
waar ijzige koude door de wagons zoog-
Nu opende men soms het raam om die
frisse, zuivere lentelucht binnen te la
ten- Toen werd men door 'n Duitser uit
gescholden en bedreigd als men een
voorbijganger groette; nu wuifde men
zoveel men wilde- En niemand dacht aan
spionnage. De chauffeurs wat hebben
zij de reis keurig gereden stopten
waar zij intuïtief aanvoelden dat men
ju'ist in dat stadje de benen wilde rek
ken, een kop koffie wilde drinken. Of
een glas van het bier, dat weer zo best
is Ook in Drente-
Nu kon men gaan en staan waar men
wilde, men kon naar bed zo laat men
wilde en sommigen raakten Zaterdag
avond heel laat onder de wol! Toen
moest men geducht rekening houden met
het uitgaansverbod.
En zo zijn er nog zoveel andere ver
gelijkingen te trekken- Wat een ver
schil bij nog geen zes jaar geleden!
Daarom noemden wjj dit stukje „Con
trasten", maar nog preoi.s hetzelfde was
dc gastvrijheid, waarmede dn bewoners
van Assen en Vries de Texelaars tege
moet traden- Even gul en hartelijk- Ja,
de vriendschapsbanden die in 1944 wer
den aangeknoopt, waren sterk, van goe
de makelij. Ze zijn onverbrekelijk ge
bleken!
Damclub Texel" hield medio April
een bijzondere bijeenkomst.
Het was nl- de laatste keer, dat de heer
Steenhuis de voorzittershamer hanteer
de. Zijn vertrek betekent voor onze ver
eniging een groot verlies, want zeer veel
hebben de Texelse dammers aan de
scheidende voorzitter te danken. Dat
bleek ook wel uit de grote opkomst van
de leden: ze waren bijna aiiemaal pre
sent!
De lieer Steenlhuis opende de avond
met een kort welkomstwoord en reikte
meteen aan de clubkampioenen in de A-,
L- en C-klas de kampioensmedaille uit.
De hoer S- v-d- Slikke bracht in een
keurig gedicht aller dank over voor het
vele werk, dat de heer Steenhuis in het
belang van de damsport heeft gedaan-
Het gedicht was vergezeld van een
fraaie sigarettenkoker met inscriptie
„Ter herinnering aan Damclub Texel".
Ontroerd dankte de heer Steenhuis
voor dit onverwachte maar zeer gewaar
deerde geschenk. Niet u, aldus de heer
Steenhuis, heeft reden tot dankbaarheid,
maar ik, die in uw vereniging altijd met
zeer groot genoegen de damsport be
oefende- Damclub Texel, zorg to bljj'ven
wat u altijd was. Een mooie ver- met een
heel bijzondere sfeer, waar elke club een
voorbeeld aan kan nemen. Uw vriend
schap zal steeds met genoegen herdacht
worden.
De heer G- Dros memoreerde in toet
kort de verschillende gebeurtenissen,
welke tijdens het voorzitterschap van de
beer Steenhuis hadden plaats gevonden
en onder grole instemming van de ver
gadering werd /meester Steenhuis" tot
ere-voorzitter benoemd-
'Het was al aardig laat geworden eer
de simultaan-weidstrijd tussen de heer
Steenhuis en de andere leden van de
club kon aanvangen- Het werd een groot
succes voor de 'heer Steenhuis: de eind
stand was 33-17 io zijn voordeel, nl- 14
gew., 5 remise en 6 verl. De 'heren C-
Burger, J- Vonk, N. de Graaf, P. Bakker,
G. Dros. J- Stam, W- A- v- Zeijlen, J- A.
v. Enst, D. Bakker, A. Vinke. H- Gomes,
S.van Meerwaarden, D- v-d- Werf, C- v-d.
Werf. moesten het onderspit delven,
terwijl door S- Ros, W. J. Boon, P. Jan
sen, J. Huisman. A v-d- Slikke remise
vvertd, bereikt- Alleen In de heren P-
Kooij, J. Vinke, A. Stolk. Joh. D. Bak
ker, Jb- Koorn en D- Lap moest de heer
Steenhuis zijn meerderen erkennen.
AI met al een keurig resu'iaat dus. en
een waardig besluit van het damseizoen
1949-1950.
Zondag 3# April:
De Toneelgroep van de Maria Congre
gatie brengt in „Casino" ..Truusje
Meijer", blijspel in 3 bedrijven.
(Ingezonden mededeling).
U BENT ER ZO
MET EEN MOSQUITO
12 November 1944
ONDER GROTE BELANGSTELLING is Zaterdagmiddag op de Brink te Assen
de monumentale Bank onthuld, welke was aangeboden door de Texelse gede
porteerden en de vele andere eilandbewoners, die de Assenaars zeer erkente
lijk zijn voor de wijze waarop zij de Texelaars hebben geholpen, in die moei
lijke, angstige tijd, toen alom de hakenkruisvlag nog wapperde, toen de Duit
sers nog hun bevelen blaften, toen zoveel ellende werd geleden door hen, dl*
het vaderland trouw wilden blijven als het moest tot in de dood.
200 personen, die merendeels uit huis «n
op straat waren opgepakt en de reis
naar Leeuwarden onder de meest on
gunstige weersomstandigheden te voet
moesten afleggen- Doornat en ver
kleumd kwamen zij op enkele pleister
plaatsen aan, waar de Burgerij met hun
iot was begaan- Ik wil hier nog eens
mijn hartelijk,; dank uitspreken voor
hetgeen de bewoners van Wieringen en
Witmarsum hebben gedaan can hen van
het nodige te voorzien. Ook Leeuwarden
bleef ruiet achter; enkele zieken werden
liefderijk in het Noo.iiziekentouls opga-
nomen.
De tweede groep van circa 600 perso
nen, bijeengebracht in de U'.o-sdhool en
Vt eeshuds, vertrok op Zondagmorgen 1!
Nov., mei de oorspronkelijke bedoeling
uok deze reis te voet af te laten leggen,
doah vanwege het buitengewoon sledht»
weer kwam de order, dat de reis oor
boot naar Harlingen en vandaar te voet
naar Leeuwarden zou gaan. Doornat
kwam men aan de haven te OudesahJld
aan. vaar het haventerrein was afgezet,
zodat afscheid nemen niet meer mogelijk,
was. U kunt zich voorstellen met welke
angst en droefheid de achtergeblevenen
de boot zagen vertrekken en uoolt zullen
«ij het moment vergeten, dat de man
nen spontaan het Wilhelmus aanhie
ven, toen de boot de haven ultstoomde
en dit met ontroerde stem door allen
aan de wal werd overgenomen, zo ont-
rend was dit zelfs, dat de moffen het met
verbijstering moesten aanhoren.
Dooi- het personeel van i'LSÜ werd ai
hot mogelijke gedaan om de bootreis zo
uiagelyk mogelijk te maken-
Onder zware regen en sneeuwbuien
werd de toont van inarlingen naar Leeu
warden ondernomen, waar men des
nachts nat en verkleumd op het station
aankwam- Verdere bestemming was toen
nog onbekend. Naar later bieek. moest
men wachten op de eerste groep, die
doornat en vermoeid via Witmarsum zou
arriveren.
Zodra de boot van Texel was vertrok
ken weiden direct pogingen in 'het werk
gesteld om te weten te komen, waar-
noen de rets zou gaan en dank zij de
buitengewone medewerking van Direc
teur en personeel van de telefoonkanto
ren Den Buiig, Hariingen en Leeuwar
den, kwam het bericht door, dat ASSEN
voorlopig net einddoel zou zijn. Ge
tracht weid om contact te krijgen met
onze jongens in Assen- Ook daar bleek
de medewerking van Directeur en tele
foonpersoneel, benevens van varsahil-
lende partioulioren, buitengewoon te zijn
en wij vernamen hoe de jongens waren
ondergebracht.
Op 5 December.
Hadden wjj gehoopt, dat het bij deze
iwee transporten zou blijven, de Texe
laars moesten ervaren, dat deze hoop
IJdel bleek, Dec. 1944 werd ln de be
wuste St. Nlcolaasuacht wederom een
luzzia door de S-D. gehouden en werden
circa 130 man zgn. STAAPSGEVAAK
LIJ KEN ongeacht hun leeftijd opgepakt,
waarvan plm- 100 man naar Assen en
Vries en plm. 30 man naar elders wer
den getransporteerd.
2569 pakketten-
Toen wij wisten, dat onze mannen in
Assen bij de O.T. te werk waren gesteld,
werden vanuit Texel pogingen in het
werk gesteld om te trachten enigerlei
contact te houden en werd deze poging
met succes bekroond, en was het ons zelfs
gelukt om op eigen verantwoordelijkheid
en onder censuur v. d- Duitsers, 'kleren
en levensmiddelen te zenden en werd 't
comité verantwoordelijk gesteld voor
eventuele contrabande. Verder wil ik
hierbij memoreren de gevaarvolle toch
ten over de afsluitdijk, die al- regelma
tig onder spervuur der Spitfires stonld.
doch door de heer Jac. Sdhoorl en zijn
heipers met tractor en aanhangwagens
tot een succesvol einde werden gebracht
waarvoor wij hen grote dank verschul
digd waren- In totaal werden 6 toohten
ondernomen waarmede 2569 pakketten
zijn vervoerd. Het behoeft geen betoog,
dat de komst van de heer Schoorl steeds
niet enthousiasme in Assen werd be
groet. Ook de ondergedokenen in Fries
land, Groningen, Drente en Overijsel
hebben van deze transporten geprofi
teerd, hoe dat gegaan is zal ik u maar
niet vertellen- Met de post liep het in
den beginne niet zo erg vlot. doch door
het instellen van koeriersdiensten, kwam
daarin een belangrijke verbetering.
Door het telefonisch contact, dat Ik
met zeer veel moeite in stand kon hou
den. wisten wij, dat de bevolking van
(Zie pagina 3, 4e kolom).
De heer A- van der Meulen.
Het monument, dat de Texelaars heb
ben geschonken staat niet ver van een
anider monument, een monument voor
hen, die vielen ,,Voor allen, die hun le
ven gaven voor de strijd voor Vrijheid
en Recht". Twee monumenten, niet ver
van elkaar. Het één opgericht voor hen
die vielen, het an'der opgericht door hen
die de bevrijding mochten beleren. Dood
en leven... Waren zij ooit dichter bij
elkaar als in die oorlogstijd? Wisten wij
vandaag wat ons morgen te wachten
stond Wijzigde de toestand zich niet van
uur tot uur? Wisten wij ooit wat de
Duitsers met ons van plan waren?
Sleepten zij niet voor het vuurpeleton
mensen die nog nimmer een lid van de
Duitse weermacht hadden kwaad ge
daan?
Vijf jaren van angst kropen tergend
langzaam voorbij- A1s men niet beter
wist, als men niet wist, dat
de hoop hen, die in de moeilijk
ste omstandigheden verkoelden, veel
ieed werd aangedaan, dat die hoop hen
kracht gaf en deed leren, zou men zidh
afvragen hoe men er is doorgekomen!
De Texelaars, die de monumentale
bank aanboden, zijn geen martelaars ge
weest, maar todh hebben, zij het kwaad te
verduren gelhad. Als 'beesten werden zij
weggevoerd- Wij weten hoe het met d)
deportage gegaan is- Grote afstanden
moesten te voet worden afgelegd. Door
sneeuw en regen, duisternis en koude.
In Assen noch Vries wachtte hen een
lieflijk tehuis- Zij werden sombere loka
len binnengedreven. Daar konden zij de
vermoeide leden in het stro uitstrekken.
Geen droge kleren lagen er klaar, g^en
stevig maal stond gereed- 't Was alles
leed en vernedering. Maar de bevolking
van Assen en Vries heeft do verdreve
nen de helpende hand gereikt De Texe
laars zullen dat nooit vergeten! En zo
tieten zij hier dit monument-van-danlk-
bnarhetd bouwen-
De Stafmuziok van het garnizoen had
zioh recht tegenover het monument op
gesteld en terwijl pittige muzi k uit het
koper kwam, stroomen een grote menig
te naar de plaats van de onthulling.
Als eerste spreker voerde bij de ont-
hullingspleohtigheid het woord de heer
A. v-d. Meulen. Hoe moeten wij hem noe
men? De man, die er voor gezorgd
heeft, dat de Texelaars in Drente regel
matig van post werden voorzien en ook
zelf konden schrijven- En deze post
werd dan overgebracht door de heren
Chr- v-d. Kolk en F. Sdiarp- Per fiets
van Assen naar Texel! En hoe keurig
werkte de ravitailleringsdienst: bijna
2600 pakketten gingen naar Drente!
Nog vee) meer hulp werd geboden en
steeds stond de 'heer Van der Meulen
klaar, dag en nacht! Hij wieu-p zich op
als hoofd van het Texelse Nieuwsbureau
dat zeer populair werd door zijn actuele
bulletin. Namens de Texelaars onze
ihulde!
Hier volgt de rede die de heer Van
der Meulen hield:
Mijnheer de burgemeester, dames en
heren wethouders, gemeenteraadsleden,
leden van het ere-oomité en ontvangst
comité, dames on 'heren.
Zo is dan de lang gekoesterde wens in
verruiling gegaan om persoonlijk onze
dankbaarheid te uiten en het zij mij
vergund een kleine terugblik te werpen
op de periode van Nov. 1944 tot en met
April 1946-
Op de 10e November 1944 kwam het
bevel dat alle mannelijke inwoners van
Texel van 17-35 jaar zich moesten mel
den om zgn. elders te werk te worden
gesteld. Er werden razzia's gehouden en
arrestaties vonden plaats. Vele pogingen
om op het eiland onder te duiken hadden
niet veel succes. Men kan zioh voor
stellen in welk een angst de eilanders
venkeerden!
Het eerste transport bestond uit plm-