Cjroen kwartsJexehin het hart.
bben
rrvr:;w,
Bioloog Han Alta kocht „De Bremakker"
Kamp voor vacantie vierende jeugd
Waddenzee, lustoord
voor ro
Fijn en grof
Een nieuw boek over Texel
van D J. Dcalder
Hjn fedér !ietnlere!3 jUISt als dest'ids
gr/en' Lr6"' "US5en "fdnen"
hltln^,» tV1SSers en hoeran als
'etioogste gebod: dat der liefde.
BUITENLANDS
WEEKOVERZICHT
N3°anJWam °P 25 Juni de inval van de
loch ™Xrnitten 00 mval op F°™°sa
toch zouden riskeren, waardoor het tot
ten
ZATERDAG 19 AUGUSTUS 1950
TEXELSE
63e JAARGANG. No. 6453
COURANT
Uitgave N.V- v h. Langeveld DeRooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
^tch}!nt0 Woensdags en Zaterdags
Bankrek.: Rotterdamsche Bank en Coöp
Boerenleenbank. Postgiro 652-
Abonnementsprijs f2,75 per half jaar.
.aan de rand der bossen.
(bedoeld wordt „daarom" redactie)
moesten wij tot vier uur in bed liggen.
Dat was niet zo fijn, maar daar ging de
bel. Nou mochten we opstaan."
LOOPT DE VACANTIE op Texel ten
einde dan wordt een groot kampvuur
aangelegd. Voor twee kwartjes heb ik
een sprokkelvergunning op de kop ge
likt, aldus Han, en zie eens wat ze bij
elkaar geraapt hebben! Er lag een in
drukwekkende hoop takken, die 's
avonds aan de vlammen prijs gegeven
werd. Terwijl dan de vlammen hoog op
laaien, voeren de kinderen allerlei leuke
schetsjes op. Er wordt een spannend ver
haal verteld en er wordt gezongen bij
guitaarmuziek.
Ieder kind beschouwt de avond van 't
kampvuur als het hoogtepunt van dit
kamp. Ergens in het dagboek stond:
.„Toen we in bed lagen vond ik
het fijn, alleen maar omdat het dan
weer wat dichter bij het kampvuur v/as.
Ha! de langverwachte dag was ge-
ALS DE ZOMERVACANTIES beginnen, als de jeugd vier, vijf weken lang
„van schoolgaan, lessen en leren bevrijd" wordt, ach dan is ons al veel
schoons in de natuur gepasseerd. Dan is onze jeugd al veel ontglipt, dan zijn
de meeste vogelfamilies reeds uitgebreid, dan hebben de meeste bloemen
reeds gebloeid- Ook de brem.
Op Texel groeit heel wat brem, bv- langs het fietspad, dat van De Koog
naar Eierland voert en op de landerijen achter de hoeve „Vredelust", in Ger-
ritsland. Wist u, dat daar een land ligt genaamd „De Bremakker"? Dezer da
gen hebben wij er onze voetstappen gezet, nee, niet om te zien of de brem
er tóch nog zou bloeien dat verwacht men medio Augustus niet meer!
ook niet om te zien of de heide er weer zou pronken met haar paarse bloem
pjes, wij kwamen er om enige ogenblikken te vertoeven temidden van de jon
gens en meisjes, die twee weken of langer deelnemen aan het intensieve
kampleven van „De Bremakker".
,,HAN EN SUUS" hebben hier onlangs
bijna vier bunder land gekocht, grond
welke uitstekend geschikt is voor een
kamp. En bovendien buitengewoon gun
stig gelegen: aan de rand van ons fraaie
dennenbos waar de kinderen kunnen
stoeien en spelen als 't eens geen strand
weer is. Vanwaar ze slechts een korte
wandeling behoeven te maken om zich
in het zilte nat te storten: mets gaat uit
eindelijk boven een zwemdag'
De leiding bleek bij Han en Suus in
uitstekende handen en als wij over de
leiding spreken willen wij in één adem
noemen de activiteit van assistente en
leidsters, die allemaal hun beste been
tje blijken voor te zetten. Zij weten zich
zo goed te verplaatsen in de wereld van
het kind. Vooral in de wereld van het
stadskind, waar zijzelf doorgaans ook in
de stad zijn geboren en getogen. Daar
hadden zij het verlangen om er op uit te
trekken, de natuur in, daar smeedden zij
haar plannen voor de vacantie.
Vacantie! Toverwoord voor de jeugd.
Is het een wonder, dat de jongens en
meisjes die twee weken op Texel veel te
kort vinden! Maar wie goed heeft opge
past mag volgend jaar terugkomen!
85 KINDEREN in een kamp, in vacan-
tiestemming dat is nog heel wat an
ders, dunkt ons, dan 85 kinderen als
scholieren in de bank' Want hier willen
zij nu eenmaal de hele hand, waar de va
cantie, de vrijheid, hun een vinger toe
stak! Welk een tact is er nodig om ze te
leiden! Welk een inspanning! En toch
schijnt hier, in dit kamp, alles als van
zelf te gaan. De kinderen doen met
graagte wat van hen verlangd wordt.
Dat heeft ons verbaasd De teugel, die
hen leidt is volkomen onzichtbaar en
wordt ook niet gevoeld en toch gedragen
zij zich zoals de leiding het wenst.
Dat hier alles in orde is, blijkt zonne
klaar als men er een paar uurtjes zoek
brengt. Als men de reveille heeft mee
gemaakt, als de nieuwe dag geplukt zal
worden en de vlag plechtig wordt ge
hesen.
Dat hier alles verloopt volgens de re
gels blijkt zeker ook uit de properheid
van dit kamp. Men vindt er geen stroo
tje. Voor, achter en opzij van de tenten
treft de bezoeker de zindelijkheid en
binnen de tenten is dat eender. Daarvoor
hebben wij groot respect. De muizen zul
len hier niets van hun gading vinden!
OM ZEVEN UUR gaat de bel. De vlag
wordt gehesen, de kinderen wassen zich
of worden gewassen want er is ook
een kleuterkamp met jongens en meisjes
van 3-6 jaar! Daarna worden de boter
hammen verorberd en hoe! De leiding
hoeft nooit te klagen, dat ze niet willen
eten! Slapen doen ze ook best, ofschoon
ze wel eens laat in slaap vallen, doordat
aan de tentgenoten eerst de vele avontu-
en-van-de-dag moeten worden verteld
het kamp is een groot aantal tenten
rijk. Tot twaalf uur wordt hier wacht
gelopen.
Wij hoeven zeker niet uit te weiden
over de vele mogelijkheden bij spel en
sport! Noemen wij slechts de volksdan- WAAR BLEVEN DE DUO-ENGELEN?
sen, die zeer in de smaak vallen. Tot de
afdeling sport rekenen wij gevoeglijk Door het minder gunstige weer is de
ook het zgn. stokbroodjes bakken. Daar- behendigheidsrit, welke motorclub
„Texel" Dinsdagavond op het terrein
aan de Kaapweg te De Koog organi
seerde, geen groot succes geworden.
Slechts elf motoren namen aan de
wedstrijd deel en onder het geringe aan
tal toeschouwers bleken zich geen duo
engelen te bevinden, zodat de voor de
dames uitgeloofde prijzen weer ingepakt
moesten worden! 's Is jammer, dat het
weer niet meewerkte, nu ging men lie
ver naar de Bios en toch schijnt de
zon...." of naar het „Casino", waar de
danslustigen zich best vermaakten.
Wat de behendigheidsrit betreft, men
had verschillende hindernissen gemaakt
en het was de kunst om deze in record
tijd te „nemen". Het snelst was C. Mets,
die als nummer één met een doos siga-
ren ging strijken; 2. werd C. Zegel (siga
rettenkoker) en 3. O. J Agter (sigaret
tenaansteker).
ZON, MAAN EN HOOG WATER.
De zon komt 19 Aug. op om 5,32; on
der om 7,54. Maan: 20 Aug. E.K., 27
Aug. V.M. Hoog water ter rede van
Texel: 19 Aug. 0,36 en 0,53. 20 Aug. 1,13
en 1,35. 21 Aug. 2,— en 2.28. 22 Aug.
2,54 en 3,35. 23 Aug. 4,14 en 5,08. 24
Aug. 5,46 en 6,39. 25 Aug. 7,14 en 7,51.
Aan het strand is het ongeveer een
uur eerder hoog water.
.in het zilte nat
komen. We waren al gauw uit de veren
en al gauw klaar met eten. We zouden
hout gaan sprokkelen, maar wij wisten
een omgewaaide boom.
Het kampvuur was prachtig. Er wa
ren een paar jongens en meisjes bij, die
ik niet kende, misschien wel uit het
dorp. De leidsters hebben ook een stuk
je gedaan „Kiespijn". Ik heb me ziek
gelachen. Het heeft tot kwart voor 12
geduurd. Er hoefde 's nachts geen
wacht te zijn, want ze sliepen toch alle
maal zo. Hans heeft 'n mooie toespraak
gehouden".
L
rr Ik#*
schoons in de natuur
over lazen wij in het (keurig bijgehou
den) jeugddagboek:
Vrijdaq 28 Juli '50.
Gisteren hebben wij stokbroodjes qe-
bakken, voor de kinderen, die nog niet
hadden gehad, aldus vertelt ons Aleid
Beukenkamp, 10 jaar oud. De kinderen
die al hadden gehad moesten een to
neelstukje oefenen. De stokbroodjes
waren met stroop belegdMmm, dat
was zalig. Berta zei: „Ik geef je geen
stroop op je broodje voordat je me een
hapje geeft. En wij lachten er hartelijk
om. Toen hebben wij lekker gegeten
Na het eten moesten wij rusten. We
hebben heel veel keet gemaakt (in
plaats van te rusten redactie). Toen
(Ingezonden mededeling).
AAMBEI ENZALF
voorzien van de naam
M1JNHARDT hclph alhjd
sen
V.
In de Waddenzee tus-
n de driehoek Texel-
lieland-Harlmgen hou
den zich volgens de
schippers die dit gebied
dikwijls doorkruisen
naar schatting wel twee
duizend robben op. Van
af de vuurtoren kan men
de robben in grote groe
pen (soms van 30 tot 40
stuks!) waarnemen als
zij Tp de banken liggen
te zonnen. Van de gele
genheid om de vuurto
ren te beklimmen, wordt
druk gebruik gemaakt:
Dinsdag jl. werd hij
door bijna 400 toeristen
beklommen!
De Cocksdorp en om- wandeling over de dijk.
geving zo bericht onze correspondent verder is Dii de u
trek. Men vindt het echter jammer, dat hier in het Noorden van Tevef k m
sen liggen, zoals tussen Den Hoorn en De Koog. Onze Itït. g0e,n k°S"
wijls een wandeling ever de dijk tussen de vuurtoren en°De Cocksdorp
In veler gedachten is het nog niet zo
heel lang geleden dat meester Daalder
als onderwijzer aan de openbare lagere
school in Oosterend werkzaam was. Heel
wat lezers zulien zich de gedrongen kor
te man met het voetgebrek herinneren,
Men zag hem op geregelde tijden in De
Burg, waar hij als voorzanger in J
„Vermaning" dikwijls zijn forse gel.
deed horen. Maar zijn eigenlijke dom
was Oosterend, waar hij een man
betekenis en gezag is geweest.
bracht hij met zijn vrouw als hi
van het eiland geboortig zijn ki^"
ren groot, daar was hij de onderwr
die begreep, dat zijn taak niet tot dé1"
ren van het klasselokaal beperkt <^e
te blijven. Hij bekleedde talrijke Ac~
ties, was de raadsman van zeer
soms trad hij als bemiddelaar orfsen
wat al te hard van stapel lopend ve
raars, die ieder oor zich van Mng
waren, dat slechts zij en niemancPers
het Heilig Evangelie op de juisWnier
interpreteerden. Zij allen baden de-
A JTacI 'In a!1 AA ÏITll^An Istpn
van i)ven 'rfr °°k al weer een man
T 'g kent Oosterend
de LtL'a J verzoening tussen
zelfde God, zij allen wilden Jsten 1
zijn. Dit wist meester Daaldei e kon I
hij bij uitbarstingen van te grcMrig-
heid het kalme en verzoenende0161*!
zijn dat de partijen weer tot eï wist
te brengen Zoals hij het ook cjls is
geweest tussen boeren en visscWant
even groot als de klove tussedn6n"
en „groven" vvas de scheiding P hen,
die op zee en op de akker fbrood
verdienden.
Meester Daalder had een sonde
ren, dat er zijn mocht. Zij hd hun
weg in de wereld gevonden. s over
een van hen, over Dirk Daa-n zijn
nieuwe boek, dat wij iets nwillen
vertellen. Omstreeks een halijw ge
leden ging deze Daalder, zijn
vader zou hij dan een Rijkscr wor
den, naar de destijds befai Rijks
kweekschool voor onderwijz Haar
lem Hij werd onderwijzer, nader
hand op. werd ieraar Nedé. ver
toefde lang in de tropen, rfde op
vallend goed een opvoed? tijd
schrift en is thans direcfan een
middelbare school in Alkm
Jaren geleden schreef -n boek
„Schimmenspel", dat Daalder's
jeugdjaren op Texel en kweek
schooljaren tot onderwerp Te wei
nig Texelaars hebben dit.gelezen,
dat eigenlijk in geen enkpiotheek
in elk der zeven dorpen inbreken.
Nooit werd beter en me kennis
van zaken, met meer begr de toe
standen in het destijds ini20 ver
scheurde Oosterend gesch Daalder
is 'n man van gezag gew-maar in
z'n hart bleef hij de eem Texelse
jongen. Een man, die e doekjes
om windt, maar óók eerdie door
veel levenservaring mild oordeel
is geworden.
„Fijn en grof" is de |enis van
een Texel's meisje, Janmer en
Aai Visman, een Texelsi De na
men moeten iedere lezerf^d wel
vertrouwd in de oren 1 want ze
kunnen niet Texelser geloven
niet, dat Daalder een P Jannie
of Aai op het oog hee: t°en hij
zijn boek schreef. Dit ?vens niet
nodig zijn, want de idyjde schrij
ver ze schetst is besta^ssen alle
Jannies en alle Aais
Het boek is bedoeldnge men
sen. Helaas behoren wpdert lang
niet meer toe, maar (fis hebben
wij het aan één stuk U- Uit boek
is niet voor jonge mern het
is geschikt voor iedeiar óf om
met Nienke van Hic' spreken
voor „kinderen van P* tachtig
Iedere eilander lelijk be
leven op^orlegrond
Vaf oni jT"0 dat de bevolking
1-eaeeerrie H ueeuwen door anders
oWn n. U bevolking der overige
in Óudecr^M rn ls dorp van boeren,
child wonen mensen van de
ren °osten?nd verblijven boe-
0 ?ra ln eén woonkern. En zo
wel onder de boeren als de vissers treft
menvrijzinnigen en orthodoxen aan - in
nen. In Oosterend wonen nog steeds
veel mensen met een eigen willetje. Men
loopt er met gaarne in een ander gareel
dan waarin men zichzelf heeft gespan
nen. Zo was het in het verleden en
men zegt dat het thans nóg zo is. Dat
eigen willetje heeft echter óók zijn goe-
j ?nt was cr één dovP dat zich
gedurende de opstand der Georgiërs be
ter heeft gehouden? Ere wien ere toe
komt, ook de Oosterenders.
Daalder beschrijft het leven in Ooster
end zoals het een halve eeuw geleden
was. Sedertdien is er op Texel veel ver
anderd. Er wordt niet meer gevochten
tussen Oudeschild en Den Burg op Bos
jesdag en een jongen die op een ander
dorp uit minnen gaat wordt er met meer
met stenen weggejaagd. Boeren en vis
sers, „fijnen en „groven" staan zeker
met meer zo fel tegenover elkaar als
voorheen en in handel en wandel heeft
men wel iets meer begrip voor elkanders
overtuiging gekregen. De Oosterenders
gevoelen zien tegenwoordig thuis op al
le dorpen, hun horizon is verruimd Het
ij daarom belangwekkend te lezen hoe
de toestanden en de opvattingen vijftig
jaar geleden waren. Beslist anders dan
nu, al geven wij dadelijk toe, dat er ge
lukkig ook nog veel hetzelfde gebleven
De grootste bezorgdheid van de vrije
wereld gaat niet meer zo zeer
uit naar Korea, nu wel geble
ken is, dat het gevaar voor een
uitbreiding van het conflict tot een
algemene oorlog geweken is, of liever
niet beslaan heeft. Het is nu in de eer
ste plaats Formosa, dat de bezorgdheid
van de Amerikanen en de Westelijke we
reld opwekt. Dit grete eiland voor de
kust van het communistische China is
lange tijd in Japanse handen geweest en
gedurende de laatste wereldoorlog is het
aan het nationalistische China van Tsji
ang Kai-sjek toegezegd. Na de verplette-
lende nederlagen van Tsjiang op het
vasteland is deze naar Formosa overge
stoken, dat nu zijn laatste bolwerk is
Het leger van Tsjiang is talrijk, doch dat
hij veel steun vindt bij de ongeveer zes
mill,oen inwoners, is niet aan te nemen.
Van het ogenblik af, dat Tsjiang van het
vaste land verdreven is, tegen het eind
van het vorige jaar, is er sprake geweest
van een invasie van de communisten op
Formosa. Jonken en landingsvaartuigen
werden door de communisten verzameld
waar de bommenwerpers van Tsjiang'
voortdurend op loerden.
Noord-Koreanen in Zuid-Korea Enkele
dagen later kondigde president Truman
aan, dat Amerika Zuid-Korea op alle
mogelijke wijzen zou steunen. Tegelijk
ke Yerklaring s'elde hij Formosa
onder bescherming van de Amerikaanse
°u. Jvaa L hij de nationalisten ver
zocht hun actie met vliegtuigen tegen 't
Chinese vasteland te staken.
tv,,™ 'remans bedoeling.
Trumans bedoeling was hierdoor For-
,™lte neutraliseren, zodat de kans op
localisenng van het conflict in Korea 't
grootst zou zijn Deze eenzijdige actii
rieht Amer'kar^n, bovenal ook ge
richt op het behoud van het strategisch
belangrijke Formosa voor de met-com-
munistische wereld, wordt niet gedJkt
door de Veiligheidsraad en van het be-
fvdifel O er enk0le W^ehjke landen
twijfel gerezen aan de juistheid van het
besluit, vooral daar landen als Engeland
ben 0Pr"mumstlsche legime erkend heb
ben en dus met veel voelen kunnen voor
een bescherming van Tsjiang. Zouden
Ver6 Staf611 Z'Ch da" aan de Zljde van df
v»l i moeten scharen voor het ge-
oorlog tussen rood China en de Vei Sta
ten zou kunnen komen' Hier voelen zij
eel weinig voor. Amerika wil nu zeker
heid en heeft Engeland verzocht zijn
houding inzake Formosa nader te bepa-
Wm f Aziatlsche landen, waar India
het meeste gewicht in de schaal legt be-
s.aat voor het regime van Tsjiang bn-
het'er s.ympd,hie en dit maakt
het er voor de Amerikanen niet gemak-
'ik0r ,°P Militair gesproken is zelfs
Tsjiang beter dan Formosa in eommu-
hun sCt handen' maar de weerslag van
hun steun voor hem kan hun de niet zo
buitengewoon grote sympathie, die zij in
Azie bezitten, kosten.
Van een leraar in de Nederlandse taal
kan men verwachten, dat hij een meer
dan oppervlakkige belangstelling voor
het dialect van zijn geboortegrond zal
hebben. Bij ons weten is er nimmer een
boek over Texel verschenen, waarin zó
veel Texelse dialectwoorden en uitdruk
kingen opgetekend zijn. Menige echte
Texelaar, vooral van Oosterend, waar
de oorspronkelijke omgangstaal zich
htlfa' ,da"°P ?e andere dorpen gehand
haafd heeft, zal zich verheugen over de
hanteertaar°P Daalder de Texalse spraak
Er is meer in dit boek dat te loven
valt. Want het Oosterender volksleven is
er met kleurige verven in geschilderd
op een wijze als alleen een volledig in- i
gewijde het vermag te doen. Kostelijk is
de beschrijving van een trouwpartij, die
Aai Visman meemaakt. Het bezoek aan I
t j Drukke diplomatieke activiteit.
In de Ver. Staten was de afgelopen
veek een drukke diplomatieke activiteit
lovnr °Vu0r Formo£a' waarbij vooral
ook India betrokken schijnt te zijn Het
eindd0el blijft de neutralisering van
rormosa, zodat daar de lont uit 't kruit
vat verwijderd kan worden. Politiek ge
sproken is het nu zaak voor de Ameri-
kaanse regering duidelijk te maken, dat
oe bescherming voor Formosa geen
aïfo V" °"idt V,°0V het reSime van Tsji-
heln al"Sf a'2al zij daarb>J moeilijk
heden ondervinden van de republikein
se oppositie in eigen land, die vast wil
henftehiï°Kden i33'1 Tspang Vael kwaad
heeft het bezoek van Generaal Mac Ar
thur (de Amerikaanse opperbevelhebber
in Japan en Korea), aan Tsjiang Kai-sjek
aan de Amerikaanse zaak berokkent. De
communistische propaganda, die het in
toch al zo gemakkelijk heeft (wij
weze,nuer enkele weken geleden nog op)
vindt hierin krachtig voedsel voor di an-
Vervolg 2de pagina, 1ste kolom).
velen geeft een lange en harde werktijd
nog immer een slechte sobere beloning.
Den Burg7hét"toen"nog"deftfge'donT I Da^deJs'Td 7" Jexel hebben wij
,^aI,O.7t0re"d z'0h -I-lijk nooit h£|
jaar'
lang in het leven op^ort6giond
stelt zal er zich mee n- Immers
dit boek is eenvoudig En deze
--e wvi. „utfiuge aorp,
waar Oosterend zich eigenlijk nooit he
lemaal thuis gevoelde. En nimmer zijn
e Texelse volksfeeslen, de pret van de
Meierblis Sinterklaas en de kermis be-
ter uitgebeeld. Voortreffelijk is het le-
ven der vissers opgetekend, die na een
weex zwalken op zee, de plunjezak op de
schouder, door de weiden van Oude
schild naar Oosterend terugkeren. De
zorgen van de vrouwen als het stormt
de angst aL sommige blazers niet of
over tijd zijn teruggekeerd. Zo was het
en, wij schreven het reeds, zo is het in
veel opzichten nog. De vele vreemdelin
gen, die thans ons eiland bezoeken mo
gen dit bedenken. Mogen zij ook begrij
pen dat op het terecht zo veel geroemde
eiland met zijn vriendelijke bevolking
heel wat leeft, dat hun ontgaat. Zo de
nieuwe tijd veel veranderd heeft, voor
een deel der Texelaars is het leven nog
immer een strijd om het bestaan. Voor
ttj rgcwees.1 xe ziin.
Want zeker zijn er bedenkingen tegen
„Fijn en Grof aan te voeren. Er is even
wel zo weinig goeds over ons eiland ver
schenen, er is zóveel oppervlakkige
journalistiek bedreven, dat wij dit nieuwe
boek met wilden critiseren op zijn zwak-
■ere gedeelten. Het werd geschreven uit
de herinnering, die de wonden van het
verleden heeft geheeld. De gevoelige
jongen, die Dirk Daalder eens was is
een volslagen man geworden, die 'met
wijsheid de afgelegde levensweg heeft
overzien. Lange tijd richtte hij zijn blik
op de jaren zijner jeugd, op Texel, op
üosterend, zijn geboortedorp. Met liefde
sloeg hij het tafereel van weleer gade
Welnu, zoiets verdient slechts lof. Moge
alle cntiek dan achterwege blijven en
mogen wij dit boek aan alle Texelaars
van harte en met warmte aanoevelen.
v. d VI
rgen