Cjroen ^warL-Jexels in het harL,
Barre tocht over onbetrouwbaar ijs
en door ijskoud water
Hoor, wie*knort claar
Bouw Gezondheidscentrum kan
vermoedelijk volgend jaar beginnen
Februari 1919
Klein scheepje raakte bekneld in onafzienbaar ijsveld
Opvarenden werden door Cocksdorper hulpexpeditie gered
Kostbare lamp
gestolen
WOENSDAG 13 DECEMBER 1950
TEXELSE
64e JAARGANG. No. 6485
COURANT
Uitgave N.V- vh. Langeveld DeRooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek.: Rotterdamsche Bank en Coöp.
Boerenleenbank- Postgiro 652-
Abonnementsprijs f2,75 per half jaar.
Hierbij vindt de lezer een be
schrijving 'van een bijzonder
moeilijke redding op 19 Febru
ari 1919. Een klein motorscheep
je was op de Brezem halfweg
De Cocksdorp en Harlingen,
door het ijs ingesloten. Dertig ki
lometer uit de Texelse kust. Er-
was geen voedsel meer aan boord
en de opvarenden verkeerden in
een hachelijke positie. Vijf jon
ge Cocksdorper vissers onderna
men een expeditie naar 't schip.
Het relaas van deze tocht werd
door een der deelnemers te boek
gesteld. Hij las het ons dezer
dagen voor, toen wij in De
Cocksdorp waren.
.,Dat is hoogst interessant!"
zeiden we, ,.dat is een boeiende
beschrijving, mogen wij het pu-
pliceren?!"
Daar had de oud-redder vol
strekt geen bezwaar tegen.
19 FEBRUARI 1919. Een snerpende Oostenwind jaagt over de Waddenzee,
die in een onafzienbaar ijsveld herschapen schijnt. Het vriest dat het kraakt,
12-14 graden. Wie niet noodzakelijk buiten moet zijn, zit dicht op de kachel.
Plotseling ontstaat beweging in de Dorpsstraat van De Cocksdorp. Wat is er
aan de hand? De rederij Van Bekkum uit Purmerend heeft zich per telefoon
met De Cocksdorp in verbinding gesteld, zij vraagt inlichtingen omtrent haar
motorschip „De Tijd zal het Leren". Dit vaartuig is precies een week gele
den 12 Februari uit Purmerend vertrokken met besteming De Cocks
dorp. De 13e Februari is het scheepje de sluizen van Den Helder gepasseerd
en vandaar doorgevaren in de richting van De Cocksdorp. Volgens opga
ve van de rederij is er voor twee dagen voedsel aan boord. De bemanning
bestaat uit tien koppen, nl. schipper Hollenberg, diens vrouw en zeven kin
deren en de motordrijver J. van Bekkum.
Men vermoedt, dat het scheepje op het
Wad aan de grond is geraakt en daarna
door het ijs is ingesloten. Dan verkeert
het dus in een hachelijke positie. Zo
lang er geen beweging in het ijs komt is
de honger het grootste gevaar dat de op
varenden bedreigt. Er moet hulp gebo
den worden.
Cocksdorpers proberen met een vlet
met de achtervloed door het ijs heen te
komen. Er staat een sterke Oostenwind
en de mannen zijn dan ook spoedig met
een laag ijs bedekt, want het overkomen
de water doet onmiddellijk een ijslaag
ontstaan Men moet trachten voor het
invallen van de eb een bepaald punt in
de Waddenzee te bereiken. Gelukt dat
niet, dan moet men onherroepelijk te
rug daar men anders door het opkomen
de ijs wordt ingesloten en de vlet ver
loren gaat. De redders zijn taai en uren
lang worstelen zij door, maar de ele
menten zijn sterker en men is tenslotte
genoodzaakt terug ic keren. De volgen
de dag wordt opnieuw een poging ge
waagd, maar het blijft wederom onmo
gelijk op die manier de schipbreukelin
gen te bereiken.
„Als wij ers probeerden om er over
het ijs te komen?" zo opperden verschil
lende vissers.
„Dat is zelfmoord!" meenden ande
ren, „dat is onmogelijk!"
Maar ondanks de waarschuwingen
besluit een vijftal vissers het waagstuk
te ondernemen. Z:j weten, dat hun een
strijd op leven en dood wacht. Nu geen
gevecht met de woeste branding van de
Eierlandse Gronden maar met de gehei
men van de bevroren Waddenzee
daar loert thans dc dood, op die stille,
geheimzinnige Waddenzee waarop krui
end ijs op sommige plaatsen ijsbergen
heeft gevoimd zo van de veilige dijk
af een grootse aanblik
Men vertrekt 's morgens om 10 uur
van De Cocksdorp. De expeditie is goed
geproviandeerd: men heeft pakketten
van 10 kilogram bij zich. Niets is verge
ten. Onder de levensmiddelen bevinden
zich pakken kindermeel en geconden
seerde melk voor de jongste telg van de
schippersfamilie, een baby van twee
maanden. Het groepje moedige mannen
wordt nagestaard door velen, die hun
hoofd schudden: „Wat moet daar van
terecht komen!"
De afstand tussen De Cocksdorp en de
plaats waar het schip zich zou bevinden
bedraagt ongeveer 30 kilometer. Men zal
bovendien genoodzaakt zijn omwegen te
maken wegens de diepe geulen die het
Wad doorsnijden. Er blaast nog altijd
een krachtige Oostenwind en het vriest
nog steeds 10-11 graden. De expeditie
is o.m. in het bezit van een kompas en
een lange lijn. Dc eerste die van de
lijn gebruik moet maken is J. v.d. Kooij.
Hij zakt tot zij.i middel door het ijs.
Spoedig heeft men hem weer op de wal
en verder gaat het, altijd maar verder,
scherp uitkijkend teneinde gevaarlijke
plekken te vermijden. Het tweede
slachtoffer is F. Buis, ook hij kan geluk
kig weer spoedig met de lijn uit zijn
onaangename positie worden verlost.
Het tempo wordt versneld om voldoende
lichaamsbeweging te krijgen: dat is erg
nodig voor de twee mannen, óie al ken
nis hebben gemaakt met het ijskoude
water en tot hun middel doornat zijn.
Dichte mist.
Ineens staat men tegenover een wal van
bevroren schuim, wel twee meter hoog.
Die wal is niet /.o e:g breed maar toch
duurt het een uur eer men er zich door
geworsteld heeft. Men staat weer op het
vaste ijs en heeft naar schatting de helft
van de afstand afgelegd. Nadat de wind
belangrijk in kraent is afgenomen, vormt
zich in korte tijd een mistbank aan de
Oosterkim. In enkele ogenblikken zijn
de mannen door de dichte mist omringd.
Het kompas wordt geraadpleegd, de
koers opnieuw bepaald en voort gaat
het. De heer F. Buis vindt een boots
haak, hij neemt 'm mee, die kan immers
te pas komen! Na een uur trekt de mist
gelukkig op. Men ontwaart het gezochte
vaartuig op een 7 kilometer afstand
Het scheepje gaat voor een groot deel
schuil achter opgestuwde ijsmassa's. Na
enige tijd bevindt men zich op de rand
van het ijsveld. Een brede geul open
water scheidt de mannen van het ande
re ijsveld, waarin net schip gekluisterd
zit. Zo ver het oog ziet, valt er niets
van een verbinding tussen de twee ijs
velden te bespeuren. Er staat 14 voet
water.
Men tuurt eens naar het scheepje,
maar daarop is geen kop te zien: die zit
ten bij die vreselijke kou natuurlijk bij
hun kachel. De sloep staat daar op dek
hoe goed kan hij nu van pas komen!
Er moet gehandeld worden, want als
de vloed opkomt en de mannen zijn
niet gevorderd, dan zal het er slecht
voor hen uitzien! J. v.d. Kooij zegt: „Als
we een half uur om de Noord zien te
komen, kunnen wij er door, daar is de
geul veel minder diep".
„Oké!"
Na een half uur peilt men de diepte
van het water aan de rand van het ijs
veld. Het komt tot borsthoogte
„De pakketten levensmiddelen
tillen wij boven het hoofd en wij
laten ons vervolgens in het ijskoude
water zakken. De kleinste reikt het
water tot de hals. Voetje voor voet
je trachten wij de overkant te be
reiken, de geul is hier 200 meter
breed. De diepte van het water
neemt gelukkig niet toe en allen we
ten de andere wal te bereiken.
Eerst worden de pakketten op het
ijs geschoven, waarna een onzer met
vereende krachten op het ijs wordt
getild. Daarop volgen dc anderen".
Hierna moeten ze weer 3 kilometer in
zuidelijke richting gaan om het doel te
bereiken. Edoch, een der mannen begint
tekenen van uitputting te vertonen. Hij
gaat op het ijs zitten. „Even rusten",
zegt hij. De anderen trekken hem echter
overeind, want rusten in de kou zou
hier de dood betekenen Men krijgt hem
weer mee.
Vreugdekreet.
Eindelijk, om 4 uur, dus zes uur na de
start, heeft men het schip bereikt. De
mannen beuken op de ijzeren wand van
het schip ter hoogte van de kajuit. Daar
verschijnt het hoofd van de motordrij
ver bovenuit de kajuit. Hij kijkt de
mannen een ogenblik stom verwonderd
aan en uit dan een kreet van vreugde
Daar komt ook de schipper te voor
schijn. Hij schuift een ladder neer en de
Cocksdorper redders klimmen aan boord.
Groot is de vreugde. In allerijl worden
verschillende kledingstukken bij elkaar
gezocht, terwijl de mannen zich van hun
natte en bevroren kleren ontdoen. In
tussen zijn de Kinderen van de schipper
naderbij geslopen en in een ogenblik
hebben zij de broodzakken van de
Cocksdorpers te pakken. Ze gunnen zich
geen tijd om de zakken netjes te openen,
ze trekken ze eenvoudig stuk en begin
nen als wolven te eten! Na de verkleed
partij zien twee mannen er wel wonder
lijk uit: zij zijn in kleren van de schip
persvrouw gehuld! De ketel van de gas
generator wordt opgestookt en de plun
je in de machinekamer te drogen gehan
gen. Na een uur of drie zijn de kleren
droog. Twee redders wilden toen liefst
meteen de terugtocht aanvangen. De
anderen voelden daar niets voor, im
mers, het is vloed geworden en al staat
de maan helder aan de hemel, de tocht
zou in het nachtelijk uur toch te ge
vaarlijk geworden zijn. Het is allen dui
delijk, dat men aan De Cocksdorp de
TEXELSE MARKT.
Den Burg 11 Dec. 1950. Aangevoerd-
2 koeien f 700-f 800; 5 biggen f 30-f 50.
11 n. kalveren f 40-f 60.
DE STEM DES VOLKS.
Onze zaaluitvoermg wordt begin Fe
bruari gegeven. Ons programma bevat
weer geheel nieuwe nummers, zowel
voor dames- als mannenkoor. Na de
pauze een pittige levue, samengesteld
door mevr. Craanen, zodat we weer een
goed programma mogen verwachten
Dit is voor hen, die de zang willen be
oefenen een prachtgeiegenheid, nu kun
nen ze juist nog deelnemen aan de repe
tities. Komt u hedenavond naar de Ulo
school, alwaar nog steeds de repetities
worden gehouden. Maar denk er om,
aanvang 8 uur precies.
Tijdens een hevige storm werd de ver-
kenningslichlboei van het Molengat van
zijn ankers geslagen Met grote vaart
dreef dit kostbare baken naar de kust.
het strandde bij paal 16 op ons eiland.
Dat was Zaterdag n de prille ochtend.
Zondagmiddag was de boei nog onaan
geroerd, maar toen men Maandagmor
gen de situatie kwam opnemen met het
oog op het transport, bleek een„jutter'
de kostbare koperen lamp van de boei
te hebben afgeschroefd. Zo'n lamp kost
het Loodswezen (en uiteindelijk het Ne
derlandse volk) f 2500, kostbare devie
zen, want het apparaat komt uit Zwe
den. De dief kan er misschien voor een
paar rijksdaalders aan koper af krijgen.
De lamp was 14 dagen te voren pas op
de boei aangebracht, de nieuwste uit
vinding, die moest bijdragen tot verho
ging van de veiligheid voor onze scheep
vaart, die het vooral bij storm verre van
gemakkelijk heeft als de gevaarlijke
gronden voor onze kust gepasseerd moe
ten worden.
Het spreekt vanzelf, dat de politie de
zaak in onderzoek heeft genomen. Dit is
geen jutterij meer, dit is zuivere dief
stal en dan nog diefstal van de laaghar-
tigste soort. „Er zijn geen woorden voor
te vinden", aldus een der instanties, die
nauw met ons Loodswezen samenwerkt.
F 2500 aan deviezen weg, maar dat is
eigenlijk nog het allerergste niet: het
gemeenste is, dat een laag individu hier
de scheepvaart van een geleidelicht
heeft beroofd bij nacht en ontij!
„Jutter", dit preadicaat verlenen wij
u weer zodra u de kostbare lamp „te
vondeling" legt.
KUNSTLIEFDE.
Over de zgn. „Honderd gulden ten
toonstelling", welke het Genootschap
„Kunstliefde" te Utrecht heeft gehou
den, lazen we in een der dagbladen het
volgende:
Wie exposeren.
De bekende en meest gerenommeerde
leden van Kunstliefde, mensen als Otto
van Rees (Tuinbeeld en Stilleven), Wil
lem van Leusden ^Dode Ekster), mevr.
Adriani-Hovy (Tuinbeeld), hebben ook
hier werk ingezonden Luigi de Lerma
is met een paar belangwekkende mono
types vertegenwoordigd, maar ook met
aardewerk, dat zijn beste streven
presenteert. Louis Wij mans, die zich
nooit op de voorgrond plaatse, heeft dit
maal niet ten onrechte van zijn collega's
de „ereplaats" gekregen in de lange zaal
met een van zijn opmerkelijke zuide-
lijk-zonnig aandoende strandgezichten
Jan van Ham zond sfeer-gevoelige ge
zichten van Texel in, w.o. er zijn, die hij
heet van de naald meebracht van zijn
jongste verblijf op dit geliefde eiland.
PREDIKBEURTEN.
Ned. Herv Gemeente Oosterend.
Woensdag (heden) samenkomst in de
school van Oost, om 8 uur.
Donderdag (morgen, 14 Dec.) 8 uur
Doopzitting aan de pastorie.
N. H Gemeente Den Hoorn:
Vrijdagavond 15 December, 8 uur Bij
belkring in de P.H. Polder ten huize
van de familie Van Lente.
gezinnen, familie, ia het hele dorp
in grote ongerustheid verkeert. „Maar
ik zeg tegen mijn maats: „Van ongerust
heid is nog nooit iemand gestorven,
één nacht zeker niet! Als wij nu gaari,
schieten wij er ons hachje bij in".
De volgende ochtend vertrekt het vijf
tal bij het aanbreken van de dag en na
een voorspoedige tocht bereikt men om
tien uur „durp".
Groot is de blijdschap om de behou
den thuiskomst, dankbaarheid in aller
harten, dat ,deze gevaarlijke onderne
ming tot zulk sen goed eind is ge
bracht".
Onder dit relaas lezen wij: ..Deze tocht
is destijds niet doorgegeven aan de N.Z.
H.R.M. De deelnemers behoorden echter
allen tot het personeel van de Redding
maatschappij, vier tot het vaste perso
neel, een was reserve loeier."
DEZE BIGGETJES waren
nog slechts enkele dagen
oud toen hun moeder stierf.
Hoe verder door dit (moei
lijke) leven? De gehele worp
werd gedistribueerd. De
twee die u hiernaast ziet,
weiden door de familie Jac
Eelinan, Oudeschild-C., ge
adopteerd. Komt u eens een
plaatje maken", aldus ver- I
zocht men onze fotograaf.
Die er heen en toen hij de
woning von de familie Eel-
man betradliep het tv/eetal
biggetjes er vreugdig knor
rend door de kamer. Ze wa
ren ioen 14 dagen! ,,U had
ze moeten zien, toen ze drie
dagen waren, ze leken wel
van marsepain!" aldus oma
Eelman, die hierop haar
kleinkinderen verzocht:
„Geef ze de fles eens, jon
gens!"
Toen de flessen melk op
de proppen kwamen waren
de kleine krulstaarten met
een een toonbeeld van le
vendigheid.
's Nachts slapen ze in eenL
mand, maar als 's morgens
de lamp wordt opgestoken zijn ze meteen bij de pinken.
„En hoe staat het met de zindelijkheidheid?" vroegen we.
„Dat valt wel mee, nou ja. ze gedragen zich net as de meeste babies
P.S. Ze groeien als kool.
Op de Donderdagavond in „De Oran
jeboom" gehouden ledenvergadering
van de afdeling Texel van Het Witte
Kruis, heeft het bestuur het schetsplan
voor het te stichten Gezondheidscen
trum voor Texel te Den Burg laten cir
culeren: een tekening die uiteraard
nog enige wijzigingen kan ondergaan
van het gebouw, waarin het Consulta
tiebureau voor zuigelingen en kleuters
zal worden gevestigd met annex een
gebouw ten dienste van de fbc-bestrij-
ding, enz. De bouwkosten werden op
ruim f 88,000 geraamd. (Zonder inventa
ris). Het voor dit doel gestichte fonds is
reeds f 23,000 groot, w.o. een bedrag van
f 5000, geschonken door TESO, terwijl op
een flinke Rijkssubsidie mag worden
gerekend. De voorzitter, de heer J C.
Rab, was ten aanzien van de bouwplan
nen zeer optimistisch gestemd. Hij heeft
de indruk, dat de betrokken instanties
de afdeling Texel van het Witte Kruis
zoveel mogelijk willen steunen en daar
om sprak hij als zijn vertrouwen uit, dat
volgend jaar met de bouw za) kunnen
worden begonnen! Het bouwterrein ligt
achter het Wijkgebouw, dus aan de Wit
te Kruislaan.
Het gebouw voor het consulteren van
zuigelingen en kleuters beschikt o.a.
over een wachtzaaltje. een zaaltje met
een flink aantal boxen, een kamer waai
de administratie wordt gevoerd, de zui
gelingen worden gewogen en ingeschre
ven en een kamer waar de dokter con
sulteert. De afdeling tbc-bestrijding
heeft een grote wachtkamer, een dok
terskamer en een kamer waar men kan
worden doorgelicht. Ook zagen wij een
gebouw voor de concierge die t.z.t,
ook als badmeester voor het te bouwen
Badhuis zal optreden.
VOOR HET EERST mocht de voor
zitter het welkom toeroepen aan een
„tot in alle hoeken" gevulde zaal. Ter
verduidelijking dient te worden opge
merkt, dat het bestuur nu niet bepaald
de grootste zaal van het eiland had uit
gekozen, opzettelijk, want men wilde
eindelijk eens een ledenvergadering
zien, waarop geen stoel onbezet bleef!
Dat is gebeurd, er moesten zelfs nog
'stoelen worden bijgeplaatst!
In zijn openingswoord richtte de voor
zitter een bijzonder woord van welkom
tot Zuster Mulder en Dokter Elias.
Na lezing der notulen door de secreta
ris, de heer H. C. Remmers, deed de
voorzitter enige mededelingen over het
te stichten Gezondheidscentrum. Dokter
Elias merkte^op, dat er ook behoefte be
staat aan een instelling welke het Nood-
ziekenhuisje kan vervangen. De voor
zitter antwoordde, dat het in de bedoe
ling ligt een gedeelte van het te stichten
gebouw te reserveren voor het uitvoe
ren van operaties („Noodgevallen"). De
opzet zal zeer bescheiden moeten zijn, er
zouden 2-4 bedden kunnen worden ge
plaatst.
DE PENNINGMEESTER, de heer P
Beemsterboer, deelde mede, dat nie
mand de begroting 1951 was komen in
zien. Nu, dan heeft men het voorhoofd
ook niet behoeven te fronsen: de finan
ciële vooruitzichten zijn niet bepaald
rooskleurig, er is een ongedekt tekort
van rond f8000. Men hoopt, dat de ge
meente haar subsidie zal willen herzien
en op f 3500 zal willen brengen het
bestuur van het Witte Kruis heeft daar
toe reeds een ontwerp-brief aan B en
W. opgesteld. Thans bedraagt de ge
meentelijke subsidie f 1400, vóór 1934
bedroeg ze f 1500. De gemeente stelde
als voorwaarde, dal een derde ver
pleegster in dienst zou worden gehou
den.
Acht leden worden in sanatoria ver
pleegd, terwijl aan verschillende gezin
nen versterkende middelen worden ver
strekt. De tbc-bestrijding wordt voor
1951 op f 5100 Oegroot f 4500 daar
van wordt door de gemeente Texel en
de Provincie betaald.
Medegedeeld werd voorts, dat de lote
rij ongeveer f 13,000 heeft opgebracht.
Deze heeft dus toch nog een behoorlijk
resultaat opgeleverd
In antwoord op een desbetreffende
vraag werd medegedeeld, dat de zieken
auto in beheer is bij TESO. Deze auto is
ook eigendom wan TESO. Zoals bekend
heeft TESO onlangs een nieuwe zieken
auto gekocht. Die kostte f 22,000.
BESTUUR Hierna volgden verschil
lende bestuursverkiezingen De voorzit
ter en de secretaris werden met algeme
ne stemmen herkozen. De heer D. Dap
per werd met 15 stemmen benoemd tot
bestuurslid voor Den Burg; voor De
Cocksdorp de heef A. van Hoorn (21);
Oosterend de heer F. Witte (22); De
Koog mevr. Kuneman (16); De Waal de
heer IJska (21). De afgetreden bestuurs
leden mevr. Vrijdag-Keijser, Den Burg
en de heer H Daalder, De Cocksdorp,
ter vergadering aanwezig, werd dank
gebracht voor hun werk. Voor De Koog
was afgetreden de heer S. v.d. Vis, voor
Oosterend mevr. Renout, voor De Waal
Ds. Janse.
Juist voor de Rondvraag werd aange
sneden betrad burgemeester De Koning
de vergaderzaal. „Ik heb eerst een ande
re vergadering oijgewoond", aldus de
burgemeester ach, het Hoofd onzer
gemeente zal weinige avonden aan ei
gen haard zitten!
Geschenk uil Amerika.
Op 5 December werd aan het Wijkge
bouw oen groot pakket bezorgd. Het be
vatte 12 lakens en 12 slopen, het was
een geschenk van de Nederlandse vrou
wen in New York. Deze lakens en slo
pen zijn bestemd voor tbc-patiënten die
Ihuis verpleegd worden.
Een der leden vroeg inlichtingen in
verband met het consult van Zuster
Cornelisse. Medegedeeld werd, dat Zus
ter Cornelisse zitting houdt voor het be
kende Kraam-Centrum Texel-Den Hel
der, dat over ien groot aantal gediplo
meerde krachten beschikt Aanstaande
moeders wordt dan ook geadviseerd
zich tot deze instelling te wenden.
In zijn slotwoord sprak de voorzitter
de hoop uit. dat de bouwplannen vol
gend jaar uitgevoerd kunnen woeden
dat zal dan de kroon zijn op het werk
van het bestuur, dal deze zaak zo uit
stekend heeft voorbereid!
DIENSTREGELING N.V. T.E.S.O.
tot en met 29 April 1951:
Op werkdagen:
Van Texel: 5,30; §6,25; 7,50, 11,50; 14,50;
17,55.
Van Den Helder: 6,30; §8,15; 10,30; 13,20
16,20; 19,30.
Op Zon- en Alg. erkende Chr. Feest
dagen:
Van Texel: 7,50; 11,50; 17,55,
Van Den Helder: 10,30; 13,20; 19,30.
Ingaande 2 April 1951 iedere Maan
dag