Cjroen 'warL-Jexelsin het harL,
S l
Waar komen al die vreemde namen
vandaan??
PU IR O L
Onder de pomp
&cn tiaivc cim ivcj &{ed cu
„Rooie Arie", spel met zang uit de havenbuurt
In het jubileumsjaar ging zij heen
WOENSDAG 3 JANUARI
EXELSE
64e JAARGANG. No. 6490
COURANT
Uitgave N.V- v h. Langeveld De Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags
Bankrek.: Rotterdamsche Bank en Coöp
Boerenleenbank. Postgiro 652-
Abonnementsprijs f 2,75 per hali jaar
Elemert, Oeperen, Ongeren. de Douk. Bargen, Spang
Dc Elemert heeft in December weer heel wat harten van schaatsliefhebbers
>neller doen slaan zoals de jeugd hierboven, die op weg naar de school, nog
ïven het ijs moest inspecteren.
In één der laatste nummers van deze
Courant las ik met genoegen dat de
Slemert in Den Burg rijkelijk van water
vas voorzien en dat men er bij inval-
ende vorst baantjes zou kunnen rijden,
jók als de „Dienst van Publieke Wer
ven" het land daar niet opzettelijk vol
valer had laten lopen. Herinneringen
vwamen bij mij op aan een tijd, dat ik
.elf zo goed mogelijk trachtte op de
ïlemert schaatsen te rijden een tijd,
lie lang geleden lijkt, maar die vers in
iet geheugen ligt van allen die haar
■>ebben meegemaakt De zeevaarders
:o genoemd, óók als ze nooit gevaren
ïadden waren teen nog op Texel.
Vlet hun kranige pakjes aan hebben ze
nenig meisjeshart gebroken, maar laat
k daar dadelijk aan toevoegen dat velen
/an deze would-be varensgezellen ook
verkelijk zeelui zijn geworden en dat er
'rij wat zelfs met een Texels meisje in
iet huwelijksbootje zijn gestapt. Dit al
es is voorbij Tegenwoordig moeten de
Texelse meisjes het zonder zeevaarders
j loen, maar gebleven is die heel oude
Clemert, waarop zelfs bij een matige
'orst velen weer hun hart zullen opha-
en aan het spel ^an schaatsenrijden en
!c daarbij behorende andere vermake-
ijkheden.
In de tijd dan, dat ook ik op de Ele-
nert baantjes reed, vroeg ik mij wel
•ens af, waar die vreemde naam Elemert
'andaan gekomen was. Namen als Dne-
(Ingezonden Mededeling).
Ijsvermaak geeft ruwe huid
verzacht-geneest
luizen, Zevenhuizen, Cocksdorp, Den
!urg zijn gemakkelijk genoeg thuis te
lengen. Maar net woord Elemert klonk
1 ie even vreemd in de oren als Oeperen
n Ongeren, als Douk en Evcrstekoog.
)aar mijn verblijf op Texel kennelijk in
nijn leven van grote invloed is ge-
eest stelt u gerust, waarde lezers, ik
leb er nooit spijt van gehad bleef ik
,j voor Texelse zaken interesseren,
ok ondanks mijn langdurig verblijf in
enige werkelijke stad van Neder-
ind, in Amsterdam. In vrije uren zocht
daarom in Texei's verleden. Ik wilde
et tegenwoordige Texel door zijn ver-
ïden leren begrijpen en ik vlei mij met
e gedachte, dat mij dit af en toe wel is
elukt. En weder span nige schrijverij
an cvenzeer-Texel-belangstellenden ten
pijt, heb ik de meed niet opgegeven
randaar dit stukje over Texelse vreem-
e namen, die ik eerst niet thuis kon
rengen, maar die mij zo langzamerhand
uidelijk geworden zijn.
Vaarde lezers, in de jaren, dat ik op uw
ïland woonde, wist men reeds lang
lat in het derde kwart van de dertien-
e eeuw de Zuiderzee met de daaraan
renzende Waddenzee was ontstaan.
róór die tijd lag er tussen de hoge gron-
Qen van OostelijK Friesland en Texel
|en veengebied waar op verschillende
jlaatsen nederzettingen van mensen
aren. Met de grote vloeden in de der
ende eeuw zijn die nederzettingen
eggespoeld, zoals vijf eeuwen later
"est-Vlieland weg zou spoelen, zoals de
olhardmg is weggespoeld en zoals het
in bij de vuurtoren is weggespoeld.
et is m ij een raadsel waarom men de
|uurtoren ten koste van veel geld heeft
geknapt, waarom men geen nieuwe
jchttoren verder landinwaarts heeft ge-
uwd. Over zoiets mag je echter niet
schrijven of praten als je geen „deskun
dige" bent en alleen maar een mens met
enige opmerkingsgave.)
li Men vergeve mij mijn zijsprong. De
dorpen in het veengebied beoosten Texel
zoals Texalmore, Bretanmore en Lan-
jtenmore waren dus weggespoeld en in
de loop der eeuwen kwam er een steeds
bredere en op sommige plaatsen zelfs
diepere Waddenzee tussen Friesland en
ie eilanden Texel en Vlieland Met de
iee verdween allengs de Friese invloed
jp Texel, maar in talrijke Texelse na
aien bleef die Friese invloed te herken-
ïen.
De Elemert, om tot mijn punt van uit
gang terug te keren, heette oorspronke
lijk Elmarburen, naar de Friese mans
naam Elmar. Oorspronkelijk heeft in de
Elemert u weet 'net, één van de pol-
dertjes die behoren tot het v/aterschap
van de Dertig Gemeenschappelijke Pol
ders een zekere Elmar gewoond, die
met zijn buren dat poldertje beheerde.
Op dezelfde manier is de naam Onge
ren ontstaan uit de Friese persoons
naam Ungher Lange tijd sprak men
van Ungherburen. Slechts door verhas
peling kwam men tot het op zichzelve
zinloze Ongeren. Oeperen is evenzeer
een verbastering, want voorheen heette
dit poldertje Hopenburen, naar de Frie
se persoonsnaam Hope. Indertijd heb ik
het eens met een Fries op Texel aan de
stok gehad. Hij leeft nog, is zelfs kern
gezond, ik vertrouw dat hij mij nu ein
delijk vergeven zal na zo zijn stamland
de eer gegeven te hebben, die het toe
komt.
Ik noemde nog de Douk, de dijk waar
in de achttiende eeuw een dijkbreuk
heeft plaats gehad. Bekijk eens, waarde
Texelaars, de oude gravure op de secre
tarie van uw gemeente, waar die dijk
doorbraak is afgebeeld. Het was een
ramp Mensen on vee kwamen om en
men zat volop in de narigheid
Welnu ook Douk is een Friese mans
naam Een zekere Deuk heeft daar eens
waarschijnlijk zeven of acht honderd
jaar geleden gewoond en de naam is
dus minder vreemd, dan zij op het eer
ste gezicht schijnt.
Ook Bargen lijkt een vreemde naam.
Weet echter dat in Oost-Friesland ook
heden ten dage een varken nog een
baerch wordt genoemd en dat de naam
van deze buurtschap dus aan het zwijn
te danken is. Nu geen grapjes gaan ma-
ben op de bewoners daar, want dan ko
men er wederom Ingezonden stukken.
Op straffe van een berisping mij door
de hoofdredacteur van „dit veelgelezen
blad" toe te dienen ik heb voor van
daag al weer te veel geschreven moet
ik nog even vertellen dat Spang óók al
lot de voormalige Friese invloed terug te
voeren is. Immers ook Spang is een Friese
mansnaam, die onder meer in het even
eens Friese Spannum en Spanga te
herkennen is. En ook Spanbroek in N.-
Holland is hiervan afkomstig. Want be
halve de Waddeneilanden werden eens
heel Noord-Holland en Zuid-Holland en
zelfs Zeeland tot het Zwin, bij Friesland
gerekend. v. d VI.
Over elf weken is het Lente!
DIENSTREGELING N.V. T.E.S.O.
tot en met 29 April 1951:
Op werkdagen:
Van Texel: 5,30; §6,25; 7,50; 11,50; 14,50;.
17,55.
Van Den Helder: 6,30; §8.15; 10,30; 13,20
16,20; 19,30.
Op Zon- en Alg. erkende Chr. Feest
dagen:
Van Texel: 7,50, 11,50; 17,55;
Van Den Helder: 1Ü,30; 13,20; 19,30.
Ingaande 2 April 1951 iedere Maan
dag
ONDERSCHEIDEN
Het ereteken voor „Orde en Vrede"
werd uitgereikt aan: C. J. Kuijper,
Schilderend 38, A van Laan, War
moesstraat 52, .T. C. du Porto, Suiker-
weg 6, allen te Den Burg; J. Stark, E
144, P. A. v.d. Vis, Kerkplein 10, Ooster
end, W. Westdorp, Oudeschild 182.
BRIDGECLUB „GROOT SLEM".
A-Lijn
1. Koningsveld-Ten Cate 71% pt.
2. Echtp. Wilkens 65 pt.
3 Echtp. Beemsterbcer 60 pt.
4. Echtp. Slort 58% pt.
5. B. Stolk-Joh D. Bakker 53% pt
6%. v.d. Werf-P. Roeper 48 pt.
6% Schermer-v Ingen Schenau 48 pt
8. J Bruin-Brinkeihof 46% pt
9. Mw. Graaf-Oo.ïtei haven 45 pt.
10 v. Santen-J. v. Lente 44 pt
B-Lijn:
1. Wessels-Idema 40% pt.
2. M. Bos-A. Beers 38 pt.
3. Echtp. J. C. Bruin 36% pt.
4 Gebr. Mantje 35% pt.
5. Echtp. D. M. Vlas 35 pt.
6. K. Mantje-H. Vencma 34% pt.
7. Koorn-Kok 32 pt.
De volgende competitie is op Dinsdag
2 Januari 1951.
Texelse Boys-Nieuws.
Namens het bestuur wens ik alle leden
een zalig nieuwjaar. Laten wij het nieu
we jaar goed beginnen door allemaal op
de training te komen.
S.V. Texel.
Nog steeds kunnen we onze program
ma's niet vervolgen en het ziet er naar
uit dat dit nog wel een poosje kan du
ren, maar houdt er rekening mede dat
als we weer kunnen beginnen we in
prima conditie zijn, dus ter training of op
het veld of in het gymnastieklokaal.
Nu is het zaak om in het nieuwe jaar
er voor te zorgen dat we mee blijven
tellen en zonder meei onze kans trach
ten te grijpen. Texel 1 doe je best!
Texel 2 moet uit de gevaarlijke zone
vandaan terwijl Texel 3 moet bewijzen
dat ze tot de sterkste in haar afdeling
behoort. Vooral adsp. A moet de eer van
de jeugdafdeling hoog houden
Ten slotte voor alle leden: stelt be
lang in alles wat uw club aangaat,
zorgt voor een prima vriendschapsver
houding en steunt uw bestuur en eltal-
commissie bij hun werk. Dan gaan we
een voorspoedig nieuwjaar tegemoet.
Wij wensen bestuur, leden, adsp. en
alle sportvrienden een voorspoedig en
sportief 1951 toe. D.D.
DOKTER IN BIRMA.
Bij de Uitgeverij La Riviere Voor
hoeve verscheen Dr. Gordon S. Seagra-
ve DOKTER IN BIRMA (ing. f 5,30, geb.
f 6,90). Dit boek genoot reeds over de
hele wereld honderdduizenden opla
gen en het is te voorzien, dat het ook in
ons land een „best seller" zal worden
Dr. Seagrave vertelt ens van zijn werk
aan het front tijdens de strijd tegen Ja
pan. Zijn hospitaal en hospitalen lagen
zo dicht mogelijk bij het terrein van de
gevechtshandelingen en soms raakte de
ze dokter met zijn uitgebreide staf ook
wel eens in een gebied, waar hun de ko
gels om de oren floten. Hoevelen sol
daten en burgers heeft hij het leven
gered! Hoevelen gered van de verwon
dingen of van allerlei ziekten, die de
mens in de rimboe van Birma aantast
ten. Een prachtig boek, dat gewaagt van
een dapper chirurg. Veel spanning, hu
mor. Een boek, dat zowel dokters als le
ken zal boeien (T.z.t hopen wij een
fragment uit dit werk over te nemen)
N.V. T.E.S.O.
TESO maakte in 1949 een winst
van f 32,844,11 (Door hogere uitgaven
werd sinds 1946 ruim een halve ton
minder winst gemaakt).
14 April. Aandeelhouders van TESO
vergaderen.
19 Juni. Dienst Texel-Vlieland hervat.
In Mei en Juni vervoert TESO 58,685
passagiers, 3400 meer dan in dezelfde
maanden van 1949.
26 Aug. TESO had het in Juni en Juli
nog weer drukker dan vorig jaar (va-
cantie bouwvakken viel dit jaar gedeel
telijk in Juli).
3 Sept „De Zeemeeuw" maakt (dit
seizoen) laatste .reis nèiar Vlieland v.v.
TESO vervoerde in Juni, Juli en Aug.
159,139 passagiers.
26 Sept. De nieuwe, door TESO ge
kochte ziekenauto gearriveerd.
Sinds Oct Texelse militairen worden
door TESO gratis zervoerd.
Texel, 21 Nov. i900. Voor de be
trekking van secretaris onzer gemeente
hebben zich 45 sollicitanten aangemeld.
Adv. Te huur: costuums, pruiken
en baarden om met Sint-Nicolaas te
spelen. Aanbevelend. P. J. Mens, coif
feur, Den Burg. Gaarne ontving ik zoo
hogelijk bestellingen voor Zondag 2 De
cember.
Nov. 1900. Aan Den Burg werd in
een lijsterstrik gevangen een fraai, doch
nog jeugdig exemplaar van Ampelis gar-
rulus (pestvogel), die gelukkig nog flink
levend en geheel onbeschadigd in han
den kwam.
Klein Toneel's opvoering
viel in de smaak
Zaterdag 'bracht Klein Toneel in het
Eigen Gebouw te Oudeschild „Rooie
Arie", spel met :ang uit de havenbuurt,
van Anton Beuving. Het was een heel
ander genre dan we van Klein Toneel
gewoon waren en daar een dergelijk
stuk de toehoorders nooit zo pakt als bv.
een drama, stelt het san de spelers ta
melijk hoge eisen. Maar Klem Toneel
heeft het toch aangedurfd en het publiek
heeft door een daverend applaus ge
toond, dat de opvoering in de smaak is
gevallen.
Het verhaal speelt zich geheel af in
een café in de havenbuurt, waar Dunne
Dirk (J D. Koning) en De Witte (H Ver
meulen) na afmonstering steeds hun
geld opmaken in gezelschap van hun
meisjes Blonde Leen (mevr F. Doggei-
v. Putten) en Mooie Alie (mevr. J. Ko
ning-Bruin).
Ze willen wel anders maar de goede
voornemens worden steeds uitgesteld tot
de volgende reis. De kroegbaas Hendrik
(de natte) de heer P. Dogger, maakt door
zijn dronkenschap het leven voor zijn
vrouw Jans (mevr. A. Vermeulen-Dog-
ger) tot een hel -jn eveneens voor zijn
„zoon" Rooie Arie (Jan Bruin). Jans ver
wachtte Arie van een zeeman, die ech
ter voor hun huwelijk verdronk, waar
na ze trouwde met natte Hendrik, on
danks de waarschuwingen van haar va
der Ouwe Hein (de heer J. J. Visman).
Het geheel werd gecompleteerd door
de Kriek, een marskramer (de heer Tj.
Bergstra) en zijn vrouw (mevr. A. Dros-
Kuijper) die hier hun toevluchtsoord
hebben. Er komen heel wat verwikke
lingen. Ouwe Hein wordt door zijn
schoonzoon neergestoken, waardoor zijn
dochter 5 jaar rust krijgt. Rooie Arie
gaat naar zee maar loopt daar een lelijke
ziekte op, omdat nij voor de gevaren
van het zeemansleven noch door zijn
moeder, noch zijn grootvader is gewaar
schuwd. Hij, wordt echter weer beter tot
groot genoegen van zijn buurmeisje en
vriendinnetje Antje (mej J Gersonius).
Zwarte Leen en Mooie Alie krijgen hun
varensgast, al t scheelde het weinig of
Alie was door het steeds uitstellen „tot
de volgende reis" op het verkeerde pad
geraakt. Een happy end dus
Over het algemeen werd er prima ge
speeld. Vooral de lieer J. Visman gaf
van Ouwe Hein een prima vertolking.
Ook het spel van de marskramer was
zeer goed. Er is daverend om hem gela
chen maar meer oog om Tante Jet, zijn
vrouw, een aan lager wal geraakte adel
lijke dame, die ondanks haar armoede,
haar afkomst nooit verloochende Dit
was subliem spel. Jans kon ons ook zeer
goed voldoen, evenals Mooie Alie en
Dunne Dirk, die iedereen regelrecht ge
lijk gaf. De rest van de rollen was even
eens in goede handen, hoewel Rooie Arie
wel wat vlotter had kunnen zijn.
De regie berustte bij de heer P Dog
ger. Met een gezellig bal o.l.v. de heer
Craanen werd de avond besloten.
ZACHTE WINTER?
Een 60-jarige geboren Texelaar en na
tuurvriend voorspelde een goeie maand
geleden een zachte winter Wij houden
van die optimistische profetieën Toen
zijn voorspelling in vele kranten werd
gepubliceerd, schreven wij nog Novem
ber. Aan de bomen, planten, trekvogels
cn andere dieren zag de brave man, dat
de winter in geen geval vroeg zou inval
len De wint_r zou ook niet streng zijn.
want anders zou de egel reeds in Sep
tember een prima nest van dicht blader-
werk hebben gebouwd.
„Nu (November) zijn de bladeren
zelfs nog niet afgevallen". Toen wij dit
lazen waren er al heel wat bomen, die
al hun bladeren verloren hadden, wij za
gen ze voor ons vanuit ons bureau aan
de Parkstraat! De voorspeller bedoelde
dus andere bomen, die elders stonden!
„Misschien, zo zei de voorspeller, komt
er een beetje vorst n Januari, maar een
strenge winter krijgen we zeker niet".
Dat beetje vorst hebben we intussen al
gehad: Dat kwam niet in Januari,
maar in December. Wij gingen erg twij
felen aan de profetie en dat werd nog
sterker toen wij in het Hollands Land
bouwweekblad lazen:
„Een koude winter? Er zijn een aantal
weeramateurs, die op grond van de
luchtdrukverdeling boven Scandinavië
gedurende het laatste halve jaar, alsme
de in het gedrag van de onstabiele zo
mer en natte herfst, aanwijzingen me
nen te zien voor een koude winter.
Het K.N.M.I. heeft zich nog niet aan
een verwachting gewaagd Gebrek aan
betrouwbare gegevens maakt het ook
ons onmogelijk een betrouwbare ver
wachting te geven, al willen wij een
koude winter geheel niet voor onmoge
lijk houder. In afwachting op hetgeen
zal komen gaan wij dan de winter tege
moet".
4
7.vfc- "^77
De Koger reddingboot heeft het afgelopen jaar ons eiland verlaten: het sta
tion Dc Koog werd opgeheven. In 1950 was het precies honderd jaar geleden,
dat dit station door de Noord-Zuid-Hollandse Redding-Maatschappij gesticht
werd!
EUROPESE TEKENWEDSTRIJD VOOR
KINDEREN.
Den Haag. Alle kinderen van 3 t.m.
15 jaar uit de Marshall-landen zullen
kunnen meedoen aan een teken- en
kleurwedstrijd. welke door de ECA, het
administratieve orgaan voor de uitvoe
ring van het plan Marshall te Parijs
wordt georganiseerd. Het doel van de
wedstrijd is om bij de jeugd de gedachte
van de Europese aamenwerking leven
dig te maken. In elk land zal eerst een
voorwedstrijd worden gehouden.
Aan ieder kind zal een boefje worden
uitgereikt, waarin op eenvoudige wijze
wordt verteld, wat met Europese samen
werking wordt beoogd Aan de hand van
dit verhaal kunnen de kinderen hun
eigen voorstelling van de Europese eco
nomische samenwerking in beeld bren
gen.
De ECA-missie in Nederland echter
heeft in overleg met het Ministerie van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen
besloten om twee boekjes uit te reiken.
De kinderen van 8 t.m. 11 jaar nl. ont
vangen het geïllustreerde boekje met
„Het verhaal over de wijze dieren'en
de jongens en meisjes van 12 t.m. 15 jaar
ontvangen bet verhaal: „Amerika gaf de
wielen". In de loop van de maand Janu
ari zullen de boexjes op school worden
uitgereikt. Ook de kinderen die in zie
kenhuizen, sanatoria en opvoedingsge
stichten verblijven, kunnen aan de wed
strijd meedoen.
De eerst 5 prijzen van deze voorwed
strijd bestaan uil Rijkspostspaarbank
boekjes met een bedrag van resp. f 500,
f 350, f 250, f 150 en f 100. De inzendin
gen van de eerste 15 prijswinnaars wor
den naar Parijs gezonden, waar ze wor
den gevoegd bij de beste inzendingen
van de kinderen uit andere Marshall-
landen Een internationale jury zal de
Europese prijswinnaars aanwijzen. De
drie hoofdprijzen beslaan uit een bezoek
aan Rome, Parijs of Londen van resp.
3, 2 of 1 week De reizen worden ge
maakt in gezelschap van een der ouders
of van iemand door hen aan te wijzen.
Het is ook mogelij k dat de reiskosten
worden uitgekeerd op een spaarbank
boekje De inzending sluit op 1 Maart
1951.
