Cjroen ^warL- Jexels in het harL,
Oude waterkruiken, die
visserslui op de Texelstroom
hadden opgevist
Onze Groen Zwarte Leeuwen
Kampioen
Wij nodigen heel Texel uit
VERKOOP PER COUPON
Nico Graaff - Den Helder
Daarna (in afwachting van kopers) tentoonge
steld in het pakhuis van Jaap van Kosse
r~
WOENSDAG 16 MEI 1951
TEXELSE
64e JAARGANG. No. 6528
COURANT
Uitgave N.V. v h. Langeveld DeRooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. - Abonn. pr. f3,15p.
half jaar. Advertenties 8 ct. per m.m.
Op een lustige avond ben ik met de
opnieuw van stal gehaalde Speelwagen
uit rijden gegaan, waarbij al spoedig
bleek, dat de voerman het klappen van
de zweep nog even goed verstond als
voorheen. Hij mende zijn paardjes dat
het een lust was, soms enkel met het
klakken van de tong. En zo geviel het,
dat hij mij in korte tijd in Volendam,
Alkmaar, Hoorn, Schagen en zelfs op
mijn geliefde Texel bracht. Dat Texel,
ondanks geulen van dertig meter en
meer, onverbrekelijk met West-Friesland
verbonden sedert de tijden van het
Kaas- en Broodvolk. Texel kreeg van de
landsheer de hoogste straffen opgelegd,
het laat zich horen hoe de eilanders toen
in Haarlem te keer hebben gegaan.
Gedurende mijn tooht op het kret was
de voerman aanhoudend aan het woord.
Ik zei niet veel en mijmerde maar zo'n
beetje. Het verhaal van de twee oude
stoeltjesklokken, die zoveel jaren hebben
gehangen in het huis van mijn mede
passagier Lutjeharms, vond ik wel leuk.
Ik moest aan 25 jaar geleden denken,
toen ik bij „Japie van Kosse" (Jacob van
Kasse Zegel) aan 't Skil (Oudeschild)
eens twee Friese staartklokken kocht
voor samen vijf rijksdaalders. Ze waren
bestemd voor vrienden in Amsterdam,
die er nog steeds aardigheid van hebben.
Natuurlijk ook omdat het zo'n koopje
was.
Toen de voerman sprak over het strand
van De Koog, dacht ik aan de jaren, dat
Texel nog niet de Speelweide van Noord-
Holland was en je met de déli (diligen
ce) nog reed van Oudeschild naar Den
Burg. Nu ïazen er autobussen naar alle
dorpen op het eiland, maar gelukkig al
leen langs de hoofdwegen, 't Is te mal om
daarover te mopperen, want je moet de
wijzers van 'n klok nooit achteruit willen
draaien. Dan gaat de klok kapot of hij
nu uit Friesland of West-Friesland komt,
dat is in dit geval om 't even. Het
vreemdelingenverkeer Ls voor Texel een
belangrijke bron van inkomsten gewor
den. En de echte Texel-minnaars weten
best, dat 99 pet. der bezoekers juist daar
heen gaat, waar je net niet moet zijn om
de schoonheid van het eiland ten volle
te genieten Daarom kom ik er nog zelfs
midden in het seizoen Texel is zo groot,
dat een duizend of wat bezoekers meer
of minder er niet veel toe doen. Er blij
ven zulke grote terreinen waar je nooit
„vreemden" ziet, dat het pi aatjes zijn
om mijn beminde eiland te vermijden,
omdat het er zo druk geworden is.
Om op j?ap van Kosse terug te ko
men: wat ben ik vroeger dikwijls in zijn
pakhuis in 't Skil geweest. Tussen bon
derden konijnenvelletjes aan de zolder
(waar soms de mot ia zat) hingen rood
koperen ketels, pannen en komforen.
Soms gebruineerd, vaak met. messing ge
monteerd en de ketels zwart of ze zó van
't vuur afkwamen. In een hoek stond een
reeks zwarte ijzeren haardplaten, met
testamerltische afbeeldingen er in gego
ten. In een andere hoek stond of lag een
partij geelgrijze aarden kruiken, die vis
serslui op de Texelstroom of daarom
trent hadden opgevist. Nog prijkt zo'n
kruik in mijn kamer. Iedere bezoeker wil
weten waar het ding vandaan gekomen
is, maar veel er van te vertellen heb ik
niet Herhaaldelijk heb ik getracht er bij
zonderheden van te weten te komen,
maar gelukt is het mij nooit. Ik heb ze
gezien bij antiquairs in de Amsterdam
se Spiegelstraat, in Bosker's museumpje
op Hypolytushoef en il' bezorgde er één,
een heel grote in Hotel De Lindemoom"
op de Groeneplaats in Den Burg, waar
iedere gast er naar informeert. Steeds
hoorde ik cat ze waren opgevist aan de
oude vaarweg van Amsterdam naar
Marsdiep en Vlie. of dat ze te voorschijn
waren gekomen uit een scheepswrak, dat
gevonden werd toen de Wieringermeer
was drooggelegd. Gewoonlijk lagen ze in
rijen bij elkaar, meestal van één vorm en
grootte. In grondvorm zijn alle modellen
gelijk. Sommige hebben de vorm van
een gewone, andere van een sinaasappel.
Een enkele maal zijn ze scherper kegel
vormig. Staan kunnen deze kruiken niet,
vermoedelijk hebben ze aan boord van
oude zeilschepen in rekken gehangen of
stonden ze in ronde gaten op planken,
zoals eieren op een ouderwets rek. Ze
zijn zeer poreus, nooit heb ik er ook maar
een spoor van glazuur op kunnen ont
dekken. Uiteraard waren ze bij hun
vindplaatsen dikwijls begroeid met wier,
mosselschelpen of zeepokken. Ribbels la
ten duidelijk zien dat ze op een draai
schijf zijn gemaakt.
Slechts één keer heb ik een bericht
over deze kruiken gelezen. Het was in
een boekje dat Overwijn in de laatste
wereldoorlog over het befaamde Oera
Linda Boek geschreven heeft, de verval
ste kroniek, waar de Duitsers nogal mee
op hadden. Overwijn vertelt daarin dat
Phoenicische zeevaarders de kruiken
naar Friesland brachten ver voor onze
jaartelling begon. Maar ik geloof daar
niets van, zo min als van het meeste an
dere dat Overwijn geschreven heeft. Hij
fantaseert wel aardig, maar daar moet
een mens altijd een beetje mee op zijn
hoede zijn, anders kom je tot heel rare
conclusies!
In mijn uitvoerige geschiedenis van
Texel heb ik beschreven hoe in het jaar
1628 Dirk Nanningszoon uit Winkel van
de Staten van Holland vergunning kreeg
„om in 't Eylandt van Texel naer bij den
Oever een put te mogen booren tot soet
water, ende t selve aan de Schepen te
verkoopen". Enige eeuwen lang heeft
het weeshuis van Den Burg waterputten
op Texel geëxploiteerd en water in vaten
aan schepen voor de uitreis naar de Le
vant of de beide Indien verkocht. De
vaten werden naar gelang van hun
grootte, leggers, cardelen, okshoofden,
halfjes, halfvaten en vierendelen ge
noemd. Pas met het graven van het N.
Bi] zonnebrand, doorzit
ten, schrijnen, smetten
Hollandskanaal in 1825 is aan die water
leveranties door de Texelaars een einde
gekomen Maar in droge zomers worden
sommige van de oude putten op het ei
land nog gebruikt en rijden er tankwa
gens vol naar alle richtingen Vooral
Oudeschild, dat al lang over het slechte
welwater klaagt, is dan een beste afne
mer
Hoewel ik practisch alle archivalia
over de waterleveranties doorgelezen
heb, ben ik er ever de kruiken nooit iets
in tegengekomen. Daarom sprak ik er
eens met de voerman over. ,,'t. Zou wel
een wonder wezen", zei die me „als de
andere reisgenoten op je stukje niet aan
zouden slaan. Laten ze er maar over
schrijven aan de redactie, allicht dat je
wat wijzer wordt". Ik heb zijn woord
opgevolgd en er meteen maar een teke
ning bij gedaan, opdat mijn reisgenoten
begrijpen kunnen, welke kruiken ik be
doel. Dat ik benieuwd ben om wat te
vernemen zullen alle passagiers zeker
wel begrijpn. J A. van der Vlis
Gabriël Metsustraat 13, Amsterdam-Z.
OVERBEVISSING VAN NOORDZEE
BAART ZORG
Op de West-Europese Visserij Confe
rentie, die van 24 tot 27 April te Sche-
veningen plaats vond, maakte het ernsti
ge vraagstuk van overbevissing van de
Noordzee wel het belangrijkste punt van
bespreking uit.
Eenstemmig richtten de vertegen
woordigers van de deelnemende landen,
de Scandinavische landen, België, West
Duitsland. Frankrijk, Groot-Brittannië
en Nederland een aanbeveling tot de be
trokken regeringen om op korte termijn
in onderling overleg de Londense Visse
rij-conventie van 1946 tot bescherming
van de Noordzeevisgronden in werking
te doen treden. Deze conventie, die voor
ziet in minimum-maten voor netmazen
en vissoorten, is door enkele landen nog
steeds niet geratificeerd.
Daar sinds 1946 internationaal nog
niets tot bescherming van de visgronden
bereikt is, menen mensen uit de practijk,
dan nog verder gaande maatregelen dan
in Londen voorzien zijn, genomen moe
ten worden. Ook de visgronden in de
Atlantische Oceaan zullen in het onder
zoek betrokken worden.
Een Frans rapport om te komen tot
uniforme verwerking van statistische ge
gevens op visserijgebied als basis voor
verdere studie zal nader uitgewerkt wor
den. Hetzelfde geldt voor een Nederlands
rapport over de wijze van afzetten van
het product.
De volgende vergadering zal in Noor
wegen plaats vinden.
DIENSTREGELING T.E.S.O.
ingaande 3 Mei 1951:
Op Zon- en alg. erkende chr. feestdagen:
Van Texel: 6,25; 9,20; 11,50; 15,40; 17,55
Van Den Helder: 8,15; 10,30; 13,20; 16,40;
19,30.
Op werkdagen:
Van Texel: 5,30, 6,25§; 7,50; 11,50; 14,50;
17,55.
Van Den Helder: 6,30; 8,15§; 10,30; 13,20;
16,20; 19.30.
Alleen Maandags.
HOOG WATER TER REDE VAN TEXEL
16 Mei 4,34 en 5,32. 17 Mei 5,43 en
6,37. 18 Mei 6,44 en 7,30.
Aan het strand is het ongeveer een
uur eerder hoog water.
Wie betalen uitstelt tot
morgen,
Bezwijkt onder de
zorgen.
WIJ MOETEN DRIE ONS WOL OP
TEXEL HALEN
Een met zorg en vakmanschap uitge
kozen plukje voor wetenschappelijk
onderzoek.
Alkmaar. We moeten drie ons wol
op Texel halen. Dat klinkt misschien
heel vreemd, maar het is toch inderdaad
zo. Voor die drie ons wol moeten we
eerst van Alkmaar naar Den Helder rij
den, dan met de boot naar Oudeschild
varen en vandaar weer met de auto naar
Oosterend en nog een andere plaats op
het schapeneiland. En dan weer terug.
Met zijn tweeën en een auto. Voor drie
ons wol.
Wij zijn in gezelschap van de heer
Evert Govers uit Alkmaar, een der eer
ste specialisten op het gebied van de
schapenfokkerij. Hij moet voor „Wage-
ningen" monsters wol verzamelen ten
behoeve van een merkwaardig weten
schappelijk onderzoek. Er is nl. aanlei
ding te veronderstellen, dat verschillende
schapenziekten van invloed zijn op de
chemische samenstelling van de wol. In
totaal worden nu 64 wolmonsters uit de
Nederlandse schapengebieden bijeenge
bracht van schapen, die onder zeer ver
schillende omstandigheden leven. Wij
moeten voor twee monsters, van drie ons
tezamen, naar Texel- want monsters ne
men is een moeilijk werk.
Ons eerste doel is de boerderij van de
heer Jacob Eelman in Oosterend. We
kiezen de weg langs dc dijk, die het ei
land aan de Oostzijde tegen de zee be
schermt. Links en dan weer rechts van
de weg iiggen plassen, waarin vooral
sterntjes en scholeksters rondscharrelen.
Onder Oosterend verandert het land
schap volkomen. Wij zijn in een typisch
deel van Texel. De grond bestaat uit
vruchtbare klei en zo ver het oog reikt
zijn de weilanden bevolkt met schapen
en lammeren.
„Vroeger was hier eigenlijk alleen
schapenhouderij", vertelt de heer Go-
vers. „Tegenwoordig is er vrij veel rund
vee, maar dat staat nu op stal".
De heer Eelman, een vooraanstaande
figuur in de Texelse schapenfokkerij,
heeft de dieren, die nodig zijn voor de
monsters, al opgehokt. Met het oog van
de vakman zoekt de heer Govers er vijf
uit en ontdoet ze elk van een haarlok.
„Ziezo", zegt hij tevreden, „anderhalf
ons hebben we binnen"
Groot verschil.
We kunnen niet vertrekken zonder de
keurstapel van de heer Eelman te heb
ben bekeken; mooie biede schapen met
sterke poten.
„Hoe is het met de sterfte onder de
lammeren?"
„Dit voorjaar zijn er op Texel 1900 a
2000 gestorven", antwoordt de heer Eel
man.
„Is dat niet ontzettend veel?"
„Ja, het is meer dan normaal. Maar
er sterven er altijd nog al wat. Vooral in
een koud en nat voorjaar."
„We gaan nu naar de duinboerderij",
kondigt de heer Govers aan.
De heer Eelman gaat mee als gids. Wij
rijden dwars over het eiland en dan een
heel eind de duinen in, die hier zeer
breed en woest zijn. Zelfs een leek kan
het verschil zien tussen de schapen, die
we hier aantreffen en die we straks heb
ben gezien. Deze zijn veel lichter van
stuk, de wol is fijner, de vacht blauw
grijs. Ze leven bijna ir natuurstaat, hun
voedsel zoekend in de duinen. Nadat ze
in een hok bijeengedreven zijn, verza
melt de heer Govers zijn vijf vlokken wol
en de blatende kudde herkrijgt haar vrij
heid.
Op de terugweg stoppen we even op
het Bergje, voor het prachtige panora
ma, dat het eiland van dit punt af biedt.
Een uur later zien we, dobberend op het
Marsdiep, de kust van het schapeneiland
weer uit het gezicht verdwijnen. We zijn
drie ons wol rijker. Misschien kan dat
met zorg en vakmanschap uitgekozen
plukje er iets toe bijdragen, de ziekteleer
van het schaap weer wat vooruit te bren
gen. (Parool).
BEKENDMAKING
Burgemeester en Wethouders van Texel
maken bekend, dat de gemeenteraad in
zijn vergadering van 8 Mei 1951 heeft
besloten om de benodigde gelden be
schikbaar te stellen voor het aanschaffen
van een electrisch gedreven waterpomp
ten behoeve van het schoolgebouw van
de R. K. School voor gewoon lager on
derwijs te Den Burg
Texel, 10 Mei 1951.
Burgem. en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester, DE KONING.
De Secretaris, BEEMSTERBOER.
TEXEL 1, dat Maandaq kampioen werd in de Afdeling B 4e klasse
K.N.V.B.
Voorste rij: van links naar rechts: Kees Schermer, Harry du Porto. Henk
Boon, Piet Stam, Piet Eelman, Piet Stoepker (die qisteren door Bob Bakker was
vervanqen).
Achterste rij: Wiin van Zeijlen, (qrensrechter), Gerrit Wilner, Herman Neijens,
Bertus Heerschap, Wim Lanqeveld en Nico Veldstra.
Zie verder tweede paqina.
NICO GRAAFF maakt voor alle bewo
ners van Texel, de 21ste Mei tot een
gedenkwaardige dag.
Op deze grote marktdag vindt U in de
serre van HOTEL „TEXEL", een onge
kende sortering van de allerbeste
HEREN-STOFFEN.
Hiervan kunt U ook een maatcostuum of
maatconfectie laten maken.
BELANGRIJKE VOORUITGANG OP
HET GEBIED VAN DE EMELTEN-
BESTRIJD1NG
Verleden jaar hebben wij wederom-
eens kunnen bemerken, op welke wijze
de emelten schade kunnen toebrengen
aan onze cultuurgewassen. Ook dit jaar
verwacht men dat deze veelvraten onze
gewassen zullen bedreigen.
Emelten larven van de langpoot
mug treft men het meest aan in wei
land, bietenland en granen. Telkenjare
wordt er schade gemeld aan jong gras
land, haver, rogge, tarwe of bieten. Deze
schade kan zelfs zo grcot zijn, dat her-
inzaai nodig is, met het risico dat het
tweede gewas eveneens wordt aangetast.
Het is dan ook van groot belang de
beschikking te hebben over een middel,
waarmede deze vraatzuchtige elementen
op afdoende wijze kunnen worden be
streden. Tot nu toe waren we enkel
aangewezen op een bekend en zeer gif
tig arsenicum-middel t.w. Parijs Groen
De afgelopen jaren hebben enkele on
derzoekers getracht de emelten met HC
H-middelen te bestrijden De resultaten
hiervan waren weliswaar vrij gunstig,
doch nog niet afdoende.
Tijdens deze proefnemingen trad ech
ter door haar bijzondere werking op de
emelten een nieuw middel op de voor
grond. Dit nieuwe middel, Hexa-melt,
bleek in werking het oude middel Parijs
Groen verre te overtreffen.
Zowel in Brabant ais ook in de N.O.-
polder hebben officiële instanties vast
gesteld, dat de werking van dit nieuwe
product op de proefvelden zeer effec
tief was. Bij het onderzoek bleek meer
malen, dat bij een Hexa-melt behande
ling een viermaal zo groot aantal gedode
emelten weid geteld als bij een Parijs-
Groen-behandeling. Zelfs in gevallen,
waar de temperatuur onverwacht te
rugliep tot 3,5 graden C., regen en
sneeuw het effect van Hexa-melt dreig
de te verminderen, waren de resultaten
uitstekend en bleef het middel een lan
ge nawerking behouden.
Het middel wordt toegepast als lokaas
en wel in een hoeveelheid van 3 kg. op
25 kg verse zemelen. Met water aange
mengd tot eer. rulle gemakkelijk strooi-
bare massa wordt deze hoeveelheid ge
lijkmatig over het veld uitgestrooid. Het
tijdstip van strooien moet gekozen wor
den op niet al te koude avonden.
Naast het voordeel, dat de werking
minder afhankelijk is van onvoorziene
weersveranderingen heeft het middel
tevens een andere bijzondere eigenschap.
Waar bij gebruik van Parijs Groen
maatregelen getroffen moeten worden
om vergiftiging van koeien, paarden,
varkens, kippen, ja zelfs kinderen te
voorkomen, bij gebruik van Hexa-melt
kan men dergelijke voorzorgsmaatrege
len geheel achterwege laten.
Met deze vinding heeft men op het
gebied van de emcltenbestrijding een
enorme vooruitgang verkregen.
LAMMEREN MARKTEN
Burgemeester en Wethouders van Texel
maken het volgende bekend:
De grote lammerenmarkten zullen dit
jaar worden gehouden cp Maandagen 21
en 28 Mei, 4, 11, 18 en 25 Juni.
De toelating tot deze markten geschiedt,
bijzondere gevallen ungezonderd, alleen
wanneer vooraf de nodige hokken zijn
besproken. Daartoe zal de gelegenheid
bestaan:
a. ter gemeente-secretarie op alle
werkdagen, uitgezondtrd marktdagen,
van 9 tot 12,30 uur;
b. op de marktdagen van 9 tot 13 uur
aan de kiosk op of nabij het marktter
rein,
c. ten raadhuize des Zaterdagsavonds
van 19 tot 20 uur.
Verzocht wordt bij het bespreken van
lammerenhokken met gepast geld te be
talen.
Aangiften na Zaterdagavond 20 uur
ontvangen voor de markt van Maandag
d a.v. worden niet meer ten uitvoer ge
bracht.
Aanvoer van de lammeren en het
overige vee kan alleen geschieden tus
sen 8 en 10 uur en alleen door de Park
straat, met dien verstande, dat de Park
straat niet anders bereikt kan worden
dan door de ingang bij de Weverstraat.
De aandacht wordt er nadrukkelijk op
gevestigd, dat niet toegestaan is de lam
meren te merken met teer.
Texel, 28 April 1951
Burgemeester en Wethouders van Texel
C. DE KONING. Burgemeester.
P. BEEMSTERBOER, Secretaris.
