Cjroen 2rwartsjexels in het harL,
Dijkdoorbraak kostte zes
Texefaars bet leven
Polder „De Eendracht'' overstroom
Burgers van Texel
WOENSDAG 4 FEBRUARI 1953
TEXELSE
66e JAARGANG. No. 6705
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld De Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus II - Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652,-Abonn. pr. f 1,80 p.
kwart. -}- 15 ct. incasso. Adv. 8 c. p. mm.
DE DIJK van polder „De Eendracht" is ten Oosten van Hoeve „Irene" over
meer dan 100 meter doorgebroken. Hierboven ziet u het enorme gat, waar
door het water Zondagmorgen omstreeks tien uur met donderend geweld bin
nendrong en bij Zeeburgin het Noordelijk deel van de polder, zes slachtof
fers maakte. Helemaal rechts de dijk van polder Het Noorden. Op de voor
grond een houten schot en andere goederen, waarschijnlijk afkomstig van
hoeve „Irene". „De Eendracht", die 240ha. groot is, is in 1846 ingedijkt en ei
gendom van de familie Everts te Haarlem en Brussel. De hoeve „Zeeburg" is
eigendom van mevr. Everts, te Haarlem, „Irene" van de familie Everts te
Brussel.
ORKAAN EN SPRINGVLOED hebben hun sinister werk gedaan en dood en
verderf gezaaid in het Zuid-Westen van ens land en op ons eiland. En terwijl
misschien hier en daar nog druk gedelibereerd werd, gewikt en gewogen ten
aanzien van het ruilverkavelingsplan, g'ng daar dan Zaterdagavond tegen mid
dernacht de brandweersirene. In 'n vliegende storm, die stad en land en ons ei
land reeds uren lang hadden gegeseld. De sirene en ach, wie dacht aan een an
der beeld dan aan „brand"?! Die stormwind hebben wij sinds onze wieg over
het eiland horen loeien, die stormwind is ons vertrouwd geworden en wie kan hij,
die zich veilig weet achter duin en dijk, angst inboezemen? Weldra wisten velen
beter: degenen die naar de Groeneplaats waren gehold om te vernemen, waar de
brand was, vernamen daar dat de aloude vijand van ons land, van ons eiland ook,
zijn slag probeerde te slaan: de zeewolf, geassisteerd door springvloed en orkaan,
trachtte Texel te overmeesteren en hij leidde de eerste aanval bij de Schans in,
waar hij de sluisdeur wist op te tillen en het zeewater met woest geweld
naar binnen stroomde.
Daar en zo begon een voor Texel en zijn inwoners zo angstige en droeve pe
riode: droefheid zou spoedig heersen in verscheidene gezinnen, waar de zee niet
tevreden bleek te zijn met het stillen van zijn landhonger: een reddingsploeg,
die nog maar nauwelijks in de polder De Eendracht was gearriveerd, werd Zon
dagmorgen omstreeks 10 uur door het water verrast, wild stromend water, dat
met woest geweld de kleine polder binn2nidrong, door een gat, dat ieder ogen
blik wijder werd. De mannen waren juis begonnen om gaten, geslagen in de dijk
ten Noorden van de boerderij Zeeburg, met zakken zand te dichten toen de alar
merende tijding over de dijk kwam. „Jongens, de polderdijk is daar doorge
broken, het water komt". Allen trachtten zioh het vege lijf te redden door zich
zo vlug mogelijk in de richting van de Eerlandse dijk te begeven. Dicht bij die
dijk zijn eilandgenoten gevallen als slachtoffers van hun plicht. Nu wij dit
schrijven zijn de stoffelijke resten geborgen van R. IJska uit De Waal en D. Kuip
uit De Koog. Vier anderen worden op dit ogenblik, Maandagmiddag, nog ver
mist. De hoop, dat zij leven, had men reeds hedenmorgen opgegeven. Deze vuer
slachtoffers zijn: J. Koopman, W. Dijker, W. Bernardus, allen uit De Waal en S.
Walsweer, die op hoeve Bern woonde Alle slachtoffers waren gehuwd en groot
is het aantal kinderen, dat in een enkel ogenblik, het kenmerkende van een
ramp, hun vader verloor.
Dinsdagmorgen werd ook het stoffelijk overschot in de Eendrachtpolder gevon
den van W Dijker.
DE VERSCHRIKKELIJKE RAMP in de
Eendrachtpolder heeft ons verbijsterd,
wie kan zich nog realiseren wat er is
gebeurd. Onheil, dat een mens te mach
tig is, leed, dat te groot is. Het land,
ach, de deskundigen en de mannen, die
sterk van lichaam zijn om de materi
alen weer ter plaatse aan te voeren,
zij zullen ons eiland weer zijn gronden
teruggeven, zijn dijken en andere scha
de herstellen, doch de doden keren niet
weer. Mogen allen die thans bovenmen
selijk zwaar getroffen zijn, de kracht
ontvangen die zij behoeven. Wij allen
leven diep met hen mee. God geve hun
de kracht om dit te dragen. Door deze
nacht, die zwaar en dicht is.
Het water kwam.
Wij spraken vanmorgen M. Boo
gaard, van De Koog. Hij maakte deel uit
van de ploeg, die Zondagochtend naar
de dijk van de Eendracht was gezon
den om de gaten te dichten. ,,Toen wij
het water zagen komen", zo vertelde
ons Boogaard, „spoedden we ons met
een in de richting van de Eierlandse
dijk. Niemand onzer had er ook maar
het minste erg in, dat wij ons hierdoor
in groot gevaar begaven: wij hadden
immers via de dijk moeten gaan, ach
teraf gebleken hadden wij helemaal
niet weg hoeven te gaan, want hoger
dan een meter kwam het water rond
de boerderij Zeeburg niet. We trokken
over het pad waarover men ons met
autobussen had vervoerd. Een man of
tien stapten in de bus, andere sprongen
op een trekker, er ging een luxe wa
gentje rijden en politie Tromp stapte op
zijn motor.
Geen van de voertuigen heeft de
Eierlandse dijk kunnen halen: op een
honderd meter werden zij door het wild
stromende water van de weg gesleurd
en in een sloot gedrukt: We liepen ach
ter de autobus, misschien met een man
of dertig. Willem Dijker liep naast me.
Stond het water ons bij de boerderij
nog niet eens tot de knieën, een meter
of twintig verder kwam het al boven de
laarzen. We zagen voor ons de mensen
uit de autobus sprinqen, toen wij de
bus bereikten kwam net water ons al
tot aan de middel. Er Hepen zo'n dertig
man vóór ons. Ik zei tegen Willem Dij
ker: laten we de schop maar in de bus
gooien. Dat deden we en gingen ver
der. IJska was de laatste van het ploeg-
je dat voor ons uitUep. Op een gegeven
moment zag ik zeker zeven man de
naast de weg gelegen sloot inspoelen.
Sommigen hunner kwamen aan de an
dere kant van de sloot op het onder
Nu wij de toestand op ons eiland mees
ter zijn en goede hoop bestaat, dat geen
rampspoedige berichten meer zullen
volgen, kan ik met anders dan uiting ge
ven aan mijn gevoelens.
In de eerste plaats denken wij met
deernis aan hen, die bij hun pogen om
anderen hulp te bieden, omkwamen; zij
hebben niet geaarzeld de helpende hand
te bieden en hebben het slechts als hun
plicht gevoeld, onder het trotseren van
alle daaraan verbonden gevaren, naar de
bedreigde plaatsen te gaan. Mogen wij
allen onze dank en hulde daarvoor tonen
in het medeleven, in daden jegens dege
nen, die de slachtoffers achterlieten, op
dat deze zullen overtuigd zijn dat nu
hun nood door ons wordt medegedragen.
Ook zij, die materiele schade leden
door het geweld van de overstroming,
verdienen onze hulp.
Dan kan ik verders met anders doen
dan zeggen, dat ik trots ben op de inwo
ners van Texel, die van jong tot oud de
grootste inspanning aan de dag hebben
gelegd en gedaan hebben wat gedaan
moest worden en wat een ieder maar
kon doen.
Ongewoon moeilijk en gevaarvol was
meestal het werk, dat verzet moest wor
den; toch zijn hiervoor alle handen in
eengeslagen en wij mogen zeggen, dat
hierdoor Texel voor groter ramp is ge
spaard gebleven
Voor dit alles wil ik mijn grote dank
betuigen Texel heeft getoond één gezan
te zijn. Stellig zijn fouten gemaakt, maar
hoe kan het anders in abnormale om
standigheden Hulde aan allen voor het
prachtige werk, dat gezamenlijk is ver
richt!
C. DE KONING.
water staande land weer boven. Het
water kwam al hoger en de stroom
werd zo sterk, dat wij het niet meer op
de benen konden houden. Ik begon te
zwemmen, Dijker ook. Allebei kwamen
we boven het land, maar daar zak
te Dijker weg en ik heb hem niet meer
gezien. Zwemmend en drijvend wist ik
de dijk vrij dicht te naderen, hoe lang
ik in het water geworsteld heb weet ik
niet, maar opeens zag ik een touw voor
me, ik trachtte het te grijpen, maar het
ging weer weg. Weer kwam dat touw
terug, maar weer kon ik er niet bij. De
derde keer wist ik het te pakken te krij
gen door me vooruit te werpen. Zo
werd ik gered".
Zo konden ook nog vele anderen van
een wisse dood worden gered. Onder
de geredden bevond zich ook de chauf
feur van de bus, J. Bruin. Er waren eni
ge gewonden, W. Burger, van De Koog
scheen er eerst niet zo goed aan toe te
zijn, maar later mochten wij vernemen,
dat hij het goed maakt. Burger wist zich
te redden langs 'n lange schrikdraad.
Telkens sloegen de golven over hem
heen, maar hij wist de draad vast te
houden.
Sluisdeur opgetild.
Zoals gemeld, begon de strijd tegen
het water bij de Schans, waar de sluis
deur was opgetild en niet wilde zakken.
Het water stroomde met zulk een ge
weld naar binnen, dat een groot gat in
het boezemdijkje tussen dijk en gemaal
werd geslagen. Men hoopte de strijd
hier te winnen door het gat onder de
sluisdeur te dichten met zeil en zakken,
maar men kreeg niet de minste kans:
het materiaal was in een ogenblik weg
gezogen. De mensen van Den Burg kre
gen weldra assistentie van vele bewo
ners van Den Hoorn, die ook met auto
bussen waren aangevoerd. Men kwam
toen op het idee spoorrails voor de sluis
te plaatsen en daar de zakken met zand
tegen 'n zeil te werpen. Dit was succes
vol, in zoverre: de zakken zand bleven
ter plaatse, maar de stroom water hield
aan. Eerst nadat drie lagen zakken in
eens dieper weggleden, hield de stroom
op. Nog vele zakken werden aange
voerd, in totaal zeker een paar dui
zend! De zakken werden op het depot
van de Rijkswaterstaat tegenover de
R.K. kerk van Oudeschild gevuld. De
mensen die hier gewerkt hebben, ston
den bloot aan het hevigste storm- en
regenweer, dat ons heugt. Doorweekt
tot. op de huid kregen zij eerst vroeg in
de morgen gelegenheid zich thuis van
droge kleren te voorzien en daarna
trokken zij weer naar de plaatsen waar
hun krachten gevraagd werden.
rrinÉf-iT" --
w
OMSPOELD door het water staat hier eenzaam in de uiterste Westkant van
polder „De Eendracht" een woning.
17 Jaar geleden, in de nacht van 4-5 December 1936, werden in de dijk van
deze polder ook grote qaten geslagen, overstroming werd toen voorkomen.
De zwaarste stormlopen heeft het
water stellig ondernomen op de dijk
ten Oosten van Oost. Het is daar een
aaneenrijing van gaten. We zagen er
gaten bij van 50 en 100 meter Vlak ten
Noorden van de O.ostersluis heeft men
een gat met vele honderden zakken
zand weten te dempen. Op andere
plaatsen in de onmiddellijke nabijheid
heeft het water de dijk tot in het hart
aangevreten. Heeft de steenglooiing
het er goed afgebracht, de betonnen
rand is op tal van punten weggeslagen
en als schijfjes koek Hggen platen her en
der tegen de dijk gezaaid. Met man en
macht was men hier Maandagmiddag
nog in de weer om de vele gapingen
te dichten. Duizenden zakken zand
moeten worden gevuld. Zoals via het
ANP reeds door de radio gemeld, heeft
de gemeente Zaandam 50000 zakken
aangeboden. Twee vrachtauto's reden
voor ons uit, ieder met 10,000 van de
Zaanse zakken. Het bochtige en smalle
weggetje van Zevenhuizen naar de
Oosterdijk geeft de chauffeurs daar
veel hoofdbrekens, passeren kun je el
kaar niet en slechts op enkele plaatsen
was een uitwijkpunt. Honderden man
nen waren hier aan het werk. Texe
laars en Vastelanders, o.a. DUW-arbei-
ders uit Den Helder, 23 vrijwilligers uit
de Friese stad Sneek en matrozen van
Nieuwediep. Onder aanvoering van 'n
Om half negen werden de bewoners
van De Koog, waartoe ook schrijver de
zes behoort, opgeschrikt door de brand
weersirene. We zagen iemand met een
schuimblusapparaat de Minister Ruis-
weg op hollenEen kwartier later
vertrok de eer9te bus met mannen naar
de polder Eendracht. Meer bussen wer
den daarheen gedirigeerd, o.a. een bus
uit De Waal, want ook langs de Een-
drachtdijk spookte het geducht, erger
dan de dijken sinds de inpoldering in
1846 hadden meegemaakt en moeten
doorstaan. Wij hebben reeds verteld
van de ramp die daar is gebeurd. Toen
de mannen daar arriveerden was de
nood stellig op zijn hoogst: woest
sprong overal het water tegen de dijk
op. Er ontstonden grote kuilen en hier
en daar werd de kruin gedeeltelijk
weageslagen. Op één punt zeker 2,5
km. ver van de plek waar de mannen
de strijd aanbonden, brak de dijk door.
De polder stroomde vol. Het gat, waar
van u links bovenaan de foto ziet, is
zeker 130 meter breed.
In deze polders liggen de boerderijen
Zeeburg en Irenehoeve (voorheen Het
Fortuin). Op Zeeburg boert de heer J.
van Strien, op Irenehoeve de heer Th.
Rutten. Een uur voor de dijk het begaf
was het vee in veiHgheid gebracht en
ook slaagde men er in de landbouw
machines buiten de polder te brengen.
DE DEUR IN DE SCHANSSLUIS, gele gen ten Z. van het dorp Oudeschild,
werd door de zee zo zwaar bestookt, dat deze op geen enkele manier meer
wilde zakken. Tenslotte heeft men hierhet gevaar weten te bezweren door het
plaatsen van rails, waarvoor een enorm aantal zakken zand werd geworpen.
Het woonhuis van de familie Jb.
Schaatsenberg werd door de stroom
zodanig ondermijnd, dat het spoedig
als een kaartenhuis ineenzakte. In deze
polder staat nog een huis, dit is be
houden. De foto vindt u op deze pagi
na.
Toen de Eendrachtdijk het water niet
meer keerde, was de noordelijke dijk
van de polder Het Noorden uit zijn po
sitie van slaperdijk gekegeld en moest
deze zanddijk het water buiten de gro
tere polder Het Noorden trachten te
houden. U begrijpt dat iedereen in deze
dijk niet al te veel vertrouwen stelde:
het is een zanddijk van niet al te grote
proporties Tegen het middaguur wer
den hierheen autobussen en vracht
auto's mensen en materiaal vervoerd
en ogenblikkelijk werden vele honder
den zakken ter plaatse gevuld. Het ge
vaar voor doorbraak was lang niet
denkbeeldig en daarom werd ten raad-
huize door wethouder De Waard de
evacuatie van de bewoners van polder
Het Noorden voorbereid. Gelukkig is 't
zover niet behoeven te komen. De dijk
heeft het gehouden.
Inmiddels werd ook felle strijd op an
dere fronten gevoerd: aan de dijk bij
Dijkmanshuizen, ten Oosten van Oost,
bij de Oostersluis dus, en bij de Kros-
keet, dus even noordelijker, stond
ook aan hevige aanvallen bloot.
Toen wij omstreeks elf uur de dijk bij
Dijkmanshuizen beklommen, ontdekten
wij tal van gaten, een ervan was wel 50
m. lang. „Het was critiek geweest",
zo zei ons wethouder Hin, „maar nu
staat het er hier wat beter voor". Met
behulp van dekzeilen en zakken zand,
had men de situatie meester kunnen
blijven. Dat de storm zich hier echter
niet zo maar gewonnen gaf bleek Zon
dagavond toen een paar mensen bij het
consoUderen van de noodvulHng onver
hoeds door een hoog tegen de dijk op
lopende golf werden verrast. Dank zij
het feit, dat zij allen een dekzeil vast
hadden, deden er zich geen persoonlij
ke ongelukken voor.
luitenant marcheerde een groep miH-
tairen van De Mok naar deze zwaar be
schadigde dijk, die het bij verbetering
van het weer en daar ziet het geluk
kig naar uit wel zal houden, bij te
rugkeer van de storm zou de zeer ver
zwakte dijk natuurlijk weinig te vertel
len hebben en daarom dient hij met
man en macht zo spoedig mogelijk te
worden hersteld, al zal dit uiteraard
aanvankelijk het karakter van een
noodherstel moeten draqen. Maandag
middag was de zee bij laag water zeer
rustig en zo laag, dat er voor de ge
teisterde dijk een smal strand bloot
kwam! Bij aanhoudende Oostelijke
wind kan men dus ongestoord werken.
Langs de Noordzeekust.
OOK LANGS DE NOORDZEEKUST
heeft de storm veel schade aangericht.
Links en rechts van de vuurtoren is 'n
duinrichel compleet weggespoeld, ter
wijl ook veel duin pal ten Noorden van
de toren is weggeslagen. Het eenmans-
bunkert je voor de toren, dat altijd nog
een 15 meter van de duinrand stond,
ligt sinds Zondagochtend op het strand.
Via een slag tussen paal 28 en 29 vond
het water, dat hoog tegen de duinen
klotste, een weg naar de boerderij van
G. Koorn. Dat gebeurde reeds Zater
dagavond. Kikkert van Vredestein had.
zoals u weet, op de bunkers aan het
Kogerstrand een Snelbuffet en een Pa
viljoen ingericht. Het paviljoen is totaal
weggevaagd en het snelbuffet is ver
nield. Er is hier zoveel duin wegge
slagen, dat de Noordelijke bunker op 'n
klein overstapje na helemaal uit het
duin is „gepeld". Misschien kan men er
vandaag al achter langs wandelen!
Langs het hele strand is van 25-50 m.
duin weggeslagen, er hebben zioh vele
inhammen gevormd, zodat van geen
rechte duinenrij meer gesproken kan
worden. Tegenover paal 15 zagen wij
ook een grote inham, het water was tot
aan de fietsenstalling doorgedrongen.
Het duin waarop van de zomer 't pavil-
(Zie vervolg 4e pagina).
