Cjroen <2warL-J~exeU in het harL,
«s»
,,'t Torenhuis", het laatste gebouw van
het dorp De Westen en oudste van
Texel, werd grondig gerestaureerd
Bezienswaardigheid voor Toerist en Texelaar
Het Witte Kruis vergaderde
Gezondheidszorg een
veelomvattende taak
Propaganda-avond
Nederlandse Blindenbond
WOENSDAG 8 APRIL 1953
TEXELSE
66e JAARGANG No. 6723
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld De Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'dcanse Bank, Coöp. BoerenL
Bank. Postgiro 652. - Abonn. pr. i 1,80 p.
kwart. }- 15 ct. incasso. Adv. 8 c. p. nun.
Het Torenhuis, het laatste gebouw van het dorp De Westen, dank zij
grondige restauratie een der fraaiste gebouwen van ons eiland.
Dor sand ende ghewelt,
het Wambas is vergaen.
Mer ,,'tTorenhuys" herstelt,
is bliven staen.
In den jare MCML en II
herrees die cleyne stee.
't En was een ghestaeghe stryt,
die ghewonnen is bi tyt.
de Westen.
de toren stond, welke de vuurzee over
leefd had. De dorpsgemeenschap was
echter te klein geworden om zich te
kunnen handhaven tegen de steeds ver
der opdringende zandverstuivingen. De
huizen werden successievelijk verlaten
en vervielen tot puinhopen.
Zo ging De Westen ten onder. Alleen
het huisje naast de toren 't Toren
huis hield stand. Een model van de
toren, welke in het midden der vorige
eeuw wegens bouwvalligheid afgebro
ken moest worden, bekroont nu de hou
ten trapgevel van 't Torenhuis. Het ligt
in het voornemen van de huidige be
woner, de voormalige stal in te richten
als exploitatieruimte voor schildeïijen.
tekeningen en aguarellen van Texel.
Zo heeft dan het enig overgebleven
huisje van het verdwenen De Westen
een nieuwe bestemming gekregen.
Een belangrijke aanwinst voor ons
eiland, een prachtig voorbeeld van wat
met liefde en piëteit voor het verleden,
bereikt kan worden.
NIEUWS VAN VAN GORKUM'S
JEUGDTONEELFONDS
Van Gorkum's Jeugd-Toneelfonds is
uitgebreid met ,,De klompjes van de
Prinses", toneelstukje in 3 bedrijven
(f 0,50) en met „Doornroosje" (f 0.50) in
3 tonelen, helemaal op rijm, van het lief
tot het leed toe. Herdrukt zijn: „De ver
kouden Prinses" in 4 bedrijven (f 1,
waarin vele kinderen kunnen meespelen
en „Jonker Pochhans met de ezelskop"
(f 1.dat een operette is, in 3 bedrij
ven Wij hebben werkelijk niet kunnen
besluiten, welk werkje het leukst te zul
len noemen, ze zijn allemaal geslaagd
en wij hopen dan ook dat onze Texelse
.scholen er veel hlezier aan zullen bele-
ven Allerlei figuren passeren de revue,
innemende en hokserige personages, ac-
i lieve en luie, eerlijke en trouweloze. Ze
zullen veel spanning en veel vrolijkheid
te weeg brengen. Allemaal hebben ze na
een reeks van wederwaardigheden een
happy ending, de kracht van elk sprook
je.
DOELMATIGE VOEDING VOOR
TBC-PATIENTEN
Het Praeventiefonds keert sedert Sep
tember 1950 aan thuiskurende tbc-pa-
tiënten, die verplicht zijn bij een Alge
meen Ziekenfonds een bedrag uit ter te
gemoetkoming in de kosten van extra-
voeding, wanneer deze althans door de
consultatiebureau-arts wordt voorge
schreven als deel van de behandeling.
Deze uitkeringen, die aanvankelijk op
1 Januari jl. zouden worden gestaakt,
woixlen nu voorlopig voortgezet tot 31
December a.s. De uitkeringen zijn ver
laagd, maar er is uitbreiding gegeven
aan de kring dergenen, die voor deze uit
kering in aanmerking kunnen komen.
Gebleken is, dat een doelmatige voe
ding voor de patiënten verlaging der we
kelijkse uitkeringen toelaat. Met ingang
van 1 April zal een volle uitkering f 2,65
en de zgn halve uitkering f 1.50 per
week bedragen. Deze bedragen waren
voorheen f 3,75 en f 2,In verband
met het streven om de normale voeding
van de patiënten zo doelmatig mogelijk
te doen zijn, ligt het in het voornemen
via de consultatiebureau's voor tbc-be-
strijding aan de patiënten een folder uit
te reiken, waarin aanwijzingen worden
gegeven ter bevordering van een doel
matige voeding.
Van 1 April af kunnen ook de na
zorg-patiënten vcor een uitkering uit het
Praeventiefonds in aanmerking komen
(als regel gedurende niet langer dan een
jaar), indien de consultatiebureau-arts
dit op medische gronden noodzakelijk
acht.
Met nadruk wordt er op gewezen, dat
een thuiskurende tbc-patiënt of een na
zorg-patiënt aan het „patiënt-zijn" geen
recht kan ontlenen op een uitkering uit
het Praeventiefonds. Het bestuur van
dit Fonds vestigt er de aandacht op, dat
alleen, indien een consultatiebureau-arts
extra-voeding op medische gronden
voorschrijft, een uitkering uit het Prae
ventiefonds aan verplicht-verzekerden
kan worden verstrekt.
Het verleden spreekt.
Deze beide, in vroeg-Nederlands geschreven coupletten, geven in acht regels
de geschiedenis weer van 't Torenhuis in De Westen. Tezamen met het wapen
van Texel, prijken ze op de fraaie betegelde schouw in het gezellige voorka
mertje. Hoe vaak is er in de loop der jaren over dit merkwaardige huisje met
geschreven. Het inspireerde zelfs in de desolate toestand waarin het voor een
half jaar nog verkeerde, menig tékenaar en schilder als motief voor een kunst
werk. Maar, niemand scheen er iets aan gelegen te liggen, de ruïne te redden.
Steeds verder ging het verval van een pand, dat een zo zeldzaam geworden
bouwtype vertegenwoordigt. Nog maar enkele van deze huisjes hebben de eeu
wen overleefd en ook die enkele staan op instorten.
Hel was een vaste zomergast, die de trieste bouwval gemetamorphoseerd heeft
in een der fraaiste oude huisjes van ons eiland. Het is niet alleen gerestaureerd
maar tevens bewoonbaar gemaakt. En
zo specifiek eigene.
Zij, die deze huisjes eens bouwden
De Westen was nog een vissersdorp
aan de Noordzee kenden nog geen
bouwvoorschriften. Ze kenden niet de
voordelen ervan, maar ook niet de na
delen. Ze waren volkomen vrij in hun
plannen. Onderlegde bouwmeesters wa-
De schouw in
kamer.
bijzonder knusse
dat laatste met behoud van het dit type
roemd om geworden. Want ook die hou
ten vissershuisjes zijn cultuurgoederen.
Maar op ons rust de plicht deze te bewa
ren, voor hen die na ons komen. De kos
ten die hieraan verbonden zijn, zullen
tienvoudige rente opbrengen.
Elk zijn eigen verleden.
Elk huisje op Texel heeft zijn eigen
verleden. Bekijkt u ze maar eens goed
en u zult allerlei ontdekkingen doen,
waaraan u tot nu toe achteloos voorbij
gegaan bent. Heeft u wel eens gelet op
de zolderbalken, voor het merendeel
afkomstig van strandhout? Scheepsmas
ten, ra's, kielspanten, gieken, van alles
wat er aanspoelde, heeft men gebruikt.
De stenen, welke eertijds op Texel ge
bakken werden, waren met van al te
•goede kwaliteit Later liet men ze uit
Friesland komen, die kleine geeltjes,
welke men ook vaak nog in stoepranden
verwerkt ziet. En dan die prachtige klei
ne rode, geel of groen geglazuurde pla
vuizen. Bij de restauratie van 't Toren
huis zijn ze gebruikt, evenals die oude
blauwe, lila en bontgekleurde tegels.
Waar bij het afbakken der muren bleek,
dat eens raampjes gezeten hadden, zijn
deze aangebracht. De verdwenen voor
deur is volgens een tekening van 1790,
met onder- en bovendeur, weer in ere
hersteld. Zowel bij het herstel als de
verbouwing is er naar gestreefd in prin
cipe niets te wijzigen aan de oude inde
ling.
Daar de grond in de loop van honder
den jaren steeds meer opgehoogd was,
moest niet minder dan 32 kubieke meter
grond worden afgegraven. Hierbij kwa
men enkele zwerfstenen, skeletdelen en
een zwaar smeedijzeren handvat te
ren deze vissers niet, maar ze bezaten
twee belangrijke zaken: karakter en een
intuïtief gevoel voor stijl. Deze beide ei
genschappen spreken ook thans nog uit
het herstelde pand, dat zonder meer een 1 voorschijn, welk laatste op de voordeur
is gemonteerd. Voorts werd een stuk
van een grafzerk en een gedeelte van
een zandstenen profiellijst opgedolven.
Op deze plek toch zijn we op historische
bodem. Nog tot 1572 stond 't Torenhuis
aan de rand van het kerkhof rond de
Romaanse hoofdkerk van Texel. De Wa
tergeuzen staken echter de brand in het
bedehuis, waarmede ze tevens de onder
gang van het dorpje De Westen bewerk
stelligden. Het vuur vond gretig voedsel
in de neten kappen der omringende da
ken en zo ging vrijwel het gehele dorp
in vlammen op. Een gedeelte der bewo
ners verhuisde naar Den Hoorn, anderen
trokken naar de vaste wed. Een 22-tal
woningen werd weer opgebouwd, jvaar-
onder ook het kostershuis, dat nu naast
bezienswaardigheid is.
Het verdwijnen van die heel oude
huisjes, zo markant voor de stoffage van
het Texelse landschap, betekent in meer
dere opzichten een ernstig verlies. Niet
alleen boeien ze de belangstelling van
de toerist, verhogen ze de charme van
ons eiland (dat door nivellering en mo
dernisering alleen maar schade kan lij
den), maar ze behoren tot het cultuur
goed van ons, eilanders. Deze panden
ademen de geest van voorgaande gene
raties. En het doet niets ter zake, dat
hier geen rijke kooplieden paleizen na
lieten als die, welke de Amserdamse
grachten een wereldroem schonken. Ook
Marken heeft geen rijkdom in die zin
gekend, maar het is er niet minder be-
Met de vergadering van het Witte
Kruis is het (nog) altijd hetzelfde liedje:
de meeste leden bevinden zich oh ter de
bestuurstafel. Toen wij Donderdagavond
„Casino" binnenstapten, adviseerde de
heer Zijm 1-April-achtig: „Neem een
stoel mee!" (uit het café). Dat bleek niet
nodig: wij telden buiten het bestuur zes
leden. Intussen toch nog weer driemaal
zoveel als op de publieke tribune annex
de Raadszaal, toen onze Vroedschap daar
Dinsdag bijeen kwam! Het Witte Kruis
heeft haar leden huis aan huis en daar
om speet het de voorzitter, de heer J. C.
Rab, dat de vergadering weer zo weinig
belangstelling mocht trekken. Ter nage
dachtenis van de tijdens de ramp in de
Eendraohtpolder verdronken bestuurs
leden D. Kuip en R. IJska, werden enige
ogenblikken stilte betracht.
Spreker herinnerde daarna aan het
feit, dat een consultatiebureau annex
badhuis in gebruik kon worden geno
men, waarmede een lang gekoesterde
wens in vervulling was gegaan. Het zal
vooral ook de directeur van de N.V. T.E.
S O., de heer J. J. van der Vlies, ter ver
gadering aanwezig, tot grote voldoening
hebben gestemd te vernemen, dat het
Badhuis zeer druk bezocht wordt: per
week het is tot nog toe 3 dagen ge
opend door 400-450 baders. TESO
toch heeft door de toegezegde en inmid
dels verleende premie van f 5000 aan de
stichters van een Badhuis de totstand
koming ten zeerste bespoedigd! De voor
zitter verklaarde, dat men zulk een
groot succes niet had verwacht, dit is des
te meer verheugend, waar de bouwkos
ten hoog waren.
Hierna volgde lezing der notulen.
Jaarverslag.
Aan het zoals steeds uitstekend ver
zorgde jaarverslag, samengesteld door
de heer H. C. Remmers, ontlenen wij:
1952 stond geheel in het teken van het
te bouwen Consultatiebureau-badhuis.
Jammer, dat wegens het uitblijven van
een Rijksbijdrage de geprojecteerde vleu
gel voor tbc-onderzoek en concierge-wo-
ning voorlopig moest komen te verval
len. Op 6 Mei werd de bouw voor
f 45,830 aan de laagste inschrijvers "ge
gund. 14 Juni legde Anita Beemsterboer
de eerste steen. Op 18 Dec. werd de heer
J. Kloosterman uit 22 sollicitanten tot
concierge-badmeester benoemd Een door
de Plattelandsvrouwen gehouden lijst-
collecte voor de inrichting van het cons,
bureau bracht f 2,240,85 op! De gemeen
te schonk 280 m2 grond en een straat-
lantaarn-ornament. De tuinaanleg werd
verzorgd door de heer N. de Jong. (Op
10 Jan. vond de opening plaats). 4 Oct.
vond de eerste zitting plaats van het
con. bureau voor de rheumabestrijding.
De heer Melissen werd tot penningmees
ter benoemd als opvolger van de heer
Beemsterboer, die bestuurslid blijft.
Wijlen mej C. E. Gollards schonk een
legaat van f 5000 en mej. J. W. Dros 2 x
f 250,—.
Op 23 Febr. overleed de oud-concier-
ge-huisbewaarster mej. F J E. Meyer.
Hëlaas heeft zij slechts enkele jaren van
een welverdiende rust mogen gemeten.
De Emmablooemcollecte bracht f432,31
op. Medewerking werd verleend bij de
uitzending van kinderen naar herstel
lingsoorden en vacantiekolomes.
De Stichting Kraamzorgcentrum Den
Helder en Omstreken, waarbij ook Texel
is aangesloten, beschikt over een dusda
nig aantal gedipl. kraamverzorgsters, dat
aan alle aanvragen kan worden voldaan.
Op 31 Dec. telde de afdeling 2374 le
den, een toename sinds '51 van 30 leden.
Het bestuur is er steeds op uit om door
het geven van zoveel mogelijke service
het lidmaatschap niet alleen aanlokkelijk
maar op de duur onontbeerlijk te ma
ken.
Door de wijkverpleegsters werden de
volgende bezoeken afgelegd: ziekenver
pleging 4863, zuigelingenzorg 1168, tbc-
bestrijding 744, schoolartsendienst 6,
voor- en nazorg geesteszieken 5 en 17
maal werden zij ingeschakeld bij het ver
voer van zieken, terwijl 6 maal eerste
hulp werd verleend bij bevallingen. En
zo waren zij nog meerdere malen actief
op divers gebied.
1550 consulten.
Het consultatiebureau voor zuigelin
gen hield 23 zittingen met 1550 consul
ten, terwijl 170 nieuwe babies werden
ingeschreven. Het bur voor de rheuma
bestrijding hield 3 zittingen met 19 inge
schrevenen en 29 consulten Magazijn
Den Burg leende 737 artikelen uit aan
351 gezinnen; aan tbc-patiënten in 11
gezinnen 14 artikelen. Oosterend aan 107
leden 283 artikelen w.o. 2 aan tbc^patiën-
ten. De Cocksdorp resp. 22 leden 42 ar
tikelen.
Wij'kgebouw Den Burg werd door 41
personen bezocht voor 521 hoogtezonbe-
handelingen. Door onze Röntgenologische
Dienst werden 60 foto's gemaakt. Door
de heer Swarthof werd 98 keer ijs afge
geven. Ten behoeve van de tbc-bestrij
ding stonden 70 gezinnen onder toezicht
van onze huisbezoeksters met 72 patiën
ten. 9 Patiënten werden opgenomen in
een sanatorium, 6 in een ziekenhuis. Van
de draaibare ligtenten waren er gemid
deld 6 in gebruik.
Wijkgebouw Den Burg werd aange
sloten op de waterleiding van het con
sultatiebureau.
De auto legde 10,408 km. af, in 1951
12,538. Op 1 Jan. '53 was er 54,886 km.
met deze wagen gereden
De Moeder- en Kleutercursussen te
Den Burg, De Cocksdorp en Oosterend
telden 92 deelneemsters.
De secretaris betuigde de Wijkverpleeg
sters namens de vereniging hartelijk
dank voor de uitstekende wijze waarop
zij zich van haar taak hebben gekweten.
De secretaris besloot ongeveer: Ik
hoop, dat dit oppervlakkig overzicht bij
u allen het bewustzijn heeft mogen wek-
Er leeft in ons volk een kleine groep
van mensen, van wie wij wel eens ge
hoord of gelezen hebben, maar die wij
maar zelden ontmoeten. Hun aantal is
klein, doch zij hebben ons iets te zeg
gen. Zij willen ons wijzen op de houding
welke wij mensen moeten aannemen te
genover hen, die in een andere verhou
ding tot het leven en de maatschappij
staan, dan wij. Deze medeburgers zijn
de blinden. Wij weten uit velerlei boe
ken, hoe ze vroeger neerzaten aan de
we^en en aan de kerkportalen en op de
markten en pleinen en hoe de voorbij
gangers hen een aalmoes gaven. Wij we
ten ook, dat dit thans anders is. Zij kun
nen deelnemen aan de maatschappij,
aan de arbeid, zij kunnen staan in het
volle leven, zij tonen aan dat ook zij ga
ven en krachten bezitten, welke zij tot
ontplooiing kunnen brengen.
Het is goed eens kennis te maken
met de blinde medemens en iets te ver
nemen van zijn moeilijkheden, maar ook
van zijn mogelijkheden. Daar is dan de
Ned. Blinden Bond, de grote organisatie
der blinden, die in geheel ons land een
grootse actie voert ter verbreiding van
meer bekendheid over lot en leven der
blinden.
Wij juichen het toe, dat deze bekende
Nederlandse Blinden Bond ook in onze
gemeente een propaganda-avond komt
houden. En wij kunnen ervan verzekerd
zijn, dat ons op die avond heel wat goeds
wordt geboden.
De nieuwe indrukwekkende film „Eén
van ons" zal worden vertoond. Deze film
is vervaardigd naar een treffende no
velle van de blinde schrijver Willem
Kramer. In een boeiende verhalende
voim geeft zij een beeld van het leven
en verlangen der blinden.
De bekende blinde propagandist Joh.
v.d. Berg uit Den Haag, zal ons toespre
ken, uit het leven en de organisatie der
blinden. Wij zullen horen over dingen,
waaraan wij misschien nimmer nog ge
dacht hebben. Er zal worden gedecla
meerd door Joh. v.d. Berg uit de werken
van de blinde dichter Jan Prins.
Uit onze gemeente zal een bijdrage
worden geleverd door het Ned. Herv.
kerkkoor en voorts door een combinatie
van de Volksdansgroep „Texel" en de
Accordeongroep o.l.v. de heer K. Brou
wer.
De avond wordt gehouden op Donder
dag 9 April a.s. in De Oranjeboom, aan
vang 8 uur.
Programma's, tevens bewijs van toe
gang, zijn na vandaag uitsluitend ver
krijgbaar ten gemeentehuize en 's av.
aan de zaal. Zaalopening half acht.
ken, dat wij elkander nodig hebben, ge
roepen zijn tot de grootse taak ohze
schouders te zetten onder het prachtige
menslievende werk van het Witte Kruis.
Moge dit besef van eenheid ons leiden
in het komende jaar, opdat wij gezamen
lijk optrekken in één front voor de be
langen van onze bevolking, waarvan de
behartiging ons is toevertrouwd op het
gehele gebied van de Gezondheidszorg".
De penningmeester deed een ware cij-
ferregen ontstaan. De tbc-bestrijding
gaf een eindcijfer van f 15,267,35 (nade
lig saldo f2,021,07), de Wijkverpleging
f 12,295,32 en het Witte Kruis een eind
cijfer van f 10,463,38 Er kwam voor
f 13,228 50 aan contributies bijeen.
Bestuur. In de vacature D. Kuip werd
gekozen de heer N. van Schoonhoven,
„Bosch en Zee", De Koog; vacature R.
IJska de heer A. Betsema, De Waal; de
heren J. Bakker, Oosterend, J. A. Dros
Den Hoorn en J. Th. Boom, Oudesdhild,
werden herbenoemd.
Rondvraag.
De heer P. Boom Jr. verzocht meerde
re rijwielblokken aan te brengen bij het
Badhuis; voorts vroeg hij hoe het kwam,
dat onlangs de temperatuur (op een Za
terdagmiddag) van de warme kraan der
douches zo laag bleef. Geantwoord werd,
dat de kuipbader de kuip enige malen
had laten vol- en leeglopen, doordat hij
de gewenste temperatuur niet kon fixen.
De heer Boom stelde voor om op Vrij
dag en Zaterdag geen kuipnbaden meer
toe te staan. De heer J. Boom maakte
het bestuur erop attent, dat ook op de
drukke uren wel dubbele kaartjes wor
den gekocht, zodat een douchecel dan
zo'n 30-40 minuten door een en dezelfde
persoon wordt gebruikt. Het bestuur
voelde dadelijk voor afschaffing van
dubbele kaartjes op Vrijdag- en Zater
dagmiddag. De heer R. J. Boom dankte
het bestuur voor zijn vele werkzaamhe
den in het afgelopen jaar ten behoeve
van de gezondheidszorg verricht. De
voorzitter deelde nog mede, dat per dag
p'lm. 170 baden kunnen worden genomen.
De bus voor vrijwillige bijdragen, ge
plaatst in het consultatiebureau, schijnt
door velen te worden vergeten: vorig
jaar was de opbrengst slechts f 215,
Meerdere giften giften zijn zeer welkom,
waar de kostbare babyweegsohaall door
de gelden van de bus betaald moet wor
den.
Om tien uur volgde sluiting.
