Cjrocn 2warL- Jexels in het harL, IVO ROL De Waddenzee een wir-war van stromingen WRIGLEY Elke land een brillanf Zinkstukken naar bedreigde punten techniek contra waterwolf liö; U' Doorbraken veroorzaakten diepten tot meer dan dertig meter Loop. 9«sme" IATERDAG 10 JULI 1954 68e JAARGANG No. 6851 TEXELSE^COURANT Uitgave N.V. v.h. Langev®ld de Rooij Boekhandel Drukkerij Bibliotheek Den Burg - Texel - Postbus 11 -Tel. 11 Verschijnt Woensdags en Zaterdags. Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl. Bank. Postgiro 652.-Abonn. pr. f 1,95 p. kwart. -f~ 20 ct. incasso. Adv. 8 c. p.mm. UllllllllllllllllllllllllllUUflllllllllllllllllllllllllHIMI illlllllUllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllÏÏ! Dc zee voelt niet voor „georganiseerd overleg" Daarom tracht men haar steeds een slag voor te zijn Rijshout uit de Biesbosch en zinksteen uit België Gedurende deze zomer worden aan 't Horntje veertien zinkstukken neergela ten. Hierboven is het corps zinkers in volle actie. DE BADGAST-AMATEUR-HENGELAAR heeft meer oog blijkbaar voor zijn dobber, die driftig op en neer danst even buiten hel steigertje van 't Horntje, dan voor die sleepboot daar, waarachter een vreemdsoortig monster is vastge koppeld. Kinderen van de vissers van Texels Zuidoostpunt hebben ook al wei nig belangstelling voor „de sleep", ze spelen krijgertje rond de vlet van Beum- kes, Gielis en hoe de vissers daar meer mogen heten. Welnee, die sleep daar honderd meter uit de wal kan hen niet boeien: ze hebben immers al zo dik wijls zo'n gevaarte zien afvoeren en verdwijnen, grondig van het toneel ver dwijnen en dat grondig" kan óók nog letterlijk worden bedoeld, want dat vreemdsoortig monster is een zg. zinkstok, In de loop der jaren en van 1908 af zijn daar al een paar honderd van die zinkstukken naar de bodem van de zee gedirigeerd en het ziet er naar uit, dat de situatie daar nimmer aanleiding zal geven tot georganiseerd overleg": de zee vindt het blijkbaar wel een aardig spelletje, maar zij, die hier hun land moeten verdedigen het Nederlandse volk duskunnen hier stellig geen spelletje in zien: een zinkstuk kost f40 per vierkante meter, d.w.z. als het goed en wel op de bodem rust, met alle bij komende kosten incluis. Je hebt er zinkstukken bij van 120 meter lang en veel meer dan 1000m2 De ploeg van ,,Wijnands en Cornet" uit Werkendam heeft dit seizoen op én aan ons eiland een behoorlijk klusje: er moeten nl. 14 zinkstukken gemaakt en gezonken worden en daar gaan heel wat mansuren in zitten! De zinkstukken wor den op Texel zelf gemaakt: het materi aal wordt vanuit de Biesbos rijshout aangevoerd en de zinkstenen ko men helemaal uit België. Het zinkstuk wordt op de slikgronden opgebouwd uit een hecht roosterwerk van zg. wiepen met daarover heen enige lagen rijshout en vervolgens een bekleding van zwaar riet, waarna dit weer door een boven- rooster van wiepen wordt voltooid. Er wordt daar op de drooggevallen gron den vlak buiten de dijk hard gewerkt: dc mannen lopen af en aan met materi aal op de schouder: meterslange bundels rijshout, dat in het buitendijkse polder- tje in een indrukwekkende voorraad bijeengebracht is- Als zo'n zinkstuk ge reed is wordt er bij hoog water een sleepboot voor gespannen om het naar de plaats van bestemming, niet ver uit de buurt, te slepen. „En dan maar plom pen met die zware stenen tot ie weg zakt!" Zo zou de leek mogelijk de slotac- te zien, doch het gaat wel even anders toe. Er komt veel kennis van de stro mingen, veel vakmanschap en nauwge zetheid aan te pas! Het zinkstuk kan je daar maar niet ieder uur van de dag naar de bodem van de zee brengen, ja, dat kén wel, maar dan moet je je verder ook geen zorgen maken over de vraag, hóe het geval op de bodem terecht is gekomen Het moet horizontaal naar beneden - dat beneden ligt soms 35 meter onder de golven!! Wij vermoeden, dat de des kundigen het ons wel haarfijn kunnen uitleggen en dat willen zij ook wel, maar wij vermoeden even sterk, dat ons „het geleerde" terstond zou ontgaan: je moet hier feitelijk van kindsbeen af in zitten. ZO GING DAN het zinkstuk naar de plaats van bestemming, een honderd meter uil de wal Het werd op alle hoe ken verankerd en daarna rukte de sleep boot met logge zolderbakken aan, zes stuks, allen zwaar beladen met zg- hand steen, stenen van 10-80 kg. bestemd om het zinkstuk omlaag te brengen. Er ging een loodpeil omlaag, 25 meter diep het groene water in. De zee, de stroom, zoog het mee, zodat de lijn tientallen graden uit de voor het zinken gewenste stand werd getrokken. De zinkers waren in middels met een vlet naar hun werk overgezet, en ieder nam zijn post in. De voorbereidingen tot de strijd werden ge maakt. Een ieder bouwde een zware muur van brokken steen tot aan de rand van de zolderbak. Straks zouden die ste nen op het sein van uitvoerder Visser, die hier „Wijnands en Cornet" vertegen woordigt, op het zinkstuk worden losge laten. «yo Het zinkstuk bestaat uit materiaal, dat lichter is dan water, waarom men er zware stenen op stort om het naar de, soms wel dertig meter diepe, bodem van de Waddenzee te dirigeren. ZONDAGSDIENST DEN BURG DOKTER SCHALKWIJK BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL Van 2 tot en met 8 Juli 1954 Geboren: Mattheus Hendricus Jacobus zv Bernardus H. Hoogenbosch en Theo dora Bakker; Corry dv Jacob C. Dros en Marretje Daalder; Hendrik Jozeph zv Hendrik Barhorst en Elisabeth M. op den Berg. Ondertrouwd: G- van Oosterum en Dirkje Ch. van der Slikke- Getrouwd: Huibert de Ridder en Theo dora J. M. van Heerwaarden; Johan W. Schot en Saakje Schurer. Overleden: Gene. •tf GEVONDEN VOORWERPEN Regenjas; Nummerbord (NK 78-21) INGEKOMEN PERSONEN Harmina Grit van Assen, Witten 22a n Molenstraat 65; Johannes J. de Beurs v Den Helder. Middenweg n Binnenburg 6; Koop Knobbe v Grijpskerk, Stations- we" 21 n S 22; Maria Th Blok v Didam, C 2 n Molenstraat 32; Francisca H- J- Prince ev Mantje v Amsterdam. Wodan- straat 10 n Hogerstraat8; Janna J. Boon v Rotterdam, van Somerenweg 16 n Bos weg 23 Oosterend; Trijntje van Hoorn ev Keijzer, van Indonesië n E 1 en ge zin, Franciska A. M. v.d. Meer v Bol- swaid. Nieuwmarkt 31a n Kogerstraat 38 .Tacobus Bink v Den Haag, v Bassenstr. 7 n Schilderend 76; Bob Bakker v Den Haag, Malakkastr. 222 n Weverstr- 17- DE WADDENZEE is een wir-war van stromingen, een labyrint, waarin men gemakkelijk met zijn schip verdwaalt! Een labyrint, dat óók van vele andere zeeën, neem bv. de Noordzee, afwijkt om zijn zeer ongelijkmatige diepte: bij Ceres" kunt u uw kinderen met een gerust hart laten pootjebaden, want men vindt daar een nauwelijks glooiende bo dem, zodat men vooral bij laag water ver moet lopen om de knieën onder te krijgen! Maar stuur ze niet naar het Zuidoostpuntje van ons eiland, daar waar ze momenteel bezig zijn met het plaatsen van zinkstukken' Daar toch I meet men diepten van 30-35 meter! En daarvoor behoeft men geen kilometers uit de wal te gaan. reeds onmiddellijk voor de z.g stortberm treft ge daar al zeer diep water aan en op 150 meter uit de wal, ter hoogte van de polder „Het Horntje", bevindt zich een kom, welks diepste punt bijna 85 meter onder de waterspiegel rust! Men had daar dezer dagen dan ook duikers nodig om vast te stellen, hoe de zinkstukken zijn neergekomen! Maar Heeft U geen regenjas bij U?" Was ons gevraagd- Ja, het viel ons inderdaad op, dat de mannen bij dit eendekukel- tjesweer allemaal een regenjas .bij de hand of reeds om het lijf hadden, maar een paar uur later was ons dit geen be vreemding meer.... Een paar uur, ja, hier moet U nu niet op een uurtje kij ken, U moet geduld kunnen koesteren om dit zinken te kunnen volgen en wel knikken maar prijzend! „Precies raai" Ja, precies in de Natuurlijk komt de vraag, waarom de ze kostbare werken hier worden uitge voerd- Kan men niet volstaan met die zware dijk? Maar dat is 't 'm juist: die dijk is zo sterk als. de glooiing en die glooiing bestaat bij de gratie van de on licht komt. het daardoor, dat het zinken dergrond. Die ondergrond nu, wordt dag nimmer veel toeschouwers trekt?! I aan dag door de zee, door de felle stro- Inmiddels behoeft ge u hier nooit te vervelen. Hier toch, op dit verre punt, valt altijd wel iets bijzonders te aan schouwen: vliegtuigen, die een bepaald doel op de Zuid-hors moeten mitraille ren, komen met geweldmakende moto ren over brommen, een onderzeeër kruist aan de oppervlakte, duikt, komt weer boven. Bovenzeese oorlogsbodems varen heen en weer, ranke vaartuigjes en schepen, die honderden manschappen behoeven- Men ziet er de Texelse boten voorbij komen, vissersscheepjes en zeil jachten. Af en toe komt een visser even over de kruin van de dijk gluren. Ver wacht hij nieuwe scholen tong? En dan, inééns, komt er actie op de zolderschui ten, de actie waar wij al zolang op wach ten: ze gaan zinken. Het zinkstuk was al eerder verzwaard, zodat in het mid den een deuk was ontstaan, maar het eigenlijke werk komt nu Een wenk van de controleur bij het lood, een teken, dat het tij nu het gunstigst is om over te gaan tot „the big run" Uitvoerder Visser overziet het strijdtoneel met de blik van een maarschalk: ja, alles is ge reed tot de aanval. „Alleman bij de zinklijnen! roept hij even later- Los overal!!" .Gooien, jongens, jongens gooien!" De bezoeker staat er van te kijken! „Het moet zo vlug mogelijk én zo gelijkmatig mogelijk gaan, als zo'n zinkstuk schuin zou zakken zou al dit werk nagenoeg te vergeefs zijn geweest!" Het leger zin kers werpt zich vol vuur in de strijd en de stenen plompen bij tientallen tegelijk in het water, dat ineens zijn groene, ge heimzinnige kleur verloren heeft en nu geworden is tot één woeste, witte wa termassa- Hoog spat het vocht op Intus sen knippen wij een paar foto's. Zouden ze geslaagd zijn, geen druppels op de lens? Je kruipt maar in een .,lege hoek" want niemand heeft nu gelegenheid om beleefd tot passeren te verzoeken Het zinkstuk komt al dieper te liggen, wij zien het al niet meer, maar de lei ding volgt het nog verder, aan de hand van een wij zouden zeggen „wir-war" van touwen en kabels. Nieuwe bevelen klinken. Nee, het gaat de buitenstaan der allemaal te vlug af. Intussen blijken de zolderschuiten naar elkaar toegegle den te zijn en nu gaat de bezinking in wat rustiger tempo. Onderwijl is een controleploeg met een vletje hier en daar aan het peilen, een touw, dat in het water reikt wordt door een eenvoudig, maar zeer practisch mechaniekje trillend-strak gespannen en met een waterpas meet men de stand. „Hij ligt prachtig, zó mooi krijg je hem nooit meer!" wordt er gezegd en wij mingen hier, belaagd, ondermijnd. Een enkele maal met resultaat: een oeverval, zoals wij hier in de afgelopen winter hebben gezien. Deze zinkstukken moe ten het uitschuren van de zeebodem zo veel mogelijk belemmeren. Of ze dan niet door de krachtige stroom worden weggezogen? Nee, men weet ze met vele tonnen stenen op hun plaats te houden: één ton zinksteen op iedere vierkante meter- Hoe die stenen terecht komen en niet allemaal op een hoop? Dat toont men ons even later in het laboratorium' binnendijks, waar u een en ander goed kunt volgen aan de hand van een minia tuur zinkdemonstratie. De zaak is com pleet: een zinkstuk, dat het echte na tuurgetrouw is nagebootst, zolderschui ten op schaal, steentjes op schaal en touwen op schaal. Daarna beklimt ge weer de dijk. Dit is dus polder 't Horntje. Een leuk polder- tje en het graan en de andere gewassen groeien er goed, terwijl een kudde scha pen er ook wel de buik vol krijgt op en langs die dijk, maar. is dit kleine ge bied nu werkelijk al die duizenden gul dens waard? Die tienduizenden?? Ook die vraag rijst in u op, een vraag die vlug beantwoord kan worden: ,.Het Hointje is het bastion voor heel Texel, je zou eens zien hoe gauw de golven door de Prins liepen als wij de dijk van polder 't Horntje aan zijn lot overlie ten". Dit wordt ons later ten burele nog eens te duidelijker gedemonstreerd aan de hand van een kaart, die een brok ge schiedenis in beeld brengt, een brok bewogen geschiedenis, daar aan Texels weinige bekende Zuidoostkust. Dat werd zelfs een apart interview en voor alle Texelaars stellig de moeite waard ook daar kennis van te nemen (Zie el ders.) De technische zijde van dat zinken Een vraag: „Waarom worden daar niet de practische onderliggers ingeschakeld? Hoeveel tijd zou dat niet sparen? Die werden toch ook bij de dijkdichtingen in de Zeeuwse wateren gebruikt?!! Ant woord: Betere manier van zinken dan door gooien met de hand is nog niet uit gevonden. Op deze wijze wordt namelijk voorkomen, dat op de zinkstukken rug gen ontstaan, nu wordt het gestorte ge lijkmatig verdeeld ,.Wij durfden hem die dag geen nieu we vragen meer te stellen", waar de leek in ons in stille eerbied boog voor het vakmanschap, voor de wetenschap, voor de ervaring ook vooral. Ja, Texelaars, wij kunnen de werkzaamheden daar aan 't Horntje rustig toevertrouwen aan de ingeschakelde instanties! houdt U frij en monter. goed y"°r 'osden. niet alleen bij 't Horntje, ook voor het dorp Oudeschild en wel ter hoogte van de R.K. Pastorie, is de Waddenzee op een bepaald punt peilloos diep: men moet er zo'n dertig meter duiken om contact met de zeebodem te krijgen. Dat punt ligt echter wel een kilometertje uit de wal. Gaan wij de Noordzee bekij ken, dan moeten wij we>l 20 kilometer Westwaarts om in 30 meter diep water te komen. Nog weer dieper water vin den wij pal onder de Huisduiner vuur toren bij Kaaphoofd, waar de zee 60 me ter diep is. Dat is dus het Marsdiep. Zoals uit een elders in dit blad ge kaatst artikel bhjkt is men momenteel bezig met het vervaardigen en neerlaten van z.g- zinkstukken. Dan vraagt men zich af, hoe die enorme diepten daar toch zijn ontstaan. Welnu, wij hebben daar te maken met doorbraken: bij de laatste grote doorbraak ging daar in 1792 een groot gebied verloren: de zee ^'.oKte een complete rij duinen mitsga ders polderland op Nooit heeft men dit terrein heroverd. Bezien wij een kaart uit vroeger eeuwen, dan blijkt, dat er aan Texels Zuidoortkust nogal zo het een en ander loos is geweest! Daar is strijd gevoerd tegen de zee, die het nimmer opgaf, de zelfde zee, die ons nog altijd dwingt tot grote paraatheid! Waar nu de Prins Hendrikpolder ligt, lag voorheen de Kattenpolder, die in 1776 werd ingedijkt. Lang bestond die Kattenpolder echter niet: in 1780 werd zij overstroomd. De polder was groter dan de tegenwoordige: zij strekte zich zeker nog een kilometer verder Oostwaarts uit. Maar de men sen gaven zich niet gewonnen: de ver loren gronden moesten en zouden her overd worden. Polder Hoorn en Burg ontstond en wel in 1786. Men deed de zee echter enige consessies: die polder was een halve kilometer smaller dan de Kattenpolder. De zee nam daar echter geen genoegen mee en forceerde in 1796 een goed geslaagd tegenoffensief met een meesterlijke doorbraak. Opnieuw vat ten de mensen moed en weer werd een dijk gelegd, de tegenwoordige Prins Hendrikpolder werd in 1847 bedijkt. De ze polder is nimmermeer overstroomd geworden. Wel heeft de zee het herhaal de malen geprobeerd, doch zware be schadigingen van de dijk waren haar povere successen- De Kattenpolder strekte zich uit tot plm. 700 meter voor bij de Schanssluis. Wij noemden het wegslaan van de duinenrij en de polder bij 't Horntje. Daar is echter meer verloren gegaan dan zand alleen. Eens toch stond daar het huis van de Oude Jan Platvoet en de geschiedenis vermeldt niet of deze boer er in geslaagd is zijn have en goed te redden.Maar een feit is, dat daar 700 meter ver in zee eens een oeverwerk lag: twee rijsdammen, gelegd in 1749, maar reeds in 1760 weggeslagen. Ook lag daar eens een stukje dijk tot steun van de plm. 900 meter lange duingordel. VERTROKKEN PERSONEN Mini Boss v Waalderstraat 20 n Zwolle, Th a Kempisstr. 69; Cornelis Roeper v C 52 n Amsterdam, Singel 233 II. VROLIJKE ZATERDAGAVOND AAN DE COCKSDORP Evenals het vorige jaar wordt Zater dagavond weer op ,.Durp" een vrolijke avond verzorgd en wel door de Sportver. SVC Er zal gestreden worden om de vrouw. Kinderwagenrace enz Was een en ander vorig jaar wat los jes in elkaar gezet, nu zal getracht wor den er meer lijn in te 'brengen- Het feest wordt weer gehouden op het land van de heer Reuvers. Er zullen verschillende cirkels worden getrokken, zodat de da mes en heren op een behoorlijke afstand van elkaar zullen lopen; voor de controle is een stel stevige mannen aangezocht, uitgedost met een wel zeer grote stro hoed! Verder wordt een goede verlich ting aangelegd om als de duisternis valt, het geheel een feestelijk tintje te geven. Er wordt om 8 uur begonnen- Ingang op dezelfde plaats als vorig jaar. Het Be stuur doet een dringend beroep: NIET over de weide te lopen, anders zal dit terrein voor ons verloren gaan. Dan zou ons nog slechts één plaats resten: het voetbalveld, maar dit ligt nu eenmaal voor dit doel te ver af. Laten wij ons daarvoor hoeden. Met aller medewerking zal dit toch wel kun nen. niet waar??

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1954 | | pagina 1