Op 10 Juli 1930 werd
De Eendrachtofficieel in
gebruik genomen
De man uit Chicago
Op reis
Vrijdag 1 April is het 25 jaar geleden, dat de Coöp. Zuivelfabriek „Eendracht"
G.A. in bedrijf genomen werd. Op 10 Juli 1930 vond de officiële opening plaats.
Wie in 1953 langs de Scliilderweg ging zag daar de bouw van een nieuwe
schoorsteen, welke ruim tweemaal zo hoog zou worden als de toen bestaande.
Wij hebben, toen de grootste schoorsteen voltooid was, bovenstaande foto ge
nomen en doet deze foto niet aan een grafiek denken? Een beeld van de gang
van zaken? Excelsior zegt dit beeld en inderdaad neemt de betekenis van dit
bedrijf nog steeds toe. Het gebouw is belangrijk groter dan het oorspronkelijke.
Geen wonder overigens: de Texelse boeren sloegen de handen ineen en succes
sievelijk verdwenen de in 1930 nog bestaande fabrieken en werden alle Texelse
veehouders (op een enkele uitzondering na, die dus de regel bevestigt), lid van
„De Eendracht".
Daarom is er alle reden om het 25-jarig bestaan met vreugde te vieren.
spreker - die zijn het, die de grootste
offers zullen moeten brengen. Ik zou
daarom willen eindigen met de woor
den: „Help ons in ons streven naar een
waterleiding voor heel Texel".
De heer Stoepker gaf te kennen met
deze woorden wel in te stemmen, maar
liet erop volgen, dat hij niet gaarne zou
zien, dat men de fabriek ging droog
leggen. En daarop bestond z.i. kans,
wanneer men voor heel Texel water
ging onttrekken aan de Hogeberg, wat
immmers het plan was.
Wethouder Keijser meende de heer
Stoepker evenwel gerust te kunnen
stellen: de watervoorraad ter plaatse
zou voor een lange reeks van jaren toe
reikend zijn.
Penibele aangelegenheid
Wij hebben even genoten van de vol
gende alinea, waaruit blijkt, dat een
plaatselijk blad maar al te vaak aan cri-
tiek bloot staat: „De verslaggever van
de Texelse Courant - zo lezen wij -
bracht dank voor de invitatie om deze
officiële opening te willen bijwonen en
zei „De Eendracht" alle medewerking
toe, welke men redelijkerwijs van hem
kan verlangen. Met nadruk wees hij er
op, ook in deze penibele aangelegen
heid steeds de grootst mogelijke objec
tiviteit te hebben betracht. Ook de di-
recties der andere zuivelfabrieken kun-
j nen op zijn steun staat maken, voorkeur
is hem vreemd.
De Eendracht verbruikt enorme hoeveelheden heet en koud water. Nu, de
enorme stoomketel in het machinehuis is daarop berekend. Hier zien wij de' ma
chinist de heer D. den Braven het vuur controleren.
Hier zetelt directie en administratie. 1
deelte, nog steeds het haakje waar de k;
andere) haakjes, wij hebben ons er over
slechts twee man kan worden gevoerd. I
Bakker, links de heer C. Merkx.
In ons blad van 12 Juli 1930 lezen wij
over de officiële opening:
„Omstreeks elf uur kwam men in de
zaal van de tegenover de fabriek gele
gen lunchroom (Café Houtwipper dus)
bijeen. Onder de aanwezigen merkten
we, behalve de leden van het bestuur en
de directeur, de heer H. Boer, op dr
Schey, rijkszuivelconsulent, burgemees
ter W. B. Oort, wethouder R. P. Keijser,
gemeente-secretaris C. Jonker, de voor
zitter der Coöp. Boerenleenbank, de heer
J. Kikkert Nzn., de architect, de heer
Gros, de heer Schoenmaker, namens de
aannemers, fa. gebr. Schoenmaker en de
heer Van der Ploeg, installateur.
De voorzitter van de „Eendracht", de
heer C. Stoepker - zo lezen wij verder -
memoreert de geschiedenis van de fa
briek, aanvangende in het najaar van
1928. Toen heeft spreker zich met de
heren Meindertsma en C. Roeper om
advies gewend tot dr Schey, die aan
raadde een nieuwe coöperatieve fa
briek te stichten.
Dr Schey zeide o.a.: „Ik heb vertrou-
Iier wordt dus o.a. het financiële ge-
n aan hangt, behandeld. Tussen (weer
verbaasd, dat de administratie door
len prestatie op zichzelf. Rechts mej. T.
wen in de zaak, ten eerste om de~gun-
stige plaats van de fabriek, zowel wat
haar ligging boven de grond betreft als
wat aangaat de aanwezigheid van goed
water. Verder is, wat de leider aangaat,
een goede keus gedaan.
De directeur gewaagde van de mo
derne inrichting, waardoor de fabriek
aan de hoogste eisen zal kunnen vol
doen eii deed een beroep op alle vee
houders, welke nog niet als lid zijn toe
getreden, opdat de inrichting nog voor
deliger kan worden geëxploiteerd, dan
heden het geval is.
De heer R. P. Keijser, wethouder, zei
aan het welslagen niet te twijfelen, ge
zien de steun van dr Schey en de onder
nemingsgeest, welke bestuur en leden
bezielt. Uitvoerig stond spreker stil bij
het water, een levensbelang voor de fa
briek niet alleen, maar voor heel Texel -
en voor de veehouders niet in de laatste
plaats. Een waterleiding mag op Texel
niet lang meer op zich laten wachten.
De polders echter staan de rentabiliteit
van zo'n bedrijf in de weg en - betoogde
FEUILLETON:
Een verhaal vol verwikkelingen
door T. LODEWIJK
9. Dat lijkt me volkomen fair
stemde het meisje toe. Neem een siga
ret, Will en maak je niet nerveus. We
kennen elkaar veel te lang en waren
veel te goede vrienden, dan dat we
nu niet volkomen op ons gemak met el
kaar zouden kunnen praten. Ik ben zelf
eigenlijk blij, dat ik je weer eens zie. Ik
dacht eigenlijk niet, dat ik er zó blij mee
zou zijn
Will zag haar aan en zij zag hem aan.
Ze kleurden allebei.
Vooruit er mee zei ze toen
geen sentimentaliteiten. Vertel me je
verhaal. Maar geen leugentjes om best
wil.
Wat ik je vertel zei Will plech
tig is de waarheid van A tot Z
En toen deed hij het verhaal van zijn
ontmoeting met De Gooyer, van diens
wanhoop, van de situatie in Meeldam,
van de rar. Clarenbough, die maar niet
kwam opdagen, en hoe hij, om zijn
vriend uit de penarie te helpen, voor mr
Clarenbough had gespeeld.
- Had je werkelijk geen enkel ander
motief? vroeg ze.
Ja gaf hij toe ik heb er sinds
dien nog enkele bijgekregen. Ik ben te
gast bij de burgemeester en die mensen
zijn zo allerhartelijkst. Als ik bedenk,
wat die man voor narigheid zou hebben
gehad, wanneer dat hele feest in het wa
ter zou zijn gevallen, dan ben ik blij,
dat ik de knoop maar doorgehakt heb.
En al die mensen, die daar voor me heb
ben staan muziekmaken en zingen en
juichen.... ik zou ze het plezier voor
geen duizend gulden hebben ontnomen.
Begrijp je dat?
Het meisje zweeg en staarde recht
voor zich uit. Toen glimlachte ze.
Je bent nog helemaal niets veran
derd zei ze toen nog altijd dezelfde
impulsieve man, die zich hals over kop
ergens instort, zonder te kunnen nagaan
wat de gevolgen zullen zijn. Jij kunt niet
loslopen, ventje, vandaag of morgen ge
beurt je een ongeluk en dan is er geen
herstellen meer aan. Denk je eens in,
dat de échte mr Clarenbough kwam op
dagen.
Dat denk ik me maar niet in
lachte hij nerveus hoewel, toen ik
gisteren je briefje kreeg, zag ik wel
éven wat een gevaarlijke situatie er
ontstaan was
Je dacht zeker, dat ik daar op dat
bordes zou zijn geklommen en ten aan-
hore van het hele volk geroepen zou
hebben: Hier staat een bedrieger! Ont-
maskering in grote stijl! Nee, jongetje,
we hebben ruzie gehad, maar zó vijan
dig ben ik je toch niet gezind.
Clare zei Will opstaande ook
jij bent niet veranderd. Je bent nog net
zo sportief en ronduit als vroeger. Zeg..
Ja, wat moet ik zeggen
Kunnen we niet weer.
Ik weet het niet, Will. Straks krij
gen we weer ruzie.
Clare, ik zweer je.
Zweer niet, Will, dat klinkt zo
Belangrijke data
Behalve de Jste April en de 10de Juli
van het jaar 1930 zijn voor de „Een
dracht" belangrijke data:
10 November 1931: Lezing door de
heer PI. K. Koster inzake samensmelting
in zuivelbereiding op Texel;
16 November 1931: „Eendracht" in
principe tot samenwerking met „De
Hoop" (De Waal) bereid - algemene
stemmen;
1/ November 1931: „De Hoop" in prin
cipe tot samenwerking met „De Een
dracht" bereid (48 tegen 14 stemmen).
23 November 1931: ,De Onderneming"
(Den Hoorn) besluit met 23—15 stemmen
(en drie blanco) niet over te gaan tot
samenwerking met de „Eendracht".
November. De commissie ter voorbe
reiding van de samenwerking „De
Hoop"-„De Eendracht" vangt haar ar
beid aan en brengt op 7 December rao-
port uit. De fusie komt tot stand.
5 Januari 1932: Met algemene stem
men door de aandeelhouders besloten
tot liquidatie van zuivelfabriek „De
Hoop".
19 Januari 1932: De aandeelhouders
van „De Onderneming" besluiten met
33 10 stemmen (en drie blanco) niet
tot samenvoeging met de „Eendracht"
over te gaan.
1 Februrai. T)e leden van de „Een
dracht'^ besluiten tot uitbreiding van
de fabriek in verband met de toetreding
van leden van „De PIoop". Y
18 December 1936: „De Onderneming"
Den Hoorn, besluit met 26—16 stemmen
de heer Dokter, directeur van de Zui-
velbank, niet uit te nodigen om de fi
nanciële toestand van de „Eendracht"
(in verband met eventuele samenvoe
ging) uiteen te zetten.
1 Februari 1937: „De Eendracht" koopt
woon- en winkelhuis van D. G. Toolens,
Wat is er vandaag toch met
Bim en Bam aan de hand?
Bim sjouwt met de eettafel
op zijn rug en Bam loopt met
meters en meters touw over
zijn arm. De dieren zijn vre
selijk benieuwd. Zouden ze
gaan picknicken? Ze kunnen
er gewoon niet achter komen
en vol nieuwsgierigheid hol
len ze achter Bim en Bam
aan, Pietje Schildpad en
Hansje Stekelvarken voorop.
Bij het strand aangekomen,
zien ze daar de walvis op
z'n gemak liggen. Als Bam
hem roept, komt hij naar hen
toezwemmen en dan vraagt
Bam of hij niet hun „paard"
wil zijn. Dan kunnen ze fijn
water-skieën, net als het
meisje op het plaatje in de
krant. Dat wil hij wel hoor en
daar gaan ze dan op de om
gekeerde tafel met een touw
aan de staart van de walvis
en alle dieren staan op het
strand bewonderend toe te
kijken.
Deze prachtige karn heeft een inhoud
met 2200 liter room, waaruit 600 kg bot<
Kogerstraat voor vestiging filiaal; voor
f 5.500,—
24 Februari 1945: „De Eendracht" kan
- wegens de geringe aanvoer - geen
melk meer aan slijters leveren.
Februari 1946: „De Onderneming"
gaat fusie aan met „De Eendracht".
CULTURELE RAAD
PUBLICATIE VAN DE
Donderdag 7 Juli
Den Burg, De Oranjeboom, Toneelver.
„Klein Toneel" voert op het stuk „Op
een mooie dag in Mei".
Den Hoorn, 2,30 uur. Officiële opening
kampeercentrum.
Vrijdag 8 Juli
Den Burg, De Oranjeboom, Texel-film
Zaterdag 9 Juli
Den Burg, Sportuitwisseling met Den
Helder, georganiseerd door de Texelse
Sportraad.
Zondag 10 Juli
Den Burg, Texel-veld, Handbaltournooi
Donderdag 14 Juli
Den Burg,, De Oranjeboom, Toneelver.
„Klein Toneel" voert op het stuk „Op
een mooie dag in Mei".
Vrijdag 15 Juli
Den Burg, De Oranjeboom, Texel-film
Zaterdag 16 Juli
Den Burg, Park, „Texels jeugd musi
ceert" o.l.v. de heer Jn. Visser.
Oudeschild, taptoe door het Koninklijk
Texels Fanfarecorps.
dan Uw spoorkaartje ge- (ff
haald bij de V. V. V. „Texel"
INGEKOMEN PERSONEN
Anna G. M. Nollen, ev Schuttenbeld, van
Tubbergen, D 564 naar C 84; Geertruida
Arp, van Deventer, Keizerstraat 22 naar
K 84b.
PECH VOOR P.T.T.ers
Bij graafwerk voor de waterleiding
stortte het zand in op een kabel, die be
schadigde. De PTT moest zijn vrije Za
terdagmiddag besteden om een nieuw
stuk kabel in te lassen.
an 5000 liter. In de practijk draait hij
r gefabriceerd wordt.
10 Juli 1949: „De Eendracht" besluit
tot uitbreiding van de fabriek. Bestuur
wordt gemachtigd tot aangaan van geld-
lening, groot f 150.000,—. Melkaanvoer
steeg met ruim twee millioen kg.
1950: Er werd ruirn 10 millioen kg
melk aangevoerd.
JUBILEUM-S. V.O.
De viering van het 20-jarig jubileum
van S.V.O. begon Zaterdagmiddag met
een welpen-tournooi tussen ZDH-Texel-
Tex. Boys en Oosterend in de welpen-
afd. en Texel-De Koog-SVC-Tex. Boys
en Oosterend in de adsp. afd. Deze
prachtig geslaagde jeugdmiddag was 'n
waardige herdenking van ons jubileum.
Na veel spanning en sensatie kwamen
onze welpen en adsp. beiden in de finale.
De welpen moesten tegen Texel het on
derspit delven, maar onze adsp. verover- I
den de medaille en de speldjes.
De organisatie was prima; het wed-
strijdschema verliep precies volgens plan
De feestavond in het Wapen van Am
sterdam begon met een woord van wel
kom en herdenking van de afgelopen 20
jaar, door onze ere-voorzitter de heer
J. Visman.
Verschillende sprekers Voerden daar
na het woord, o.a. vertegenwoordigers
van ZDH, Gym-afd., Sportraad en onze
Burgemeester.
Daarna begon de revue, welke onder
leiding stond van onze voorz., de heer B.
van Keulen, met zang en muziek van de
dames. Enige geslaagde stukjes werden
opgevoerd.
In de pauze werd de traditionele ver
loting gehouden.
Vervolgens werden de heren M. Mosk
ca P. Rzendaal gehuldigd voor het feit
dat ze 20 jaar in het le elftal uitkomen.
De heer Visman stelde deze heren en
hun dames énkele vragen over deze 20
voetbaljaren en daaruit bleek dat deze
spelers, weliswaar in jaren ouder ge
worden, hun enthousiasme voor de voet
balsport geheel behouden hadden. De
beide spelers kregen als aandenken een
verzilverde voetbal-figuur met inscrip
tie; de dames ontvingen bloemen.
Tenslotte viel ook het laatste gedeelte
van de revue in de smaak.
Al met al een prima geslaagde avond,
die met een gezellig bal besloten werd.
grappig. Ik wil er over denken. We zien
elkaar nog wel weer. En nuik heb
werk te doen. Ga je gang, maar weet
één ding: wanneer ik merk, dat je me
iets hebt wijsgemaakt, zal ik er voor
zorgen, dat ze zowel in Meeldam als in
New York aan de weet komen, dat je
een schurk bent.
Dat zal niet nodig zijn, Clare. Dus
zie ik je nog wéér?
Hoogstwaarschijnlijk. Will, adieu!
Enkele ogenblikken later stapte mr
Clarenbough weer in zijn Cadillac. Ern
stig stond zijn gezicht.
Wat een stommeling ben ik geweest
mompelde hij. Met zo'n meisje ru
zie te maken. Clare.de enige vrouw
die ooit wat voor me betekend heeft.
Maar ik zalde rest van zijn ge
mompel ging over in afgetrokken ge
peins.
Dat is toch ook wel verbazend toe
vallig, dat U juist hier in Holland was
zong mevrouw Boom op haar liefste
toontje. Nauwelijks had zij vernomen (en
mevrouw Boom beschikte over een voor
treffelijke inlichtingendienst), dat er 'n
Amerikaanse journalist in het Rode Hert
zat, of ze vond gemakkelijk een voor
wendsel om daar even binnen te lopen,
kwasi om te telefoneren. Met klaarblij
kelijke verbazing vernam ze het nieuws
van de kellner en stond er toen op met
die meneer kennis te maken. Ze stelde
zich voor als lid van het comité dat mr
Clarenbough ontvangen had en bemerk
te tot haar vreugde, dat ook deze Ame
rikaan zich in het Hollands vrij aardig,
zij het niet zo goed als zijn landsman
wist uit te drukken. Weldra was zij
met hem in een druk gesprek, want me
vrouw Boom kon zich alleraardigst voor
doen, wanneer ze dat wilde.
Nu ik met U kennis gemaakt heb,
zal- ik mijn mening over Amerikanen
moeten herzien glimlachte ze.
Daar hebt U toch al eerder gele
genheid voor gehad bij de ontmoeting
met mr Clarenbough? informeerde de
journalist.
Mevrouw Boom werd geheimzinnig.
Tja.wat zal ik U daarvan zeg
gen. Die mr Clarenbough is maar een
uitzonderlijk mens.
Colverton zou geen persman zijn in
dien deze mysterieuze uitspraak hem
niet dwong tot het vragen van nadere
explicatie, die mevrouw Boom niet zon
der schroom en met kennelijke terug
houdendheid, maar desondanks zeer
volledig gaf.
Achvooral op moreel gebied,
begrijpt U? Zeg mij wie Uw vrienden
zijn en ik zal U zeggen wie gij zijt. En
als ik dan meteen zie hoe die meneer
Clarenbough aanpapt met meisjes....
of vrouwen, kan ik wel zeggen, die
eh
Niet bepaald onbesproken zijn?
Och.dat wil ik niet zeggen.
de mensen zeggen al zo veel
Dus U vindt dat die meneer Cla
renbough hier nu niet bepaald de naam
van Amerika hooghoudt?
Och, misschien heb ik wel een over
dreven voorstelling van het gehalte van
Uw landslieden.
Zeer zeker niet, mevrouw,
haastte Colverton te verklaren. Er is
overal kaf onder het koren, maar wij
zijn niet allemaal kaf, weet U.
Ik ben blij, dat u het zegt, meneer
Colverton, nietwaar? Ik ben misschien
wat strikt in ach.mr Clarenbough is
natuurlijk uit en hij wil een paar leuke
dagen hebben, ik snap het wel, maar
Mr Colverton snapte het ook en zijn
gezicht stond nadenkend, toen hij weer>
in zijn wagen stapte. En hij uitte zijn
sombere gedachten tegenover zijn secre
taresse, toen hij samen met haar di
neerde in het Doelen Hotel van Kwar-
dam.
Die mr. Clarenbough maakt het een
beetje te bont verklaarde hij kortaf.
Clare keek verwonderd op.
Dat die vent een rol speelt en de
echte Clarenbough niet is, weten wij al
lebei. Maar wanneer hij die rol nu een
beetje behoorlijk speelde, zou ik er nog
de sportieve kant van kunnen zien. Wat
ik echter hoor
Wie heb je gesproken? wou Clare
weten.
Een van de dames van het comité,
en die vertelde me niet zo heel veel
moois over die mr Clarenbough over de
manier waarop hij zich met het zwakke
geslacht bemoeit.
Wat vertelde ze je?
Ja, feiten heeft ze niet genoemd.
Daarvoor geneerde ze zich geloof ik een
beetje. Maar ze gaf me genoeg te ver
staan.
(Wordt vervolgd).
