9
rocn
wa
in het hart.
Maarniet iedere verande
ring blijkt een vreugdedans
waard
De tijd staat niet stil
Texel ging in vele opzichten met tijd mee
Onze molens
De gestrande auto reed weer
Halve 8euw geleden
0P
WOENSDAG 24 AUGUSTUS 1955
JAARGANG No. I
TEXELSE® COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveid de Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 -Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. - Abonn. pr. f 1,95 p.
kwart. 20 ct. incasso. Adv. 8 c. p.mm.
„De Vrede" waaraan de Molenstraat haar naam ontleende
zen: de stijl van de woningen komt nog
steeds overeen met hetgeen wij thans
nog op ons eiland aan bouwsels aantref
fen. Het stolpvormige dak van de boer
derij, links naast de molen zou er van
daag de dag nog kunnen staan, de gevels
der woningen doen ook nog echt en up
to date aan, terwijl het trapgeveltje, he
lemaal links best de tegenwoordig in
bouwvallige staat verkerende „Vergulde
Kikkert" zou kunnen zijn. In die tijd
werd daar natuurlijk nog volop geac
teerd, gedanst en gemusiceerd.
„Onze Hollandse Molens". Onder dit
opschrift bracht het Hollands Land
bouwweekblad onlangs een aardig arti
kel over die oer-oude krachtbron. (Zie
vierde pagina).
Wij dachten onwillekeurig aan de
twee zeer oude cliché's naar zeer oude
prenten, opgeborgen in ons archief.. De
ene is een gravure van Pieter van Cuyck
van wie U wel eens gehoord zult hebben:
dat was een Haagse kunstschilder, die
een paar eeuwen geleden geboren werd
en nogal eens op ons eiland vertoefde.
„Het Groentje" te Den Burg, anno 1750
En om er te schilderen èn om er te ja
gen, vooral op gevogelte, want hij blijkt
uit zijn beschrijvingen een smulpaap
eerste klasse geweest te zijn. Naar deze
brave meneer, een der eerste „Vrienden
van Texel" is onlangs een straat in plan-
Zuid, Den Burg, genoemd. Hij had er
recht op! Van Cuyck als kunstschilder
kón het. Bekijkt U maar eens bijgaand
resultaat: een plaatje van Den Burg, zo
als dat er een kleine twee eeuwen gele
den uitzag. De molen stond op „Het
Groentje", het kleine plantsoentje aan
het Schilderend, dat (natuurlijk) nog al
tijd die naam in ere houdt. Op de voor
grond tonen twee jagers elkaar de buit:
flinke hazen. Een meter of vijftig ver
derop wandelen nog twee jagers, ook al
met wild aan de stok. In die tijd be
hoefde je blijkbaar niet om „je" haas te
zoeken! Helemaal rechts rijdt een boe
renwagen het beeld uit. Vader op de bok
en zijn twee dochters op de achter
bank. Misschien zijn ze op weg naar het
'hooiland? Rechts van de twee uitgespan
nen paarden, die blijkbaar een vrachtje
meel komen halen, duwt een man één of
ander karretje voort, het heeft veel weg
•van een slee.
Wat ons bijzonder opvalt zijn de hui-
Erg veel geboomte ontdekken wij
niet. Texel schijnt nu eenmaal de eeu
wen door geen land te zijn geweest, dat
roemen kon op zijn bossen. Toen Pieter
van Cuyck een eilandbewoner tenminste
eens adviseerde een boomgaard aan te
leggen, kreeg .hij ten antwoord: „Eer die
vruchten draagt heb ik geen kans op
hoofdpijn meer". De verhoging van het
landschappelijk schoon speelde blijkbaar
geen rol. Want wat zijn die kleine bosjes,
verspreid in het Texelse land, mooi. Wij
werden er dezer dagen weer door ge
troffen, toen wij langs de oude Wadden
zeedijk reden, tussen „Ceres" en „Skil"
Ge houdt onwillekeurig de pas of de
motor in. Denkt U eens één moment die
bosjes uit het landschap. Wat zou dat
kale boel geven. Denkt U zich eens d
molen van Skil weg of die van het Noor
den of die, welke „Natuurmonumenten'
in het reservaat „Waalenburg" heeft
laten plaatsen. Bossen en molens stoffe
ren het landschap. Ze horen er bij, zo
als het rieten dak bij een boerderij.
(Tussen haakjes: de boerderij, welke
voor de heer Jac. Roeoer Johzn. aan de
Duinweg bij Den Burg wordt gebouwd
en haar voltooiing nadert is ook met riet
bedekt. Denkt U zich zo'n boerderij daar
Dit artikel heeft voornamelijk
de molens tot onderwerp. Mo
menteel telt ons eiland nog maar
twee grote molens: die van Oude-
schild en die van Het Noorden.
Oudere eilandgenoten weten er
echter nog van, dat er ook aan
de Molenstraat te Den Burg een
molen stond, „De Vrede", die
werd in 1923 gesloopt omdat de
graanmalerij van de fa. A. Lan
geveld Pzn toen modernere
krachtbron voor het draaien van
de molenstenen aanwendde. „De
Vrede" heeft eeuwenlang aan het
einde van de Molenstraat ge
staan. In het kruis stond nl. het
jaartal 1642 (of 1624). Aan de
Waalderweg stond ook een grote
molen. U vindt er nog een bewijs
van in het kleine molenhuisje,
dat een bord draagt met het jaar
tal 1853. Dit was een houten mo
len, die van de Molenstraat was
van steen. Omstreeks 1923 is ook
deze molen gesloopt.
Voorts hadden we nog een mo
len op Molenbuurt. Deze werd in
1837 gesloopt en overgebracht
naar De Cocksdorp, waar de
naam Molenbos nog aan dit
bouwsel doet denken Hij stond
op de plaats, waar thans Café
Hooijberg is gevestigd. Deze mo
len ging in vlammen op, werd
herbouwd, maar viel naderhand
opnieuw als slachtoffer van de
Rode Haan. En toen gaven de
Durpers het maar op....
Hierboven de 30 jaar oude auto van de Franse studenten, die
door brand geteisterd werd, maar nu weer loopt, gefotografeerd
na de lampionoptocht. Zie ook pagina twee.
TEXELSE MARKT
Den Burg. Aangevoerd 22 Augustus:
ter plaatse eens in met harde, fantasie
loze pannen. Het schreeuwt, zoals die
boerderijen, die destijds in Gerritsland
errezen detoneren met htm foei-lelijke
daken.
De boerderijen, die nog gebouwd wor
den, kunnen weer erg mooi worden. Zo
lang er geboerd wordt heeft men een
gebouw nodig. Die blijven gelukkig dus
in de tijd. Molens, nee, die worden niet
meer herbouwd - behalve dan voor het
bemalen van vogelpl.asjes, zoals in
Waalenburg.
Het is intussen jammer, dat de Texe
laar niet eerder met of zonder Culturele
Raad open oog is gaan krijgen voor het
monumentale. U weet, dat diverse be
langrijke restauraties in voorbereiding
zijn. Echter, de molen, die op het Groen
tje stond, de molen, die aan de Molen
dwarsstraat troonde, de molen, die ou
dere eilandgenoten nog aan de weg van
Den Burg naar De Waal hebben zien
draaien en de molen, die eens de Molen
straat sierde - ze zijn allemaal door de
tand des tijds weggeknaagd. Hier en
daar vindt ge nog een afbeelding van
enkele voormalige molens. „Hadden we
ze nog maar" zeg je dan spijtig, als be
trap je jezelf op medeplichtigheid aan
zoveel liefdeloos slopen van wat Texels
schoonheid verhoogde. Maar ja, de
practische Texelaar van 20, 30, 40 jaar
geleden zag door een andere bril.
Het boek „Texel" bevat ook enkele
foto's, waarop de molen(s) van Texel
domineren. Nee, niet die van Het Noor
den, die is nog piepjong, ook niet die van
Oudeschild, want ook die is pas een hal
ve eeuw oud. Het boek toont ze ons in
het oer-oude Texelse landschap, zoals
Van Cuyck c.s. ze gekend en getekend
hebben. Op die tekeningen zien wij te
vens de rijkdom aan tuunwallen, de wal
len, die op Texel de landerijen omrin
gen, althans in groten getale en voorna
melijk in het oude Texel, het oudste
deel van dit eiland, welks ontstaan
het grijs verleden gehuld ligt.
Ook zien wij de typische schapen-
boetjes, waarin ook dit jaar weer zoveel
adspirant-woldragers het levenslicht
aanschouwden. Over die schanenboetjes
zou ook nog wel een en ander te schrij
ven zijn: ieder jaar vermindert hun aan
tal, want ieder jaar weer valt er een of
meer door stormgeweld of anderzins.
Ergens op de Noordelijke helling van
Noodhaf fel staat het geraamte van een
schapenboet, die wijd en zijd zichtbaar
is. Vreemd, dat er nooit een vereniging
is opgericht „Tot behoud van Texelse
Schapenboetjes". Die had dan aller
eerst de hand moeten uitsteken ten be
hoeve van genoemd bouwsel, dat mo
menteel niet meer te redden is.
Alle begin is moeilijk, eens stond ook 40 Lammeren
het toeristenverkeer op Texel nog in de j nn o
kinderschoenen. Hier het bewijs, dat de
Texelaar van Donderdag 17 Augustus
1905 ons levert:
„Ofschoon ons eiland dezen zomer
zeker in ruime mate bezoek krijgt van
reemdelingen, wordt, naar men ons
erzekert, het dorp De Koog met zijn
uiterst schoon zeestrand niet zoo druk
bezocht als zulks in vroegere jaren wel
het geval was. Men schrijft dit toe, en
zeker wel niet geheel ten onrechte, aan
het gemis van een badhotel of flink bad
paviljoen aldaar, en de betrekkelijk
groote kosten, verbonden aan het ver
voer per rijtuig daarheen.
Is dit de oorzaak, dan mag zeker wor
den verwacht, dat een volgend jaar daar
in een verandering ten goede zal worden
gebracht. Uit goede bron vernemen wij
nl., dat begin 1906 daar op de duinen
weder een badpaviljoen zal worden on
gericht, terwijl bovendien de onderne
mer daarvan, de heer J. Flens, geduren
de het badseizoen de nette diligence voor
eenigen tijd door ZEd. aangekocht, in
dienst zal stellen voor het vervoer van
badgasten van en naar Den Burg naar
het Paviljoen.
dan Uw spoorkaartje ge
haaldbij de V. V. V.Texel"
DIENSTREGELING N.V. TESO
Ingaande 22 Mei t.m. 1 October 1955
Op Werkdagen:
Van Texel: 5,30 7,45 8,55§ 10,25
11,45§ 12,55 15,30 16,25§ 18,05
Van Den Helder: 6,30 9,20 10,25§ 11,40
13,00§ 14,10 16,45 18,05§ 19,30
Op Zon- en Alg. erk. Chr. feestdagen:
Van Texel: 7,55 10,25 13,55§ 16,00
18,25 20,30|
Van Den Helder: 9,20 11,30 14,55§
17,20 19,30 21,30f
Verklaring der tekens:
is van 15 Juli t.m. 20 Augustus 1955
t is van 3 Juli t.m. 28 Augustus 1955
78. 23 Schapen 90-
110. 2 Koeien 700—800. 45 Biggen 47
—60. 5 N. Kalveren 45—65.
Aanvang Landbouwschool
Op 24 Augustus beginnen ook weer
de lessen van de landbouwschool. In
de eerste klas zitten 26 leerlingen, in
de tweede klas 22, in de derde klas 15
en in de vierde klas 22, in totaal dus
85 leerlingen. Een aantal dat nog nooit
in de geschiedenis van de Texelse
landbouwschool is voorgekomen.
In alle klassen kunnen nog nieuwe
leerlingen geplaatst worden.
Aanmeldingen en inlichtingen bij de
heer C. P. Laan, Koogerstraat 21, Den
Burg, telefoon 126.
Voor beroep bedankt
Ds P. C. Klijnsma, predikant bij de
Hervormde Gemeente Oosterend, heeft
bedankt voor het beroep naar Medem-
blik.
In 1876-1877 is polder Het Noorden
aangelegd. De Tweede Dwarsweg be
staat een halve eeuw, want op 17 Augus
tus 1905 bracht de Texelaar de volgende
advertentie: „Aanbesteding. Dijkgraaf en
Heemraden van „de dertig gemeenschap
pelijke Polders op Texel" zullen op
Maandag 21 Augustus a.s. des morgens
11 uur in het Café „Den Burg" aan Den
Burg, bij enkele inschrijving aanbeste
den „Het aanleggen van den tweeden
dwarsweg in „Het Noorden", door „Het
Molenzwin". Aanwijzing van dit werk
geschiedt op Zaterdag 19 Aug. des mor
gens te tien uur. Dijkgraaf en Heemra
den voornoemd, J. S. Dijt, Dijkgraaf,
Joh. S. Keijser, loco-secr."
En C. Troost, Cocksdorp, adverteerde
een halve eeuw geleden:
Gespand koevee kan a 35 ct per week,
per stuk, in de kost worden genomen"
Eens vonden vele Texelaars een goede
boterham met het maaien van wier, dat
langs de Waddenzeedijk in grote hoe
veelheden voorhanden was. Dat wier of
zeegras werd in pakhuizen opgeslagen.
Nadat de Zuiderzeedijk was gelegd,
verdween het wier spoorloos. Aan die,
voor de zeegrasvissers goede tijd herin
nerde ons een adv. uit 1905: „Te koop
bij inschrijving op 21 Augustus om vier
uur n.m. in het Loodsmanswelvaren, een
Wierpakhuis met pers enz. aan den
Hoorn. Inlichtingen zijn te bekomen bij
P. Duinker Fzn, P. H. Polder, Texel.
Oudeschild, 18 Augustus 1905: In de
laatste dagen heeft men hier weer veel
te tobben met de ophooping van drijf-
wier in de haven. Meermalen is men
met netten bezig het dicht opeengedron
gen wier uit den havenkom te verwijde
ren en naar buiten te boegseeren. Enkele
uren later zit alles opnieuw vol.
Toch moet het wier er uit, alvorens
te kunnen zinken naar den bodem;
want dan wordt de tobberij nog grooter.
Aan den last die het wier veroorzaakt
is gelukkig ook een lichtzijde verbonden
en wel deze, dat de wierdrogers reusach
tige voorraden kunnen inzamelen, om
later te verkoopen.
50 Jaar geleden werd de eerste po-
BOUWVERGUNNINGEN
De heer B. F. Jansonius, De Koog,
verandering voorgevel pension „De
Branding". De heer H. de Boer „Texla"
uitbreiding garage.
ging gedaan tot de aanleg van de straat,
thans bekend als Julianastraat. In het
verslag van de gemeenteraadsvergade
ring van 26 Augustus 1905 lezen wij nl.:
„een verzoek van den heer Dikkers, de
notaris, eveneens voor deze vergadering
te laat ingekomen, om toestemming voor
den aanleg van een straat van den Schil-
derweg naar den Hallerweg, wordt aan
gehouden tot de volgende vergadering".
De geschiedenis herhaalt zich, dachten
wij, toen wij in de krant van 30 Augus
tus 1905 over „de havenkwestie" lazen.
In het verslag van de gemeenteraad la
zen wij nl.: „Door den heer Mets wordt
gewezen op de dringende behoefte aan
verbetering en vergrooting der haven.
Reeds twee jaar geleden werd door
„Schuttevaer" en de „Schippers- en Vis-
schersbond" erom verzocht. Eene ruime
buitenhaven was toen in het zicht ge
steld en opmetingen enz. waren gedaan.
Sedert dien tijd werd er niet meer
van gehoord, terwijl de behoefte om
verbetering zich meer en meer doet ge
voelen. Als bewijs van het drukke ver
voer geeft spreker op dat de vorige
maand niet minder dan 130 beladen tjal
ken de haven bezochten, dat er de vori
ge week een vaartuig was van zulke af
meting, dat het niet kon draaien en dat
ook thans nog geregeld iedere weLk
twee maal een paar vee- en goederen
booten er een bezoek brengen.
Spreker acht het noodig, dat krachtig
bij Z. E. den Minister van Waterstaat op
verbetering zal worden aangedrongen.
Ook de heer F. Keijser acht dit ge-
wenscht en voegt er aan toe, dat 'n paar
jaar geleden die verbetering reeds was
toegezegd, doch sedert dien tijd de toen
malige Minister is afgetreden.
OPENSTELLINGSUREN
POSTKANTOOR DE KOOG
van 1 Juni tot 15 September
Maandag tot en met Vrijdag open van
9.30 - 11.30 uur; van 13.30 - 15 uur en
van 19 - 20 uur.
Zaterdags:
voor Postzaken van 9.30 - 13 uur.
telegraaf en telefoon 9.30 - 13 uur; 13.30
Voor afhalen dagbladen van 19 - 19.15 u.
- 15 uur; 19 - 20 uur.
