(jroen VwarLrJexels in het hart-,
m -ssm:
Texel een H.B.S.
De heer H. M. Bos, inspecteur
Rijksschooltoezicht, plaatste gedenksteen
voor de nieuwe Hoornder school
°p reis
„Het eiland heeft
er recht op"
WQÊNSDAG 21 SEPTEMBER 1955
70e JAARGANG No. 6976
T E X E LS E® COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langevald de Rooij
Boekhandel Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. -Abonn. pr. f 1,95 p.
kwart. 20 ct. incasso. Adv. 8 c, p.mm.
De heer H. M. Bos, Inspecteur Rijksschooltoezicht, inspectie Den Helder,
plaatst hier, terzijde gestaan door de heren Schot, dagelijks opzichter en H.
Veenbaas, uitvoerder voor de aannemer van het bouwwerk, de gedenksteen
in de Noordgevel van de in aanbouw zijnde o-l. school voor Den Hoorn.
Toen op 4 April het eerste uitzetpaal-
tje voor de te bouwen nieuwe o.l. school
te Den Hoorn in het weiland, gelegen
aan het einde van het Achterom, gedre
ven werd, betekende dat voor Den
Hoorn een belangrijk moment, want de
oude school voldoet al geruime tijd niet
meer aan de eisen, welke het moderne
onderwijs mag stellen. Meerdere malen
was hèt onderwerp van de agenda, wel
ke tijdens de Ouderavonden behandeld
werd, de kwestie van het schoolgebouw.
Drie kwart eeuw lang was de jeugd van
Den Hoorn er school gegaan, drie kwart
eeuw was het „goed" gegaan, totdat
men een balletje opwierp over de mo
gelijkheden tot de bouw van een nieu
we school. En toen was dit van meet af
aan een verlangen, dat met een bijzon
dere liefde gekoesterd werd.
Zoals U weet is 'het met die bouw niet
zo erg vlot gegaan: er verrezen nieuwe
scholen te De Waal, De Koog, Den Burg,
maar Den Hoorn moest voorshands maar
tevreden zijn met een enigszins geres
taureerd- gebouw en die noodoplossing
en nog weer groter dan dat is het gym-,
speel-werk lokaal. Dit laatste zal zowel
door de o.l. school als door de kleuter
school worden benut. Via de garderobe
uit beide scholen kan men het gymlo
kaal betreden.
Licht en ruimte
Had men 75 jaar geleden de merk
waardige gedachte, dat een school in de
nauwe Dorpsstraat moest verrijzen, nu-
weet men, dat er volop geprofiteerd
moet worden van het licht en de ruimte
als die in zulk een overvloedige mate
voorhanden zijn als ten Zuiden van het
dorp, met aan de einder de glooiende
duinpartijen.
Het gezelschap, bij deze gedenksteen-
plaatsing aanwezig, bestond uit het Da
gelijks Bestuur der Gemeente Texel:
burgemeester de Koning, de wethou
ders S. de Waard en Th. R. Hin, de
gemeente-secretaris P. Beemsterboer, de
heer A. Slegh, voorzitter van de Ouder-
oommissie, mevr. A. Lap-Terpstra, se
cretaresse, de heer G. van der Struys,
die het werk van architect E. Riphagen
Vervolgens maakte onze fotograaf een plaatje van het geheel met op de
achtergrond het dorp Den Hoorn. Ter hoogte van het Hoornder kerkje ziet U
de dakspanten van het gymnastieklokaal, helemaal rechts het lokaal voor de
kleuters en links de drie lokalen voor de lagere school. Het belooft een fraai
geheel te worden en de a-s. opening - omstreeks de Paasvacantie - een grote
dag voor Den Hoorn, dat reeds zo lang reikhalzend naar een moderne school
heeft moeten uitzien-
bleek nu niet bepaald populairEr
zijn op de ouderavonden wel eens harde
woorden gevallen, men stelde wel eens
openlijk de vraag of „Den Hoorn ook
hierin achter gesteld moest worden".
Men hield het vuurtje flink warm tot
er definitieve dingen geschiedden en ei
genlijk was men misschien pas helemaal
gerust, toen het werk (voor f 119.000,
en met inbegrip van de stelpost voor
f 110.200,opgedragen werd aan de fa
C. H. F. Duin, Den Burg.
Inmiddels is men met de bouw al
flink opgeschoten en toen wij dezer da
gen konden berichtten, dat „de eerste
steen zou worden gelegd" spotte men
„De léste zul je bedoelen!?"
Nu, in feite is het zelfs geen „eerste
steen" geworden: het was het plaatsen
van een gedenksteen. De plechtigheid
werd verricht door de heer H. M. Bos,
Inspecteur voor het Rijksschooltoezicht,
Inspectie Den Helder. Een gedenksteen
in de gevel van een moderne school. Wij
konden ons daarvan Donderdag zonder
veel moeite een duidelijk beeld vormen,
want, zoals gezegd, het werk vordert
zienderogen, wat ook uit een der hierbij
afgedrukte foto's blijkt. Groot zijn de
ramen waardoor straks het zonlicht
naar binnen kan komen, ruim de loka
len. Breed en met veel glas, de lange
gang, ruim ook de garderobes, voor de
o.l. school en de kleuterschool apart,
evenals de toiletten. Nog weer flinker
dan de overige lokalen is het lokaal,
waarin de kleuters bijeen zullen komen
overnam, de heer J. Veldstra, adjunct
directeur van Gemeentewerken, de heer
T. van der Heerik, Chef van de afdeling
Financiën en Onderwijs, de heer J.
Schot, Dagelijks Opzichter, de heer C. E.
Gottschal, hoofd der school, mej. Tr.
Bays en de heer G. Moonen, personeel
der school, en de heer C. H. F. Duin,
aannemer en zijn naaste medewerkers.
De heer Bos opende de rij der sprekers:
Toen ik de uitnodiging ontving, ge
voelde ik even de waardering, die daar
uit sprak, welke door mij op hoge prijs
wordt gesteld.
Alvorens tot de symbolische hande
ling van de eerste steenlegging zelve
over te gaan, wil ik toch gaarne een en
kel woord spreken, en hierbij een paral
lel trekken tussen de arbeid, die hier
gaat beginnen: de bouw van het stoffe
lijk gebouw uit al dit stoffelijke materi
aal, dat hier al verspreid klaar ligt, als
stenen, kalk, hout en spijkers; en de
meer geestelijke arbeid, die straks in dit
gebouw zal plaats vinden: op de grote
overeenkomst wijzen tussen het werk
van de architect met zijn bouwkundige
helpers en de onder wij zer-paedagoog,
met dit verschil echter, dat de bouw
kundige met dood stoffelijk materiaal
werkt, en de opvoedkundige met levend
materiaal, hetgeen het werk zeker nist
gemakkelijker maakt. Maar beiden ver
richten constructief bouwend, beter: op
bouwend werk, de één bouwt een school,
de ander aan het gebouw der opvoeding.
Ik zie hier een hele stapel bouwstenen
en ander materiaal liggen, stenen heb-
ben als elementen stuk voor stuk echter
1 geen waarde, maar zijn onmisbaar in
I het geheel, in de totaal-structuur van 't
schoolgebouw.
Dit zegt ons ook in het geestelijke de
moderne psychologie, de totaliteitspsy-
chologie, die leert in tegenstelling tot
I de verouderde elementenpsychologie -
dat het geheel er eer is en ook meer
is dan de som van de delen,
j Een klein voorbeeld ter verduidelij-
I king. Een zin is meer dan de som der
woerden. Een zin heeft betekenis, woor-
den niet. De woorden krijgen pas hun
betekenis in en door het verband in de
zin.
Zo was ook - in de geest van de ar-
j chitect het totaal van deze nog te bou-
i wen school er eer, en het is meer - dan
de loutere som van de stenen, de kalk,
de ramen en de deuren.
Elke steen, elk onderdeel, elk element
heeft eerst zijn waarde in verband met
zijn plaats en functie in het fraaie ge
heel, dat de architect voor ogen staat;
het schoolgebouw als totale Gestalte,
dat hij als bouwkundige reeds in ge
dachten zag en waarvoor hij tekening en
bestek heeft gemaakt.
Zo is het ook met het deel waarvoor
dit gebouw wordt opgericht, voor de te
geven opvoeding en het te geven onder
wijs. De onderwijzer is de architect, die
bouwt aan het gebouw van de opvoe
ding. Net als bij de architect moet ook
de onderwijzer tevoren duidelijk voor
ogen staan het einddoel, als totaal-struc
tuur van de opvoeding; namelijk de to
tale mens, de ganse persoonlijkheid; de
mens, zoals we hem als ideaalmens zien
met zoveel mogelijk deugden en zo-
weinig mogelijk tekortkomingen en
slechte karaktereigenschappen.
En als evenzovele bouwstenen voor dit
totale gebouw van de opvoeding zien we
dan de verschillende aparte elementen
van de opvoeding: ik denk aan de lich.
opvoeding, maar ook aan de geestelijke
opvoeding: men voedt immers geen li
chaam op en men voedt geen ziel op,
maar een mens, die lichaam en ziel
beide is: de psycho-somatische totaal
structuur. En bij die geestelijke opvoe
ding onderscheiden we immers weer
verschillende facetten' of aspecten als
daar zijn: de intellectuele vorming, de
ethische vorming, de aesthetische op
voeding, de sociale opvoeding en - last
but not least - de religieuse vorming.
Ook al deze verschillende elementen
van de- opvoeding hebben ieder apart
geen of weinig waarde, maar verkrijgen
en ontlenen pas hun waarde als integre
rend deel van het geheel van het grote
opvoedingsgebouw.
Indien immers uitsluitend of vooral,
de lichamelijke of de intellectuele vor
ming zou worden betracht met ver
waarlozing van de karaktervorming, dan
zien we als resultante: de physieke
krachtpatser of het intellectuele genie,
dat zijn grote talenten misschien wel zou
kunnen geven aan de gemeenschap,
maar ook evengoed gewetenloos en
rücksichtlos in ellebogenpolitiek zijn
weg dcor de wereld kan gaan, vaak ten
koste van zijn medemens, zich vaak met
zijn dan gevaarlijke gaven stellend
dienst van het kwade, van de misdaad.
De maatschappij, de mensheid wordt
alleen gediend, indien ons, net als bij de
architect van dit gebouw voor ogen staat
het totale gebouw der opvoeding: de op
voeding van de ganse mens in de volle
zin van het woord.
Zijn de stenen die hier liggen bestemd
om - met het oog op de tot standkoming
van het geheel - ieder op eigen plaats
gezet te worden, om daar zijn eigen
dienst aan het geheel te verrichten, zo
spreek ik hierbij de wens uit, dat al de
verschillende elementen van de opvoe
ding, die in dit gebouw betracht zullen
worden, ieder op hun eigen plaats hun
dienende functie mogen vervullen voor
de groei, de opbouw en de totstandko
ming van het grote opvoedingseinddoel,
dat U met Uw kinderen wilt bereiken!
En dat is: mens onder de mensen, mens
als schepsel Gods.
Dat ik tevoren bij het plannen maken
en de beoordeling van het bouwplan fi
guurlijk mijn steentje heb mogen bijdra
gen bij de totstandkoming van dit
schoolgebouw, stemt mij tot vreugde.
Met dezelfde blijdschap wil ik dan nu
overgaan tot het leggen van de steen,
waarbij ik mijn wens en vertrouwen uit
spreek, dat ik door het plaatsen van de
ze stoffelijke steen heb mogen bijdragen
tot de bouw van een school, waarin vol
gens een vast bouwplan naar vooraf ont
worpen tekening en bestek en voorwaar
den de totale mens zoals ik hem zojuist
getekend heb, worde gevormd, dat is:
- naar het Paulinische woord van 2 Tim.
3:17 - „de mens Gods, tot alle goed
werk volkomen toegerust", dat is de
mens, tot alle goed werk naar hoofd en
hand en hart toegerust.
Hierna bracht de heer Bos de gedenk
steen aan (zie foto), waarna het gezel
schap zich naar de cantine van het kam-
peercentrum „Loodsmansduin" begaf,
waar koffie werd geserveerd en burge
meester De Koning als tweede spreker
het woord voerde. De tijd, dat wij het
bouwen van een nieuwe school voor Den
Hoorn, De Koe g en De Waal als een
hopelijk te bereiken programma zagen,
is gelukkig redds lang voorbij. Dankzij
(Vervolg pagina 4)
FEESTELIJKE INTOCHT VAN
DS JANSE TE GAANDEREN
Onder grote belangstelling heeft
Woensdag de gemeenschap Gaanderen
de nieuwe predikant, ds Janse, verwel
komd. Om acht uur des avonds arriveer
den ds en mevrouw Janse bij café Meij-
nen aan de Slakweg, waar zij werden
begroet door de heren Bel en Bussink.
Na deze begroeting stapten zij over in
een open auto en in optocht ging het
vervolgens naar de Ned. Herv. Pastorie.
Vrijwel alle plaatselijke vereniginen wa
ren in de optocht vertegenwoordigd, o.a.
de Harmonie „St. Martinus", de beide
schuttérijen, de gymnastiekver. „Prinses
Beatrix", de zangver. „Nieuw Leven" en
de Chr. Gem. Zangvereniging. Ook van
de zijde van het publiek bestond voor
deze feestelijke intocht veel belangstel
ling.
Ook bij de pastorie waren vele inge
zetenen aanwezig, o.a. de katholieke
geestelijken en wethouder Ketelaar der
gemeente Doetinchem.
In de pastorietuin was het wethouder
Ketelaar, die mede namens de burge
meester de nieuwe predikant in harte
lijke bewoordingen welkom heette in
Gaanderen. Spr. hoopte van harte, dat
ds en mevrouw Janse zich spoedig in
Gaanderen geheel thuis zouden voelen
en dat zij hier veel zegenrijk werk mo
gen verrichten.
Nadat de zangvereniging „Nieuw Le
ven" een lied ten gehore had gebracht,
sprak Ds Bijlsma zijn opvolger toe. Hij
herinnerde er aan, dat hij in-Gaanderen
altijd prettig gewerkt had en dat de ver
standhouding met eigen gemeenteleden
en met het R.K. gedeelte* van de bevol
king steeds zeer goed was geweest.
Vervolgens zong de Chr. Gemengde
Zangvereniging, waarna de Zeereerw.
Heer Pastoor Reuling in een hartelijke
toespraak de nieuwe predikant verwel
komde. Ook deze spreker hoopte, dat de
verstandhouding mocht blijven zoals hij
tot dusver is geweest.
Hierna trad de schutterij naar voren
voor het brengen van een vaandelhulde,
waarna de harmonie „St. Martinus" zich
liet horen.
De heer J. Siebelink heette hierna na
mens Gaanderens Belang de domino»,
welkom, waarna de nieuwe predikant in
welgekozen woorden ook namens zijn
echtgenote allen hartelijk dank bracht
voor deze grootse ontvangst en voor de
hartelijke woorden tot hem gesproken.
Het deed hem in het bijzonder goed dat
aan deze intocht, de gehele Gaanderense
bevolking had deelgenomen. Tenslotte
was het de heer Bel die allen hartelijk
dank zegde voor de spontane medewer
king om deze intocht zo schitterend te
doen slagen.
DAMCLUB TEXEL
Op de Vrijdag gehouden vergadering
zijn enige belangrijke beslissingen ge
nomen. We zullen dit seizoen met twee
tientallen uitkomen in de Bonds-comp.
van de KNDB. Voorts zal het aantal
klokken zo worden uitgebreid, dat ook
indien A en B volledig opkomen alle
borden voorzien zijn van een wedstrijd-
klok.
yanzelfsprekend verwachten we Vrij
dag a.s. alle leden, zodat met de com
petitie, in 3 afdelingen, vlot kan worden
gestart. H.
dan Uw spoorkaartje ge- {jiy
baaid bij de V. V. V. „Texel"
FILMS BIJBELGENOOTSCHAP^
Op Dinsdag 27 September en Woens
dag 28 September zal resp. in de Gere
formeerde Kerk te Oosterend en de
Hervormde Kerk te De Cocksdorp een
filmavond worden gehouden door het
Ned. Bijbelgenootschap. Vertoond wor
den de kleurenfilms „Pioniers" en „Het
boek voor de wereld van morgen".
Kaarten zijn verkrijgbaar bij: Ds P.
C. Klijnsma, Oosterend, J. Bakker, O 12.
Ds W. A. Soesan, De Cocksdorp, mevr.
G. Kok-van Bergen, Eierland, en aan de
kerkgebouwen.
„Pioniers" - een kleurenfilm van het
Britse en Buitenlands Bijbelgenootschap
in Canada - tekent bijbelcolporteurs
actie. De colporteurs komen overal
het zo uitgestrekte Canada; ze kloppen
aan de huisdeuren in de buitenwijken
van de grote steden, ze varen in een mo
torbootje naar de bewoners der kleine
eilanden, ze werken in gedhristianiseer-
de Indianendorpen, maar ze trekken ook
langs vaak onbegaanbare wegen naar de
emigrantengezinnen op hun verafgele
gen boerderijen. De film, waarbij Neder
landse tekst wordt gesproken, voert door
het prachtige Canadese landschap, dat
zo rijk is aan natuurschoon en zal voor
velen mede ook interessant zijn, omdat
zij speelt in het land, dat voor vele
Nederlanders tot een nieuw vaderland
werd.
„Het Boek voor de wereld van mor
gen" is een film vervaardigd door het
Amerikaanse Bijbelgenootschap. Men
ziet vertalers aan het werk, een Romein
se kerkvader, een Gothische bisschop,
een monnik, een Europese zendeling.
Men ziet ook de opkomst van de boek
drukkunst, die een eind kon maken aan
het zo moeizame werk van het over
schrijven van bijbels. In een bijbel een
maal gereed gekomen, dan moet hij on
der de mensen worden gebracht: ook
'hiervan laat de film iets zien. De film
culmineert in een machtige samenzang
aan het einde van een kerkdienst.
Beide films zullen niet nalaten de to;
schouwers een goede indruk te geven
van het werk der bijbelgenootschappen
en er hen bij bepalen, dat hun steun
aan het Nederlandsch Bijbelgenootschap
gerechtvaardigd is óf dat zij het moeten
gaan steunen.
Als steken en scheuten
U het leven yereaiïen
en U geen raad meer weet
vau de tergende pijn,
brengt Kruschen Salts uithci-st.
De kleine, dagelijkse dosis Kruschen
maakt korte metten met Uw rheumatiek.
Zes minerale zouten, wetenschappelijk
samengesteld, spannen in Kruschen
samen om Uw bloedzuiverende organen
krachtig te stimuleren. Met verjongde
energie doen die dan hun heilzaam,
bloedzuiverend werk. Onzuiverheden
kunnen zich niet opnieuw ophopen en
vastzetten in de gewrichten. Zo wordt U
binnen korte tijd bevrijd van de pijnen
die Uw humeur vergallen en Üw gestel
slopen.
PUBLICATIE VAN DE
CULTURELE RAAD
Zaterdag 24 September
Den Burg 13.30 uur. Aanvang paarden-
sportfeest i.v.m. 30-jarig bestaan van
paardensportvereniging.
In een uitvoerig artikel over ons ei
land bracht „Het Parool" ook de on
derwijskwestie ter sprake en wel die
van het middelbaar onderwijs. Het blad
schreef:
Het feit, dat op een bepaalde school
alle kinderen voor het eindexamen sla
gen kan soms een ongunstig teken zijn.
Op Texel is dat het geval. Van de ULO-
leerlingen slaagde de laatste jaren 90 °/o
van de leerlingen; de laatste twee jaar
zakte zelfs niemand. Dit betekent dat
onder hen zich een aantal kinderen be
vond, dat ook de HBS of een gymnasium
had kunnen aflopen. Deze meisjes en
jongens kwamen in hun opleiding te
kort, vaak onherstelbaar te kort,
alleen maar omdat zij op Texel woonden.
Zij moesten er voor boeten, dat zij op
een eiland werden geboren. Want de
ULO is de hoogste vorm van onderwijs,
die men op Texel kan genieten.
Den Helder heeft allelei aantrekke
lijke scholen; bij helder weer kan men
deze stad aan de overkant zien liggen
en onder gunstige omstandigheden is het
maar vijftig minuten varen. Maar voor
choolkinderen zijn deze omstandighe
den nooit gunstig. Tweemaal per dag
vijftig minuten isolement op een dikwijls
drukke boot zijn altijd o n gunstig. De
schooljeugd moet er te vroeg voor op
staan en komt er te laat door in bed.
De atmosfeer aan boord, met honderd
kinderen van wie een deel moeite heeft
de ogen open te houden en een ander
deel uit verveling baldadig wordt, is
muf. In de winter maakt ijsgang het
schoolbezoek in Dén Helder soms on
mogelijk.
Enkele ouders bestrijden dit ver
moeiende, tijdrovende heen en weer va
ren door hun kinderen te Den Helder
in de kost te doen. Ook dat heeft grote
bezwaren, om er maar één te noemen:
het geld voor zo'n kosthuis. Uit de nuch
tere, in dit geval harde cijfers blijkt in
ieder geval, dat vele ouders hun kinde
ren liever op het eiland houden dan hen
dagelijks aan de overtocht bloot te stel
len. Gemiddeld bezoekt 7 pet van de 12-
tot 20-jarigen in ons land een HBS, ly
ceum of gymnasium. In de provincie
Noord-Holland is dit zelfs ruim 10 pet.
Maar op het eiland Texel bedraagt het
slechts 3,2 pet, minder dan één derde
van het provinciale gemiddelde! En de
keuringen voor de militaire dienstplicht
hebben aangetoond, dat de Texelaar ge
middeld heus niet minder intelligent is
dan de gemiddelde Nederlander.
Men behoeft geen jurist te zijn om in
te zien, dat een dergelijke toestand wei
nig met rechtvaardigheid heeft te ma
ken. Texel meent dan ook, recht te heb
ben op een eigen HBS. Als het vereiste
aantal leerlingen daarvoor niet onmid
dellijk beschikbaar kan zijn, rekent men
er op, dat de wettelijke bepalingen niet
al te letterlijk zullen worden toegepast.
Belangrijker is immers, dat ieder kind
de opleiding krijgt, waar het naar zijn
aard en aanleg geschikt voor is. Een zo
goed mogelijke opleiding.
Nederlandse ministers zijn bekend om
hun rechtvaardigheid daarom zou het
ons niet verbazen als in deze behoefte
binnen afzienbare tijd werd voorzien.
