9
roen wa
in het harL,
Heeft U al
een
Buskaartje
R. K. Parochiaal Armbestuur
bestond dit jaar een eeuwmaar
voor dien ivas er al een
gesticht
Texel
in de winter
WOENSDAG 28 DECEMBER 1955
70e JAARGANG No. 7004
TEXELSE®COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Rooij
Boekhandel -Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel- 11
Verschijnt Woensdags en Zaterdags.
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl-
Bank- Postgiro 652- - Abonn. pr. f 1,95 p
kwart. 20 ct incasso. Adv- 8 ct p- mm.
Een dezer dagen is het gebouw van de „Sint Janstichting", Molenstraat,
Den Burg, gesloopt. Het werd in het jaar 1865 gebouwd. Binnenkort zal hier
door aannemer C. HDuin een nieuw rusthuis worden gebouwd.
Kennen wij in Oosterend „Het Wapen
van Amsterdam", eens stond in Den
Burg een herberg, die „Het Wapen van
Texel" heette. Als minnaars van de
Texelse historie zijn we bij het verne
men van dat, voor ons onbekende feit,
even in de gemakkelijke stoel gaan zit
ten. „Het Wapen van Texel". Daar had
den wij nog nooit van gehoord. U wel?
Ongetwijfeld moet zulks maar zeer wei
nigen bekend zijn. „Meester Buisman",
Bestuurslid van het R.K. Parochiaal
Armbestuur, was zo welwillend geweest
op ons verzoek eens in „de oude boe
ken" te duiken ten einde voor ons enige
gegevens te verzamelen met betrekking
tot de geschiedenis van de „Sint Jan-
stichting", Molenstraat, Den Burg.
VERGADERING IJSCLUB DEN BURG
IJsclub Den Burg houdt Dinsdagavond
3 Januari haar jaarvergadering. Voor
zover ons bekend moet zij nog steeds
genoegen nemen met het kleine baantje
in Plan-Zuid, dat uiteraard meer ge
schikt is voor goudvissen dan voor een
stugge schaatsrijder. Het wordt o.i. dan"
ook tijd, dat wij aan Den Burg eens een
flinke ijsbaan krijgen, want de belang
stelling voor de ijssport is nog altijd
groot.
Nu de ruilverkavelingswerkzaamheden
ook leiden tot het verbreden van sloten
en het maken van grote, ruime water
lopen, bestaat er straks ook prachtige
gelegenheid om door het Texelse land
schap te gaan rijden. Straks kun je wel
licht een leuke tocht maken, bv. van
Den Burg naar Den Hoorn en ook in
Noordelijke richting valt er straks wel
een aardige tour op de gladde ijzers in
kaart te brengen. Of dit komend winter
seizoen echter al mogelijk is, valt te be
twijfelen, want de bermen zijn meestal
nog niet begroeid, zodat het ijs op de
sloten de eerste tijd wel minder vlot te
berijden zal zijn, wegens het daarop ge
stoven zand.
NIEUW SCHIP VOOR
TERSCHELLING-HARLINGEN
Te Alphen aan de Rijn is Zaterdag het
nieuwe schip van rederij Doeksen, de
„Friesland" te water gelaten. Het kan
1400 passagiers en 16 auto's vervoeren,
waartoe in de verschansing aan beide
zijden grote schuifdeuren zijn aange
bracht. Het schip is 52 meter lang en 1
9,35 m. breed. De snelheid zal 13 kno
pen bedragen. De voortstuwing zal ge
schieden door een Werkspoor-vier-tact-
scheepsdieselmotor van het trunkzuiger-
type TMAS 336, 6 cylinders, direct om
keerbaar, vermogen 650 pk bij 325 omw./
min.
HOOG WATER
Hoog water ter rede van Oudeschild:
8 Dec. 7,25 en 20,00; 29 Dec. 8,25 en
20,50; 30 Dec. 9,20 en 21,35; 31 Dec. 10,10
en 22,15.
Aan het strand ongeveer een uur eer
der hoog water.
Toen wij de heer Buisman om inlich
tingen vroegen keek hij even bedenke
lijk, zoals wellicht zijn leerlingen zullen
reageren als „meester" een nieuw re
kenkundig probleem opgelost wil heb
ben. „Dat is niet zo eenvoudig", bekende
hij, „het zal een heel gezoek wezen, te
meer doojdat het schrift verre van dui
delijk is". „Maar", zo hoopte hij ons op
gang te helpen, „loop intussen eens naai
de „Sint Janstichting" zelf - althans
naar het pand, waarin dit tijdelijk
ondergebracht, want ik heb wel eens
gehoord, dat de heer KI. Mulder er nog
iets van weet".
Maar de heer Mulder, 84 jaar. moest
ons enigermate teleurstellen: „Ik weet
nooit anders dan van de „Sint Jan
stichting", maar ik heb m'n moeder wel
eens horen vertellen, dat er op die plek
heel vroeger een herberg stond, moeder
was toen nog een meisje". De andere
leden van het kleine gezelschap, alle
maal dik boven de tachtig, knikten be
vestigend, want zij kenden dit korte
verhaaltje al, maar ook zij konden niet
medewerken aan het ophalen van het
doek, dat Vader Tijd al verder over het
grijze verleden laat zakken.
Intussen bleek meester Buisman niet
onbelangrijk te zijn gevorderd bij het
speuren naar bijzonderheden, bij zijn
poging tot het openen van de oude doos:
„Op 23 Maart 1855 werd het R.K. Paro
chiaal Armbestuur opgericht. Dit be
stond dit jaar dus een eeuw - het feit
is in alle stilte gevierd. De eerste Arm-
meesters waren Cornelis Simon Dijt,
voorzitter, Jacob Simons Verberne, se
cretaris, en Jan Hopman, penningmees-
ten In die dagen bestond er al een ge
sticht, maar de oude boeken verklappen
niet waar. In ieder geval bestond er
toen reeds een herberg „Het Wapen van
Texel", want de kroniek vermeldt, dat
dit in 1864 door het Armbestuur in een
publieke veiling voor f 3000,werd
aangekocht. Op 18 Februari van het vol
gende jaar, 1865, ontving het Armbe
stuur van de Bisschop van Haarlem de
machtiging „Het Wapen van Texel" te
slopen en op dezelfde plaats een nieuw
gesticht te vestigen. Het werd voor
f 4.500, gebouwd. Op 8 September van
dat jaar werd het voor f9000,verze
kerd. Het oude gesticht, waarvan de
plaats dus niet bekend is, werd op 1
Januari 1866 overgedragen aan de heer
P. Langeveld, die er f 1500,voor be
taalde.
Deze P. Langeveld is waarschijnlijk
niet de grootvader van de heer P. Lan
geveld, Warmoesstraat, Den Burg, ge
weest, maar een andere P. Langeveld,
die ook in de Molenstraat woonde. Het
huis, bewoond door de familie Beers
staat op de plaats, waar waarschijnlijk
eertijds het eerste R.K. gesticht ge
staan heeft. Ook is het niet onmogelijk,
dat dit stond op het terrein, waar nu de
speelplaats van de R.K. Kleuterschool
ligt.
In 1855 werd een echtpaar in het
gesticht besteed „voor hun beide te
zamen voor f 208,'s jaars zonder in-
ZDH-nieuws
Als wij de balans opmaken, blijkt, dat
ons eerste elftal 1956 ingaat als' leider
van zijn afdeling. Onze concurrenten
DWOW en SVW speelden tegen elkaar
gelijk 11. De.stand aan de kop is nu
als volgt:
ZDH 10 8 1 1 17
DWOW 10 7 1 2 15
Vesdo 10 5 4 1 14
SVW 9 4 4 1 12
Wiron 10 5 2 3 12
Maar de weg is nog lang en zwaar. La
ten we er voor zorgen, dat we in condi
tie blijven.
Het tweede elftal doet het ook niet
gek: voor het eerst in de comp. met 7
gesp. hebben ze 7 punten en nog één
wedstrijd te spelen tegen WGW uit, ten
minste als er geen dubbele comp. van
gemaakt wordt. Het is te hopen van wel.
anders is het tweede al uitgespeeld.
De adsp. spelen erg wisselvallig, maar
doen het ook goed, want ook hier wordt
voor het eerst na jaren aan de competitie
deelgenomen. 11 Gespeeld - 7 punten.
Ook de handbal is nog zeer actief on
der -de onvermoeibare leiding van Nel
Bakker. Al zijn de successen op het veld
niet zo denderend, het spelpeil stijgt
steeds, dus ook hier geldt het motto:
doorgaan, het wordt wel beter.
In 1956 bestaat onze vereniging 25
jaar. Een mooi cadeau voor onze vereni
ging zou het zijn, als het eerste elftal
het kampioenschap kon behalen; de
kans is er nu en dus doorzetten!
Bijgaand enthousiast artikel
over Texel-in-de-winter schreef
de Parool-medewerker P. Mar
tens voor zijn blad.
De Zondagavondboot draait de haven
van Texel binnen door een smal laantje
van hoge meerpalen met witte koppen.
Van de kade af zie ik de lichten lang
zaam nader komen. Rumoer van stem
men klinkt over het water. Texels eer
ste en een juniorenelftal keren terug van
een uitwedstrijd op het vasteland.
„'t Benne beste voetballers", zegt een
man naast mij. Er klinkt onverholen
trots in zijn stem. Hij zet de handen als
een trechter aan de mond en schreeuwt:
„Gewonnen?" Het wordt even wat stiller
aan boord. „Drieéén verloren!" De
man laat de armen moedeloos zakken.
De boot meert en lawaaiig komen de
jongens van boord. „Kijk", zegt hij,
„daar gaat een van de backs. Die met
dat kleine jongetje naast zich". Het
kind stapt aanhankelijk voort naast de
grote man. Het schijnt mijn buurman
zijn vertrouwen in de kracht van het
elftal te hergeven. „Tóch ben 't beste
voetballers", mompelt hij. Dan sta ik
weer alleen in het donker.
Eén gemeente: één gezin
Als in October de laatste toerist is
vertrokken, is Texel weer voor' de Texe
laren. Zij heroveren het eiland, de café's,
de feestzalen en de biljarts. Op de voet
balvelden begint de competitie. Zij, die
de zomer in kleine schuurtjes achter in
de tuin hebben doorgebracht, betrekken
weer hun eigen huizen. De tienduizend
eilandbewoners zijn klaar voor de over
wintering, gezellig ónder elkaar. Het is
begrip van de geneesheer". In 1866 werd
iemand in de kost genomen voor f 3,
per week „zonder inbegrip van genees
heer en het aankoopen van nieuwe
kleeren en hetgeen tot het verstellen
van dezelven noodig is".
Het tractement van de vader en moe
der (hun namen zijn jammergenoeg on
leesbaar geworden) bedroeg in 1875
f 100,per jaar. Toen de vader in 1883
overleed, verliet de moeder het eiland;
zij werd opgevolgd door mej. Mijntje
Kooger, die een vergoeding genoot van
f 60,per jaar.
In 1900 telde het gesticht slechts twee
verpleegden. Op 7 Februari 1908 over
leed Anthonia Jansen, die toen 21 jaar
moeder in het Armhuis was geweest.
Benoemd werden toen de heer F. Ruh-
land en echtgenote, die tot 1910 aan
bleven. In dat jaar werd mej. A. Lopes
Suasso met de leiding belast. In 1918
legde zij de teugels in handen van mej.
Immetje Spreeuw. Op 12 Juli 1927 wer
den de heer G. Sikkelé en echtgenote
tot vader en moeder benoemd. De heer
Sikkelé vertoeft nog steeds - en in uit
stekende gezondheid! in de „Sint Jan
stichting".
In 1928 werd het gebouw inwendig
behoorlijk opgeknapt, vooral de „slaap
zalen" werden toen belangrijk verbeterd-
Deze verbouwing kostte f 1822,
De eerste plannen tot de bouw van 'n
nieuw Rusthuis dateren reeds van Mei
1939, toen Pastoor Brinkman de Paio-
chie leidde. Men had toen voor f 16.000
een rusthuis willen bouwen; nu echter
zullen de kosten rond drie ton bedragen,
zonder inventaris, centrale verwarming
etc.
Na het overlijden van mevr. Sikkelé
werd besloten de leiding van de „Sint
Janstichting?' op te dragen aan de Eer
waarde Zusters van de Allerheiligste
Verlosser, die op 1 Mei 1940 hun intrede
deden.
U denkt: dat is niet nodig, want de
Kerstdagen zijn voorbij en de eerste tijd
ga ik niet meer op reis. Het op reis gaan
laat ik nu voor een aflder over! Juist,
en dat is ook de bedoeling! Laatst hebt
U in de Texelaar gelezen het stukje:
„Een kind belt aan". Daarop volgde een
opgave van 83 gezinnen, waar men een
of meer vluchtelingenkinderen geduren
de 8 weken wil opnemen.
Voor de organisatie van het transport
en de onderbrenging van en het toezicht
op de kinderen is een comité gevormd,
waarin naast mevr. A. de Koning-van
Ramshorst zitting hebben mevr. L.
Schalkwijk-Donker, mevr. J. H. Elias-
Koot, mevr. P. Goedendorp-Blok, mevr.
C. M. C. de Boer-van Donselaar en de
heren Kapelaan H. A. Stam, M. L. Kem
penaar en A. van Dienst.
Zo juist werd door mevr. de Koning
bericht ontvangen, dat op 17 Januari
1956 aan het station te Oldenzaal een
zoals iemand in alle oprechtheid tegen
mij zei: „Wij zijn blij als zij komen en
blij als zij weggaan". Dat is geen on
vriendelijkheid of ongastvrijheid jegens
de toeristen. Het is alleen de verzuch
ting van iedereen, die logé's heeft ge
had en weer eens een tijdje met zijn ge
zin alleen kan zijn.
Het eiland Texel bestaat uit maar één
gemeente, waartoe de havenplaats Ou
deschild, de hoofdstad Den Burg en de
verschillende dorpen behoren. Door zijn
afzondering van de rest van Nederland
is het een zeer aparte gemeente. De be
woners zijn er leden van één groot ge
zin. Die afzondering wordt nog versterkt
doordat de bootverbinding met het vas-
celand in de winter wordt teruggebracht
tot twee diensten per dag! t(slip of the
pen - red. T.C.) Ook de bussen op het
eiland zelf rijden slechts twee maal op
een dag heen en weer. Freguenter dienst
zou niet lonend zijn en voorziet ook niet
m het minst in een behoefte. Willen de
Texelaren eens een avond uit, dan gaan
zij met hun zessen en huren een taxi.
±"er man komt dat op hetzelfde neer als
een retourtje met de bus.
En uitgaan doén zij! Denk niet, dat
Texel in de winter een doods eiland is
met slapende dorpen. Ik heb hun ge
vraagd, hoe zij de lange winteravonden
doorkwamen. Zij hebben mij alleen
maar verbaasd - aangestaard, of ik een
probleem maakte van een lang bekeken
zaak. Er is geen gemeente in Nederland,
waar naast het boek en de radio zoveel
gezelligheids- en verenigingsleven be
staat als op Texel. Veel van dit alles
vindt plaats in Den Burg, waar tevens
de enige bioscoop van het eiland is ge
vestigd. Er zijn 3 voorstellingen per
week: 's Zaterdags, 's Zondags en
's Maandags, 's Maandags echter is die
dorst grotendeels gelest. Dan blijft het
zaaltje, dat ook voor feesten en vergade
ringen wordt gebruikt, zo goed als leeg.
JJe aandacht van de omwonenden wordt
meer opgeëist door de gebeurtenissen in
het eigen dorp, want ook daar bruist
het van leven en activiteit.
Een koper voor de vuurtoren
Om daarvan getuige te zijn, ben ik
naar De Cocksdorp gereisd, het noorde
lijkste dorp van het eiland en de laatste
tijd herhaaldelijk in het nieuws door
zijn bedreigde vuurtoren. De situatie is
er inderdaad ernstig. Vijftig jaar gele
den stond de toren nog een goed kwar
tier lopen van de zee. In Februari 1953
is er in één keer een kleine dertig meter
afgeslagen en sinds de laatste Decem
berstormen is de afstand tot de duin
rand ingekrompen tot 48 meter. Het
strand vart de duinvoet tot de vloedrand
is nog slecht 25 meter. Terwijl ik op de
hoge duinrichel over het nevelige water
staar naar de grijze vlek van de Vlie-
hors, die elk jaar een beetje dichterbij
schuifelt, word ik aangesproken door 'n
oude Texelaar. Een beweeglijke man met
grijzend haar, een vierkante kin en een
vitaliteit, die spot met alle leeftijds
grenzen.
„Van de krant hè", zegt hij. Want zo
zijn de Cocksdorpers, vlot met de onder
linge berichtgeving. Hij neemt zonder
meer aan, dat ik het heb toegegeven en
vervolgt: „Ik heb de wagen meegeno
men. Ik zal u de hele situatie laten zien.
Volgt U mij maar". Energiek begint hij
door het duin te benen. Ik volg struike
lend en strompelend.
Hij heeft het mij laten zien. Van het
reddingsboothuis ten Oosten tot het rij
tje massieve bunkers ten Westen toe.
„Kijk", zegt hij, „die hoek moeten zij
prijsgeven". En met één armzwaai snijdt
hij een punt van het eiland af of het een
ver jaarstaart is. „Dat is het hele behoud
van de toren. Mijn grootvader voer met
een postvletje heen en weer tussen
Texel en Vlieland. Hij vertelde mij, dat
de situatie in 1892 net zo was. Toen is er
een hele duinenrij weer bij aangegroeid.
Waarom dan nou niet? Ik heb al aan
geboden de toren voor een prikje te ko-
groep van 90 vluchtelingenkinderen uit
het Transit Camp Rheine zal aankomen.
Het voornemen bestaat om de kinde
ren met autobussen af te halen. Aan het
transport zijn uiteraard kosten verbon
den; er is niet alleen de reis, maar ook
reispapieren moeten worden verzorgd,
alle kinderen moeten vóór het transport
geneeskundig worden onderzocht, er die
nen verzekeringen voor wettelijke aan
sprakelijkheid te worden gesloten enz.
De ervaring heeft geleerd, dat per kind
op f 30.onkosten moet worden gere
kend; in totaal maakt dit een bedrag van
f 2700.—.
Er zullen vele Texelse gezinnen zijn,
waar men wel een kind zou willen op
nemen, maar waar dit door de behui
zing, de leeftijd van verzorgers, ziekte of
andere omstandigheden niet mogelijk is.
Het is echter wel voor een ieder moge
lijk om op andere wijze te helpen, n.l.
door een geldelijke bijdrage, waardoor
men gezamenlijk f2700.bijeenbrengt.
In 1954 ondernam de Texelse Courant
een uurloonactie van werknemers, in ve
le gevallen gesuppleerd door werkge
vers; deze actie leverde het prachtige
bedrag van ruim f 2500.op.
Een dringend beroep wordt gedaan
op elke Texelaar de actie, die de Texel
se Courant ook nu weer wil onderne
men, te steunen.
Werknemers, neem het besluit ook nu
weer een uur loon te geven!
Wergevers, geeft ook nu weer uw
suppletie.
Zelfstandigen en anderen, wie dan
ook, geeft uw bijdrage. Stort allen uw
gift op het gironummer 652 van de N.V.
Langeveld en De Rooy, Parkstraat 10,
Den Burg of geeft haar in de „Boek
handel Parkstraat."
Na de eerste wereldoorlog ontving
Texel met open armen Hongaarse kin
deren; wat een weelde betekende het
verblijf op Texel na de ellende in hun
geboorteland. In 1945, in het laatst van
de hongerwinter kwamen stadskinderen
in groten getale naar ons eiland; ook
voor hen was dit een uitkomst in de
nood. Blijft nu ook niet achter en geeft
uw medewerking aan de leniging van
kinderleed!
De datum van het transport nadert
snel; nog even en het is 17 Januari.
Daarom is zeker hier snelle hulp ge
boden.
Stelt niet uit tot morgen, wat ge he
den kunt doen.
In de Texelaar zal regelmatig een ver
antwoording van giften worden gege
ven.
pen". Zijn blikken glijden peinzend
langs het 35 meter hoge gevaarte. „Een
mooi zaakje met goede perspectieven",
besluit hij met een knipoog.
Het is een aardige man. De enige
Texelaar zo ongeveer die bomen plant.
Bossen vol. En dol op bloemen. Bij zijn
huis groeit de wilde Aronskelk en in
Januari bloeiden er al de eerste sneeuw
klokjes. Hij kent het water van het
Eierlandse gat, waar hij in de winter op
robben jaagt. En hij kent het duin, waar
hij met de andere jagers van het dorp
gedurende de maanden October tot Fe
bruari de wildstand op peil houdt. Hij
gelooft in het bestaan van zijn vuurto
ren. En toch, als hij hem ooit koopt,
denk ik niet, dat ik er een aandeel in
nemen zal.
De kat en de kanarie
De Cocksdorpers hebben overigens an
dere zorgen, dan het bedreigde bestaan
van hun vuurtoren. Er is iets, dat zij
meer vrezen en dat is, dat het hoofd van
hun lagere school misschien eens het
dorp weer zal verlaten. Hij is voor hen
als velen van zijn plattelandscollega's
de Atlas van hun culturele hemel; de
grote stuwkracht voor het verenigings
leven, in het bijzonder het toneel. Elk
dorp op Texel, hoe klein ook, heeft een
voetbalclub, een sociëteit en een gymna
stiekvereniging. Maar geen heeft een
toneelvereniging als de Cocksdorpers.
En dat hebben zij te danken aan de
meester. De twee toneelvoorstellingen
met bal na zijn dé gebeurtenissen van
het seizoen.
Ik heb de opvoering gezien van „De
kat en de kanarie", een mysteriespel van
John Williard in een vertaling van René
Bosch. De meester zelf leidde het in met
een kort woord. Hij was kennelijk te
genstander van het onvermijdelijke bal
na. „Als jullie in de stad naar een to
neelvoorstelling gaan, dan hebben jullie
ook geen bal", zei hij ietwat dubbelzin
nig. Hij is een ronde gezellige man. Ie
mand, die op een reclameplaat uitbun
dig „Ha Heerlijk!" zou kunnen roepen.
Zijn groepje toneelamateurs regeert hij
echter met ijzeren hand- Zijn uitsteken
de regie heeft hen gevormd tot spelers,
die met menig Amsterdams amateurge
zelschap kunnen wedijveren. Ik heb die
avond dan ook een goed stuk amateur
toneel gezien. Verzorgde mise en scène,
(Zie vervolg op pagina 2)