Eerste stoombootverbinding
dateert van 1852
veilig verkeerplaatjes!
Wrijf Kou en Pijn
weg met QAMPO
-vn:
U houdt elke dag Uw hart vast als U aan
dat gevaarlijke kruispunt denkt waar Uw
kinderen moeten oversteken. Ze hebben er geen
ogen genoeg, zo druk is het. En ze zijn nog zo klein. Ze weten nog niet hoe
ze zich in dat razend-snelle verkeer gedragen moeten... Daarom wil het Verbond
voor Veilig Verkeer het Uw kinderen leren. Voor hun eigen veiligheid, voor Uw
rust! En de Spar helpt mee. Als enige kruidenier in Nederland. Let op, ouders!
250 gr. ovenverse speculaas 50 ct.
200 gr. vruchtenkoekjes 56 ct.
of 300 gr. choca boterhamvlokken 56 ct.
1 pot jam „De Betuwe" kwai^i. hh/92 of 85 ct.
UW SPAR KRUIDENIER UW VEILIG VERKEER KRUIDENIER!
TWEEDE BLAD
TEXELSE COURANT
ZATERDAG 15 SEPTEMBER 1956
In de eerste helft van de vorige eeuw
werd „de gemeenschap met het eiland
Texel" onderhouden met pakschuiten en
overdekte postboten. Die werden van
zelfsprekend met „windkracht" over het
Marsdiep gevoerd en het kon 'dan ook
wel eens voorkomen, dat de dienst niet
geheel volgens de dienstregeling ver
liep, hoewel de schippers meesters in
hun vak moeten zijn geweest. Maar als
de schuiten door stormwind werden
overvallen - er waren nog geen weerbe
richten voor de scheepvaart - kon het
gebeuren dat de hele schuit met passa
giers ergens op de wadden verdaagde en
er een nacht of langer moest doorbren
gen, voordat de schipper kans zag zijn
schip het Nieuwediep binnen te zeilen.
Het kon dan ook niet anders of betrek
kelijk spoedig werd de mogelijkheid on
derzocht of de exploitatie van 'n stoom-
bootdienst naar Texel rendabel zou zijn.
Wij nemen U mee terug naar het jaar
1852: het roemruchte jaar, waarin Cor-
nelis Dito met een touw om zijn lichaam
naar het kofschip Gezina Jantina zwom,
waarvoor hij op zes maart van Z.M. de
Koning een gouden medaille en een gra
tificatie van honderd gulden verwierf.
In datzelfde jaar was Den Helder voor
het eerst verlost van de banden, van
het onvrije territoir, die de ontplooiing
als handelsstad belemmerden. De ver
wachtingen waren hoog gespannen
De eigen Helderse koopvaardijvloot
alle binnenschepen was nog niet
groot. Aan het einde van het jaar 1851
waren hier 41 schepen en schuiten ge
registreerd, met een totale tonnemaat
van 1867, hetgeen ongeveer 45 ton per
schip uitmaakt.
De Helderse zakenman-reder J. T.
Zurmühlen later vooral bekend ge
worden om zijn schepen naar Amster
dam zag brood in een stoombootver
binding met Texel, dat wil zeggen, niet
alleen met Texel. Hij verwachtte, dat
het aanbod van vracht en passagiers
naar een zo betrekkelijk klein eiland,
dat eerst veel later faam zou verwerven
als toeristenoord, geen lonende exploi
tatie zou opleveren: ten slotte zag ook
hij aan de haven wel hoeveel mensen
er met de postschepen naar Texel over
staken. Daarom besloot hij een langere
lijn te maken: van Den Helder eerst
naar Texel, vervolgens naar Vlieland
en ten slotte naar Harlingen op het
vasteland van Friesland. Op die manier
zou hij met stoomkracht één dienst
kunnen onderhouden, die daarvoor
met zeilschepen in drie trajecten
moest worden afgelegd. Voor het onder
houden van zulk een dienst moest eerst
concessie worden aangevraagd, maar in
afwachting van de inwilliging hem
was te verstaan gegeven dat de kans
dat de concessie niet verleend zou wor
den verwaarloosbaar klein moest wor
den geacht, werd er alvast een stoom
boot naar Den Helder gebracht die de
naam „Texel" ontving.
Begin juli 1852 werden de noodzake
lijke „proeftogten" gedaan, die volgens
de kronieken met „buitengewoon goe
den uitslag zijn bekroond geworden.
Daar men zich van deze versnelde com
municatie veel goeds belooft, is het te
hopen, dat de boot spoedig de geregelde
vaart zal indernemen".
Dat was natuurlijk ook de wens van
de ondernemer Zurmühlen, doch nu
bleken de ambtelijke molens in Den
Haag weer eens langzaam te malen. Het
schip lag gereed om de dienst te be
ginnen, alleen was er nog steeds geen
concessie. Het is tekenend voor de
geest des tijds, hoe deze kwestie werd
opgelost. Zurmühlen redeneerde bij
zichzelf: Ik mag geen geregelde dienst
beginnen zonder concessie, maar ik mag
net zoveel proefvaarten maken als ik
wil, dus laat ik het schip in geregelde
diensten proefvaarten maken. En aldus
adverteerde hij in het Weekblad van
Den Helder en het Nieuwediep:
De stoomboot Texel vertrekt op Zon
dag den lsten Augustus, des morgens
ten acht uur van het Nieuwediep, ten
twaalf uur van Texel, des nademiddags
om vijf uur van het Nieuwediep.
Voorts alle dagen des morgens om
half zeven van Texel, en ten acht uur
van het Nieuwediep: des namiddags ten
vier uur van Texel, en ten zes uur van
het Nieuwediep.
ALLES BIJ WIJZE VAN PROEF
VAARTEN, zullende later na bekomen
concessie, de geregelde dienst op Har
lingen en Texel aan het reizend publiek
worden medegedeeld.
Waaruit dus blijkt, dat het 1 augus
tus van dit jaar 104 jaar geleden was,
dat de stoombootdienst op Texel werd
geopend. Het was trouwens maar goed
dat Zurmühlen niet wachtte op de con
cessie, want eerst in april van het vol
gende jaar 1853 werd de concessie of
ficieel verleend. Toen stonden geen be
letselen meer in de weg om de dienst
op Vlieland en Harlingen te gaan uit
voeren, en bovendien had het schip be
wezen tegen alle eventualiteiten opge
wassen te zijn. Hiervoor citeren wij
weer een krantenbericht:
Gedurende de winterdienst heeft de
ZON. MAAN EN HOOG WATER
De zon komt 16 september op om 6.18
uur en gaat onder om 6.55 uur.
Maan: 20 sept. V.M.; 27 sept. L.K.
Hoog water ter rede van Oudeschild:
15 sept. 4.05 en 17.05; 16 sept. 5.15 en
18.15; 17 sept. 6.20 en 19 10; 18 sept. 7.05
en 19.55; 19 sept. 7.40 en 20.30; 20 sept
8.15 en 21.00; 21 sept. 8.50 en 21.30; 22
sept. 9.25 en 21.55.
Aan het strand ongeveer een uur eer
der hoog water.
Hoe oud de allereerste scheeps
verbinding met Texel is vermag
niemand meer in de geschiede
nis na te speuren. Er zullen zelfs
in de vroege middeleeuwen wel
reeds beurtschippers zijn ge
weest, die hun passagiers van
Den Helder naar Texel over
brachten. In de (gouden) zeven
tiende eeuw, toen de Rede van
Texel de ankerplaats was voor
de wachtende schepen, moet dat
een gouden bedrijf zijn geweest.
Wij willen ons hier slechts be
palen tot de stoombootver bin-
binding de eerste wel te ver
staan.
boot, trots alle stormen en ijsgang, de
dienst van en naar Texel dagelijks vol-
bragt. Zij voldoet uitmuntend, is zeer
gemakkelijk ingerigt, en vervult eene
reeds lang bestaande behoefte, name
lijk eene zekere en versnelde gemeen
schap tussen deze plaats en het belang
rijke eiland Texel.
De officiële dienst volgens de con
cessie begon daarna op 14 april 1853.
De dienst tussen Den Helder en Texel
werd dagelijks gevaren; tweemaal in
de week, op donderdag en zaterdag, voer
het schip naar Vlieland en Harlingen.
Dit is dus de korte geschiedenis van
de totstandkoming van de eerste stoom
vaartverbinding tussen Den Helder en
Texel.
VOOR OUDESCllILDS
HERVORMDE KERK
„....Eens waren er meer en mooiere
winkels dan in Den Burg, eens pochten
de Oudeschilders op hun bestrating, ter
wijl men in de andere dorpen nog door
het zand ging. De gouden dagen waren
voorgoed voorbij; alleen voor de aan
voer van brandstof en levensbehoeften
hield het dorp een zekere betekenis. Den
Hoorn kwam buiten alle belangen met
de scheepvaart te staan en werd een
rustig boerendorpje.Aldus het boek
„Texel" in het hoofdstuk, waarin ons
wordt verhaald hoe Den Helder Oude
schild overvleugelde door de aanleg van
het Noordhollands Kanaal, dat in 1825
gereed kwam, waardoor Texel zijn bete
kenis voor de scheepvaart volkomen had
verloren.
Honderden jaren lang hadden schepen
op de rede van Texel het anker laten
vallen om te wachten op een gunstige
wind. Zo kwam het tijdstip, waarop men
de veilige rede van Texel niet meer no
dig had en bij tegenwind trok een kittige
door stoom gedreven sleepboot ook de
grootste zeeschepen naar de sluis van
Nieuwediep, vanwaar jaagpaarden ze
door het kanaal naar Amsterdam trok
ken. Teruggekeerd wachtten de Amster
damse schepen in Nieuwediep een gun
stige wind af, totdat zij in weinig tijd
met eenzelfde sleepbootje naar buiten
werden gebracht. De meeste loodsen
verlieten het eiland en de kapiteins, die
vroeger op Texel woonden, vestigden
zich meer en meer in de Hoofdstad des
lands.
Waar was de tijd, dat in het welvaren
de Oudeschild schippers en matrozen in
de vele herbergen struiven aten, be
sproeid met bier en brandewijn?"
Tot zover het boek „Texel".
Waar was de tijd.De tijden veran
derden. „Men had de veilige rede van
Texel niet meer nodig...." De aanzien
lijkste huizen vielen onder slopershan
den. Tot de oudste gebouwen, welke ge
spaard bleven behoorde de Hervormde
kerk, die in 1650 werd gebouwd. Uit het
oudste boek van diakenen blijkt, dat in
Oudeschild een opgewekt godsdienstig
leven heerste en dat de gemeente zich 'n
eenheid voelde. Regelmatig werd het
avondmaal gehouden en men beijverde
zich om de nooddruftige lidmaten gelde
lijke bijstand te verlenen.
En dit kerkje nu is thans dringend
aan een grondige restauratie toe. Er zijn
reeds stutten in geplaatst om te voor
komen, dat het drie eeuwen oude ge
bouw ineenstort.
Restauratiseren kost geld en dit vormt
juist het probleem, want Oudeschild is
maar een klein dorp. Toch kan ook een
klein dorp bewijzen in bepaalde dingen
groot te zijn en wij zijn ervan overtuigd,
dat ook hier het gezegde geldt: „Waar
een wil is, is een weg". Als Oudeschild
bereid is om haar drie eeuwen oude, mo
numentale kerk, die eens trouw bezocht
werd door Michiel Adriaanszoon de
Ruyter en Maarten Harpertszoon Tromp,
in zijn oude glorie te herstellen zal dat
inderdaad tot de mogelijkheden behoren.
Dan zal dit gebouw tot in lengte van
dagen de herinnering levendig houden
aan een groots verleden.
Er moet dus geld op tafel komen, ten
einde de herstelwerkzaamheden te kun
nen uitvoeren. Wel, de betrokken Res
tauratiecommissie is reeds geruime tijd
actief en regelmatig komt zij in de pas
torie bijeen om de uitvoering der plan
nen te bevorderen.
Moge men dan slagen in de uitvoering
van het mooie plan, want al heeft men
de „veilige rede niet meer nodig", met
de dichter van Gezang 282 zeggen wij:
,,'t Heb U altijd van node, dag en nacht"
en het al dan niet aanwezig zijn van 'n
veilige Texelse rede of een wegkortend
Noordhollands Kanaal speelt in wezen
dan ook geen enkele rol.
Dat kruispunt,
waar U de hele dag
aan denkt...
|KX
Dei
urn
T
jdai
8 1
.op:
in
IWI
w8£$|pmi
De Spar geeft gratis veilig verkeerplaatjes bij de boodschappen.
Deze leerzame plaatjes plakken de kinderen in een mooi album
(slechts 35 ct. bij Uw Sparkruidemer). In dit album vindt U
bovendien 4 leuke prijsvragen met tal van PRACHTPRIJZEN
zoals: Gazelle rijwielen, Philips radio's, grammofoons enz
Het Verkeersalbum volgeplakt getoond wordt door de Sparkruidenier beloond
met: twee 20 cents chocolade repen smaak naar keuze) GRATIS.'
Eerste veilig verkeertje
en 10 Sparzegels 3 gratis veilig verkeerplaatjes (No. 1, 2 en 3)
Tweede veilig verkeertje
en 11 Sparzegels 4 gratis veilig verkeerplaatjes (No. 4, 5, en 7)
en 11 Sparzegels 4 gratis veilig verkeerplaatjes (No. 4, 5, 6 en 7)
Derde veilig verkeertje
(van „Flipje", smaak naar eigen keuze)
3 gratis veilig verkeerplaotjes^fNo 8, 9 en 10)
de
ter
Ziet U dit op de ruit,
dan bent U veilig uitl
DE SPAR
0
13
